İlk Türk İslam Devletleri Tarihi 2023-2024 Bütünleme Soruları

1. I. Sâmânî Hükümdarı Emîr II. Nuh’un Gaznelilerden yardım istemesi
II. Halaç Türkleri ve Afganların Gazneli hâkimiyetine girmesi
III. Irak-i Acem bölgesinin fethedilmesi
Yukarıda Gazneliler tarihi ile ilgili olarak verilen olaylardan hangisi veya hangileri Sebük Tegin döneminde gerçekleşmiştir?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) I ve III
E) Yalnız III

Cevap : B) I ve II

Açıklama : Sâmânîler ile ilişkiler ve Halaç Türkleri ile Afganların Gazneli hâkimiyetine girmesi Sebük Tegin dönemine aittir.

2. Aşağıdakilerden hangisi Dandanakan Savaşı’nı kaybeden Sultan Mesud’un yerine tahta çıkan hükümdardır?

A) Mevdûd
B) Muhammed
C) Abdürreşîd
D) II. Mesud
E) İbrahim

Cevap : B) Muhammed

Açıklama : Dandanakan Savaşı’nı kaybeden Sultan Mesud, ailesi ve hazinesiyle birlikte Hindistan’a kaçmış ancak bu süreçte çıkan bir ayaklanma sonucu tahtından indirilmiş ve öldürülmüştür. Bu olayın ardından, daha önce gözlerine mil çekilmiş olan kardeşi Muhammed ikinci kez tahta çıkarılmıştır (1041). Ancak kısa bir süre sonra Sultan Mesud’un oğlu Mevdûd, taht iddiasında bulunmuş ve Muhammed’i mağlup ederek tahtı ele geçirmiştir. Bu nedenle, Sultan Mesud’un doğrudan yerine geçen kişi kardeşi Muhammed olarak kabul edilmektedir.

3. “Hindistan’dan Hârûnü’r-Reşîd’e gönderilen elçilik heyeti halifenin huzuruna çıkınca gözleri hariç her tarafı zırhla örtülü olan Türk askerle saf tutmuş olarak saraydaki yerlerini almışlardı.”
Yukarıda verilen cümleye göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Hârûnü’r-Reşîd çok güçlü bir halifeydi.
B) Türk askerleri cesur savaşçılardı.
C) Halife Hindistan’dan elçileri yanına çağırmıştı.
D) Türk askerleri Halife Hârûnü’r-Reşîd’e muhafızlık yapmaktaydı.
E) Türk askerleri ellerinde kılıç tutmaktaydı.

Cevap : D) Türk askerleri Halife Hârûnü’r-Reşîd’e muhafızlık yapmaktaydı.

Açıklama : Türk askerleri, Abbâsî halifesi Hârûnü’r-Reşîd’in güvenlik güçleri arasında önemli bir yere sahipti.

4. I. Emevîlerin Hazar hakanını yenilgiye uğratması
II. Rus orduları karşısında tutunamayan Hazar hakanının Hârizmlilere sığınması
III. Hz. Ömer zamanında Hazarlara karşı seferler düzenlenmesi
IV. Hazar hakanı ile Hristiyanlar arasında sorunlar yaşanması
V. Hazarlar ile İtil Bulgarları arasında ticâri ilişkilerin yaşanması
Yukarıda maddeler hâlinde verilen gerekçelerden hangisi Hazarların İslâm dinini kabul etmelerinde etkili olmuştur?

A) Yalnız IV
B) Yalnız V
C) Yalnız I
D) Yalnız II
E) Yalnız III

Cevap : D) Yalnız II

Açıklama :

5. Türklerle Araplar arasında yaşanan ilişkiler bakımından aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Türk-İslâm ve dünya tarihi açısından son derece önemli olan Talas Savaşı’nın sebepleri hakkında İslam ve Çin kaynaklarında verilen bilgiler aynıdır.
B) Kuteybe b. Müslim’in Mâverâünnnehir’i fethetmesi ve Batı Türkistan’a düzenlediği seferler bölgenin siyasi hayatında önemli değişikliklere sebep olmuştur.
C) Talas Savaşı’ndan sonra İslâmiyet Türkler arasında yayılmaya başlamıştır.
D) Abbâsîler devrinde Türklerin hâkimiyetindeki topraklara karşı düzenlenen fetih harekâtı hızını kaybetmiş ve Anadolu’ya yapılan gazalar dışında büyük seferler düzenlenmemiştir.
E) Göktürklerin zayıflaması ve Mâverâünnehir’in İslâm hâkimiyeti altına alınması, Türgeş Hakanlığı’nın da Müslüman Araplar karşısında ciddi bir başarı kazanamaması üzerine Türkler Çin’den yardım istemek zorunda kalmışlardır.

