Tarih Felsefesi 2024-2025 Vize Soruları

Tarih Felsefesi ve Modern Tarih Anlayışının Evrimi

Giriş

Tarih, insanlığın geçmişine dair bilgileri derlemekle kalmayıp, bu bilgileri anlamlandırma çabasını da içerir. Bu anlamlandırma süreci tarih felsefesi ve metodolojisinin temelini oluşturur. Tarihin felsefi boyutu, olayların ardındaki nedensellikleri sorgular ve tarihsel süreçlerin anlamını kavramaya çalışır. Modern tarih anlayışı, yalnızca geçmişin kayıt altına alınması değil, aynı zamanda bu kayıtların eleştirel bir şekilde analiz edilerek geleceğe ışık tutulması gerektiğini savunur.

Aydınlanma Dönemi ve Tarihsel Perspektif

Aydınlanma dönemi düşünürleri, insan aklını ve rasyonaliteyi merkeze alan bir tarih anlayışı geliştirmiştir. Ancak, bu dönemin tarih anlayışına yönelik eleştiriler de bulunmaktadır. Örneğin, R.G. Collingwood, Aydınlanma düşüncesinin tarihe yaklaşımını tarihsel olmaktan ziyade evrenselci bulmuştur. Collingwood’a göre tarih, geçmişteki olayların yalnızca bir derlemesi değildir; tarihçinin zihninde yeniden inşa edilen bir süreçtir. Bu yaklaşım, tarihin salt veri değil, aynı zamanda yorum olduğunu vurgular.

Modern Tarih Anlayışı: Bilimsellik ve Eleştirellik

Giambattista Vico’nun “Yeni Bilim” adlı eseri, modern tarih anlayışının temel taşlarından biridir. Vico, tarihin doğa bilimlerinden farklı olarak insan aklının ürünü olduğunu ileri sürmüştür. Bu yaklaşım, tarihsel olayların matematiksel kesinlikle değil, insani ve kültürel bağlamlarla açıklanması gerektiğini savunur. Karl Popper ise tarihsel teorilerin bilimsel geçerliliği için yanlışlanabilirlik kriterini önermiştir. Popper’e göre tarihsel bir teori, yalnızca doğrulanabilir değil, aynı zamanda yanlışlanabilir olmalıdır. Bu bakış açısı, modern tarihçiliğin eleştirel ve bilimsel yönünü güçlendirmiştir.

Tarih ve Zamanın Bilinci

İnsanın geçmiş, şimdi ve gelecek arasındaki ilişkiyi anlaması, tarih felsefesinin önemli bir boyutunu oluşturur. Zamanın bu üç boyutu, insanın varoluşunun sürekliliğini sağlamada temel bir rol oynar. Tarih, yalnızca geçmişe odaklanmaz; geçmişin bugünkü etkilerini ve gelecekteki olasılıklarını da değerlendirir. Bu bağlamda, tarihçi, geçmiş olayları olgulara dayanarak analiz eder ve olaylar arasında nedensel ilişkiler kurar.

Rönesans’tan Günümüze Tarihsel Anlayışın Dönüşümü

Rönesans dönemi, tarihin insan eylemlerinin manevi anatomisi olarak görülmesini sağladı. Bu dönemde tarih, insanın yaratıcı gücünü ve bireysel iradesini yansıtmanın bir yolu olarak algılanmıştır. Modern dönemde ise tarih, daha geniş bir anlam kazanmış ve toplumsal dinamiklerin anlaşılmasında önemli bir araç haline gelmiştir. Örneğin, Rousseau’nun “genel irade” kavramı, tarihin toplumsal yapıların anlaşılmasındaki önemini vurgular.

Geleneksel ve Modern Tarihçilik Karşılaştırması

Geleneksel tarihçilik, genellikle olaylardan ders almayı amaçlamıştır. Taşköprülüzade gibi düşünürler, tarihin faydasını geçmiş olayların öğrenilmesi ve bu olaylardan ders çıkarılması olarak görmüştür. Modern tarihçilik ise olayların derinlemesine analiz edilmesi, güvenilir belgelere dayanılması ve eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmesi gerektiğini savunur. Modern tarih anlayışında, kaynakların güvenilirliği ve kullanılan yöntemlerin bilimsel olması esastır.

