Ata Aöf Gruplarla Sosyal Hizmet Ünite -4

Grup Dinamikleri Nedir?

Grup dinamikleri, bir grubun oluşumu ve sürekliliği boyunca üyeler arasındaki etkileşimleri ve bu etkileşimleri şekillendiren güçleri ifade eder. Grup çalışmaları, grup üyelerinin bireysel özelliklerini ve grup dışındaki çevreden getirdikleri faktörleri dikkate alır. Sosyal hizmet uzmanları için grup dinamiklerini anlamak, etkili bir uygulama çerçevesi oluşturmanın temel taşlarından biridir. Grup dinamikleri göz ardı edildiğinde, grup üyeleri istenen düzeyde verim alamaz ve süreç başarısızlıkla sonuçlanabilir.

Grup Oluşumu

Grup oluşum süreci, grup dinamiklerinin temellerinin atıldığı aşamadır. Sosyal hizmet uzmanlarının, grup lideri olarak bu aşamada titizlikle plan yapması gerekir. Grup çalışmasında başarılı olabilmek için aşağıdaki unsurlara dikkat edilmelidir:

İhtiyacın Belirlenmesi

Bir grup çalışmasına başlamadan önce, hangi konuda ihtiyaç duyulduğu tespit edilmelidir. İhtiyaç belirleme yöntemleri arasında:

• Kişisel gözlemler,
• Müracaatçı başvurularının analizi,
• Çalışan görüşlerinin alınması,
• Literatür taramaları,
• Anket veya ölçek kullanımı yer alır.

Üye Seçimi

Grup üyeleri, yaş, cinsiyet, kişilik özellikleri, sosyoekonomik durum gibi faktörler göz önünde bulundurularak seçilir. Grup sürecini olumsuz etkileyebilecek bireylerin seçilmemesi önemlidir.

Grubun Duyurulması

Grubun kurulumu, duyurular yoluyla gerçekleştirilir. Yazılı ve sözlü duyurular, afişler, broşürler veya çalışılan kurumun özelliklerine göre panolar ve anonslar kullanılabilir.

Grup Kompozisyonu

Grup Büyüklüğü

Grubun büyüklüğü, üyelerin yaşı, liderin deneyimi ve grubun amacı gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir. Küçük gruplar bireylerin katılımını artırırken, büyük gruplar karmaşık sorunların çözümünde daha etkili olabilir.

Oturum Sıklığı ve Süresi

Grup oturumlarının sıklığı ve süresi grubun türüne, üyelerin özelliklerine ve çevresel koşullara göre değişir. Genellikle haftada bir veya iki kez, bir ila iki saat arasında oturumlar gerçekleştirilir.

Açık ve Kapalı Gruplar

Kapalı gruplarda katılım önceden belirlenir ve süreç boyunca yeni üyeler alınmaz. Açık gruplarda ise üyeler değişebilir. Grup türüne göre açık veya kapalı grup tercih edilir.

Gönüllü ve Zorunlu Üyelik

Gönüllü üyeler grup sürecinden daha fazla fayda sağlar ve sorumluluk bilinci daha yüksektir. Ancak, zorunlu katılımda grup etkileşimi daha zorlu olabilir ve üyeler süreci sabote etme eğiliminde olabilir.

Homojen ve Heterojen Gruplar

Homojen gruplar, benzer kişilik özelliklerine veya sorunlara sahip bireylerden oluşurken, heterojen gruplar çeşitlilik içerir. Grup lideri, grubun homojenlik veya heterojenlik derecesini grup amaçlarına göre belirler.

Grup Ortamı ve Dinamikleri

Fiziksel Ortam

Grup çalışmasının yapılacağı ortam, üyelerin kendilerini rahat hissetmesi ve gizliliğin sağlanması için uygun olmalıdır. Sessiz, düzenli, aydınlık ve müdahaleye kapalı bir alan tercih edilmelidir.

Üyelerde Zor Davranışlar

Bazı üyeler grup dinamiklerini zorlaştırabilir. Grup liderinin bu davranışlarla baş edebilmesi ve gerektiğinde bireysel danışmanlık yönlendirmesi yapması önemlidir.

