Hukuk Suç ve Toplum 2024-2025 Final Soruları

Hukuk, Suç ve Toplum: Suç Olgusuna Yaklaşımlar ve Toplumsal Etkiler

Giriş

Hukuk, suç ve toplum arasındaki ilişki, toplumsal düzenin korunması ve bireylerin haklarının güvence altına alınması açısından kritik bir öneme sahiptir. Suç olgusu, yalnızca bireysel eylemlerle sınırlı kalmaz; aynı zamanda toplumsal yapıların, normların ve değerlerin bir yansımasıdır. Bu bağlamda, final sorularında geçen kavramlar ve teoriler, suçun tanımlanması, önlenmesi ve cezalandırılmasına dair temel yaklaşımları anlamamız için bir rehber niteliği taşır. Bu yazıda, sınav sorularında geçen ana kavramlar ve teoriler ışığında suç ve toplum ilişkisi incelenecektir.

1. Dünyaya Açıklık ve İnsan Doğası

“Dünyaya açıklık” kavramı, insanın yalnızca biyolojik yapısıyla sınırlı olmadığını, çevresel ve kültürel etkileşimlerle şekillendiğini ifade eder. İnsan doğası, biyoloji ile kültür arasındaki bu etkileşimden beslenir. Bu durum, insanın toplumsal normları öğrenme kapasitesini artırır ve bireyin çevresel değişimlere uyum sağlayabilmesini mümkün kılar.

2. Cezai Kontrolün Özellikleri

Cezai kontrol, toplumsal düzenin korunmasında önemli bir araçtır. Ancak cezalandırma yöntemlerinin toplumun ihtiyaçlarına uygun olarak şekillenmesi gerekir. Cezai kontrolün temel amacı, yasaların ihlal edilmesini caydırmaktır. Bu yaklaşım, cezalandırmanın yalnızca bir intikam aracı değil, aynı zamanda toplumsal düzeni sağlama işlevine sahip olduğunu ortaya koyar.

3. İnsanlığa Karşı İşlenen Suçlar

İnsanlığa karşı suçlar, bireysel suçlardan farklı olarak geniş çaplı insan hakları ihlallerini kapsar. Soykırım, köleleştirme ve işkence gibi eylemler bu suç türüne örnek teşkil eder. Bu suçların uluslararası hukukta özel bir öneme sahip olması, insan onurunun korunması açısından kritik bir rol oynar.

4. Sapkınlık ve Toplumun Halk Şeytanları

Erving Goffman’ın çalışmaları, toplumların sapkın bireyleri ya da grupları damgalama eğiliminde olduğunu vurgular. Bu süreç, kolektif bir düzen sağlama ve toplumsal normları pekiştirme işlevi görür. Ancak, bu yaklaşım bazen adaletsizliklere ve toplumsal dışlanmaya yol açabilir.

5. Sapkınlık Kariyerinin Aşamaları

Sapkınlık kariyerinin aşamaları, bireyin norm ihlali ile başlayan süreçte toplumsal bir damgalanma yaşamasını ve bunun sonucunda sapkın kimliği benimsemesini içerir. Ancak, bu süreç bireyin içselleştirmesiyle doğrudan bağlantılı değildir; daha çok toplumsal tepkilerle şekillenir.

6. Cezalandırıcı Kuram ve Caydırıcılık

Cezalandırıcı kuram, suçlunun cezalandırılmasının öncelikli olduğunu savunur. Bu yaklaşım, suçun önlenmesine değil, suçlunun topluma verdiği zararın karşılık bulmasına odaklanır. Caydırıcılık kuramı ise cezalandırmanın suç işlemeyi engelleyici bir işlevi olması gerektiğini ileri sürer.

7. Toplumsal Sorunlar ve Uyuşmazlıklar

Toplumda bireyler arasında yaşanabilecek sorunlar, çatışma, anlaşmazlık ve uyuşmazlık gibi kategorilere ayrılabilir. Depresyon gibi bireysel durumlar, toplumsal sorunlardan ayrı tutulmalıdır. Toplumsal sorunların çözümü, genellikle uzlaşma ve diyalog yoluyla sağlanır.

8. Hobbes ve Toplumsal Sözleşme

Thomas Hobbes, toplumsal sözleşme teorisi ile bireylerin kişisel menfaatlerinden vazgeçerek toplumsal düzeni sağlama gerekliliğini savunmuştur. Bu düzen sağlanmadığında anarşi ve suç oranlarının artacağına dikkat çeker.

