Acil Durum Yönetimi 2024-2025 Vize Soruları

Giriş

Acil durum yönetimi, afet ve krizlere yönelik hazırlık, müdahale ve iyileştirme süreçlerini kapsayan disiplinler arası bir alandır. Bu yazıda, Acil Durum Yönetimi 2024-2025 vize soruları üzerinden acil durum planlaması, doğal ve insan kaynaklı afetler, kurumların görevleri ve kriz yönetimindeki temel yaklaşımlar akademik bir perspektifle ele alınacaktır.

Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanlığı

Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanlığı, afet yönetiminde teknolojinin kullanımını optimize eden önemli bir kurumdur. Soru 1’de belirtildiği gibi, bu başkanlık e-Devlet uygulamaları ve coğrafi bilgi sistemlerini geliştirmekle yükümlüdür. Ancak, afet sonrası hayatın normale dönmesini sağlayıcı tedbirler almak, bu kurumun görev kapsamına girmez. Bu durum, kurumlar arası görev dağılımının net bir şekilde belirlenmesi gerektiğini gösterir.

Acil Durum Planlamasının Dinamikleri

Soru 2, acil durum planlarının revizyon kriterlerini incelemektedir. Acil durum planlarının güncellenmesi, sadece üretim biçimi veya çalışan sayısındaki değişiklikler gibi stratejik değişikliklerde gereklidir. Çalışanların vardiya takvimi gibi operasyonel düzeydeki değişiklikler ise planın temel dinamiklerini etkilemediği için revize edilmez.

Bilgi ve Planlama Servisinin Rolü

Bilgi ve planlama servisi, acil durum yönetiminde veri toplama, analiz ve belgeleme süreçlerini üstlenir. Ancak, soru 3’te vurgulandığı gibi, lojistik destek sağlama, genellikle lojistik birimlerin sorumluluğundadır. Bu, organizasyonel iş bölümü ve uzmanlaşmanın önemini ortaya koyar.

Doğal ve İnsan Kaynaklı Afetler

Sorular 4, 14 ve 20, doğal afetlerin sınıflandırılması ve insan kaynaklı tehlikelerin tanımlanması konularını ele alır. Fırtınalar ve seller meteorolojik kökenli afetler iken, volkanlar ve depremler jeolojik kökenlidir. İnsan kaynaklı tehlikeler ise genellikle planlama ve yönetim zafiyetlerinden kaynaklanır. Bu ayrımlar, afet türlerine yönelik spesifik müdahale stratejileri geliştirilmesini zorunlu kılar.

Kurumların Görev ve Sorumlulukları

Soru 11, Türkiye’de afet yönetiminden sorumlu olan kurumun İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) olduğunu belirtir. AFAD, eğitim politikalarını oluşturmak ve mevzuat düzenlemeleri yapmakla görevlidir. Soru 10’da ise Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Afet ve Acil Durum Kurulunda görev almadığı vurgulanmıştır. Bu, kurumlar arası koordinasyonun yalnızca ilgili uzmanlık alanlarıyla sınırlandırılması gerektiğini gösterir.

Risk Odaklı Yaklaşımlar

Risk odaklı acil durum yönetimi, belirsizliklerin algılanması, tehlikelerin belirlenmesi ve etki analizleri gibi proaktif yaklaşımları içerir. Soru 7’de vurgulandığı gibi, bu tür yönetim anlayışı artan riskleri göz ardı etmez; aksine, risklerin analizine ve yönetimine odaklanır. Ayrıca, soru 13, rehabilitasyon ve iyileştirme çalışmalarının afet öncesi değil, sonrası aşamada gerçekleştirileceğini açıklar.

Zorunlu Deprem Sigortası ve DASK

Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), deprem sigortasıyla ilgili faaliyetlerde bulunur. Soru 9’da belirtildiği üzere, DASK, risk paylaşımını ortadan kaldırmayı değil, riskleri uygun şekilde yönetmeyi hedefler. Bu durum, sigorta sistemlerinin afet yönetiminde nasıl destekleyici bir araç olabileceğini gösterir.

Kriz Yönetimi

Kriz yönetimi, dinamik bir süreçtir ve müdahale aşamasını içerir. Soru 19’da ifade edildiği üzere, kriz yönetiminde olaya tek otoriteden doğrudan müdahale edilmesi, temel bir anlayışı oluşturur. Ayrıca, dinamik ve çoklu risk analizlerine dayalı senaryolar, etkili bir kriz yönetimi için kritik öneme sahiptir.

