Örgütsel Davranış 2024-2025 Vize Soruları

Örgütsel Davranış: Temel Kavramlar ve Güncel Yaklaşımlar

Örgütsel davranış, bireylerin, grupların ve organizasyonların etkileşimlerini ve performanslarını inceleyen bir disiplindir. Bu yazıda, örgütsel davranışın temel konuları, liderlik, kişilik teorileri, iletişim ve kültür boyutları ele alınarak modern bir perspektif sunulacaktır.

Yönetim ve Örgütsel Fonksiyonlar

Henri Fayol’un yönetim teorisi, yönetim faaliyetlerini kategorize etmesiyle dikkat çeker. Örgütler için temel faaliyetler arasında:

• Muhasebe gibi işlevler öne çıkar.
• Planlama, yönetim işlevlerinin bir parçasıdır ancak doğrudan Fayol’un örgüt faaliyetleri arasında yer almaz. Bu fonksiyonlar, örgütlerin verimliliğini artırmak için kullanılan temel araçlardır.

Liderlik ve Güç Kullanımı

Liderlik, örgütsel davranışın merkezinde yer alır. Etkili liderlik, grubun özelliklerine uygun olarak gücün nasıl kullanıldığıyla doğrudan ilişkilidir. Liderlik tarzları şunlardır:

• Katılımcı Liderlik: Çalışanların karar alma sürecine dahil edilmesi.
• Otokratik Liderlik: Liderin astlarına danışmadan karar alması. Liderin gücü, örgütteki konumundan (yasal güç), kişisel karizmasından veya uzmanlığından kaynaklanabilir.

Kişilik ve Motivasyon Teorileri

Kişilik teorileri, bireylerin davranışlarını anlamada önemlidir. Beş Büyük Faktör Kuramı, kişiliğin ana boyutlarını tanımlayarak bu alanda en yaygın kullanılan yaklaşımdır. Ayrıca, kişilik:

• Kararlı ve sürekli bir yapı sergiler.
• Sosyo-kültürel faktörlerden etkilenir. Motivasyon teorileri ise, bireylerin davranışlarını yönlendiren dinamikleri açıklar. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi, bu teorilere örnek gösterilebilir.

Kültür ve Alt Kültürler

Kültür, örgütlerin kimliğini ve değerlerini belirleyen önemli bir unsurdur:

• Genel Kültür: Toplumun ortak normlarını ve değerlerini temsil eder.
• Alt Kültür ve Karşı Kültür: Genel kültüre alternatif olarak gelişen ve bazen ona karşı çıkan yapılar. Örneğin, İstanbul’un Kız Kulesi gibi sembolleri, maddi kültürün bir parçasıdır.

İletişim ve İletişim Kanalları

Örgütlerde iletişim, bilgi akışının etkinliği açısından hayati öneme sahiptir:

• Dikey İletişim: Üst yönetim ile alt kademe arasında bilgi akışını sağlar.
• Yatay İletişim: Aynı hiyerarşik düzeydeki bireyler veya birimler arasında gerçekleşir. Kitle iletişiminde ise mesajların çok sayıda alıcıya ulaştırılmasında kanallar kritik bir rol oynar.

Otorite ve Güç Dinamikleri

Otorite, örgütlerde hiyerarşinin işlemesini sağlayan bir mekanizmadır. Max Weber’in otorite kavramları, karizmatik, geleneksel ve yasal otoriteyi kapsar. Ancak, otorite hiçbir zaman “bilgisel otorite” olarak adlandırılmaz; bu kavram daha çok liderin uzmanlık gücünü ifade eder.

Örgütlerde Uzlaşma ve Çatışma Yönetimi

Uzlaşmacı kişilik özellikleri, örgütlerde iş birliğini artırır. Bu kişiler:

• Çatışmadan ziyade paylaşımı destekler.
• Komuta etmek yerine destekleyici bir rol üstlenir. Çatışma yönetimi, örgüt içi huzuru korumak için kritik bir liderlik becerisidir.

Sanayileşme ve Örgütlerin Etkili Yönetimi

Sanayileşme ile birlikte örgütlerin etkili bir şekilde yönetilmesi, verimliliği artırmak için zorunlu hale gelmiştir. Bu durum, organizasyon yapılarının işlevselliğini ve iletişim kanallarının etkinliğini artırma ihtiyacını doğurmuştur.