Tarih Felsefesinin Gerekliliği

Tarih felsefesi, insanlık tarihinin anlamını ve amacını sorgulayan bir disiplin olarak ortaya çıkar. Bu bağlamda, tarih felsefesinin gerekliliği, yalnızca tarihsel olayların açıklanmasında değil, aynı zamanda insanlığın toplumsal ve kültürel gelişiminin anlaşılmasında da kendini gösterir. Popper’in yanlışlanabilirlik kriteri veya Vico’nun kültürel bağlam vurgusu, bu felsefi sorgulamanın yöntemlerine örnek oluşturur.

Sonuç

Tarih, yalnızca geçmişin bir kaydı değil, insanlığın varoluşunu anlamaya yönelik bir çabadır. Gerek geleneksel gerekse modern yaklaşımlar, tarihin anlaşılmasına farklı boyutlar katmıştır. Ancak, modern tarih anlayışı, bilimsellik ve eleştirellik yönleriyle daha kapsamlı bir perspektif sunmaktadır. Tarih felsefesi ise bu süreçte tarihsel bilginin anlamını derinleştirerek, insanlığın kolektif hafızasını anlamlandırmada önemli bir rol oynamaktadır

1. Aydınlanmanın tarihe bakış açısının tarihsel olmadığını ileri süren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Montesquieu
B) Collingwood
C) Hegel
D) Condercet
E) Hume

Cevap : B) Collingwood

Açıklama : Collingwood, tarih felsefesindeki özgün yaklaşımlarıyla bilinir. Aydınlanma düşüncesinin tarihi bir perspektiften ziyade, evrensel ve mutlak bir akıl anlayışına dayalı olduğunu savunarak bu yaklaşımı eleştirmiştir. Bu nedenle, onun çalışmaları tarihsel olayların ve tarihçinin yorumlama sürecinin önemine vurgu yapar. Diğer şıklar ise bu bağlamda uygun değildir:
Montesquieu: Tarihte doğa kanunlarının etkisini incelemiştir, ancak tarihsel bakış açısına sahiptir.
Hegel: Tarihi diyalektik süreçlerle açıklar ve tarihsel bir ilerleme anlayışı sunar.
Condercet: Aydınlanmanın ilerlemeci tarih anlayışını temsil eder.
Hume: Deneysel yöntemi tarih ve insan doğasına uygular.
Collingwood’un bu konudaki görüşleri, diğerlerinden ayrışarak doğru yanıt olmasını sağlar.

2. Modern tarih anlayışının temellerini oluşturan “Yeni Bilim” adlı çalışma aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir?

A) Rousseau
B) Kant
C) Collingwood
D) Vico
E) Marx

Cevap : D) Vico

Açıklama : “Yeni Bilim” (Scienza Nuova), Giambattista Vico tarafından yazılmış bir eserdir ve modern tarih anlayışının temellerini oluşturur. Vico, tarihin insan aklının ürünü olduğunu ve tarihsel bilgilerin bilimsel bir temelde ele alınabileceğini savunur. Onun bu çalışması, tarihsel süreçlerin insan toplumlarının kültürel ve zihinsel gelişimiyle bağlantılı olduğunu gösterir. Diğer seçenekler ise bu bağlamda doğru değildir:
Rousseau: Toplum sözleşmesi ve insan doğası üzerine çalışmıştır, ancak tarih anlayışını temellendiren bir eser bırakmamıştır.
Kant: Ahlak felsefesi ve akıl üzerine çalışmalarıyla bilinir, tarih felsefesine dolaylı katkıları vardır.
Collingwood: Tarih felsefesine dair önemli teoriler geliştirmiştir, ancak “Yeni Bilim” ona ait değildir.
Marx: Tarihsel materyalizm ile tarih anlayışına büyük katkı sağlamıştır, ancak bu eserle ilişkili değildir.

3. Doğa bilimlerine ait aşağıdaki kavramlardan hangisi tarihsel ilerlemeyi açıklamak için kullanılmıştır?

A) Evrim
B) Matematiksel ifadeler
C) Canlılık
D) Çekim yasası
E) Doğa yasası

Cevap : A) Evrim

Açıklama : Tarihsel ilerleme kavramını açıklamak için sıklıkla evrim terimi kullanılmıştır. Evrim, hem biyolojik hem de sosyal gelişim süreçlerini ifade etmekte kullanılan bir kavramdır. Tarih boyunca toplumların gelişimini açıklamak için bu terim metaforik bir şekilde kullanılmıştır. Diğer şıklar ise:
Matematiksel ifadeler: Tarihsel ilerlemeyi açıklamak için kullanılmaz, doğa bilimlerinde temel bir araçtır.
Canlılık: Tarihsel bir kavram değil, biyolojik bir olgudur.
Çekim yasası: Fizik bilimlerine ait bir kavramdır, tarihsel ilerleme ile ilgisi yoktur.
Doğa yasası: Geniş bir terimdir ve tarihsel süreçleri açıklamakta yeterince özel değildir.

