Ata-Aöf Gerontolojik Sosyal Hizmet Ünite -2

Dünyada Yaşlanma Eğilimi

Dünya tarihi boyunca hem toplam nüfus hem de ortalama yaşam süresi sürekli bir artış göstermiştir. İnsanlığın başlangıcında doğum ve ölüm oranlarının yüksek olduğu bir dönem hakimken, zamanla ölüm oranlarında azalma ve doğurganlıkta değişimler gözlemlenmiştir. 20. yüzyılın ortalarından itibaren, düşük doğurganlık ve düşük ölüm oranlarının karakterize ettiği demografik bir geçiş dönemi yaşanmaktadır.

• Tarihsel Nüfus Artışı:
  • M.Ö. 8000: Yaklaşık 8 milyon
  • 18. yüzyıl ortası: 800 milyon
  • 1950: 2,5 milyar
  • 2002: 6,2 milyar

Birleşmiş Milletler’in projeksiyonlarına göre dünya nüfusunun:

• 2025’te 7,8 milyar,
• 2070’te ise 9 milyara ulaşması beklenmektedir.

Yaşlanmanın Demografik Etkileri

Artan yaşam beklentisi ve azalan nüfus artış hızı, yaşlı nüfus oranının genel nüfus içindeki payını artırmaktadır. Dünya genelinde 60 yaş ve üzeri nüfusun 600 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Bu grubun yaklaşık 360 milyonu gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadır. 2020 yılında 60 yaş ve üzeri bireylerin sayısının 1 milyara ulaşacağı öngörülmektedir.

Gelişmiş Ülkelerde Yaşlanma

Gelişmiş ülkelerde ortalama yaşam süresinin uzaması ve düşük doğum oranları, yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payını hızla artırmaktadır. Özellikle genetik mühendisliği ve kök hücre teknolojilerindeki ilerlemeler sayesinde kronik hastalıkların azalacağı ve yaşam beklentisinin 20 yıl artarak 100 yaşa kadar çıkacağı tahmin edilmektedir.

Örneğin:

• Japonya, Almanya, İtalya, İsveç: 25 yıl içinde nüfusun üçte birini yaşlılar oluşturacaktır.

Bölgesel Yaşlanma Eğilimleri

Amerika

Amerika’da yaşlı nüfus artışı dikkat çekicidir.

• 19. yüzyıl ortasında ortalama yaşam süresi: 40 yıl
• 1988’de: 75 yıl
• Gelecek 30 yıl içinde, 85 yaş üzeri nüfusun 9 milyona ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Avrupa

Avrupa, dünya genelinde en yaşlı kıta olarak kabul edilmektedir.

• AB nüfusunun %16,3’ü 65 yaş ve üzerindedir.
• Ortalama yaşam beklentisi:
  • Erkeklerde 74,9 yıl
  • Kadınlarda 81,2 yıl

Avrupa’nın hızlı yaşlanması, sosyal güvenlik sistemleri üzerinde baskı yaratmakta ve yaşlılara bağımlılık oranının artması nedeniyle ekonomik sorunlara yol açmaktadır.

Japonya

Japonya, dünyada yaşam beklentisinin en uzun olduğu ülkedir.

• 2025’te nüfusun %25’inin yaşlılardan oluşacağı öngörülmektedir.
• Doğum oranlarının düşmesi nedeniyle nüfusun 2050’de 27 milyon azalacağı tahmin edilmektedir.

Türkiye

Türkiye’de yaşlı nüfus oranı son yıllarda hızla artmıştır.

• 1990: 2,4 milyon
• 2004: 4,5 milyon
• 2025: 12,1 milyon (tahmini)

Türkiye’de yaşlılık, hem kırsal hem de kentsel bölgelerde farklı zorluklar yaratmaktadır. Geleneksel geniş aile yapısından çekirdek aileye geçişle birlikte yaşlı bireyler bakım ve ekonomik güvence açısından daha kırılgan hale gelmiştir.