Cevap : A) Türk-İslâm ve dünya tarihi açısından son derece önemli olan Talas Savaşı’nın sebepleri hakkında İslam ve Çin kaynaklarında verilen bilgiler aynıdır.

Açıklama : Talas Savaşı’nın sebepleri hakkında İslam ve Çin kaynaklarında farklı bilgiler verilmiştir.

6. İbnü’d-dâye diye meşhur olan ve Ahmed b. Tolun ve Ceyş’in biyografilerini yazan önemli tarih yazıcısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Muhammed b. Abdülmelik
B) Ebû Tahir
C) İbn Fadlan
D) İbnü’l-Esîr
E) Ahmed b. Yusuf b. İbrahim

Cevap : E) Ahmed b. Yusuf b. İbrahim

Açıklama : İbnü’d-dâye lakabıyla tanınan Ahmed b. Yusuf b. İbrahim, Tolunoğulları döneminin önemli tarihçilerindendir.

7. Aşağıdakilerden hangisi Doğu Karahanlılarının kültür merkezi konumunda olmuştur?

A) Talas
B) Şaş (Taşkent)
C) Semireci
D) Kaşgar
E) Balasagun

Cevap : D) Kaşgar

Açıklama : Kaşgar, Doğu Karahanlılarının kültürel ve dini merkezi olmuştur.

8. Karahanlı hükümdarı Arslan İlig Han Mansur hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yusuf Kadir Han ile mücadele etti.
B) Hanedan içinde Togan Han’dan sonra en kuvvetli kişiydi.
C) Ağabeyi Büyük Kağan Togan Han Ahmed’e karşı mücadele verdi.
D) Mâverâünnehir’de tahta çıktı.
E) Hârizm’e tamamen hâkim oldu.

Cevap : E) Hârizm’e tamamen hâkim oldu.

Açıklama : Arslan İlig Han Mansur’un Hârizm üzerinde tam bir hâkimiyeti bulunmamaktaydı.

9. Mâverâünnehir bölgesinin kapılarının Müslüman Araplara açılmasını sağlayan fetih aşağıdakilerden hangisidir?

A) Beykent
B) Kaşgar
C) Buhara
D) Merv
E) Semerkand

Cevap : C) Buhara

Açıklama :

10. I. Karahanlılar dönemi imar faaliyetleri açısından parlak bir dönem oldu.
II. Karahanlılar çok sayıda saray, camii, medrese, ribat ve köprü inşa ettiler.
III. Karahanlılar devrinde türbe mimarisi büyük gelişme gösterdi.
IV. Karahanlılar devrinde dikkat çeken mimarî eserlerden birisi de kervansaraylardı.
V. Karahanlılar döneminin en önemli mimarî eserlerinden birisi de görkemli sur yapılarıydı.
Yukarıda Karahanlı mimarisi hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Yalnız I
B) Yalnız IV
C) Yalnız III
D) Yalnız II
E) Yalnız V

Cevap : E) Yalnız V

Açıklama : Karahanlılar döneminde görkemli sur yapılarının mimarî açıdan geliştiğine dair bir bilgi yoktur.

11. I. 1119-1135 yılları arasında hüküm sürdü.
II. Ülkesinde tam bir barış ve huzur ortamı sağladı.
III. Selçuklu hazinesine her yıl haraç ödedi.
IV. Bastırdığı paraların üzerinde Abbâsî halifesinden sonra Sultan Sencer’in adı bulunuyordu.
Yukarıda hakkında bilgi verilen Gazneli sultanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Muhammed
B) İbrahim
C) Abdürreşid
D) Behram Şah
E) II. Mesut

Cevap : D) Behram Şah

Açıklama : Behram Şah, Sultan Sencer’e tabi olarak hüküm sürmüş ve her yıl haraç ödemiştir.

12. Aşağıdakilerden hangisi Karahanlıların bilinen en eski hükümdarı Bilge Kül Kadır Han zamanında mücadele ettiği devletlerden biridir?

A) Gazneliler
B) İlhanlılar
C) Sâmânîler
D) İtil Bulgarları
E) Hârizmliler

Cevap : C) Sâmânîler

Açıklama : Karahanlılar, Bilge Kül Kadır Han zamanında Sâmânîlerle yoğun bir mücadele içindeydi.

13. Aşağıdakilerde hangisi İhşîdîler döneminin âlimlerinden biri değildir?

A) Ahmed b. Mahmud
B) Ahmed b. Ebu’l-Leys
C) el-Hasan b. Reşik
D) Muhammed b. Ali b. Hasan el-Misrî
E) Abdülvâhid b. Muhammed b. Ahmed

Cevap : A) Ahmed b. Mahmud

Açıklama : Ahmed b. Mahmud, İhşîdîler döneminin bilinen âlimlerinden biri değildir.