4. Aşağıdakilerden hangisi toplumdaki çıkar çatışmalarını derinleştirerek toplumsal bunalımlara neden olmaktadır?

A) Sorun çözme becerileri gelişmemiş kadrolar
B) Ticaretin yaygınlaşıp gelişmesi
C) Kişilerdeki olumsuz duygu durumları
D) Siyasetteki derin çelişkiler
E) Toplulukların temsil ettiği siyasi kimlikler

Cevap : E) Toplulukların temsil ettiği siyasi kimlikler

Açıklama :

5. Aşağıdakilerden hangisi geleneksel tarihçilikte amaç olarak öne çıkmaktadır?

A) Yöntem geliştirmek
B) Hakikate ulaşmak
C) Araştırma yapmak
D) Olaylardan ders almak
E) Tarih teorisi oluşturmak

Cevap : D) Olaylardan ders almak

Açıklama : Geleneksel tarihçilikte ana amaç, geçmişte yaşanan olaylardan ders alarak geleceğe ışık tutmaktır. Tarih, olayların ardındaki nedenleri anlamak ve bu bilgilerden fayda sağlamak için incelenir. Diğer şıklar şu nedenlerle doğru değildir:
Yöntem geliştirmek: Modern tarihçilikle ilişkilidir, geleneksel tarihçiliğin amacı değildir.
Hakikate ulaşmak: Bir amaç olabilir, ancak daha çok tarihsel araştırmanın hedefidir.
Araştırma yapmak: Araştırma bir yöntemdir, asıl amaç değildir.
Tarih teorisi oluşturmak: Modern tarih anlayışına daha yakındır.

6. Aşağıdakilerden hangisi tarih araştırmalarının bilim olup olmadığını ve tarih bilgisinin yapısal özelliklerini araştırmaktadır?

A) Bilim
B) Tarih metafiziği
C) Analitik tarih felsefesi
D) Tarihçilik
E) Felsefe

Cevap : C) Analitik tarih felsefesi

Açıklama : Analitik tarih felsefesi, tarih araştırmalarının bilimsel bir disiplin olup olmadığını ve tarih bilgisinin yapısal özelliklerini sorgular. Tarihsel olguların anlamlandırılması ve bilimsel geçerliliği bu felsefi dalın temel konularındandır. Diğer şıklar şu nedenlerle yanlıştır:
Bilim: Genel bir kavramdır, tarih özelinde odaklanmamıştır.
Tarih metafiziği: Tarihin metafiziksel boyutlarını inceler, bilimsel yapıya odaklanmaz.
Tarihçilik: Tarihi bir meslek olarak inceler, felsefi analiz sunmaz.
Felsefe: Geniş bir alandır, tarih özelinde analitik değildir.

7. Rönesans dönemi insan anlayışında tarih aşağıdakilerden hangisiyle ifade edilmiştir?

A) İnsan eylemlerinin manevi anatomisi
B) Bilimlerin kaynağı
C) Evren tasavvurunun araştırmacısı
D) İnsanlık kütüphanesi
E) Düşünce üretiminin sistematik gelişmesi

Cevap : A) İnsan eylemlerinin manevi anatomisi

Açıklama : Rönesans dönemi insan anlayışında tarih, insan eylemlerinin manevi anatomisi olarak görülmüştür. Bu dönemde tarih, insanlık durumunun ve bireysel iradenin incelendiği bir alan olarak değerlendirilmiştir. Diğer seçenekler şu nedenlerle yanlıştır:
Bilimlerin kaynağı: Tarih bilimlerin temel kaynağı olarak görülmemiştir.
Evren tasavvurunun araştırmacısı: Bu daha çok doğa felsefesine atıfta bulunur.
İnsanlık kütüphanesi: Bir metafor olarak tarih tanımlanabilir, ancak Rönesans insan anlayışına uymaz.
Düşünce üretiminin sistematik gelişmesi: Bu tarihsel bir yaklaşımı ifade etmez.