9. Çekişmeli Yargı ve Hukuki Süreçler

Çekişmeli yargı, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde kullanılan temel yargılama yöntemidir. Bu süreçte, yargılama organları tarafların iddialarını değerlendirerek nihai bir karara varır. Bu model, adaletin sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir.

10. Yargı Birliği ve Adalet Sistemleri

Yargı birliği, farklı türdeki davaların aynı mahkeme sistemi içinde görülmesini ifade eder. Bu model, genellikle içtihatlara dayanır ve kamu hukuku ile özel hukuk arasındaki ayrımı belirsizleştirir.

11. Ahlaki Panik ve Toplumsal Tepkiler

Ahlaki panik, toplumun belirli bir grup ya da bireye karşı toplu bir tepki göstermesi durumudur. Bu durum, genellikle sapkınlık ve toplumsal korkuların abartılmasıyla ilişkilidir. Ancak, bu süreç toplumsal bağları güçlendirmek yerine, daha fazla kutuplaşmaya neden olabilir.

Sonuç

Hukuk, suç ve toplum arasındaki ilişkiyi anlamak, toplumsal düzenin korunması ve bireylerin haklarının güvence altına alınması açısından hayati önem taşır. Bu yazıda ele alınan kavramlar ve teoriler, suçun bireysel ve toplumsal boyutlarını anlamamıza yardımcı olmaktadır. Suç olgusunun yalnızca cezalandırma ile değil, aynı zamanda toplumsal reformlarla ele alınması gerektiği açıktır. Bu bakış açısı, daha adil ve sürdürülebilir bir toplum yaratma yolunda önemli bir adım olacaktır

1. “Dünyaya açıklık” kavramı ile aşağıdakilerden hangisi ifade edilmektedir?

A) İnsanın bütünüyle biyolojisi tarafından belirlenmemiş olmasıdır.
B) İnsan çevre sorunlarına duyarlıdır.
C) İnsan diğer canlılarla barış içerisinde yaşar.
D) İnsan bilgili ve kültürlüdür.
E) İnsan herkese karşı eşit davranır.

Cevap: A) İnsanın bütünüyle biyolojisi tarafından belirlenmemiş olmasıdır.

Açıklama: “Dünyaya açıklık” kavramı, insanın çevresel ve kültürel etkilerle şekillenebilir olduğunu, yalnızca biyolojik yapısı ile sınırlı olmadığını ifade eder.

2. Aşağıdakilerden hangisi cezai kontrolün özelliklerinden biridir?

A) Bir kere zarar giderilirse anlaşmazlık sona ermiş, toplumsal kontrol de amacına ulaşmış sayılır.
B) Yasaklanan bir davranışı gerçekleştirene acı vermek asıldır.
C) Meydana gelen zarardan kimin sorumlu olacağından çok, bu zararı kimin ödeyeceği önem taşır.
D) Niyetin pek önemi yoktur; önemli olan belirli bir eylem ile yol açtığı zarar arasında bir bağ kurulup kurulamayacağıdır.
E) Fail, mağdura karşı belirli bir borç altındadır ve bunu ödemekle yükümlüdür.

Cevap: B) Yasaklanan bir davranışı gerçekleştirene acı vermek asıldır.

Açıklama: Cezai kontrol, yasaları çiğneyen bireyleri caydırmak için genellikle cezalandırma ve acı verme amacına dayanır. Bu durum diğer toplumsal kontrol biçimlerinden ayrılır.

3. Aşağıdakilerden hangisi insanlığa karşı işlenen suçlar arasında yer alır?

A) Tehdit
B) İntihara yönlendirme
C) Eziyet
D) Soykırım
E) Dilencilik

Cevap: D) Soykırım.

Açıklama: İnsanlığa karşı suçlar; soykırım, köleleştirme, işkence gibi geniş çaplı ve sistematik insan hakları ihlallerini içerir. Diğer şıklar bireysel düzeyde suçlar olarak değerlendirilir.

4. Suç ve sapkınlığı tanımlamanın, toplumun her zaman birtakım halk şeytanları icat etme susuzluğunu giderme şekli olduğunu söyleyen sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Auguste Comte
B) Karl Marx
C) Emile Durkheim
D) Erving Goffman
E) Max Weber

Cevap: D) Erving Goffman.

Açıklama: Goffman, toplumların sapkın bireyleri veya grupları damgalayarak kolektif bir düzen sağlama eğiliminde olduklarını belirtmiştir.

