Felsefeye Giriş 2024-2025 Final Soruları

Kant ve Eleştirel Felsefe

Immanuel Kant, insan bilgisinin sınırlarını ve yapısını eleştirisel bir perspektifle inceleyen bir filozoftur. Eleştirel felsefe, insanın bilme yetisinin ne kadar ileri gidebileceğini anlamaya çalışır. Bu anlayış, metafiziğin mutlak bilgiye ulaşmaktaki eksikliklerini vurgular ve bilginin kaynağı olarak deneyimle aklı birleştirir. Kant, “Aklın Eleştirisi” eserinde bilgi sınırlarının çizilmesini temel alır.

Anahtar Bilgi: Kant’ın eleştirel felsefesi bilginin sınırlarını belirlemeye çalışır ve bu, metafizik çalışmaların temelini oluşturur.

Ksenophanes ve Bilginin Kaynağı Problemi

Ksenophanes, bilginin kaynağına ilişkin üc temel olasılık öne sürmüştür: doğrudan tecrübe, tanrının bildirdikleri ve başkalarından öğrenilenler. Ancak “bilginin doğuştan geldiği” fikri onun felsefesinde yer almaz. Bu yaklaşım, insanın bilgiyi öğrenme süreci üzerine odaklanır.

Anahtar Bilgi: Ksenophanes, bilginin kaynağı olarak deneyimi, tanrısal vahiyleri ve öğrenmeyi kabul eder; doğuştan gelen bilgi anlayışına karşıdır.

Wittgenstein ve Mantıkın Rolü

Wittgenstein, düşüncelerinin temelinde mantıksal yapıyı ele almıştır. “Tractatus Logico-Philosophicus” eserinde, önermelerin anlamının, gerçekliğin tasarımlarına bağlı olduğunu belirtir. Yalın önermeler, karmaşık önermelerin temeli olup, mantıkın soyut yapısını temsil eder.

Anahtar Bilgi: Wittgenstein, mantığın felsefenin temelini oluşturduğuna inanır ve gerçeklik ile önermeler arasındaki ilişkileri inceler.

Aristoteles ve Form-Kavramı

Aristoteles’e göre form, bir nesnenin özü ve kimliğidir. Form, nesnenin dışında değil, içinde bulunur. Bu, nesnenin hem fiziksel hem de kavramsal düzeyde anlaşılmasını sağlar. Aristoteles, Platon’un “form dışındadır” anlayışına bir karşıt görüş geliştirir.

Anahtar Bilgi: Form, nesnenin içsel yapısını ifade eder ve bu, Aristoteles’in bilgi kuramının temel unsurlarından biridir.

Descartes ve Ruhun Temel Özelliği

Descartes, bilgi kuramında ruhun temel özelliğini “düşünmek” olarak tanımlar. Bu, insanın varoluşunun kanıtı olarak gösterilir: “Cogito, ergo sum” (Düşünüyorum, öyleyse varım). Düşünce, insanın diğer özelliklerinden ayrışır ve onun bilme yetisinin temelidir.

Anahtar Bilgi: Ruhun temel özelliği düşünmektir ve bu, Descartes’ın dualist felsefesinin özüdür.

Rönesans ve Teknik Düşnce

Rönesans döneminde insan, evrenin merkezine yerleşerek doğaya hakim olma isteği ile hareket etmiştir. Bu dönemde gelişen teknik düşnce, insanın arzu ve ihtiyaçlarına uygun bir dünya yaratma çabasını desteklemiştir. Orta Çağ’ın dinsel dogmalarından uzaklaşan bu yaklaşım, insanı yaratıcı bir varlık olarak ele alır.

Anahtar Bilgi: Rönesans, insanı merkeze alan ve onun yaraticılık yeteneğini vurgulayan bir dönemi ifade eder.

Bertrand Russell ve Bilme Yöntemleri

Bertrand Russell, felsefenin doğa bilimlerinden yararlandığını ancak onlara tamamıyla bağlı olmadığını savunur. Bilimsel metodolojinin felsefeye uygulanması, bilginin yapısını daha iyi anlamaya olanak tanır.

Anahtar Bilgi: Russell, felsefenin bilimle içiçe geçmiş bir disiplin olduğunu savunur.

