Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-1 2024-2025 Final Soruları

Sivas Kongresi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşuna Giden Yol

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş süreci, çok sayıda kritik olay ve kararla şekillenmiştir. Bu yazıda, Sivas Kongresi’nin kararlarından 1921 Anayasası’na, Millî Mücadele döneminin önemli olaylarına kadar çeşitli konular ele alınacaktır.

Sivas Kongresi ve Azınlıklar Maddesi

Sivas Kongresi Beyannamesi’nde azınlıkların haklarıyla ilgili olarak, “Azınlıklar eşit hukuka sahip olacak ancak siyasi hakimiyet ve sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıklar verilmeyecektir” şeklinde bir karar alınmıştır. Bu karar, toplumsal dengeleri korumayı amaçlayan bir perspektifle hazırlanmıştır.

1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu

1921 Anayasası, TBMM’nin çalışma esaslarını ve hâkimiyet anlayışını belirleyen bir metindir. Bu anayasanın özelliklerinden biri, güçler birliği ilkesi esastır; yani yasama, yürütme ve yargı yetkileri TBMM’de toplanmıştır.

İttihat ve Terakki’nin 1907 Kongresi

1907 yılında Paris’te toplanan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kongresinde, Ermeni Taşnaksutyun Cemiyeti ile ortak hareket kararlılığı vurgulanmış ve Abdülhamit’in tahtan indirilmesi gündeme gelmiştir.

Brest-Litovsk Antlaşması ve Doğu Anadolu’nun Kurtuluşu

Rusya, Brest-Litovsk Antlaşması ile Birinci Dünya Savaşı sırasında Doğu Anadolu’da işgal ettiği bölgelerden çekilmeyi kabul etmiştir. Bu, Doğu Anadolu’da Türk varlığının yeniden sağlanması açısından kritik bir gelişmedir.

Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti

Millî Mücadele’nin önemli sivil toplum hareketlerinden biri olan Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti, Sivas’ta kurulmuş ve kadınların Millî Mücadele’ye desteğini organize etmiştir.

Sakarya Meydan Muharebesi ve “Hedef Ankara”

Yunan Kralı Konstantin, Sakarya Meydan Muharebesi öncesinde “Hedef Ankara” şeklinde bir hedef belirlemiştir. Ancak Türk ordusunun zaferi, bu hedefi gerçekleşemez kılmıştır.

1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı ve Kıbrıs’ın Kiralanması

Osmanlı Devleti, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra zor bir dönem geçirmiş ve bu süreçte Kıbrıs Adası’nı İngiltere’ye kiralamıştır. Bu durum, Akdeniz’de stratejik bir kayıp olarak değerlendirilmiştir.

Ankara Antlaşması ve Fransızlarla Yapılan Barış

Millî Mücadele’nin kritik antlaşmalarından biri olan Ankara Antlaşması, Fransızlarla yapılmış ve Türk-Fransız ilişkilerinde yeni bir dönem başlatmıştır.

Osmanlı Meclisleri ve Kısa Süreli Toplanmalar

Osmanlı Devleti’nde en kısa süreli meclis, 1912 yılında toplanan meclistir. Bu meclis, “Sopalı Seçimler” olarak bilinen tartışmalı bir süreç sonunda oluşturulmuştur.

Rum Pontos Cemiyeti’nin Amacı

Rum Pontos Cemiyeti, İnebolu’dan Batum’a kadar olan Karadeniz bölgesinde bir Rum devleti kurma amacı gütmüştür. Bu hedef, Millî Mücadele döneminde çeşitli çatışmalara yol açmıştır.

Darülfünun’un Kuruluşu ve Faaliyet Alanı

Osmanlı Devleti’nde 1846 yılında kurulan Darülfünun, yükseköğretim alanında faaliyet göstermiş ve modern eğitim anlayışının ilk adımlarından biri olmuştur.

Sonuç

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu süreci, çok sayıda olay ve kararın bir araya gelmesiyle gerçekleşmiştir. Sivas Kongresi, 1921 Anayasası ve Millî Mücadele’nin diğer kritik olayları, bu sürecin dönem noktalarından bazılarıdır.

1. Sivas Kongresi Beyannamesi’nin azınlıklar maddesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Azınlıklar eşit hukuka sahip olacaktır. Ancak, siyasi hakimiyet ve sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıklar verilmeyecektir.
B) Azınlıklar her türlü haklara sahip olacak ve bağımsızlıklarını kazanacaklardır.
C) Azınlıklara hiçbir hak verilmeyecek ve dinî ibadetleri kısıtlanacaktır.
D) Azınlıklar kesinlikle ülke dışına çıkarılacak ve vatandaşlıktan çıkarılacaklardır.
E) Ülkedeki azınlıklar, civar ülkelerdeki Müslüman azınlıklar hangi haklara sahip olurlarsa o kadar hakka sahip olacaklardır.

Cevap: A) Azınlıklar eşit hukuka sahip olacaktır. Ancak, siyasi hakimiyet ve sosyal dengeyi bozacak ayrıcalıklar verilmeyecektir.

