Ata-Aöf Gerontolojik Sosyal Hizmet Ünite -3

Yaşlılık Döneminde Karşılaşılan Sorunlar

Yaşlı bireyler, yaşamlarının bu özel döneminde sağlık, ekonomik ve sosyal alanlarda çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadır. 1975 yılında ABD’de yapılan bir araştırmaya göre, endüstrileşmenin etkisiyle yaşlılık sorunları arasında şunlar ön plana çıkmaktadır:

• Sağlık problemleri
• Gelir düzeyinin düşüklüğü
• Yalnızlık ve kimsesizlik
• Kaynaklara erişimde zorluk
• Toplumsal ayrımcılık
• Yaşlılara yönelik bireysel ve toplumsal suçlar

Ekonomik Sorunlar

Yaşlı bireylerin gelir düzeyinde azalma ve işsizlik oranında artış görülmektedir. Kronik işsizlik, özellikle yoksul yaşlılarda daha belirgin hale gelmektedir. Çalışma imkanı bulan yaşlılar ise genellikle düşük ücretle çalıştırılmaktadır. Gelişmiş ülkelerde dahi yaşlı bireyler emeklilik sonrası yoksulluk riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Batı Avrupa ve Kuzey Amerika dışında, emekli maaşıyla yaşam kalitesini sürdürebilen yaşlı bireylerin sayısı oldukça azdır.

Konut Sorunu

Kentleşme ve gelir azalması, yaşlı bireylerin konut sorunlarını derinleştirmektedir. Uzun yıllar aynı çevrede yaşamış yaşlı bireyler, fiziksel ve ekonomik nedenlerle bu ortamları terk etmek zorunda kalmaktadır. Bu durum, sosyal çevrelerinden kopmalarına ve toplumsal rollerinin azalmasına yol açmaktadır. Gecekondularda ve yoksul bölgelerde yaşayan yaşlı bireylerin oranı giderek artmakta, bu durum yaşlı bireylerin refahını ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.

Bakım Sorunu

Yaşlı bireylerin bakım ihtiyaçları, ailenin yanı sıra toplumun da çözmesi gereken bir sorun haline gelmiştir. Koşar’a göre korunmaya muhtaç yaşlılar üç grupta değerlendirilebilir:

1. Fiziksel ve mental çöküş nedeniyle öz bakımını yapamayan ve yakın çevresi olmayanlar.
2. Evsiz ve korunmasız yerlerde yaşayanlar.
3. Kötü muamele, ihmal ve istismara maruz kalanlar.

Korunmaya muhtaç yaşlı bireyler, sosyal hizmet kurumlarına başvurarak destek alabilirler.

Sağlık Sorunları

Yaşlı bireyler, kronik hastalıklar ve sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalmaktadır. Çalışmalar, yaşlı bireylerin ortalama 3,5 hastalığa sahip olduğunu göstermektedir. Yaygın hastalıklar arasında demans, alzheimer, osteoporoz, görme ve işitme bozuklukları bulunmaktadır.

Beslenme Sorunu

Yeterli ve dengeli beslenme, yaşlılık sürecindeki değişimlerin olumsuz etkilerini yavaşlatabilir. Ancak, alışveriş yapamama, yemek hazırlayamama gibi fiziksel engeller nedeniyle yaşlı bireylerin beslenme düzenleri olumsuz etkilenmektedir. Kahvaltı yapmama ve düzensiz öğün alışkanlıkları da sağlığı tehdit eden önemli faktörlerdendir.

Yalnızlık ve Sosyal İzolasyon

Yaşlı bireyler, emeklilik ve gelir azalması gibi nedenlerle yalnızlık ve sosyal izolasyon riskiyle karşı karşıya kalmaktadır. Yalnızlık, iki boyutta ele alınabilir:

• Sosyal İzolasyon: Bireyin toplumda bir yerinin olmaması.
• Duygusal İzolasyon: Sevgi bağlarının eksikliği.