Sonuç

Acil durum yönetimi, etkin bir şekilde uygulandığında hayat kurtarır ve toplumsal iyileşmeyi hızlandırır. Yukarıda ele alınan sorular, bu disiplinin karmaşık yapısını ve çok boyutlu doğasını gözler önüne sermektedir. Kurumlar arası koordinasyon, risk analizleri ve etkili planlama süreçleri, başarılı bir acil durum yönetiminin temel taşlarıdır.

Bu inceleme, acil durum yönetimine dair akademik bir farkındalık oluşturmayı ve ilgili stratejilerin önemini vurgulamayı amaçlamaktadır

1. Aşağıdakilerden hangisi Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanlığının görevlerinden biri değildir?

A) E-Devlet uygulamalarının Başkanlık ile ilgili çalışmalarını yapmak, koordine etmek ve yürütmek
B) Afet ve acil durumlara yönelik coğrafi bilgi sistemini kurmak veya kurdurmak, formatlarını hazırlamak
C) Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin, ortak haberleşme ve bilgi sistemlerinin standardını belirlemek ve denetlemek
D) Afet ve acil durum sonrası hayatın normale dönmesini sağlayıcı tedbirleri almak
E) İl afet ve acil durum müdürlükleri arasındaki bilgi standartlarını oluşturmak

Cevap : D) Afet ve acil durum sonrası hayatın normale dönmesini sağlayıcı tedbirleri almak

Açıklama : Bu görev, Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanlığının görev alanında yer almaz.

2. Kurumlar için yapılan acil durum planlarının aşağıdaki durumların hangisinde bir değişiklik olursa revize edilmesine gerek yoktur?

A) Kurumda üretim biçimi değiştiğinde
B) Kurumda çalışan güvenlik görevlilerinin vardiya takvimi değiştiğinde
C) Kurumda çalışanların büyük çoğunluğu değiştiğinde
D) Kurum binası değiştiğinde
E) Kurumda üretilen ürün değiştiğinde

Cevap : B) Kurumda çalışan güvenlik görevlilerinin vardiya takvimi değiştiğinde

Açıklama : Bu tür bir değişiklik, acil durum planının temel stratejisini etkilemediği için revize edilmesi gerekmez.

3. Aşağıdakilerden hangisi acil durum yönetiminde yer alan bilgi ve planlama servisinin görevleri arasında yer almaz?

A) Acil durum sırasında lojistik destek sağlamak
B) Acil durumu değerlendirmek için ihtiyaç duyulan veri kaynaklarını belirlemek
C) Acil durum müdahale süresince veri toplamak ve analiz etmek
D) Acil duruma dair keşif yapmak ve durum hakkında bilgi sağlamak
E) Acil durumları belgelemek ve raporlamak

Cevap : A) Acil durum sırasında lojistik destek sağlamak

Açıklama : Bu görev, genellikle lojistik biriminin sorumluluğundadır.

4. Aşağıdakilerden hangisi jeolojik kökenli doğal afet değildir?

A) Volkan
B) Deprem
C) Heyelan
D) Fırtına
E) Toprak kayması

Cevap : D) Fırtına

Açıklama : Fırtına, meteorolojik kökenli bir doğal afettir, jeolojik kökenli değildir.

5. Aşağıdakilerden hangisi İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulunun (İAADKK) görevlerinden biri değildir?

A) Afet ve acil durum hazırlıklarını yapmak veya yaptırmak ve alınacak önlemleri belirlemek
B) Ulusal düzey olay türü planının hazırlanmasına karar vermek ve bu planı hazırlamak veya hazırlatmak
C) İl hizmet grubu operasyon planlarını hazırlatmak ve onaylamak
D) Hizmet grubu planlarının il afet müdahale planına entegrasyonunu gerçekleştirmek
E) Yerel düzey olay türü planının hazırlanmasına karar vermek ve bu planı hazırlamak veya hazırlatmak

Cevap : B) Ulusal düzey olay türü planının hazırlanmasına karar vermek ve bu planı hazırlamak veya hazırlatmak

Açıklama : Bu görev ulusal düzeyde planlama yapılan bir görevdir ve İl Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu’nun kapsamına girmez.