8. Taşköprülüzade’ye göre tarihin faydası aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tarih kuramları geliştirmek
B) Toplumsal sorunların çözümünde kullanmak
C) Osmanlı toplumunu eğitmek
D) Geçmiş olayları öğrenmek ve öğrenilenlerden ders almak
E) İlim araştırmalarında kullanmak

Cevap : D) Geçmiş olayları öğrenmek ve öğrenilenlerden ders almak

Açıklama : Taşköprülüzade, tarihin temel faydasını geçmiş olayların öğrenilmesi ve bu bilgilerden ders çıkarılması olarak tanımlamıştır. Bu, onun tarih görüşünün temelini oluşturur. Diğer seçenekler şu nedenlerle yanlıştır:
Tarih kuramları geliştirmek: Modern tarih anlayışıyla ilgilidir, Taşköprülüzade’nin odak noktası değildir.
Toplumsal sorunların çözümünde kullanmak: Daha güncel bir yaklaşımdır.
Osmanlı toplumunu eğitmek: Tarihin doğrudan eğitsel bir araç olarak görülmesi yanlıştır.
İlim araştırmalarında kullanmak: Tarihin bilimsel faydasına atıfta bulunur, ancak temel amacı değildir.

9. Aşağıdakilerden hangisi geleneksel tarihçilikte olayların birbirleriyle ilişkisini kurma biçimini açıklamaktadır?

A) Kehanetlerde bulunarak
B) Nedensel ilişkiler kurarak
C) Kökene bağlılıklarını göstererek
D) Bilimsel araştırmalar yaparak
E) Felsefi düşünce tarzından hareket ederek

Cevap : C) Kökene bağlılıklarını göstererek

Açıklama :

10. Tarihçi araştırdığı geçmiş olayları ….. kurar.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) olguları kullanarak
B) dünya görüşünde
C) gelenekte
D) siyasi anlayışta
E) süreçte

Cevap : A) olguları kullanarak

Açıklama : Tarihçiler, geçmiş olayları olguları kullanarak anlamlandırır ve bu olguların birbirleriyle ilişkilerini kurar. Tarihi bilgi, nesnel verilere dayanır. Diğer seçenekler şu nedenle yanlıştır:
Dünya görüşünde: Tarihçinin kişisel bakış açısını ifade eder, ancak olayları kurmada temel değildir.
Gelenekte: Geleneksel tarih anlayışına işaret eder, ancak her durumda geçerli değildir.
Siyasi anlayışta: Tarih araştırmalarını dar bir çerçevede bırakır.
Süreçte: Olayların anlamını netleştirmez.

11. Popper’e göre kurulan teorinin sağlam olması için aşağıdaki testlerin hangisinden geçirilmesi gereklidir?

A) Gözlem testinden
B) Belge denetlemesinden
C) Yanlışlama testinden
D) Karşılaştırma testinden
E) Deney testinden

Cevap : C) Yanlışlama testinden

Açıklama : Karl Popper, bir teorinin sağlamlığını kanıtlaması için yanlışlanabilir olması gerektiğini savunur. Yanlışlama testi, bir teorinin bilimsel olup olmadığını belirlemek için temel bir yöntemdir. Diğer şıklar ise:
Gözlem testinden: Gözlemler önemlidir, ancak teorinin bilimsel geçerliliğini belirlemez.
Belge denetlemesinden: Tarih araştırmaları için önemlidir, ancak teorik geçerlilikle ilgili değildir.
Karşılaştırma testinden: Farklı bağlamlarda kullanılır, ancak Popper’in teorisine özgü değildir.
Deney testinden: Fiziksel bilimlerde önemlidir, tarihsel süreçlerde uygulanmaz.

12. Tarihlerine yazıya geçirmeyen toplumlar tarihsizdirler ve onlar tarih biliminin konusu olamazlar. Yukarıdaki ifade aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir?

A) Hegel
B) Vico
C) Marx
D) Rousseau
E) Kant

Cevap : A) Hegel

Açıklama : Hegel, tarihsiz toplumları yazılı kayıtlardan yoksun toplumlar olarak tanımlar. Ona göre tarih, ancak yazıya geçirilmiş olaylardan oluşur ve yazılı olmayan kültürler tarih biliminin konusu olamaz. Diğer seçenekler:
Vico: Tarihin döngüsel bir süreç olduğuna inanır, ancak yazıya odaklanmaz.
Marx: Tarihi, sınıf mücadelesi ve üretim ilişkileri üzerinden açıklar.
Rousseau: Daha çok sosyal sözleşme ve toplumun doğasına odaklanır.
Kant: Tarihi, akıl ve özgürlük bağlamında ele alır.