Açıklama: Sivas Kongresi’nde azınlık haklarına dair düzenleme, toplumda dengeyi koruyarak eşitlik prensibine dayanmıştır.

2. Aşağıdakilerden hangisi 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun özelliklerinden biri değildir?

A) TBMM’nin süresi 2 yıldır.
B) Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir.
C) TBMM toplantıları ekim başında davetsiz olarak başlar.
D) Meclis başkanı aynı zamanda hükûmetin de doğal başkanıdır.
E) Güçler ayrılığı ilkesi esastır.

Cevap: E) Güçler ayrılığı ilkesi esastır.

Açıklama: 1921 Anayasası, güçler birliği ilkesine dayalı bir yapı benimsemiştir.

3. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin 1907 yılındaki kongresi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) İttihat ve Terakki Cemiyeti ikiye bölünmüştür.
B) Paris’te toplanmıştır.
C) Kongreye Ermeni Taşnaksutyun Cemiyeti de katılmıştır.
D) İttihat ve Terakki’nin ikinci kongresidir.
E) Abdülhamit’i tahtan indirme kararı alınmıştır.

Cevap: A) İttihat ve Terakki Cemiyeti ikiye bölünmüştür.

Açıklama: Kongrede İttihat ve Terakki Cemiyeti ikiye bölünmemiş, aksine birleşik bir yapı ile hareket edilmiştir.

4. Rusya, Doğu Anadolu’da Birinci Dünya Savaşı’nda işgal ettiği bölgelerden çekilmeyi aşağıdaki antlaşmaların hangisi ile kabul etmiştir?

A) Brest-Litovsk Antlaşması
B) Paris Antlaşması
C) İstanbul Antlaşması
D) Sykes-Picot Antlaşması
E) Erzincan Antlaşması

Cevap: A) Brest-Litovsk Antlaşması

Açıklama: Brest-Litovsk Antlaşması ile Rusya, işgal ettiği topraklardan çekilmeyi kabul etmiştir.

5. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti aşağıdaki şehirlerin hangisinde kurulmuştur?

A) İstanbul
B) Erzurum
C) Sivas
D) Kayseri
E) Maraş

Cevap: C) Sivas

Açıklama: Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti, Millî Mücadele döneminde Sivas’ta kurulmuştur.

6. Sakarya Meydan Muharebesi öncesinde “Hedef Ankara” diyen Yunan kralı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Venizelos
B) Mitçotakis
C) Trikopis
D) Konstantin
E) Papanderau

Cevap: D) Konstantin

Açıklama: Yunan Kralı Konstantin, Sakarya Meydan Muharebesi öncesinde \”Hedef Ankara\” sloganını benimsemiştir.

7. 1921 Teşkilat-ı Esasi’ye Kanunu’nun 7. maddesi TBMM’nin görevleri ile ilgilidir. Kanunun 7. maddesine göre aşağıdakilerden hangisi TBMM’nin görevleri arasında yer almaz?

A) Dinî hükümlerin uygulanması
B) Anlaşmalar imzalanması
C) Kanun yapımı, değiştirilmesi veya kaldırılması
D) Vatan savunması
E) Milletvekillerinin yargılanması

Cevap: E) Milletvekillerinin yargılanması

Açıklama: TBMM’nin milletvekillerini yargılama yetkisi bulunmamaktadır.

8. Osmanlı Devleti 1877-78 Rus Savaşı’ndan mağlup ayrılınca 1878’de önce Ayastefanos, ardından Berlin Antlaşması’nı imzaladı. Osmanlı’nın bu zor döneminden yararlanan ve Rusya’ya karşı destek vadeden İngiltere, Akdeniz’deki hangi stratejik Türk adasına geçici olmak kaydıyla yerleşmiştir?

A) Kıbrıs
B) Malta
C) Rodos ve Oniki Ada
D) Sakız
E) Girit

Cevap: A) Kıbrıs

Açıklama: İngiltere, Osmanlı Devleti’nin zayıf durumundan faydalanarak Kıbrıs’a yerleşmiştir.

9. Millî Mücadele sırasında Fransızlarla imzalanan anlaşma aşağıdakilerden hangisidir?

A) Moskova
B) Sevr
C) Gümrü
D) Kars
E) Ankara

Cevap: E) Ankara

Açıklama: Millî Mücadele sırasında Fransızlarla yapılan anlaşma Ankara Antlaşması’dır.

10. Aşağıdakilerden hangisi en kısa süreli Osmanlı meclisidir?

A) 1877 Meclisi
B) 1919 Meclisi
C) 1914 Meclisi
D) 1908 Meclisi
E) 1912 Meclisi

Cevap: E) 1912 Meclisi

Açıklama: 1912 Meclisi, en kısa süreli Osmanlı meclisi olarak tarihe geçmiştir.

