Küresel İklim Değişikliği Ve Atmosferik Afetler 2023-2024 Final Soruları

1. Özellikle geceleyin komşu kırsal alanlardan daha yavaş soğuyan şehirlerin, çevrelerine göre daha sıcak olmasıyla ortaya çıkan duruma ne ad verilmektedir?

A) Albedo
B) Kara cisim
C) Şehir sıcaklık adası
D) Şehir ısı adası
E) Absorbsiyon

Cevap: D) Şehir ısı adası

Açıklama:

2. ….., ağaçların yaş halkaları vasıtasıyla yaşlandırılması olarak tanımlanabilir.
Yukarıdaki boşluğa gelmesi gereken ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dendroloji
B) Palinoloji
C) Paleocoğrafya
D) Klimajeomorfoloji
E) Sedimantoloji

Cevap: A) Dendroloji

Açıklama: Dendroloji, ağaçların yaş halkalarına bakarak yaşlarının ve çevresel koşulların belirlenmesidir.

3. İklim değişikliklerinden en az etkilenecek turizm türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnanç turizmi
B) Golf turizmi
C) Dağcılık
D) Kış sporları turizmi
E) Kıyı turizmi

Cevap: A) İnanç turizmi

Açıklama: İnanç turizmi, genellikle kapalı mekânlara bağlı olduğundan iklim değişikliklerinden diğer turizm türlerine göre daha az etkilenir.

4. …… afetler, aşırı ya da ani yağışların neden olduğu genel sel ve taşkınlar, fırtına kabarması nedeniyle kıyılarda oluşan kıyı taşkınları ile yine aşırı ya da ani yağışlar ve topoğrafya-zemin özelliklerine göre etkili olan akma, sürüklenme, kaya düşmesi, çökme ve heyelan olayları olarak sınıflandırılabilir.
Yukarıda verilen boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Hidrolojik
B) Biyolojik
C) Meteorolojik
D) Yersel
E) Klimatolojik

Cevap: A) Hidrolojik

Açıklama: Hidrolojik afetler, su kaynaklı olaylar ve taşkınları içerir.

5. İklim değişikliğinin sağlık üzerine doğrudan etkileri göz önüne alındığında, ortalama sıcaklıklardaki artışlarla birlikte görülen hastalıklardan hangisi salgın hastalık olarak tanımlanmaktadır?

A) Tansiyon hastalıkları
B) Damar hastalıkları
C) Sıtma
D) Solunum hastalıkları
E) Kalp hastalıkları

Cevap: C) Sıtma

Açıklama: Sıtma, sıcaklık artışlarıyla yaygınlaşan ve sivrisineklerle bulaşan bir salgın hastalıktır.

6. Doğal alanların doğal olaylar ve/veya insan aktiviteleri nedeniyle ekolojik görevini ve/veya uygun ekonomik işlevini sürdürülebilir bir şekilde yapamayacak kadar zarar görmesidir.
Yukarıda verilen tanım aşağıdaki ifadelerden hangisine aittir?

A) İklim değişikliği
B) Toprak bozulması
C) Çölleşme
D) Arazi bozulması
E) Kuraklık

Cevap: D) Arazi bozulması

Açıklama: Arazi bozulması, doğal alanların işlevlerini kaybetmesi durumudur.