Yaşlı İstismarı

Yaşlı bireyler, fiziksel, mali ve duygusal istismara maruz kalabilir. Bu durum, bireyin fiziksel ve zihinsel sağlığını tehdit eden bir durumdur. Örnek istismar türleri şunlardır:

• Fiziksel İstismar: Bedensel zarar verme.
• Mali İstismar: Hileli yollarla mal varlıklarına el koyma.
• Duygusal İstismar: Sistematik aşağılama ve tehdit.

Bakım Verenlerin Karşılaştığı Sorunlar

Bakım verenler, özellikle stres, tükenmişlik ve depresyon gibi zorluklarla yüzleşmektedir. Bakım hizmetlerinin verimli olabilmesi için bakım verenlerin eğitimi ve desteklenmesi önem taşımaktadır.

Bakım Elemanlarının Sorumlulukları

1. Bakıma muhtaç bireyleri sosyal çevresiyle birlikte değerlendirme.
2. Bireyin ihtiyaçlarına uygun bakım planı hazırlama.
3. Bireyin bağımsızlığını teşvik edecek rehabilite edici bakım hizmetleri sunma.

Sonuç

Yaşlı bireylerin ve onlara bakım verenlerin karşılaştığı sorunlar, modern toplumlarda giderek artmaktadır. Bu sorunların çözümü için hem bireysel hem de kurumsal düzeyde destek mekanizmalarının geliştirilmesi gereklidir. Sosyal hizmet alanındaki yeni yaklaşımlar, yaşlı bireylerin yaşam kalitesini artırmada kilit rol oynamaktadır

1. Aşağıdakilerden hangisi endüstrileşme ile artan yaşlılık sorunlarından biri değildir?

a) Yalnızlık
b) Akut hastalıklar
c) Kaynaklara ulaşmada zorluk
d) Düşük gelir düzeyi
e) Sağlık sorunları

Cevap : b) Akut hastalıklar.

Açıklama : Endüstrileşme ile artan yaşlılık sorunları genellikle yalnızlık, düşük gelir düzeyi ve sağlık hizmetlerine erişimde zorluk gibi konulardır. Akut hastalıklar ise yaşlılıkla değil, daha çok aniden gelişen sağlık sorunlarıyla ilişkilidir ve endüstrileşme ile doğrudan bağlantılı değildir.

2. Sanayileşmiş toplumlarda aşağıdakilerden hangisi yaşlıya iş verme ve ücret belirlemede ayırt edici bir özellik değildir?

a) Meslek
b) Yaş
c) Cinsiyet
d) Kilo
e) Sağlık durumu

Cevap : d) Kilo.

Açıklama : Sanayileşmiş toplumlarda iş verme ve ücret belirlemede meslek, yaş, cinsiyet ve sağlık durumu gibi faktörler etkilidir. Ancak kilo, genellikle bu kriterler arasında yer almaz.

3. Aşağıdakilerden hangisi bakım sorununu oluşturan faktörlerden biridir?

a) Cinsiyet
b) Çocuk sayısı
c) Yaşam beklentisinin artması
d) Çalışan yaşlı birey
e) Eğitim durumu

Cevap : c) Yaşam beklentisinin artması.

Açıklama : Yaşam beklentisinin artması, daha fazla yaşlının bakıma ihtiyaç duymasına neden olur ve bu durum bakım sorunlarının artmasına yol açar. Diğer şıklar bu sürecin belirleyici bir faktörü değildir.

4. İlgilenilmeyen, yalnız, terkedilmiş, yeterli beslenemeyen, fiziksel bakım ve özen görmeyen, duygusal yönden ihmal edilen, kötü muamele gören grup aşağıdakilerden hangisidir?

a) Risk grubu
b) Korunmaya muhtaç grup
c) Geriatrik grup
d) Pediatrik grup
e) Bağımlı grup

Cevap : c) Geriatrik grup.