14. Aşağıdaki kumandanlardan hangisi Tolunoğulları Devleti’nin hizmetinde bulunmuştur?

A) Muhammed b. Râik
B) İshak b. Kundacık
C) Muhammed b. Süleyman
D) Amacur et-Türkî
E) Sa’d el-Aysar

Cevap : E) Sa’d el-Aysar

Açıklama :

15. I. Bulgar halkı, Hazar Denizi’ne dökülen bir ırmak kıyısında yaşarlardı.
II. Bulgar Türkleri 500.000 aileden oluşmaktaydı.
III. Başkentleri Bulgar şehriydi.
IV. Bulgar Türkleri çadırlardan kurulu evlerinde otururlardı.
V. İtil Bulgar hükümdarı kırmızı tuğladan yapılmış bir sarayda otururdu.
Yukarıda İtil Bulgarları hakkında verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Yalnız V
B) Yalnız III
C) Yalnız II
D) Yalnız IV
E) Yalnız I

Cevap : A) Yalnız V

Açıklama : İtil Bulgar hükümdarlarının kırmızı tuğladan yapılmış bir sarayda oturduğuna dair bilgi yanlıştır.

16. Aşağıdakilerden hangisi Hazarların egemenliği altında yaşayan topluluklardan biri değildir?

A) Macarlar
B) Başkırtlar
C) Oğuzlar
D) Slavlar
E) Bulgarlar

Cevap : B) Başkırtlar

Açıklama : Hazar egemenliği altında Bulgarlar, Oğuzlar, Macarlar, Kırım’daki Got ve Yunan kolonileri, ayrıca kuzey-batı ormanlarında yaşayan Slavlar bulunmaktaydı. Bu topluluklar Hazarların geniş egemenlik alanında yer almışlardır. Ancak Başkırtlar, Hazarların doğrudan etkisi altında yaşamayan bir topluluk olarak bilinir. Başkırtlar, daha doğuda, Ural Dağları civarında yer almışlardır ve Hazar egemenlik sahasının dışında kalmışlardır. Bu nedenle doğru cevap Başkırtlardır.

17. Aşağıdaki Karahanlı şehirlerinden hangisinde bol meyve yetişmez?

A) Belh
B) Fergana
C) Uşrusana
D) Soğd
E) Şâş

Cevap : A) Belh

Açıklama : Belh, Karahanlı topraklarında meyve yetiştiriciliği açısından diğer bölgelere göre daha az verimli bir şehir olarak bilinir.

18. Aşağıdakilerden hangisi Ruslar ve İtil Bulgarları arasında süregelen savaşların başlıca nedenlerinden biridir?

A) Sınır çatışması
B) Kuzeydeki kürk ticareti
C) Bulgarların Hazarlara vergi ödemesi
D) Dini anlaşmazlık
E) İtil Bulgarlarının Moğolların müttefiki olması

Cevap : B) Kuzeydeki kürk ticareti

Açıklama : Kürk ticareti, Ruslar ve İtil Bulgarları arasında önemli bir ekonomik rekabet kaynağı olmuştur.

19. Aşağıdakilerden hangisi 1025 yılında Karahanlı Hükümdarı Yusuf Kadır Han ile Gazneli Sultanı Mahmud arasında yapılan görüşme ile ilgili değildir?

A) Yusuf Kadir Han, Gazneli Mahmud’dan yardım istemek zorunda kaldı.
B) İki hanedan arasında akrabalık tesis edilmesine karar verildi.
C) Ceyhun Nehri her iki taraf arasında sınır kabul edildi.
D) Karahanlılar ile ilgili meseleleri konuştuktan sonra Arslan bin Selçuk ve emrindeki Oğuzların da Horasan’a nakledilmesi hususunda karara vardılar.
E) Yusuf Kadir Han ve Gazneli Sultan Mahmud Semerkand civarında buluştu.

Cevap : C) Ceyhun Nehri her iki taraf arasında sınır kabul edildi.

Açıklama :

20. Aşağıdakilerden hangisi Gaznelilerin hâkim olduğu şehirlerden biri değildir?

A) Delhi
B) Gücerat
C) Kaşgar
D) Semerkand
E) Kâbil

Cevap : C) Kaşgar

Açıklama : Gazneliler, Hindistan’ın kuzeyine ve Orta Asya’nın bazı bölgelerine kadar genişlemiş bir imparatorluktu. Gazneli Mahmud’un Hindistan seferleriyle Delhi, Gücerat, ve Kabil gibi önemli bölgeler kontrol altına alınmıştır. Semerkand ise Gazneliler döneminde doğrudan hakimiyet kurulamamış, ancak onların etkisi hissedilmiştir.

Kaşgar ise Karahanlıların merkezi olan bir şehirdir ve Gaznelilerin hakimiyet alanında bulunmamıştır. Bu nedenle Kaşgar, Gaznelilerin hâkim olduğu şehirlerden biri değildir.