7. Aşağıdakilerden hangisi son ısınma döneminde ortaya çıkan antropojenik etkenlerden biri değildir?

A) Volkanizma
B) Şehirleşme
C) Ormansızlaşma
D) Nüfus artışı
E) Sanayileşme

Cevap: A) Volkanizma

Açıklama: Son ısınma döneminde ortaya çıkan antropojenik (insan kaynaklı) etkenler, insanların çevre üzerinde bıraktığı etkilerle ilgilidir. Bu etkiler genellikle şehirleşme, sanayileşme, ormansızlaşma ve nüfus artışı gibi faaliyetlerdir.
-Volkanizma, doğal bir jeolojik süreçtir ve insan kaynaklı değildir. Bu nedenle antropojenik etkenler arasında sayılmaz.
-Şehirleşme, yapılaşma ve doğal alanların betonlaşması ile iklim üzerinde etkili olabilir.
-Ormansızlaşma, karbon döngüsünü bozarak sera gazı emisyonlarını artırır.
-Nüfus artışı, doğal kaynakların tüketimini artırarak çevre üzerinde baskı oluşturur.
-Sanayileşme, fosil yakıt kullanımı nedeniyle sera gazı salınımını artırarak küresel ısınmaya neden olur.
Bu bağlamda volkanizma, insan etkisinden bağımsız olarak doğal bir süreç olduğu için doğru seçenek A) olacaktır.

8. Aşağıdakilerden hangisi yaz musonlarının oluşumuna neden olan etkenlerden biri değildir?

A) Kara ve deniz arasındaki termik farklılıklar
B) Orta enlemde karaların denizlere göre daha fazla ısınması
C) Tropikal karaların yaz koşullarında çok ısınması
D) Hint okyanusunun aşırı ısınması
E) Gezegensel basınç kuşaklarının yer değiştirmesi

Cevap: D) Hint okyanusunun aşırı ısınması

Açıklama: Yaz musonlarının oluşumu, atmosferik basınç farkları ve kara-deniz arasındaki termik farklılıklara dayanan meteorolojik bir olaydır. Bu olgu özellikle Asya kıtasında, özellikle Hindistan ve çevresinde görülür. Musonların oluşumunda etkili olan ve olmayan faktörler şu şekilde değerlendirilebilir:
Musonların oluşumuna neden olan etkenler:
Kara ve deniz arasındaki termik farklılıklar (A)
Yaz mevsiminde kara daha hızlı ısınırken denizler daha yavaş ısınır. Bu durum, kara üzerinde alçak basınç ve deniz üzerinde yüksek basınç oluşturarak muson rüzgarlarını tetikler.

Orta enlemde karaların denizlere göre daha fazla ısınması (B)
Karaların denizlere göre daha hızlı ısınması, özellikle Hindistan çevresinde, basınç farklarını artırarak muson rüzgarlarının yönünü belirler.

Tropikal karaların yaz koşullarında çok ısınması (C)
Tropikal bölgelerde kara yüzeylerinin aşırı ısınması, yoğun alçak basınç alanları yaratarak musonların kuvvetlenmesine yol açar.

Gezegensel basınç kuşaklarının yer değiştirmesi (E)
Yaz aylarında ITCZ (Tropikal Konverjans Kuşağı) kuzeye doğru kayar. Bu, muson rüzgarlarının kara içlerine doğru hareket etmesine neden olur.

Musonların oluşumuna neden olmayan etken:
Hint Okyanusu’nun aşırı ısınması (D)
Hint Okyanusu’ndaki suyun ısınması, deniz sıcaklıklarını etkiler ancak doğrudan musonların oluşumunda belirleyici bir faktör değildir. Musonlar daha çok kara ve deniz arasındaki ısınma farklarından ve gezegensel basınç kuşaklarının hareketinden etkilenir.
Bu nedenle doğru cevap D) Hint Okyanusu’nun aşırı ısınmasıdır.

9. Termohalin dolaşım adı verilen okyanuslardaki derin dolaşımın oluşum nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sıcaklık farkı
B) Basınç ve rüzgârlar
C) Yoğunluk farkı
D) Rüzgârlar
E) Sıcaklık ve yoğunluk farkı

Cevap: E) Sıcaklık ve yoğunluk farkı

Açıklama: Termohalin dolaşımı, okyanuslardaki sıcaklık ve tuzluluk farklılıkları sonucu oluşur.

