SAK201U Sağlik Kurumları Yönetimi I Ünite -7

Sağlık Finansmanı ve Harcamalarının Temelleri

Sağlık finansmanı, sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliği ve etkinliği için kritik bir öneme sahiptir. Bu yazıda, sağlık finansmanına ilişkin temel kavramlar, ödeme yöntemleri ve tedarik zinciri yönetimi detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Sağlık Finansmanı İşlevleri

Sağlık finansmanının üç temel işlevi bulunmaktadır:

• Gelir oluşturma: Sağlık hizmetlerinin finansmanı için gerekli kaynağı sağlama. Örneğin, vergi gelirleri bu sürecin bir parçasıdır.
• Fon yönetimi: Gelirlerin bir havuzda toplanarak sağlık harcamaları için düzenlenmesi.
• Ödeme/Geri ödeme: Sağlık hizmeti sunan kurumların finansal desteklenmesi için yapılan prim ödemeleri.

Bu işlevler, sağlık sisteminin etkin çalışmasını sağlar ve bireylerin finansal risklerini minimize eder.

Sağlık Finansman Modelleri

Dünyada sağlık finansmanı için kullanılan iki ana model bulunmaktadır:

• Bismarck Modeli: Çalışan ve işveren tarafından ödenen primlere dayanır. Bu sistem, bireylerin sosyal sigorta fonlarına katkıda bulunmasını gerektirir.
• Beveridge Modeli: Genel vergilerden finanse edilir ve sağlık hizmetleri tüm vatandaşlar için ücretsizdir.

Bu modellerin kombinasyonu, ülkelerin sağlık politikalarına göre farklılaşabilir.

Özel Finansman Türleri

Sağlık hizmetlerinde özel finansman türleri arasında özel sağlık sigortacılığı, tıbbi tasarruf hesapları ve kullanıcı katkıları yer alır. Ancak özel vergiler, genel olarak kamu finansmanına yönelik bir araçtır ve özel finansman türleri arasında sayılmaz.

Sosyal Güvenlik Sistemleri

Türkiye’de sosyal güvenlik sistemi, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülmektedir. SGK’nın kapsamı, tüm ülke vatandaşlarını içermektedir. Bu durum, vatandaşların sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştırır ve sağlık sisteminin kapsayıcılığını artırır.

Ödeme Yöntemleri

Sağlık sistemlerinde kullanılan ödeme yöntemleri, kalite ve maliyet üzerinde farklı etkiler yaratır. Örneğin:

• Maaş: Uzun vadeli güvence sağlar ancak kalite üzerindeki etkisi sınırlıdır.
• Bonus: Kaliteyi artırmaya yönelik teşvik sağlar.
• Global bütçe: Harcamaların kontrol altında tutulması için düşük gelirli ülkelerde tercih edilir.
• DRGs (Vaka başına ödeme): Hastanelerin etkin çalışmasını sağlar ancak yüksek gelirli ülkelerde daha az kullanılır.

Tedarik Zinciri Yönetimi

Tedarik zinciri yönetimi, sağlık sistemlerinin temel taşlarından biridir. Ürünlerin hammadde halinden nihai tüketiciye ulaşmasına kadar olan süreçlerin yönetimi, sağlık sisteminin etkinliği için hayati önem taşır. İlaç ve tıbbi malzeme tedarikinde depo koşullarının uygunluğu ve miad kontrolleri, hizmet kalitesini doğrudan etkiler.

Tedarikçi Yönetimi

Tedarikçi performansını değerlendirmek, sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliği açısından kritiktir. Tercihli, onaylı ve kara liste gibi tedarikçi kategorileri, bu süreçte kullanılan önemli araçlardır.

Sağlık Harcamalarının Kaynakları

Sağlığa yapılan harcamalar, kamu ve özel kaynaklardan finanse edilir. Özel sağlık harcamaları, bireylerin cepten yaptığı ödemeleri içerir. Vakıf sağlık harcamaları ise genel ölçekte değerlendirilmez.

Bu yazıda ele alınan bilgiler, sağlık finansmanının temel kavramlarını anlamayı kolaylaştıracak ve ilgili soruları çözmek için gerekli altyapıyı sağlayacaktır.

1- Neler öğrendik?

I. Gelir oluşturma – Vergi
II. Fon yönetimi – Havuz
III. Ödeme/ geri ödeme – Prim
Aşağıda yer alan sağlık finansmanı işlevi ile ilgili eşleştirmelerden hangisi veya hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I, II ve III
D) Yalnız III
E) I ve II

Cevap  :  E) I ve II

Açıklama : —

2- Aşağıdakilerden hangisi, Bismarck Modelinin kaynağını oluşturmaktadır?