Açıklama : Geriatrik grup, yaşlı bireylerden oluşur ve bu grup genellikle yalnızlık, ihmal ve kötü muamele gibi sorunlara maruz kalabilir. Diğer seçenekler farklı grupları ifade eder.

5. Aşağıdakilerden hangisi ikinci tür korunmaya muhtaç yaşlı grup içinde yer alır?

a) Evsiz barksız, korunmasız yerlerde yaşayan yaşlılar
b) Kötü muamele gören yaşlılar
c) İhmal ve istismara maruz kalan yaşlılar
d) Fiziksel, sosyal ve mental çöküşü olan yaşlılar
e) Kendisiyle ilgilenecek yakını olmayan yaşlılar

Cevap : a) Evsiz barksız, korunmasız yerlerde yaşayan yaşlılar.

Açıklama : İkinci tür korunmaya muhtaç yaşlı grup, genellikle evsiz, korunmasız veya temel yaşam ihtiyaçlarından yoksun yaşlı bireyleri içerir.

6. Aşağıdakilerden hangisi yaşlanma ile birlikte görülme sıklığı artan hastalıklardan biri değildir?

a) Demans
b) Anemi
c) İdrar tutmada zorlanma
d) Osteoporoz (kemik erimesi)
e) Bası yaraları

Cevap : b) Anemi.

Açıklama : Yaşlanmayla birlikte demans, osteoporoz ve idrar tutmada zorlanma gibi sorunlar sık görülür. Ancak anemi, yaşlanma ile doğrudan ilişkili olmayabilir ve diğer faktörlerden kaynaklanabilir.

7. Aşağıdakilerden hangisi yaşlılığın beslenme üzerindeki etkilerinden biri değildir?

a) İştah azalması
b) Bağırsak hareketlerinin yavaşlaması
c) Dişlerin dökülmesi
d) Malnütrisyon
e) Dengeli beslenme

Cevap : e) Dengeli beslenme.

Açıklama : Yaşlılıkta genellikle iştah azalması, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması ve diş kaybı gibi olumsuz etkiler görülür. Dengeli beslenme, yaşlılıkta karşılaşılan bir sorun değildir, aksine teşvik edilmesi gereken bir durumdur.

8. Aşağıdakilerden hangisi sosyal izolasyon ve yalnızlık nedenlerinden biri değildir?

a) Coğrafi konum
b) Sağlık sorunları
c) Eş kaybı
d) Göç
e) Aktif çalışma yaşamının sona ermesi

Cevap : a) Coğrafi konum.

Açıklama : Sosyal izolasyon ve yalnızlık genellikle sağlık sorunları, eş kaybı ve aktif yaşamın sona ermesi gibi nedenlerden kaynaklanır. Coğrafi konum ise bu durumlarla doğrudan bağlantılı değildir.

9. Aşağıdakilerden hangisi emekliliğin yaşlı üzerindeki olumsuz etkilerinden biri değildir?

a) Statü kaybı
b) Gelir azalması
c) Toplumda başka bir alanda faaliyet gösterme
d) Yalnızlaşma
e) Toplumsal/duygusal izolasyon yaşama

Cevap : c) Toplumda başka bir alanda faaliyet gösterme.

Açıklama : Emeklilikte statü kaybı, gelir azalması ve yalnızlaşma gibi olumsuz etkiler görülebilir. Ancak toplumda başka bir alanda faaliyet gösterme, emeklilik sonrası olumsuz değil, pozitif bir durumdur.

10. “Bireyin toplumda kabul edilen bir yerinin olmaması” ifadesini karşılayan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

a) Korunmaya muhtaç grup
b) Kimsesizlik
c) Yalnızlık
d) Duygusal izolasyon
e) Sosyal izolasyon

Cevap : e) Sosyal izolasyon.

Açıklama : Sosyal izolasyon, bireyin toplumla olan bağlantılarının kopması ve toplumda kabul edilen bir yerinin olmaması durumunu ifade eder.