6. Aşağıdakilerden hangisi acil durum yönetiminde hazırlık aşamasında gerçekleştirilmez?

A) Mevcut kaynakları belirlemek
B) Eğitim ve tatbikatlar düzenlemek
C) Alet-ekipman ve araçları hazırlamak
D) Afet ve acil durumlara karşı plan yapmak
E) Zarara uğrayan bireyleri tedavi ettirmek

Cevap : E) Zarara uğrayan bireyleri tedavi ettirmek

Açıklama : Tedavi işlemleri müdahale aşamasında gerçekleştirilir, hazırlık aşamasında yer almaz.

7. Aşağıdakilerden hangisi risk odaklı acil durum yönetiminin özelliklerinden biri değildir?

A) Belirsizliklerin algılanması
B) Artan risklerin göz ardı edilmesi
C) Tehlikelerin belirlenmesi
D) Etki analizinin yapılması
E) Risk analizinin yapılması

Cevap : B) Artan risklerin göz ardı edilmesi

Açıklama : Risk odaklı yönetim, riskleri göz ardı etmez, aksine risklerin analizi ve yönetimine odaklanır.

8. Aşağıdakilerden hangisinde kriz yönetimindeki temel anlayış doğrudan ifade edilmiştir?

A) Zarar görebilirlik ve risk odaklı yaklaşımlar hazırlanması
B) Farklı birimlerle ortaklaşa hazırlık yapılması
C) Dinamik, çoklu risk yaklaşımı ve gelişmiş senaryolar oluşturulması
D) Olaya tek otoriteden doğrudan müdahale edilmesi
E) Sorumlu yerel yönetimler ve paydaşlar ile zarar azaltma çalışmaları yapılması

Cevap : D) Olaya tek otoriteden doğrudan müdahale edilmesi

Açıklama : Kriz yönetiminde temel anlayış, tek otoriteden müdahaleyi gerektirir.

9. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde zorunlu deprem sigortası edindirme, uygulama ve yönetimi faaliyetlerinden sorumlu tüzel kimlikli bir kamu kuruluşu olan Doğal Afet Sigortaları Kurumunun (DASK) hedefleri arasında yer almamaktadır?

A) Devletin mali yüklerinden kaynaklanan vatandaşa yansıyacak muhtemel ek vergilerin önlenmesi
B) Deprem hasarlarının karşılanmasında uzun vadeli kaynak birikiminin temin edilmesi
C) Kapsamdaki bütün konutların ödenebilir seviyedeki primlerle depreme karşı güvence altına alınması
D) Sigorta sisteminin sağlıklı yapıların üretiminde teşvik edici bir araç olarak kullanılması
E) Afet ve acil durum sonrası yurt içinde risk paylaşımının ortadan kaldırılması

Cevap : E) Afet ve acil durum sonrası yurt içinde risk paylaşımının ortadan kaldırılması

Açıklama : DASK, risk paylaşımını ortadan kaldırmayı değil, risklerin uygun şekilde yönetilmesini hedefler.

10. Aşağıdaki bakanlıklardan hangisi Afet ve Acil Durum Kurulunda görev almamaktadır?

A) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
B) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
C) Kültür ve Turizm Bakanlığı
D) Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
E) Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı

Cevap : C) Kültür ve Turizm Bakanlığı

Açıklama : Kültür ve Turizm Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Kurulunda yer almaz.

11. Türkiye Cumhuriyeti’nde afet ve acil durum hizmetlerinin koordinasyonundan, eğitim politikalarının oluşturulmasından ve bu konularda mevzuat düzenlemeleri yapılmasından hangi kurum sorumludur?

A) Türkiye Radyo Televizyon Genel Müdürlüğü
B) Uluslararası Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü
C) Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü
D) İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)
E) Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü

Cevap : D) İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)

Açıklama : Türkiye’de afet yönetiminden ve mevzuat düzenlemelerinden sorumlu kuruluş AFAD’dır.

12. Aşağıdakilerden hangisinin bir afet veya acil durum sırasında ya da sonrasında Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı tarafından yapılması beklenmez?