Bu yazı, Felsefeye Giriş dersi kapsamında ele alınan temel felsefi kavramları özetlemektedir. Her bir konu, soruları daha etkili bir şekilde yanıtlamak için gerekli bilgiyi sağlar. Öğrencilerin bu bilgilerle soruları anlaması ve çözmesi beklenmektedir

Siyasal Düşünceler Tarihi 2024-2025 Final Sınavı Çıkan Sorular

1. Kant’ın eleştirel felsefe anlayışı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Metafizik, duyu verileri ile elde ettiğimiz bilginin yerleştirilmemesini eleştirmektedir.
B) Kant’ın eleştirel anlayışı yalnızca duyu verilerine dayanan bilgiye yöneliktir.
C) Yeniçağ Alman edebiyatı, eleştiri geleneğinin çıkış noktasıdır.
D) Eleştirel felsefe, insanın bilme alanının sınırlarını belirlemeye çalışır.
E) Eleştirel felsefe anlayışının temelinde mutlak bilginin elde edilmesi vardır.

Cevap : D) Eleştirel felsefe, insanın bilme alanının sınırlarını belirlemeye çalışır.

Açıklama : Kant’ın eleştirel felsefe anlayışı, insan bilgisinin sınırlarını belirlemeye odaklanır. Metafiziği de bu bağlamda ele alır ancak metafiziğin mutlak bilgiye ulaşmadaki eksiklerini vurgular. Dolayısıyla, diğer şıklar ya yanlış ya da eksik bir bağlamdadır.

2. İlk Çağ düşünürü Ksenophanes düşüncesinde bilginin kaynağı problemine ilişkin üç muhtemel cevapla karşılaşılır:
• Doğrudan tecrübe etmek
• Tanrının bildirdikleri
• Başkalarının naklettikleri
Yukarıdaki görüşten hareketle Ksenophanes felsefesinde bilginin kaynağına ilişkin aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) En doğru bilgiye Tanrı sahiptir.
B) Bilgi doğuştan gelir.
C) Bilginin kaynağı ilahi olandır.
D) Bilginin kaynağı başkalarının söyledikleridir.
E) Bilginin kaynağı tecrübelerdir.

Cevap : B) Bilgi doğuştan gelir.

Açıklama : Ksenophanes’e göre bilgi, deneyimler, ilahi kaynaklar veya diğer insanların aktarımları yoluyla elde edilir. Ancak “bilginin doğuştan geldiği” düşüncesi onun görüşleri arasında yer almaz.

3. 20. yüzyıl filozoflarından Wittgenstein’ın düşünceleri göz önünde bulundurulduğunda aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Yalın önermeler, olgu durumlarının var olmalarını belirlerler.
B) Yalın önermeler, bileşik önermelerdir.
C) Yalın önermeler, olgu durumlarını resmederler.
D) Yalın önerme doğru ise resmettiği olgu durumu da doğrudur.
E) Yalın önermelerin kendileri, daha basit oluşturucu önermelere ayrılmazlar.

Cevap : B) Yalın önermeler, bileşik önermelerdir.

Açıklama : Wittgenstein’a göre yalın önermeler, bileşik önermelerin tam tersidir; bileşik önermeler yalın önermelerden oluşur. Diğer şıklar, onun Tractatus’taki düşüncelerine uygundur.

4. Wittgenstein’a göre felsefe yapmanın koşulu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mantık
B) Dil bilgisi
C) Özdeşlik
D) Tanrısal bilgi
E) Deneyim

Cevap : A) Mantık

Açıklama : Wittgenstein için mantık, felsefenin temel taşıdır ve düşüncelerin sınırlarını belirlemede kullanılır. Dil bilgisi ise anlam ve dilin yapısına odaklanır, ancak felsefe yapmanın birincil koşulu değildir.

5. İlk Çağ düşüncesinde “Nomos”un Türkçedeki sözlük anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğa
B) Yasa
C) Mutluluk
D) Toplum
E) Erdem

Cevap : B) Yasa

Açıklama : “Nomos” İlk Çağ düşüncesinde toplumsal düzenlemeleri ifade eden “yasa” anlamına gelir. Diğer şıklar farklı kavramları tanımlar.

6. Aristoteles’e göre aşağıdakilerden hangisi cevher olarak kabul edilmektedir?

A) Tümeller
B) Etik ifadeler
C) Tikeller
D) İdealar
E) Yasalar

Cevap : C) Tikeller

Açıklama : Aristoteles, cevher kavramını fiziksel dünyadaki tekil varlıklarla ilişkilendirir. Tümeller ve idealar, Platon’un anlayışına daha yakındır.

7. Hume’a göre olgu sorunlarını dile getiren, duyu deneyimlerine dayanan gerçekliğe ilişkin önermeler aşağıdakilerden hangisidir?