Transferans ve Karşıt Transferans

• Transferans: Bir üyenin geçmişteki ilişkilerindeki duyguları başka bir üyeye veya lidere yansıtması.
• Karşıt Transferans: Grup liderinin kendi geçmiş deneyimlerini gruptaki bir üyeye yansıtması.

Lider, özellikle karşıt transferans konusunda farkındalığını yüksek tutmalı ve davranışlarının grup üzerindeki etkisini gözlemlemelidir.

Grup Kültürü, Normları ve Güç Yapısı

Grup Kültürü

Grup kültürü, üyelerin paylaştığı ortak değerler, inançlar ve normlardan oluşur. Grup kültürü, üyelerin davranışlarını, tepkilerini ve liderle olan etkileşimlerini şekillendirir.

Normlar

Grup normları, üyelerin grup içinde nasıl davranması gerektiğini belirleyen kurallar sistemidir. Bu normlar, grup davranışlarının düzenlenmesine yardımcı olur.

Güç Yapısı

Grup içinde güç, diğer üyeleri etkileyebilme yeteneği olarak tanımlanır. Bazı üyeler liderlik özellikleri veya kişisel cazibeleri nedeniyle daha fazla saygı görüp etki sahibi olabilir.

Grup Rolleri ve Karar Alma Süreci

Roller

Grup üyelerinin rolü, grup içindeki davranışlarını belirler ve grup sürecine düzen getirir. Roller, grup dinamiklerini etkileyen önemli bir unsurdur.

Karar Verme

Grup içindeki karar verme süreçleri, grup etkinliklerinin başarısını doğrudan etkiler. Etkili bir karar verme mekanizması, grubun hedeflerine ulaşmasını kolaylaştırır.

Grupta Direnç ve Çatışma

Direnç, grubun işlerliğini etkileyen doğal bir süreçtir. Güven ortamının eksikliği, direncin artmasına neden olabilir. Çatışma, grup üyeleri arasında uyum sağlanamayan durumlarda ortaya çıkar ve liderin doğru müdahaleleriyle yönetilebilir.

Grup Liderliği

Grup lideri, grup üyelerini etkileyerek belirli hedeflere ulaşmalarını sağlayan kişidir. Liderlik, grubun başarısında kritik bir rol oynar.

Liderlik Tarzları

• Otoriter: Kararları lider alır.
• Demokratik: Üyelerin katılımını teşvik eder.
• Serbest: Liderin müdahalesi sınırlıdır.

Eş Liderlik

Eş liderlik, birden fazla liderin grup sürecini yönetmesini ifade eder. Bu yöntem, özellikle yeni başlayan liderler için avantaj sağlar.

Grup dinamikleri, etkili grup çalışmaları için temel bir yapı taşını oluşturur. Grup liderlerinin, bu dinamikleri anlaması ve yönetmesi, grup sürecinin başarılı bir şekilde yürütülmesi için hayati öneme sahiptir.

1. Her grubun grup üyeleri tarafından paylaşılan gelenekler, adetler, değerler ve inançlardan oluşan kendine has bir ……….. vardır.

a) Normu
b) Kültürü
c) Seviyesi
d) Rolü
e) Gücü

Cevap : b) Kültürü

Açıklama : Kültür, bir grubun üyeleri tarafından paylaşılan değerler, normlar, inançlar ve gelenekler bütünüdür. Bu özellikler grup üyelerinin davranışlarını şekillendirir.

2. Aşağıdakilerden hangisi grup dinamiğinin tanımıyla ilgili değildir?

a) Üyelerin birbirleriyle etkileşimini şekillendiren güçleri ifade eder.
b) Liderin grup üyeleriyle etkileşimini ifade eder.
c) Grup lideri ve üyelerin güç kullanımıyla ilgilidir.
d) Grup lideri ve üyelerin maddi kazançlarıyla ilgilidir.
e) Grup lideri ve üyelerin üstlendikleri rollerle ilişkilidir.

Cevap : d) Grup lideri ve üyelerin maddi kazançlarıyla ilgilidir.

Açıklama : Grup dinamiği, grup içindeki etkileşimler, roller ve güç dengeleriyle ilgilidir ancak maddi kazançlarla bir ilgisi yoktur.

3. Grup dinamiğinin temelinde yatan anlayış aşağıdakilerden hangisidir?

a) Gruplar sosyal bir sistemdir.
b) Gruplar fiziksel bir sistemdir.
c) Gruplar biyolojik bir sistemdir.
d) Gruplar soyut bir sistemdir.
e) Gruplar ekonomik bir sistemdir.