13. İnsanın varoluşunun sürekliliğini aşağıdakilerden hangisi sağlamaktadır?

A) Aklını kullanmak
B) Toplum içinde yaşamak
C) Kendi kendine yeterli olmak
D) Duygularıyla hareket etmek
E) Zamanın üç boyutunun bilincinde olmak

Cevap : E) Zamanın üç boyutunun bilincinde olmak

Açıklama : İnsan, geçmiş, şimdi ve gelecek arasındaki bağlantıyı kurarak varoluşunun sürekliliğini sağlar. Bu bilinç, insanın hem bireysel hem de toplumsal olarak varlığını sürdürebilmesinin temelidir. Diğer seçenekler:
Aklını kullanmak: Hayatta kalmada önemlidir, ancak süreklilik için yeterli değildir.
Toplum içinde yaşamak: Sosyal bir boyut sağlar, ancak zaman bilincini ifade etmez.
Kendi kendine yeterli olmak: Daha bireysel bir durumdur, varoluşun sürekliliği ile doğrudan ilişkilendirilmez.
Duygularıyla hareket etmek: Karar verme sürecini etkiler, ancak sürekliliği sağlamaz.

14. Modern tarihçilikte doğru bilginin elde edilmesini sağlayan unsur aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eleştiriyle değerlendirmek
B) Karşılaştırma yapmak
C) Gözlem verilerini kullanmak
D) Yöntemin gerekliliklerini yerine getirmek
E) Güvenilir belgelere başvurmak

Cevap : D) Yöntemin gerekliliklerini yerine getirmek

Açıklama : Modern tarihçilikte, doğru bilginin elde edilmesi için bilimsel yöntemin gerekliliklerini yerine getirmek esastır. Bu yaklaşım, tarihçilerin olayları tarafsız bir şekilde analiz etmelerini, eleştirilerini sistematik hale getirmelerini ve bilgiyi değerlendirme süreçlerinde tutarlılığı sağlamalarını içerir. Yöntemin gereklilikleri; kaynakların doğruluğunu kontrol etmek, güvenilir belgelerden yararlanmak, gözlem verilerini incelemek ve bilgileri karşılaştırmalı bir şekilde değerlendirmek gibi birçok unsuru kapsar.

15. Tarih metafiziğinde ”gaye” hangi anlama gelmektedir?

A) İktisadi kalkınmışlık
B) Toplumsal hedefler
C) Kişisel amaçlar
D) Siyasi amaçlar
E) Bütün insanlığın yöneldiği hedef

Cevap : E) Bütün insanlığın yöneldiği hedef

Açıklama : Tarih metafiziğinde “gaye”, tüm insanlığın ulaşmayı hedeflediği nihai amaç veya ideal anlamına gelir. Bu kavram, tarihsel süreçlerin bir yönü veya amacı olduğunu ifade eder. Diğer seçenekler:
İktisadi kalkınmışlık: Ekonomik bir kavramdır, tarih metafiziğinde “gaye” olarak tanımlanmaz.
Toplumsal hedefler: Daha dar bir kapsamı ifade eder.
Kişisel amaçlar: Tarihsel değil, bireyseldir.
Siyasi amaçlar: Daha spesifik bir bağlamı ifade eder, bütün insanlığı kapsamaz.

16. Aşağıdaki kavramlardan hangisi Rousseau tarafından düşünce dünyasına yerleştirilmiştir?

A) Aydınlanma
B) Akıl
C) Genel irade
D) Döngüsellik
E) Tarih felsefesi

Cevap : C) Genel irade

Açıklama : Rousseau’nun en önemli kavramlarından biri “genel irade”dir. Bu kavram, toplumun ortak çıkarlarını ve kolektif iradeyi ifade eder. Diğer seçenekler:
Aydınlanma: Rousseau, Aydınlanma hareketinin bir parçasıdır, ancak bu onun özgün bir kavramı değildir.
Akıl: Aydınlanma dönemiyle ilişkilidir, ancak Rousseau’ya özgü bir katkı değildir.
Döngüsellik: Tarihsel süreçlere dair başka düşünürlerin bir kavramıdır.
Tarih felsefesi: Bir disiplin olarak Rousseau’nun temel odak noktası değildir.