10. Ölçek büyüklüğü olarak 1/5 ile 1/1 milyon arasındaki haritalarda gösterilen iklim tipi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mikroklima
B) Yerel klima
C) Makroklima
D) Yöresel klima
E) Bölgesel klima

Cevap: E) Bölgesel klima

Açıklama: -Makroklima: 1/100 – 1/20 milyon ölçeklerinde gösterilir ve büyük alanların genel iklim tiplerini ifade eder.
-Bölgesel klima: 1/5 – 1/1 milyon ölçeklerinde gösterilir ve daha ayrıntılı, bölgesel iklim tiplerini yansıtır.
-Yöresel ve yerel klima: Daha dar alanları ve detayları kapsar, daha küçük ölçeklerde gösterilir.
Bu bağlamda, 1/5 ile 1/1 milyon ölçekli haritalarda gösterilen iklim tipi bölgesel klimadır. E şıkkı doğru cevaptır.

11. Aşağıdakilerden hangisi sera gazlarından biri olan CO₂’nin atmosfere katılmasındaki etken ve süreçlerden biri değildir?

A) Fosil yakıtların kullanılması
B) Pirinç üretimi
C) Okyanusların ısınması
D) Volkanik aktiviteler
E) Canlılarda soluma

Cevap: B) Pirinç üretimi

Açıklama: Pirinç üretimi, metan gazı salınımına neden olur ancak CO2’nin atmosfere salınmasıyla doğrudan ilişkili değildir.

12. Türkiye’de en fazla artması beklenen afet türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Biyolojik afetler
B) Hidrolojik afetler
C) Antropojenik afetler
D) Atmosfer afetleri
E) Yersel afetler

Cevap: D) Atmosfer afetleri

Açıklama:

13. Aşağıdakilerden hangisi afete karşı hazırlıklı süreçlerinden biri değildir?

A) Bilgi ve bilinç geliştirme eğitimi
B) Yasal mevzuat oluşturma
C) Arama – kurtarma faaliyeti
D) Risk değerlendirme
E) Zarar hafifletecek önlem alma

Cevap: C) Arama – kurtarma faaliyeti

Açıklama: Arama – kurtarma faaliyeti, afet sonrası müdahale sürecine dahildir, hazırlık sürecine değil.

14. Aşağıdakilerden hangisi oraj türlerinden biri değildir?

A) Tek hücre fırtınaları
B) Tek hücre hat fırtınaları
C) Çok hücre fırtınaları
D) Süper hücreler
E) Çok hücre hat fırtınaları

Cevap: B) Tek hücre hat fırtınaları

Açıklama: “Oraj“ (thunderstorm) türleri, atmosferdeki farklı dinamiklerle oluşan fırtınalardır ve genellikle şu kategorilere ayrılır:
Tek hücre fırtınaları (A):
Küçük, kısa ömürlü ve genellikle düşük şiddetli fırtınalardır. Çoğunlukla yaz aylarında görülür ve yerel çapta etkilidir.

Çok hücre fırtınaları (C):
Birden fazla hücrenin birleşimiyle oluşur ve daha geniş alanlarda etkili olur. Daha uzun ömürlüdür ve genellikle daha şiddetlidir.

Süper hücreler (D):
Çok organize ve tehlikeli fırtınalardır. Dönen hava akımları (mezosiklon) içerir ve dolu, hortum gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.

Çok hücre hat fırtınaları (E):
Genellikle bir hat boyunca organize olmuş çok hücreli fırtınalardır. Bu tür fırtınalar geniş bir alanı etkiler ve düz çizgi rüzgarları gibi tehlikeli hava koşulları yaratabilir.

B seçeneğinin neden doğru olmadığı:
“Tek hücre hat fırtınaları“ diye bir terim oraj türleri arasında bulunmamaktadır. “Hat fırtınaları“ genellikle çok hücreli yapılarla ilişkilidir. Bu nedenle B seçeneği doğru değildir.
Sonuç olarak doğru cevap: B) Tek hücre hat fırtınaları.

15. Tropikal siklonların kuzey yarım kürede en çok görüldüğü alanlar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kuzey Hint Okyanusu
B) Güneybatı Pasifik
C) Kuzeybatı Atlantik
D) Güney Hint Okyanusu
E) Kuzeybatı Pasifik

Cevap: E) Kuzeybatı Pasifik

Açıklama: Tropikal siklonlar kuzey yarım kürede en fazla Kuzeybatı Pasifik’te görülmektedir.