Yaşlılık Döneminin Zorlukları ve Beklentiler

Bakım ve Sosyal Hizmetler

Değişen sosyal yapılar ve nüfus özellikleri, yaşlı bireylerin bakımında yeni yaklaşımları zorunlu kılmaktadır. Türkiye’de, yaşlı bireylere yönelik sosyal hizmet ve sosyal yardım modellerinin geliştirilmesi gerekmektedir.

Yasal Düzenlemeler

5378 Sayılı Özürlüler Kanunu kapsamında, ağır engelli ve bakıma muhtaç bireylerin ailelerine bakım desteği sağlanmaktadır. Bu tür desteklerin artırılması, yaşlı nüfusun refahını artırmada önemli bir rol oynayacaktır.

Sonuç

Dünyada yaşlanma eğilimi, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeleri etkileyen önemli bir demografik dönüşüm sürecidir. Artan yaşlı nüfus, sağlık, ekonomi ve sosyal yapı üzerinde yeni zorluklar ve fırsatlar yaratmaktadır. Bu nedenle, yaşlı nüfusa yönelik sürdürülebilir politikalar ve sosyal hizmetlerin geliştirilmesi, toplumların yaşlanma sürecine uyum sağlaması açısından kritik öneme sahiptir

1. Nüfusla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

a) Dünya var olduğu günden bugüne yeryüzünde yaşayan insanların sayısı ve ortalama yaşam beklentisi sürekli artmaktadır
b) Tunç Devrinden 19. yüzyıla kadar geçen 4500 yıllık zaman zarfında ortalama yaşam beklentisi yirmi yedi katına çıkmıştır
c) Dünya genelinde 1965 ve 1995 yılları arasında yaşlı nüfus ikiye katlanmıştır
d) Dünya nüfusunun gelişim aşamaları dikkate alındığında başlangıçta doğum ve ölüm oranlarının değişmediği görülmektedir
e) On dokuzuncu yüzyıldan bu yana altmış beş yaş ve üzeri nüfus grubu on bir kat, altmış beş yaş altındaki nüfus grubu ise yalnızca üç kat artmıştır

Cevap : d) Dünya nüfusunun gelişim aşamaları dikkate alındığında başlangıçta doğum ve ölüm oranlarının değişmediği görülmektedir.

Açıklama : Doğum ve ölüm oranlarının başlangıçta değişmediği yanlıştır. Tarih boyunca doğum ve ölüm oranları sosyal, ekonomik ve çevresel faktörlere bağlı olarak değişmiştir. Diğer şıklar nüfus gelişimiyle ilgili doğru bilgiler içerir.

2. Aşağıdakilerden hangisi demografik yaşlanmanın nedenlerinden biri değildir?

a) Doğurganlığın azalması
b) Halk sağlığı hizmetlerinin yaygınlaştırılması
c) Geriatrik tıbbın gelişmesi
d) Bilimde ilerlemenin olmaması
e) Ortalama yaşam beklentisinin artması

Cevap : d) Bilimde ilerlemenin olmaması.

Açıklama : Demografik yaşlanmanın nedenleri arasında doğurganlığın azalması, yaşam beklentisinin artması ve sağlık hizmetlerindeki gelişmeler yer alır. Bilimde ilerlemenin olmaması ise bu süreci açıklayan bir faktör değildir.

3. Yapılan projeksiyonlarda çeyrek asır sonra aşağıdaki ülkelerden hangisinde nüfusun üçte birini yaşlıların oluşturacağı öngörülmemektedir?

a) Türkiye
b) Almanya
c) İsveç
d) İtalya
e) Japonya

Cevap : a) Türkiye.

Açıklama : Türkiye’de yaşlı nüfusun artış gösterdiği bilinmekle birlikte, çeyrek asır sonra nüfusun üçte birini yaşlıların oluşturması öngörülmemektedir. Almanya, İsveç, İtalya ve Japonya gibi ülkeler yaşlı nüfusun daha yüksek olduğu bölgelerdir.