17. Tarih kavramının anlam katmanlarını kurgulayan araştırma alanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilim
B) Roman
C) Tarihçilik
D) Felsefe
E) Tarih felsefesi

Cevap : E) Tarih felsefesi

Açıklama : Tarih felsefesi, tarih kavramının anlam katmanlarını, tarihsel süreçleri ve insanlık için taşıdığı değeri araştırır. Diğer seçenekler:
Bilim: Tarihsel süreçleri ele almak yerine doğa olaylarını açıklar.
Roman: Kurguya dayalıdır, tarihsel analiz içermez.
Tarihçilik: Tarih yazımıdır, felsefi analiz yapmaz.
Felsefe: Daha geniş bir alanı kapsar, tarih özelinde değildir.

18. İnsanın bu dünyadaki oluşumunu ve ilk kültürel ürünlerin nasıl meydana getirildiğini açıklamak için kullanılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Amaç
B) Köken
C) Süreç
D) İlerleme
E) Doğa

Cevap : B) Köken

Açıklama : İnsanın dünyadaki oluşumunu ve ilk kültürel ürünlerin kökenini anlamak için “köken” kavramı kullanılır. Bu kavram, insanlık tarihinin başlangıç noktasını inceler. Diğer seçenekler:
Amaç: Daha çok geleceğe yöneliktir.
Süreç: Devam eden bir hareketi ifade eder.
İlerleme: Gelişimi açıklar, başlangıç noktasıyla ilgilenmez.
Doğa: İnsanlık tarihinin bağlamını geniş şekilde ifade eder

19. Zanaatların tarih bilgisinin vazgeçilmezleri arasında olmasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Her türlü insan ihtiyacını karşıladıklarından
B) Somutlukları nedeniyle denetlenebildiklerinden
C) Çeşitli dallara ayrılmalarından
D) Soyut üretimin kaynağı olduklarından
E) Teknoloji üretiminin öncüsü olduklarından

Cevap : B) Somutlukları nedeniyle denetlenebildiklerinden

Açıklama : Zanaatlar, tarih bilgisinin vazgeçilmez bir parçasıdır çünkü somut ve gözlemlenebilir ürünler üretirler. Bu somutluk, zanaatların tarihsel olarak incelenmesini ve doğruluğunun denetlenmesini mümkün kılar. Diğer seçenekler:
Her türlü insan ihtiyacını karşıladıklarından: Zanaatların işleviyle ilgilidir, ancak tarih bilgisinin temel bir unsuru olmalarını açıklamaz.
Çeşitli dallara ayrılmalarından: Tarihsel önemlerini açıklamak için yeterli değildir.
Soyut üretimin kaynağı olduklarından: Zanaatlar somut üretime dayanır, soyut değil.
Teknoloji üretiminin öncüsü olduklarından: Teknolojik gelişimde önemli rol oynarlar, ancak tarih bilgisi bağlamında bu temel neden değildir.

20. Tarih felsefesinin gerekliliğini aşağıdakilerden hangisi açıklamaktadır?

A) Ulus devletlerin güçlerini kanıtlama kaygısı
B) İnsanlık hakkında bilgi kaynağı olan tarihçiliğin yetersizliği
C) Batının üstünlüğünü göstererek sömürgeciliği meşrulaştırması
D) Modern dönemde ortaya çıkan sınıf savaşları
E) Felsefenin toplum tartışmalarında geçmişle ilgili bilgi ihtiyacını karşılaması

Cevap : B) İnsanlık hakkında bilgi kaynağı olan tarihçiliğin yetersizliği

Açıklama : Tarih felsefesinin gerekliliği, tarihçiliğin sadece olayları anlatma ve kronolojik bir çerçevede düzenleme kapasitesinin insanlık hakkında daha derin anlamlar çıkarma konusunda yetersiz olmasından kaynaklanır. Tarih felsefesi, olayların nedenlerini, sonuçlarını, anlamlarını ve insanlık üzerindeki etkilerini sorgulayan bir disiplindir. Bu, tarih yazımının ötesine geçerek, tarihsel bilgiyi insanlığın genel bir anlayışına bağlamayı amaçlar