5. Aşağıdakilerden hangisi sapkınlık kariyerinin aşamalarından değildir?

A) İçselleştirme
B) Örgüte katılma
C) Cezalandırılma
D) Kamuya mâl olma
E) Norm ihlâli

Cevap: A) İçselleştirme

Açıklama: —

6. Cezalandırmanın, suçu önlemeyi değil de sadece cezalandırmayı amaçlaması gerektiğini savunan kuram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cezalandırıcı Kuram
B) Caydırıcılık Kuramı
C) Damgalama Kuramı
D) Önleyici Kuram
E) Sosyal Öğrenme Kuramı

Cevap: A) Cezalandırıcı Kuram.

Açıklama: Bu kurama göre, cezalandırmanın amacı suçluyu cezalandırmaktır; önleyici veya rehabilite edici bir etkisi hedeflenmez.

7. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal yaşamda bireyler arasında yaşanabilecek sorun tiplerinden değildir?

A) Depresyon
B) İddialaşma
C) Çatışma
D) Uyuşmazlık
E) Anlaşmazlık

Cevap: A) Depresyon.

Açıklama: Depresyon bireysel bir ruhsal durumdur ve toplumsal sorunlar arasında yer almaz. Diğer şıklar ise bireyler arasında yaşanabilecek ilişki sorunlarını ifade eder.

8. Bir çeşit toplumsal sözleşme aracılığıyla bireyler hep beraber kişisel menfaatlerinden toplumsal iyi için vazgeçmezse, iş ve ticaretin açgözlü dünyası yoksulluğa ve mülkiyetsizliğe yol açar; böylece şehir suçları artıp siyasi düzen bozulur.
Yukarıdaki paragrafta ifade edilen fikirler aşağıdaki düşünürlerden hangisine aittir?

A) Thomas Kuhn
B) Thomas Aquinas
C) Max Weber
D) Thomas Jefferson
E) Thomas Hobbes

Cevap: E) Thomas Hobbes.

Açıklama: Hobbes, toplumsal sözleşme teorisiyle bireylerin toplumsal düzene katkı sağlamalarını savunmuştur; aksi durumda anarşi ve suç artışı beklenir.

9. En az iki kişi arasında ortaya çıkan bir uyuşmazlığın, taraflar veya resmî kamu görevlileri eliyle devletin yargılama organları önüne getirilmesi ve burada nihai anlamda çözülmesi esasına dayalı yargılama şekli aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilir?

A) Yüksek yargı
B) Çekişmeli yargı
C) Çekişmesiz yargı
D) Yargı ayrılığı
E) Uzlaşma

Cevap: B) Çekişmeli yargı.

Açıklama: Çekişmeli yargı, iki veya daha fazla tarafın yasal uyuşmazlıklarının bir mahkeme tarafından çözülmesi sürecidir.

10. Aşağıdakilerden hangisi yargı birliği modelinin özelliklerinden değildir?

A) Kamu hukuku – özel hukuk ayrımı belirgin bir şekilde yoktur.
B) Büyük ölçüde içtihatlara dayanır.
C) Bir adet yargı kolu ve yüksek mahkeme vardır.
D) Davalar konularına ve tarafların özelliklerine göre farklı mahkemelerde görülür.
E) Farklı davalar aynı mahkemelerde görülür.

Cevap: D) Davalar konularına ve tarafların özelliklerine göre farklı mahkemelerde görülür.

Açıklama: Yargı birliği modelinde, farklı türde davalar aynı mahkemede görülür ve bu model genellikle içtihatlara dayanır.

11. Doğal olarak bir duruma içkin, ucu açık muhtemel yönelimler arasında yapılacak bir seçim için kıstas ya da ölçüt işlevini gören ortak sembolik sistemin bir ögesine ….. denir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) toplumsal kontrol
B) norm
C) sapma
D) değer
E) kültür

Cevap: D) değer

Açıklama: —

12. Aşağıdakilerden hangisi toplum merkezli cezalandırma yöntemlerinin gelişmesinin sebeplerinden değildir?

A) Hapishanelerdeki mahkûm sayısının artması
B) Cezanın tayininde esnekliğe ihtiyaç duyulması
C) Mahkûmları izole etme düşüncesinin önem kazanması
D) Toplumsal hoşgörü düşüncesinin gelişmesi
E) Hapishane açmanın maliyetli olması

Cevap: C) Mahkûmları izole etme düşüncesinin önem kazanması

Açıklama: —

13. Aşağıdakilerden hangisi polislik mesleğinin özelliklerinden değildir?

A) Ceza adaletinin muhafızı olması
B) Devlet eliyle gerçekleştirilen bir toplumsal kontrol faaliyeti olması
C) Hukukun nasıl uygulanacağı konusunda göz ardı edilemeyecek bir role sahip olması
D) Devletin toplumsal düzeni şekillendirmede başvurduğu en önemli vasıtalardan biri olması
E) Sağaltıcı bir toplumsal kontrol olması

Cevap: E) Sağaltıcı bir toplumsal kontrol olması

Açıklama: Polislik mesleği sağaltıcı değil, düzenleyici ve denetleyici bir toplumsal kontrol aracıdır.