4. Dünyanın en yaşlı nüfusa sahip olan kıtası aşağıdakilerden hangisidir?

a) Asya
b) Afrika
c) Avrupa
d) Kuzey Amerika
e) Güney Amerika

Cevap : c) Avrupa.

Açıklama : Avrupa, dünyanın en yaşlı nüfusa sahip kıtasıdır. Bunun temel nedenleri arasında düşük doğum oranları ve yüksek yaşam beklentisi yer almaktadır.

5. Dünya Bankası verilerine göre; dünyanın oransal olarak en az yaşlı nüfusa sahip ülkesi aşağıdakilerden hangisidir?

a) Yemen
b) Somali
c) Kuveyt
d) Nijer
e) Kamerun

Cevap : d) Nijer.

Açıklama : Dünya Bankası verilerine göre, Nijer dünyanın en genç nüfusa sahip ülkelerinden biridir. Bu nedenle yaşlı nüfus oranı oldukça düşüktür.

6. Dünya Bankası verilerine göre; aşağıdakilerden hangisi yeryüzünün yaşlı nüfus oranı en düşük on ülkesinden biri değildir?

a) Tanzanya
b) Uganda
c) Papua Yeni Gine
d) Umman
e) Kamboçya

Cevap : e) Kamboçya.

Açıklama : Kamboçya, yaşlı nüfus oranı en düşük on ülke arasında yer almaz. Diğer ülkeler yaşlı nüfus oranı düşük olan ülkeler arasında gösterilir.

7. “Yaşlanan toplumların sosyal güvenlik sistemlerinde cari açıklar ortaya çıkmakta, emekli ya da bağımlı olarak adlandırılan nüfusun sosyal güvenlikleri aktif çalışma hayatındaki az sayıda kişinin ödedikleri primlerden karşılanmaktadır.” Bu durumu karşılayan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

a) Bağımlılık oranının azalması
b) Bağımlılık oranı
c) Bağımlılık oranının yükselmesi
d) Bağımlılık
e) Bağımlılık oranının eşitlenmesi

Cevap : c) Bağımlılık oranının yükselmesi.

Açıklama : Yaşlanan toplumlarda emekli ve bağımlı nüfusun artması bağımlılık oranının yükselmesine neden olur. Bu, çalışan nüfus üzerindeki yükün artmasına yol açar.

8. Aşağıdakilerden hangisi Amerikan Nüfus Sayımı Bürosu verilerine göre; 2005 yılında Amerika’daki ortalama yaşam beklentisidir?

a) 72.1
b) 73.1
c) 75.1
d) 77.1
e) 82.1

Cevap : d) 77.1.

Açıklama : Amerikan Nüfus Sayımı Bürosu verilerine göre, 2005 yılında Amerika’daki ortalama yaşam beklentisi 77.1 yıl olarak kaydedilmiştir.

9. Gerontologlara göre nüfusunun ……………………………………. altmış beş yaş ve üzeri bireylerden oluşuyorsa toplumlar yaşlı olarak adlandırılmaktadır. Verilen boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

a) Yüzde onundan fazlası
b) Yüzde on birinden fazlası
c) Yüzde on ikisinden fazlası
d) Yüzde on üçünden fazlası
e) Yüzde on dördünden fazlası

Cevap : e) Yüzde on dördünden fazlası.

Açıklama : Gerontologlara göre, nüfusunun yüzde on dördünden fazlası altmış beş yaş ve üzeri bireylerden oluşuyorsa toplumlar yaşlı olarak sınıflandırılır.

10. Aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla kadınların ve erkeklerin ortalama yaşam beklentisi daha yüksektir?

a) İsviçre – İsveç
b) İsveç – İzlanda
c) Fransa – Rusya
d) Fransa – İsviçre
e) İzlanda – Fransa

Cevap : a) İsviçre – İsveç.

Açıklama : İsviçre’de kadınların, İsveç’te ise erkeklerin ortalama yaşam beklentisi diğer cinsiyete göre daha yüksektir.