Ata-Aöf Gerontolojik Sosyal Hizmet Ünite -11

AKTİF YAŞLANMA TANIMI VE KAPSAMI

Aktif yaşlanma, bireylerin yaşadıkları toplum içinde sağlık, güvenlik ve sosyal katılım olanaklarının artırılmasıyla yaşam kalitesinin geliştirilmesi sürecidir. Bu süreç, yalnızca bireysel bir çabayı değil, aynı zamanda toplumsal düzeyde alınan önlemleri ve sunulan hizmetleri de kapsar. Yaşlıların fiziksel, zihinsel ve sosyal kapasitelerini en üst düzeye çıkararak yaşamdan keyif almaları ve kendilerine ihtiyaç duyulduğunu hissetmeleri aktif yaşlanmanın temel amaçlarındandır.

AKTİF YAŞLANMANIN TEMEL BİLEŞENLERİ

1. Katılım:
   Yaşlı bireylerin sosyal hayata aktif olarak katılması, üretken faaliyetlerde bulunması ve toplumla etkileşim içinde olması sağlanmalıdır.
2. Sağlık:
   Bireylerin fiziksel, zihinsel ve psiko-sosyal sağlıklarının korunması ve geliştirilmesi aktif yaşlanmanın en önemli unsurlarındandır.
3. Güvenlik:
   Yaşlı bireylerin fiziksel, sosyal ve ekonomik güvenliğinin sağlanması, yaşam kalitesini doğrudan etkiler.

AKTİF YAŞLANMAYA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

1. Sağlık hizmetleri:
   Sağlık hizmetlerinin eşit, ulaşılabilir ve uygun maliyetli olması, yaşlı bireylerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerini korumasına yardımcı olur.
2. Sosyal hizmetler:
   Yaşlı bireylerin sosyal refahını artırmak için bireysel ve toplumsal düzeyde destekleyici hizmetler sağlanmalıdır.
3. Sağlıklı yaşama dair tutumlar:
   Dengeli beslenme, fiziksel aktivite ve sağlık taramaları gibi önlemler yaşlı bireylerin daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar.
4. Fiziksel ve sosyal çevre:
   Yaşlı bireylerin yaşam alanlarının erişilebilir ve güvenli olması önemlidir.
5. Ekonomik faktörler:
   Ekonomik güvence, yaşlı bireylerin refahını artıran temel bir faktördür.

SAĞLIK HİZMETLERİNİN ROLÜ

Sağlık hizmetleri, yaşlıların yaşam kalitesini artırarak daha uzun, sağlıklı ve aktif bir yaşam sürmelerini hedefler. Sağlık hizmetlerinin kapsamında:

• Kronik hastalıkların yönetimi,
• Grip ve zatürre aşıları,
• Sağlık taramaları ve erken teşhis,
• Beslenme düzenlemeleri ve fiziksel aktivite programları bulunur.

SOSYAL HİZMETLER VE GERONTOLOJİK SOSYAL HİZMET

Gerontolojik sosyal hizmet, yaşlı bireylerin refahını artırmaya yönelik planlama, politika geliştirme ve uygulamaları içerir.

• Yaşlı bireylerin sosyal katılımını artırmak,
• Emekliliğe hazırlık programları geliştirmek,
• Aile destek programları düzenlemek,
• Bakım ve destek hizmetleri sağlamak,
• Yaşlı bireylerin yaşadığı sorunları çözmek gerontolojik sosyal hizmetin temel hedeflerindendir.

YAŞLILARIN KARŞILAŞTIĞI TEMEL SORUNLAR

1. Sosyal sorunlar: Aile, komşu ve arkadaş çevresinde yaşanan iletişim eksikliği.
2. Uyum sorunları: Fiziksel, çevresel ve sosyal değişimlere adaptasyonda yaşanan zorluklar.
3. Sağlık sorunları: Kronik hastalıklar, duyusal kayıplar ve zihinsel sağlık problemleri.
4. Ekonomik sorunlar: Gelir eksikliği, maddi kaynaklara ulaşım güçlüğü.
5. Psikolojik sorunlar: Depresyon, kaygı, ölüm korkusu.
6. Sevgisizlik ve yalnızlık: Yakınların kaybı veya uzaklaşması.
7. İletişimsizlik: Kendini ifade etmede yaşanan zorluklar.
8. Kültürel ve kuşaklararası çatışmalar: Farklı değerler ve yaşam biçimleri arasındaki uyuşmazlıklar.
9. Ulaşım ve erişim sorunları: Günlük yaşamda erişilebilirlik eksiklikleri.

SONUÇ

Aktif yaşlanma, bireylerin yaşam kalitesini artırmak için kapsamlı bir yaklaşımı gerektirir. Sağlık, sosyal hizmetler, eğitim, çevre ve ekonomi gibi çok boyutlu faktörlerin bir araya gelmesiyle, yaşlı bireylerin bağımsız, üretken ve mutlu bir yaşam sürmesi sağlanabilir. Toplumun her kesiminin bu sürece katkı sağlaması, yaşlı bireylerin refah düzeyinin yükseltilmesi için önemlidir

1. “Yaşlı Ayrımcılığı” kavramı ilk kez aşağıdakilerden hangisinde kullanılmıştır?

a) 1969
b) 1970
c) 1975
d) 1979
e) 1980

Cevap : a) 1969.

Açıklama : “Yaşlı Ayrımcılığı” kavramı ilk kez 1969 yılında Robert Butler tarafından kullanılmıştır ve yaşlı bireylere yönelik negatif tutumları ifade eder.

2. Gerontofobinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Ölümden korkmak
b) Yaşlılardan korkmak
c) Yaşlanmaktan korkmak
d) Hastalıklardan korkmak
e) Yaşamdan korkmak

Cevap : c) Yaşlanmaktan korkmak.