A) Afet sonrasında ivedilikle eğitim ve öğretim hizmetlerinin sürekliliğini sağlaması
B) Yeterli sayıda idare amirine AFAD ile koordinasyon hâlinde oryantasyon eğitimi verip afet anında bölgeye intikal ettirmesi
C) Afet anında üniversite yurtlarında barınan ve üniversitelerde eğitimde olan öğrencilerin tahliyesi
D) Afetler öncesi her üniversitenin ve bağlı birimlerinin afet ve acil durum planları yapmasını sağlaması
E) Afetler öncesi üniversitelerde afet gönüllüsü gençler yetiştirmek üzere çalışmalar yapması

Cevap : B) Yeterli sayıda idare amirine AFAD ile koordinasyon hâlinde oryantasyon eğitimi verip afet anında bölgeye intikal ettirmesi

Açıklama : Bu görev Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığının kapsamı dışında bir yetkidir.

13. Aşağıdakilerden hangisi risk odaklı acil durum yönetiminin ana elemanlarından afet öncesi aşamasında yer almamaktadır?

A) Hazırlık çalışmaları
B) Risk tanımlaması çalışmaları
C) Zarar azaltma çalışmaları
D) Risk transferi çalışmaları
E) Rehabilitasyon ve iyileştirme çalışmaları

Cevap : E) Rehabilitasyon ve iyileştirme çalışmaları

Açıklama : Rehabilitasyon ve iyileştirme çalışmaları, afet sonrası aşamada gerçekleştirilir.

14. Aşağıdakilerden hangisi ani gelişen doğal afetlerden biri değildir?

A) Kıtlık
B) Toprak kaymaları, kaya düşmeleri
C) Deprem
D) Çığ
E) Seller, su taşkınları

Cevap : A) Kıtlık

Açıklama : Kıtlık, ani gelişen bir afet değildir, genellikle uzun vadede meydana gelir.

15. Aşağıdakilerden hangisi teknoloji veya insan kaynaklı bir tehlike değildir?

A) Planlama ve yönetim zafiyetlerinden kaynaklanan tehlikeler
B) Kentsel dokunun oluşturduğu tehlikeler
C) Deprem sonrası görülebilecek tsunami kaynaklı tehlikeler
D) Ulaşım sistemi ve altyapılardan kaynaklanan tehlikeler
E) Kentin genel yerleşme düzeninden kaynaklanan tehlikeler

Cevap : C) Deprem sonrası görülebilecek tsunami kaynaklı tehlikeler

Açıklama : Tsunami, jeolojik bir olaydır ve insan kaynaklı bir tehlike değildir.

16. Aşağıdakilerden hangisi insan hatasına sebep olan insan kaynaklı faktörlerden biri değildir?

A) Aşırı yorgunluk
B) Tütün bağımlılığı
C) İklimlendirme
D) Uykusuzluk
E) Alkol alışkanlığı

Cevap : C) İklimlendirme

Açıklama : İklimlendirme, insan hatasına sebep olan bir faktör değildir.

17. Aşağıdakilerden hangisi 5902 sayılı Yasa’da Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanlığının görevleri arasında belirtilmemiştir?

A) Hizmet standartlarını ve akreditasyon esaslarını belirlemek ve denetlemek
B) Afet ve acil durumlar hakkında halkı bilgilendirme, bilinçlendirme ve eğitim çalışmaları yapmak
C) Muhtemel afet ve acil durum bölgelerini tespit etmek ve önleyici tedbirleri ilan etmek
D) Yurt içi ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlarla ilgili bilgileri toplamak ve değerlendirmek
E) İçişleri Bakanlığı afet ve acil durum yönetimi merkezini idare etmek

Cevap : E) İçişleri Bakanlığı afet ve acil durum yönetimi merkezini idare etmek

Açıklama : ,

18. Aşağıdakilerden hangisi afet bölgesinde İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (İAADYM) içinde yer alan gezici ilk tespit ekibinde yer almaz?

A) İçişleri Bakanlığı AADYM
B) Emniyet
C) Diğer kamu personeli
D) Jandarma
E) Askerî birlikler

Cevap : A) İçişleri Bakanlığı AADYM

Açıklama :

19. Aşağıdakilerden hangisi kriz yönetimi sürecinde yer almaktadır?

A) Müdahale
B) Risk değerlendirme
C) Zarar azaltma
D) Hazırlık
E) Risk yönetimi

Cevap : A) Müdahale

Açıklama : Müdahale, kriz yönetimi sürecinin bir parçasıdır.

20. Aşağıdakilerden hangisi meteorolojik kökenli doğal afet değildir?

A) Hortum
B) Kuraklık
C) Volkan
D) Sis
E) Sel

Cevap : C) Volkan

Açıklama : Volkan, jeolojik kökenli bir doğal afettir, meteorolojik değildir.