A) Belirsiz önermeler
B) Etik önermeler
C) Eksik önermeler
D) Metafizik önermeler
E) Olumsal önermeler

Cevap : E) Olumsal önermeler

Açıklama : Hume, olumsal önermeleri, duyu deneyimlerine dayanan ve doğrudan gerçeklikle ilişkili olan önermeler olarak tanımlar.

8. “Benzer özelliklere sahip nesneler, aynı ideadan pay alır.”

İlk Çağ düşüncesinde yukarıdaki görüşü savunan filozof aşağıdakilerden hangisidir?
A) Thales
B) Aristoteles
C) Pisagor
D) Carnap
E) Platon

Cevap : E) Platon

Açıklama : Platon’un idealar kuramı, benzer özelliklere sahip nesnelerin aynı ideadan pay aldığını savunur.

9. Wittgenstein’ın Tractatus’una göre doğa bilimi ifadeleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Doğru ya da yanlış olup olmadıkları anlaşılabilir.
B) Dünyanın tasvirlerini verirler.
C) Sentaks bakımından düzgün kurulmuşturlar.
D) Mümkün deneyimin dışına taşmaya çalışmazlar.
E) Metafizik konularla ilgilidirler.

Cevap : E) Metafizik konularla ilgilidirler.

Açıklama : Wittgenstein’a göre doğa bilimleri, metafizik konularla değil, dünya tasvirleriyle ilgilidir. Diğer şıklar doğru bilgileri içerir.

10. İlk dönem felsefesi açısından Wittgenstein’ın mantık alanındaki düşünceleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Mantıkta doğruluk olgulara bağlıdır.
B) Mantık, ontoloji yapmanın imkânıdır.
C) Mantık, mümkün bilmenin iskelesidir.
D) Mantık, mümkün dünya tasavvurunun imkânını araştırır.
E) Mantık olguların kendisine ilişkin hiçbir şey söylemez.

Cevap : A) Mantıkta doğruluk olgulara bağlıdır.

Açıklama : Wittgenstein’a göre mantık, olgulara bağlı olmadan, soyut bir yapı sunar. Bu nedenle mantık olgusal doğrulardan bağımsızdır.

11. Aşağıdakilerden hangisi Descartes’ın Bilgi Kuramı’na göre ikincil niteliklerden biri değildir?

A) Tat
B) Renk
C) Hareket
D) Koku
E) Ses

Cevap : C) Hareket

Açıklama : Descartes, ikincil nitelikler olarak tat, renk, koku ve ses gibi algısal özellikleri belirtirken hareket gibi nitelikler birincil özellikler arasında yer alır. Bu, onun fiziksel dünya anlayışıyla uyumludur.

12. Aristoteles’in Bilgi Kuramı’na göre form kavramı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Form, fizikseldir.
B) Form, nesnenin dışındadır.
C) Form ile nesne özdeştir.
D) Form, zanaattır.
E) Form, nesnede bulunur.

Cevap : E) Form, nesnede bulunur.

Açıklama : Aristoteles’e göre form, bir nesnenin özüdür ve onun içinde bulunur. Bu, Platon’un formun nesnenin dışında olduğu anlayışından farklıdır.

13. Descartes’ın bilgi kuramına göre ruhun temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) İfade etmek
B) İstemek
C) Tasarlamak
D) Düşünmek
E) Duygulanmak

Cevap : D) Düşünmek

Açıklama : Descartes’a göre ruhun temel özelliği “düşünmek”tir. Bu, onun meşhur “Cogito, ergo sum” (Düşünüyorum, öyleyse varım) ifadesinde vurgulanmıştır.

14. Rönesans düşüncesi boyunca kendisini evrenin merkezine koyan yeni insan, yüzünü bu dünyaya çevirerek doğaya ve evrene hâkim olmak, bir yeryüzü krallığı kurmak istiyordu. Artık tekniğin yeni kullanımını engelleyebilecek ne İlk Çağ’ın Phusis kavrayışı vardı ne de insanı gemleyebilecek Orta Çağ’ın dinsel dogmaları. İşte bu noktada insanlık tarihinde ilk kez dünyayı kökten dönüştürmeye, insanın arzu, istek ve ihtiyaçlarına göre düzenlemeye yol açacak bir teknik düşüncesi ortaya çıktı.
Yukarıdaki paragraftan hareketle aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Doğayı kontrol etmeye yönelik teknik düşünce öne çıkmıştır.
B) İnsan, doğaya tahakküm etmek istemektedir.
C) İnsanın ihtiyaçlarını gidermeye yönelik çalışmalar öne çıkmıştır.
D) Ahlak alanında kendinde değerler öne çıkmıştır.
E) İnsan, evrenin merkezine yerleşmiştir.