16. Aşağıdakilerden hangisi afet sonrası öncelikle alınması gereken tedbirlerden biri değildir?

A) Sağlık
B) Ulaşım
C) Barınma
D) Altyapı
E) Eğitim

Cevap: E) Eğitim

Açıklama: Eğitim, afet sonrası alınması gereken öncelikli bir tedbir değildir, uzun vadeli planlamaya dahildir.

17. Aşağıdakilerden hangisinde atmosferde en fazla bulunan gaz ile bulunuş oranı doğru olarak verilmiştir?

A) Karbondioksit – yüzde 1
B) Azot – yüzde 78
C) Karbondioksit – yüzde 21
D) Azot – yüzde 71
E) Oksijen – yüzde 21

Cevap: B) Azot – yüzde 78

Açıklama: Atmosferin büyük çoğunluğunu azot (yaklaşık yüzde 78) oluşturur.

18. Yörünge üzerindeki ilkbahar noktasının yılda 50 saniye kadar yer değiştirdiği varsayılarak 360°lik tam eksen dikkate alındığında 25.800 yılda bir ilkbahar noktasının aynı yerine gelmesine ve dolayısıyla mevsimsel değişimlerin yaşanmasına neden olan hareket aşağıdakilerden hangisidir?

A) Refleksiyon
B) Absorbsiyon
C) Presisyon
D) Rotasyon
E) Revolusyon

Cevap: C) Presizyon

Açıklama: Presizyon hareketi, Dünya’nın eksen eğikliğindeki değişimler nedeniyle mevsimsel değişimlere neden olur.

19.

Yukarıdaki tabloya göre İngiltere’de orajlı gün sayısının az olmasının başlıca nedeni nedir?

A) Genel atmosfer sirkülasyonu açısından İngiltere’nin konumu
B) Orta enlemde yer almış olması
C) Kutup enlemlerine yakın olması
D) İngiltere’de yağışların daha çok yağmur şeklinde olması
E) İzlanda siklonunun etkisi altında olması

Cevap: C) Kutup enlemlerine yakın olması

Açıklama:

20. Aşağıda verilen afetlerden hangisinde bulaşıcı hastalıkların su ya da yiyecek yoluyla insandan insana yayılma riski diğerlerinden daha fazladır?

A) Endüstriyel kaza
B) Sel
C) Hava kirliliği
D) Soğuk hava dalgası
E) Yangın

Cevap: B) Sel

Açıklama: Sel bölgelerinde hijyen koşulları ciddi şekilde bozulur. Temiz suya erişim zorlaşır ve yiyeceklerin hijyenik koşullarda saklanması mümkün olmayabilir.
-Yoğun İnsan Teması:
Sel sırasında insanlar geçici barınaklarda bir araya gelir. Bu da hastalıkların hızla yayılmasını kolaylaştırır.

Diğer Şıkların Değerlendirilmesi:
A) Endüstriyel kaza:
Bulaşıcı hastalık riski genellikle düşük olup, daha çok kimyasal ve fiziksel etkiler ön plandadır.

C) Hava kirliliği:
Hava kirliliği solunum sistemi hastalıklarını artırabilir ancak su veya yiyecek yoluyla bulaşan hastalıklar açısından büyük bir risk oluşturmaz.

D) Soğuk hava dalgası:
Soğuk hava dalgası hipotermi ve donma gibi fiziksel sağlık sorunlarına yol açar. Bulaşıcı hastalıklarla doğrudan ilişkisi sınırlıdır.

E) Yangın:
Yangınlar genellikle solunum sistemi sorunlarına ve fiziksel yaralanmalara neden olur. Ancak bulaşıcı hastalıkların yayılma riski düşük kalır.

Sonuç: Sel, bulaşıcı hastalıkların su ve yiyecek yoluyla yayılması açısından en yüksek riski taşıyan afettir. Bu nedenle doğru cevap B) Sel olacaktır.