11. Sivas Kongresi’nden sonra hangi cemiyetler birleştirilmiştir?

A) İngiliz Muhipler Cemiyetleri
B) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri
C) Redd-i İlhak Cemiyetleri
D) Sivas ve Erzurum Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri
E) Kilikyalılar Cemiyetleri

Cevap: B) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri

Açıklama: Sivas Kongresi’nde tüm milli cemiyetler, “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmiştir.

12. 1915 yılında çıkarılan Sevk ve İskân Kanunu’na neden olan en önemli hadise aşağıdakilerden hangisidir?

A) II. Abdülhamit döneminde yaşanan isyanlar
B) Van’da çıkan Ermeni isyanı
C) Berlin Antlaşması’nın imzalanması
D) Yeniköy Antlaşması’nın imzalanması
E) 1909 Adana Olayları

Cevap: B) Van’da çıkan Ermeni isyanı

Açıklama: Van’daki Ermeni isyanı, Sevk ve İskân Kanunu’nun çıkarılmasının en temel nedenidir.

13. Büyük Taarruz’dan sonra Yunan ordusu hangi tarihte Güney Marmara’yı tahliye etmiştir?

A) 11 Ekim 1922
B) 19 Eylül 1922
C) 30 Ağustos 1922
D) 9 Eylül 1922
E) 4 Ekim 1922

Cevap: B) 19 Eylül 1922

Açıklama:

14. Türk-Sovyet görüşmeleri için Moskova’ya giden Türk heyetindeki ünlü iki kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bekir Sami Bey – Kazım Karabekir
B) Bekir Sami Bey – Yusuf Kemal Bey
C) Yusuf Kemal Bey – Kazım Karabekir
D) Yusuf Kemal Bey – Halil Paşa
E) Bekir Sami Bey – İsmet Paşa

Cevap: B) Bekir Sami Bey – Yusuf Kemal Bey

Açıklama: Moskova Antlaşması görüşmelerinde Türkiye’yi Bekir Sami Bey ve Yusuf Kemal Bey temsil etmiştir.

15. Teşvik-i Sanayi Geçici Kanunu kaç yılında kabul edilmiştir?

A) 1908
B) 1914
C) 1910
D) 1913
E) 1912

Cevap: D) 1913

Açıklama:

16. 1915 yılında çıkarılan Sevk ve İskân Kanunu’nun en temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Türkler dışında herkesi ülkeden göndermek
B) Ermeni komitelerinin yasal hâle gelmesini sağlamak
C) Müslüman-Hristiyan çatışması çıkarmak
D) Savaş bölgelerinde askerî güçlerle herhangi bir şekilde karşı karşıya gelenleri ve gelme ihtimali olanları bölgelerinden uzaklaştırmak
E) Sadece gitmek isteyenlerin ülkeden ayrılmasını sağlamak

Cevap: D) Savaş bölgelerinde askerî güçlerle herhangi bir şekilde karşı karşıya gelenleri ve gelme ihtimali olanları bölgelerinden uzaklaştırmak

Açıklama: Sevk ve İskân Kanunu’nun temel amacı, güvenlik gerekçesiyle belirli bölgelerdeki halkın yer değiştirilmesidir.

17. II. Londra Konferansı’nda “Şimdi sözü Türkiye’nin gerçek temsilcisine bırakıyorum.” diyen kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) İsmet Paşa
B) Damad Ferid Paşa
C) Salih Paşa
D) Ahmet Tevfik Paşa
E) Ali Rıza Paşa

Cevap: D) Ahmet Tevfik Paşa

Açıklama: Ahmet Tevfik Paşa, II. Londra Konferansı’nda bu sözü İsmet Paşa için söylemiştir.

18. Millî Mücadele sırasında İtilaf Devletleri bünyesinde yer alan hangi ülke askerî yardımda bulunmuştur?

A) Japonya
B) İngiltere
C) İtalya
D) Yunanistan
E) ABD

Cevap: C) İtalya

Açıklama: İtalya, Millî Mücadele sırasında Türkiye’ye dolaylı yoldan yardımda bulunmuştur.

19. Rum Pontos Cemiyeti’nin amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Batı Anadolu’yu Yunanistan’a bağlamak
B) Çukurova bölgesini Ermenistan’a katmak
C) İnebolu’dan Batum’a kadar bölgede bir devlet kurmak
D) İstanbul ve Doğu Trakya’yı Yunanistan’a bağlamak
E) Doğu vilayetlerini Ermenistan’a katmak

Cevap: C) İnebolu’dan Batum’a kadar bölgede bir devlet kurmak

Açıklama: Rum Pontos Cemiyeti, Karadeniz bölgesinde bağımsız bir Rum devleti kurmayı amaçlamıştır.

20. Osmanlı’da ilk defa Tanzimat devrinde 1846’da kurulan Darülfünun kurumu, hangi alanda faaliyet göstermiştir?

A) Dinî eğitim
B) Askerî eğitim
C) Yükseköğretim
D) Okul öncesi eğitim
E) Sanat eğitimi

Cevap: C) Yükseköğretim

Açıklama: Darülfünun, Osmanlı’da yükseköğretim alanında faaliyet göstermiştir.