Cevap : D) Ahlak alanında kendinde değerler öne çıkmıştır.

Açıklama : Paragrafta teknik düşüncenin ve insanın doğa üzerindeki kontrol isteğinin öne çıktığı vurgulanırken, ahlak alanında bir vurgu yapılmamaktadır.

15. 20. yüzyıl filozoflarından Wittgenstein’ın “Önermenin doğru ya da yanlış olmasını sağlayan şey, onun gerçekliğin bir tasarımı olmasıdır.” düşüncesi göz önünde tutulduğunda aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Önermelerin yanlışlık ölçütü kişiye göre değişir.
B) Önermelerin doğruluk ve yanlışlığı sağduyuya bağlıdır.
C) Önermelerin doğruluk ve yanlışlık ölçütleri belirli değildir.
D) Önermelerin doğruluk ve yanlışlıkları gerçeklikle ilişkisine bağlıdır.
E) Önermelerin doğruluğu anlamından bellidir.

Cevap : D) Önermelerin doğruluk ve yanlışlıkları gerçeklikle ilişkisine bağlıdır.

Açıklama : Wittgenstein’a göre bir önerme, gerçekliğin bir tasarımı olduğu sürece doğru ya da yanlış olabilir. Doğruluk ve yanlışlık, gerçeklikle olan bağa dayanır.

16. Batı felsefesi geleneğinde skeptizm (şüphecilik) karşıtı olarak isimlendirilen, zaman ve mekânda değişmezlik ve mutlaklık fikrini ileri süren görüş aşağıdakilerden hangisidir?

A) Realizm
B) Dogmatizm
C) Natüralizm
D) Platonizm
E) Tarihselcilik

Cevap : B) Dogmatizm

Açıklama : Dogmatizm, skeptizmin karşıtıdır ve mutlak bilgiye ulaşılabileceğini savunur. Zaman ve mekânda değişmezlik fikrini temel alır.

17. Wittgenstein “felsefenin düz olması” ile aşağıdakilerden hangisini kastetmektedir?

A) Felsefede ayrıcalıklı önerme yoktur.
B) Felsefe ampirik bir yapıdadır.
C) Felsefenin temeli mantıksal araştırmalardır.
D) Felsefe fiziksel içeriktedir.
E) Felsefe salt teorik yapıdadır.

Cevap : A) Felsefede ayrıcalıklı önerme yoktur.

Açıklama : Wittgenstein’a göre felsefenin düz olması, tüm önermelerin eşit derecede önemli olduğunu ve ayrıcalıklı bir önerme olmadığını ifade eder.

18. Wittgenstein ve Kant felsefelerinin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Meşru bilginin sınırlarını çizmeye yönelirler.
B) Mantıksal grameri temel alırlar.
C) Sınır çizme faaliyeti olarak eleştirel bir etkinliktir.
D) İdealist karakter güçlü biçimde korunmaktadır.
E) İnancı temellendirme gayretindedirler.

Cevap : C) Sınır çizme faaliyeti olarak eleştirel bir etkinliktir.

Açıklama : —

19. Eski Yunan kozmik düşüncesindeki Kosmos-Nous ilişkisinde merkezde doğa yer alırken yeniden doğuş anlamına gelen ….. düşüncesinin merkezinde insan yer almaktadır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Rönesans
B) Modern Çağ
C) Orta Çağ
D) İlk Çağ
E) Yakın Çağ

Cevap : A) Rönesans

Açıklama : Rönesans, insanı merkeze alan ve insanın yetilerini ön plana çıkaran bir düşünce hareketidir. Bu, Orta Çağ’ın Tanrı merkezli düşüncesinden farklıdır.

20. Bertrand Russell’ın felsefe görüşüne göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Felsefede kullanılan bilme yöntemleri doğa bilimlerinden alınır.
B) Felsefe, doğa bilimlerinin çalışma alanı içinde kalır.
C) Felsefe, doğa bilimlerinin tamamlayıcısıdır.
D) Felsefe, estetiğin bilimidir.
E) Felsefe ile doğa bilimleri birbirinden her bakımdan farklıdır.

Cevap : C) Felsefe, doğa bilimlerinin tamamlayıcısıdır.

Açıklama :