Sonuç

Örgütsel davranış, liderlik, kültür, iletişim ve kişilik dinamiklerini kapsayan disiplinler arası bir alandır. Modern örgütler, sanayileşme ve teknolojik gelişmelerle daha etkili iletişim ve yönetim stratejilerine ihtiyaç duymaktadır. Liderlik tarzlarının doğru seçimi, bireylerin motivasyonuna uygun yaklaşımlar ve güçlü iletişim kanalları, örgütlerin başarısında belirleyici faktörlerdir. Bu unsurların etkin kullanımı, hem çalışanların memnuniyetini hem de örgütün genel performansını artıracaktır

1.
Aşağıdakilerden hangisi Fayol’un ileri sürdüğü, yönetim ile ilgili faaliyetlerden biri değildir?

A) Teknik
B) Planlama
C) Finansal
D) Ticari
E) Güvenlik

Cevap : B) Planlama

Açıklama : Fayol’un yönetimle ilgili faaliyetleri arasında planlama yoktur. Planlama, genel yönetim işlevlerinden biridir.

2.
“Liderin grubu harekete geçirme ve amaca ulaştırma boyutlarındaki etkinliği, grubun özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkan ….. etkin kullanma becerisine bağlıdır.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) düşünceyi
B) etkiyi
C) bilgiyi
D) gücü
E) hizmeti

Cevap : D) gücü

Açıklama : Liderlik etkinliği, grubun özelliklerine göre liderin gücü nasıl kullandığıyla ilgilidir.

3.
Aşağıdakilerden hangisi kişilik teorileri arasında yer almaktadır?

A) Self Determinasyon Teorisi
B) Beş Büyük Faktör Kuramı
C) X ve Y Teorisi
D) Maslow’un İnsan İhtiyaçları Hiyerarşisi
E) Z Teorisi

Cevap : B) Beş Büyük Faktör Kuramı

Açıklama : Beş Büyük Faktör Kuramı, kişilik teorileri arasında yer alır ve kişiliğin beş ana boyutta incelenmesini sağlar.

4.
İletişim süreci içerisinde kaynak tarafından gönderilen mesaja hedef olan kişi, grup veya kitle aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüketici
B) Kaynak
C) İzleyici
D) Alıcı
E) Verici

Cevap : D) Alıcı

Açıklama : Mesajın hedef kitlesi veya kişisi alıcıdır.

5.
Aşağıdakilerden hangisi Fayol’un ileri sürdüğü, organizasyon ile ilgili temel faaliyetlerden biridir?

A) Koordinasyon
B) Organize etme
C) Kontrol
D) Muhasebe
E) Emir ve kumanda etme

Cevap : D) Muhasebe

Açıklama :

6.
“Toplumda, sosyo-ekonomik ve politik anlamda yerleşmiş olan ve aile, okul ve diğer örgütler, özellikle de kitle haberleşme araçlarıyla nakil olunan bütün genel kültür reddetmek isteyenlerin, değişik alanlarda meydana getirmeye çalıştıkları kapsamlara ….. denilmektedir.”
Yukarıda verilen ifadede boş bırakılan yere aşağıdaki seçeneklerden hangisi gelmelidir?

A) güçlü kültür
B) baskın kültür
C) alt kültür
D) genel kültür
E) karşı kültür

Cevap : E) karşı kültür

Açıklama : Karşı kültür, genel kültüre alternatif olarak oluşturulan ve ona karşı çıkan kültürdür.

7.
“….. liderlik tarzındaki bir lider, çalışanlarına rehberlik ve öncülük etmekte, organizasyonda karar alma sürecine çalışanların katılımını teşvik etmekte ve yönetim yetkisini izleyicilerle paylaşma eğilimindedirler.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Karizmatik
B) İnformel
C) Formel
D) Katılımcı
E) Otokratik

Cevap : D) Katılımcı

Açıklama : Katılımcı liderler, çalışanları karar alma sürecine dahil ederek rehberlik eder.