Cevap : a) Gruplar sosyal bir sistemdir.

Açıklama : Grup dinamiği, grupların sosyal bir sistem olarak ele alınmasını ve üyeler arasındaki sosyal etkileşimlerin incelenmesini temel alır.

4. Grup dinamiğinin şekillendiği aşama hangisidir?

a) İlk oturumdan sonra
b) Üçüncü oturum başladığında
c) Grup lideri geri bildirimde bulunduğunda
d) Bir üye diğer üyeyi eleştirdiğinde
e) Grubun oluşum aşamasında

Cevap : e) Grubun oluşum aşamasında

Açıklama : Grup dinamiği, grubun oluşum aşamasında şekillenmeye başlar. Bu aşamada üyeler arası ilişkiler ve grup normları oluşur.

5. Aşağıdakilerden hangisi kapalı grupların özellikleri arasında değildir?

a) Kaç oturum olacağı önceden planlanır.
b) Üyeler değişebilir.
c) Gruba yeni üye alınmaz.
d) Zaman sınırlaması vardır.
e) Gruba katılacak kişi önceden belirlenir.

Cevap : b) Üyeler değişebilir.

Açıklama : Kapalı gruplarda üyeler sabittir ve oturum süresince değişiklik yapılmaz. Diğer seçenekler kapalı grupların temel özellikleridir.

6. Aşağıdakilerden hangisi grup büyüklüğünün belirlenmesine etki eden faktörlerden değildir?

a) Grubun görevinin ne olduğu
b) Grubun amacının ne olduğu
c) Üyelerin yaşı
d) Üyelerin cinsiyeti
e) Liderin fiziksel özelliği

Cevap : e) Liderin fiziksel özelliği

Açıklama : Liderin fiziksel özellikleri, grup büyüklüğünün belirlenmesinde bir etken değildir. Görev, amaç, yaş ve cinsiyet gibi faktörler ise grup büyüklüğünü etkileyebilir.

7. Aşağıdakilerden hangisi küçük grupların öne çıkan avantajları arasındadır?

a) Üyelerin kendilerini yeterince ifade etmeye zaman bulmaları
b) Üyelerin daha önceden birbirlerini tanımaları
c) Liderin üyeleri daha önceden tanıması
d) Sık sık toplanmaları
e) Oturumların uzun olması

8. Grup üyelerinin geçmişte kendisini olumlu ya da olumsuz etkileyen birine karşı hissettiklerini başka bir üyeye ya da lidere geçirmesine ………….denir.

a) Uzaklaşama
b) Yaklaşma
c) Transferans (aktarım)
d) Karşıt transferans (karşıt aktarım)
e) Rol çalma

Cevap : c) Transferans (aktarım)

Açıklama : Transferans, bireylerin geçmişte yaşadıkları duygusal tepkileri grup içindeki diğer üyeler veya liderlere yansıttıkları bir durumdur.

9. Aşağıdakilerden hangisi grup oturumlarında genellikle daire biçiminde oturma düzeni kullanılmasının nedenlerinden değildir?

a) Üyelerin birbirleriyle daha rahat etkileşime girmeleri
b) Birbirlerinin beden duruşlarını görebilmeleri
c) Jest-mimik gibi sözel olmayan iletişim mesajlarını görebilmeleri
d) Liderin tüm üyelerle göz teması kurabilmesi
e) Grup ortamının aydınlatması

Cevap : e) Grup ortamının aydınlatması

Açıklama : Grup oturumlarında daire biçiminde oturma düzeni, iletişimi kolaylaştırmak ve jest-mimikleri görmeyi sağlamak içindir. Aydınlatma bu düzenle doğrudan ilgili değildir.

10. ………….. grubun işlerliğini azaltan ve etkileyen tepkiler bütünü olarak tanımlanır.

a) Direnç
b) Sabotaj
c) Kargaşa
d) Saldırı
e) Sabırsızlık

Cevap : a) Direnç

Açıklama : Direnç, grup üyelerinin değişime karşı gösterdiği tepkilerdir ve grup işleyişini olumsuz etkileyebilir. Diğer seçenekler ise bu bağlamda doğru değildir.