Açıklama : Gerontofobi, yaşlanma süreciyle ilgili duyulan korku ve kaygıyı ifade eden bir terimdir.

3. Aktif yaşlanma kavramının teorik arka planı aşağıdakilerden hangisine dayanmaktadır?

a) Sosyal yapı kuramı
b) Sağlık
c) Aktivite kuramı
d) Kültürel faaliyet
e) Bağımlılık

Cevap : c) Aktivite kuramı.

Açıklama : Aktif yaşlanma kavramı, bireylerin yaşlanma sürecinde aktif olarak toplumsal rollere katılımını teşvik eden Aktivite Kuramı’na dayanır.

4. Bireylerin yaşamlarının tüm aşamalarında fırsat ve tedavi eşitliğini öne çıkaran yaklaşımın adı aşağıdakilerden hangisidir?

a) Ekolojik yaklaşım
b) Sosyal yaklaşım
c) Güçlendirme yaklaşımı
d) Hak temelli yaklaşım
e) Medikal yaklaşım

Cevap : d) Hak temelli yaklaşım.

Açıklama : Hak temelli yaklaşım, bireylerin hayatlarının her aşamasında eşit fırsatlara sahip olmasını savunur ve insan haklarına dayalı bir çerçeve oluşturur.

5. Yaşlılık ile ilgili politikalar ve programlar aşağıdakilerden hangisini kapsamaz?

a) Yaşam süresinin uzunluğu
b) Çevresel kontrol
c) Biyolojik ve zihinsel sağlık
d) Sosyal yeterlilik ve üretkenlik
e) Kendini gerçekleştirme

Cevap : b) Çevresel kontrol.

Açıklama : Yaşlılık politikaları, bireyin sağlık, sosyal katılım ve kendini gerçekleştirme gibi unsurlarını hedef alırken çevresel kontrol doğrudan bir politika unsuru değildir.

6. Avrupa Birliği Konseyi kararıyla, “Avrupa Nesiller Arası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Yılı” aşağıdakilerden hangisinde kutlanmıştır?

a) 2010
b) 2011
c) 2012
d) 2013
e) 2014

Cevap : c) 2012.

Açıklama : Avrupa Birliği, 2012 yılını “Avrupa Nesiller Arası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Yılı” olarak ilan etmiştir.

7. Aşağıdakilerden hangisi sosyal hizmet uzmanlarının yaşlı bireylere yönelik mesleki çalışmalarında ele aldıkları sorun alanlarından biri değildir?

a) Sağlık sorunları
b) Sevgisizlik sorunu
c) Toplam kalite yönetimi sorunu
d) Ulaşım sorunu
e) Umutsuzluk sorunu

Cevap : c) Toplam kalite yönetimi sorunu.

Açıklama : Sosyal hizmet uzmanlarının yaşlı bireylerle çalışırken ele aldığı konular arasında toplam kalite yönetimi yer almaz. Diğer sorunlar ise yaşlı bireylerin yaşam kalitesini etkileyen önemli konulardır.

8. Aşağıdakilerden hangisi aktif yaşlanmayla ilgili olarak doğru değildir?

a) Aktif yaşlanma bireylerin içinde yaşadıkları toplumda onlara sunulan sağlık, katılım ve güvenlik olanaklarının geliştirilmesi yoluyla yaşam kalitelerinin arttırılması sürecidir.
b) Aktif yaşlanma, yalnızca bireyler için geçerli bir süreçtir.
c) Bireylerin fiziksel, sosyal, zihinsel, ekonomik, manevi kapasitelerini en üst düzeye çıkararak onların gereksinim ve isteklerini karşılayıp, kapasitelerini geliştirebilmeleri için yeterli koruma, güvenlik ve bakım hizmetlerine ulaşabilmeleri aktif yaşlanmanın kapsamı içerisindedir.
d) “Aktif” sözcüğü, yalnızca fiziksel olarak aktif olabilme ya da işgücüne katılabilmeye değil, aynı zamanda, sosyal, psikolojik, ekonomik, kültürel, ruhsal ve vatandaşlık görevlerine sürekli katılma süreçlerine de işaret etmektedir.
e) Bireylere ileriki yaşlarında sosyal güvenlik, sağlık ve toplumsal hayata katılım açısından fırsatlar sunarak yaşam kalitelerini ideal seviyelere çekmeyi hedefleyen bir sistem olarak değerlendirilmektedir.

Cevap : b) Aktif yaşlanma, yalnızca bireyler için geçerli bir süreçtir.

Açıklama : Aktif yaşlanma bireylerin yanı sıra toplumsal düzeyde de geçerli bir süreçtir ve toplumun yaşlı bireylerin yaşam kalitesini artırma sorumluluğunu içerir.

9. Aşağıdakilerden hangisi aktif yaşlanmanın temel bileşenleri arasında yer almaz?

a) Sağlık hizmetleri
b) Sosyal hizmetler
c) Genetik faktörler
d) İstemik faktörler
e) Ekonomik faktörler

Cevap : d) İstemik faktörler.

Açıklama : Aktif yaşlanmanın temel bileşenleri arasında sağlık, sosyal hizmetler, genetik ve ekonomik faktörler bulunur. Ancak istemik faktörler doğrudan bir bileşen olarak yer almaz.

10. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizde tedavi edici hizmetlerin bulunduğu düzeydir?

a) 1
b) 2
c) 3
d) 4
e) 5

Cevap : c) 3.

Açıklama : Türkiye’de sağlık hizmetleri üç düzeyde sunulmaktadır ve tedavi edici hizmetler 3. düzeyde yer alır.