A) Genel vergiler
B) Özel vergiler
C) Çalışan/Çalıştıran tarafından ödenen primler
D) Vakıf fonları
E) Vakıf sandıkları

Cevap : E) Vakıf sandıkları

Açıklama : —

3- Aşağıdakilerden hangisi, sağlık hizmetlerinde yer alan özel finansman türlerinden biri değildir?

A) Özel sağlık sigortacılığı
B) Tıbbi tasarruf hesapları
C) Cepten harcamalar
D) Kullanıcı katkısı
E) Özel vergiler

Cevap : E) Özel vergiler

Açıklama : Özel vergiler, kamu finansmanının bir parçasıdır ve özel finansman türleri arasında yer almaz.

4- Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) SSK’nın kapsamında sadece işçiler yer alır
B) SGK’nın kapsamında tüm ülke vatandaşları yer alır
C) Emekli Sandığı’nın kapsamında sadece emekli memurlar vardır
D) Bağ-Kur kapsamında sadece kamu kurum kuruluşunda çalışanlar vardır
E) Orta düzey gelir grubunda yer alanlar yeşil kartın kapsamındadır

Cevap : B) SGK’nın kapsamında tüm ülke vatandaşları yer alır

Açıklama : Sosyal Güvenlik Kurumu, Türkiye’de tüm vatandaşları kapsayan bir sistemdir.

5- Aşağıdaki tabloda örnekleri verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

Ödeme Yöntemi | Ödeme Yönteminin Etkisi
I. Bonus | Kaliteye etkisi güçlü
II. Maaş | Kaliteye etkisi oldukça yüksek
III. Bütçe | Kaliteye etkisi orta düzeyde
IV. Kişi başına ödeme | Kaliteye etkisi orta düzeyde
V. Vaka başına ödeme | Kaliteye etkisi orta düzeyde

A) V
B) IV
C) III
D) II
E) I

Cevap : D) II

Açıklama : Maaş sistemi, kalite üzerinde yüksek bir etki yaratmaz; bu nedenle bu eşleştirme yanlıştır.

6- Ödeme sistemleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Hizmet başına ödeme harcamaları artırır
B) Düşük gelirli ülkelerin hastaneleri için global bütçe tercih edilir
C) Yüksek gelirli ülkeler için DRGs pek tercih edilmez
D) Temel sağlık hizmetlerinde kişi başına ödeme önerilir
E) Maaş + bonus yöntemi özellikle uzman hekimlerde çok işe yarar

Cevap : C) Yüksek gelirli ülkeler için DRGs pek tercih edilmez

Açıklama : DRG sistemi, yüksek gelirli ülkelerde hastane verimliliğini artırmak için yaygın olarak kullanılır.

7- Aşağıdakilerden ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Tedarik zinciri yönetimi, ürünün hammadde halinden nihai tüketiciye ulaşıncaya kadar olan sürecin yönetimidir
B) Lojistik kavramı tedarik zinciri yönetiminden daha geniş bir kavramdır
C) Satınalma işletme içerisinde hizmet üreten bir fonksiyondur
D) İlaç ve tıbbi malzeme depolamalarında depo fiziki koşullarının uygunluğu ve miad kontrolleri önemlidir
E) Hiçbiri

Cevap : B) Lojistik kavramı tedarik zinciri yönetiminden daha geniş bir kavramdır

Açıklama : Tedarik zinciri yönetimi, lojistiği de kapsayan daha geniş bir kavramdır.

8- Aşağıdakilerden hangisi ilaç tedarik zincirinin bir üyesi değildir?

A) Ecza Depoları
B) İlaç Üreticileri
C) Eczaneler
D) Perakende Marketler
E) Hiçbiri

Cevap : D) Perakende Marketler

Açıklama : Perakende marketler, ilaç tedarik zincirinin bir üyesi değildir.

9- Tedarikçi performans değerleme verisinin belirli bir süre hesaplanması ve kaydedilmesi ile tedarikçi listeleri oluşturulmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu listelere verilebilecek örneklerdendir?

A) Tercihli Tedarikçi Listesi
B) Onaylı Tedarikçi Listesi
C) Tedarikçi Kara Listesi
D) Hepsi
E) Hiçbiri

Cevap : D) Hepsi

Açıklama : Tercihli, onaylı ve kara liste, tedarikçi değerlendirme sürecinde kullanılan listelere örnektir.

10- Aşağıdakilerden hangisi; sağlığa yapılan harcamaların kaynaklarını ifade etmede kullanılan genel ölçeklerden değildir?

A) Toplam sağlık harcamaları
B) Kamu sağlık harcamaları
C) Özel sağlık harcaması
D) Cepten sağlık harcaması
E) Vakıf sağlık harcamaları

Cevap : E) Vakıf sağlık harcamaları

Açıklama : Vakıf sağlık harcamaları, genel sağlık harcama ölçeklerinde yaygın olarak kullanılmaz.