8.
“Günümüzde artan sanayileşme ve kalkınma faaliyetleri, örgütlerin ….. bir şekilde yönetilmelerini gerekli kılmaktadır.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki ifadelerden hangisi gelmelidir?

A) daha kârlı
B) bireysel
C) uzaktan
D) kolektif
E) daha etkili

Cevap : E) daha etkili

Açıklama : Sanayileşme ve kalkınma, örgütlerin daha etkili bir şekilde yönetilmesini gerektirir.

9.
“Kitle iletişiminde kullanılan ….., birey ya da grup olarak kaynağın çok sayıdaki alıcı gruplara mesajları ulaştırmalarını sağlar.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) alıcılar
B) kanallar
C) mesajlar
D) kodlamalar
E) kaynaklar

Cevap : B) kanallar

Açıklama : Kitle iletişiminde mesajları ileten araçlar kanallardır.

10.
“….., örgütün hiyerarşik düzeninde, üst kademelerle alt kademeler arasında emir ve bilgi akışını sağlayan, hiyerarşi içinde hem yukarıdan aşağıya, hem de aşağıdan yukarıya kurulan iletişim biçimidir.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) İnformel iletişim
B) Formel iletişim
C) Açık iletişim
D) Yatay iletişim
E) Dikey iletişim

Cevap : E) Dikey iletişim

Açıklama : Dikey iletişim, üst ve alt kademeler arasında gerçekleşen iletişimdir.

11.
Kişilik ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Bireylerin doğuştan getirdiği özellikler ile sonradan toplum içerisinde hayatına kazandırdığı özelliklerin toplamıdır.
B) Oldukça sürekli ve kararlı bir nitelik taşır.
C) Dinamik ve her zaman hareket hâlinde olan bir yapısı vardır.
D) İnsan, çeşitli durumlarda kişilik yapısına uygun davranır.
E) Normal bir insanın kişiliği zamanla oldukça değişir.

Cevap : E) Normal bir insanın kişiliği zamanla oldukça değişir.

Açıklama : Kişilik genellikle zamanla değişmez, kararlı ve sürekli bir yapıya sahiptir.

12.
Aşağıdakilerden hangisi yöneticilerin, tarih ve yönetim teorilerini takip etmelerinin nedenlerinden biri değildir?

A) Tarih, yöneticilerin yeni gelişmeleri daha iyi anlamalarını sağlar.
B) Tarih, yöneticilerin yeni yatırımlar için fon bulmasını kolaylaştırır.
C) Tarih, yöneticilerin eski hataları tekrar yapmalarını önlemektedir.
D) Yönetim teorileri, yöneticilerin problemlere daha sistematik bir şekilde yaklaşmasını kolaylaştırmaktadır.
E) Yönetim teorileri, yöneticilerin bilgiyi örgütlemesini kolaylaştırmaktadır.

Cevap : B) Tarih, yöneticilerin yeni yatırımlar için fon bulmasını kolaylaştırır.

Açıklama : Tarihin yeni yatırımlar için fon bulma ile doğrudan bir ilgisi yoktur.

13.
“Kız kulesi, İstanbul’un ….. kültürünün sembolleri arasındadır.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) maddi
B) genel
C) karşı
D) manevi
E) alt

Cevap : A) maddi

Açıklama :

14.
Aşağıdakilerden hangisi kişiliği oluşturan faktörlerden biridir?

A) Siyasal faktörler
B) Hukuksal faktörler
C) Sosyo–Kültürel faktörler
D) Teknolojik faktörler
E) Ekonomik faktörler

Cevap : C) Sosyo–Kültürel faktörler

Açıklama : Kişiliği oluşturan temel faktörlerden biri sosyo-kültürel etkilerden kaynaklanır.

15.
Aşağıdaki ifadelerden hangisi otorite tanımları arasında yer almamaktadır?

A) Kişinin çalıştığı kuruma aidiyet hissetmesidir.
B) Zorlamasız, saygılı ve güvenli boyun eğmeyi kabul ettiren çekiciliktir.
C) Kamu otoritesi ediminin (yasa) zorunlu yaptırımcı gücüdür.
D) İktidar organları ya da otoriteyi yürüten kişilerdir.
E) Buyruk verme hakkı veya boyun eğdirme erkidir.

Cevap : A) Kişinin çalıştığı kuruma aidiyet hissetmesidir.

Açıklama : Otorite, aidiyet duygusuyla ilgili değil, gücün uygulanışı ve kabul edilmesi ile ilgilidir.

16.
“….. liderler karar alma sürecinde astlarına danışmamakta, itirazlarını kabul etmemektedirler.”

A) Demokratik
B) İnformel
C) Otokratik
D) Karizmatik
E) Formel

Cevap : C) Otokratik

Açıklama : Otokratik liderler, astlarına danışmadan karar alır ve itirazları genelde kabul etmezler.

17.
Aşağıdakilerden hangisi Uzlaşmacı Kişilik özellikleri arasında yer almamaktadır?

A) Komuta eden kişilerdir.
B) Gönlü rahat ve uyumlu kişilerdir.
C) Grup içinde çatışmadan çok paylaşımı ve iş birliğini öne çıkarırlar.
D) Çalıştıkları kişileri destekleme gibi olumlu eğilim içerisindedirler.
E) Grup içinde hiçbir şeye ses çıkarmazlar ve tepkisiz kalırlar.

Cevap : A) Komuta eden kişilerdir.

Açıklama : Uzlaşmacı kişiler komut vermez, daha çok paylaşımı ve iş birliğini destekler.

18.
Otorite ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Otorite ve hiyerarşi ilişkisi sosyal toplumlar için de geçerlidir.
B) Otorite kendi gücünü her zaman yukarıdan aşağıya ve büyükten küçüğe doğru uygular.
C) Karizmatik otorite “bilgisel otorite” olarak da adlandırılır.
D) Weber’e göre “otorite” emretme yetkisiyle aynı şeydir.
E) Otorite, bir başkasının eylemlerini yönelten kararlar verme gücü olarak tanımlanabilir.

Cevap : C) Karizmatik otorite “bilgisel otorite” olarak da adlandırılır.

Açıklama : Karizmatik otorite, “bilgisel otorite” değil, liderin kişisel özelliklerinden kaynaklanan otoriteyi ifade eder.

19.
Genel kültür hakkında aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Bir toplumda hoşgörü sınırlarını aşan, toplum norm ve değerleriyle çatışan, sosyo-ekonomik ve politik düzenin karşısında olan oluşumlar genel kültürü oluşturur.
B) Genel kültür, toplumdaki bütün davranış düzlemlerinde var olan kültürdür.
C) Bir toplumun genel kültürü, üst bir sistem olarak, çok sayıda alt sistemlerden meydana gelmiştir.
D) Örgütler de genel kültürün bir alt kültürüdür denilebilir.
E) Bir toplumun ya da ülkenin, her sosyal grubunda, her coğrafi bölgesinde geçerli olan, benimsenen ve yaşanan hâkim unsurlardan ibarettir.

Cevap : A) Bir toplumda hoşgörü sınırlarını aşan, toplum norm ve değerleriyle çatışan, sosyo-ekonomik ve politik düzenin karşısında olan oluşumlar genel kültürü oluşturur.

Açıklama : Bu tür oluşumlar genel kültür değil, karşı kültür olarak tanımlanır.

20.
Örgütlerde iletişim kanalları ve şekli ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) İşbölümü ve uzmanlaşmanın etkinlik ve verimliliği artırdığı genel olarak bilinmektedir.
B) Ulaşılmak istenen amaçların ve bu amaçlara ulaştıracak faaliyetlerin niteliğine göre örgüt yapıları da değişik olacaktır.
C) Örgütlerde iletişim dikey veya yatay bir şekilde işletilebilmektedir.
D) Örgütlerde bazen çeşitli konularda komitelerden ve formel olarak oluşturulan gruplardan yararlanılır.
E) Ulaşılmak istenen amaçların ve bu amaçlara ulaştıracak faaliyetlerin niteliğine göre örgüt yapıları da değişir.

Cevap : C) Örgütlerde iletişim dikey veya yatay bir şekilde işletilebilmektedir.

Açıklama : Örgütlerde iletişim dikey (yukarıdan aşağıya) veya yatay (aynı düzeyde) olarak sağlanabilir.