14. Toplumun genel düzenini, istikrarını, diğer bir deyişle sağlığını bozan ve sürekliliğini tehlikeye düşürme ihtimaline sahip davranışlar veya süreçler sapkınlığa yol açacak niteliktedir. Buna karşılık toplumun istikrarını koruyan, yani işlevsel niteliğe sahip davranışlar ise normaldir.
Yukarıdaki görüşü savunan sapma kuramı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sembolik etkileşimcilik
B) İstatistiği temel alan kuram
C) Tıbbi yaklaşımı temel alan kuram
D) Pozitivist kuram
E) Anomi kuramı

Cevap: E) Anomi kuramı

Açıklama: —

15. Bir mesleki konumdan diğerine yönelik hareketi doğuran toplumsal koşullar ile bireysel güdüler ve hedeflerin toplamını adlandırmak için kullanılan ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumsal anomali
B) Kariyer beklentisi
C) Toplumsal kontrol
D) Toplumsal etkileşim
E) Kariyer olasılığı

Cevap: E) Kariyer olasılığı

Açıklama: Kariyer olasılığı, bireyin bir mesleki pozisyondan diğerine geçişini etkileyen toplumsal ve bireysel etkenlerin bütününü ifade eder.

16. Aşağıdakilerden hangisi literatürde “ahlaki panik” olarak ifade edilen toplumsal durumun görünümlerinden değildir?

A) Toplumun kabul ettiği kuralları ihlal eden davranışın sapkınlık olarak ilan edilmesi
B) Sapkın damgası yiyen kişinin davranışını suç sayan bir hukuk kuralının kabul edilmesi
C) Kişilerin birbirine karşı daha fazla güven beslemeye başlaması
D) Sapkın kişinin ahlaki açıdan karalanması ve bu kişinin bir toplum düşmanı olduğunun cümle âleme duyurulması
E) Belirli bir insan veya insan grubuna karşı toplumun geri kalanı tarafından gözle görülür bir düşmanlığın sergilenmesi

Cevap: C) Kişilerin birbirine karşı daha fazla güven beslemeye başlaması

Açıklama: Ahlaki panik, güvenin artması değil, genellikle toplumsal gerginlik ve düşmanlığın yükselmesiyle ilişkilidir.

17. Aşağıdakilerden hangisi polis kavramının bugün kullanılan anlamına en yakın anlama sahiptir?

A) Politeia
B) Jus Policia
C) Polizei
D) Polites
E) Politia

Cevap: C) Polizei

Açıklama: ‘Polizei’ terimi, modern anlamda polis kavramına en yakın terimdir ve kamu düzenini sağlama görevini ifade eder.

18. “Suçla toplumsal bir fenomen olarak ilgilenen bilgiler manzumesi” aşağıdaki araştırma alanlarından hangisi için söylenmiştir?

A) Psikoloji
B) Ceza hukuku
C) Kriminoloji
D) Sosyoloji
E) Hukuk felsefesi

Cevap: C) Kriminoloji

Açıklama: Kriminoloji, suçun toplumsal bir fenomen olarak incelendiği akademik araştırma alanıdır.

19. Aşağıdakilerden hangisi sapkın olarak isimlendirilen kişi gruplarına atfedilen özelliklerden değildir?

A) Sunduğu motivasyonlar noktasında toplumun ıskaladıklarından olma
B) Toplumun benimsediği değerlere sıkı sıkıya bağlı olma
C) Toplumun kendilerine sunduğu patikalarda ilerleme fırsatına tenezzül etmiyor izlenimi verme
D) Toplumsal düzene müşterek bir reddiye yöneltme noktasında angaje olmuş gibi görünme
E) Üstlerine saygıda açıkça kusur etme

Cevap: B) Toplumun benimsediği değerlere sıkı sıkıya bağlı olma

Açıklama: Sapkın bireyler genellikle toplumsal değerlere sıkı sıkıya bağlı olarak görülmez, aksine bu değerlere meydan okur.

20. Kişilerin, uyuşmazlığın nasıl yürütülmesi gerektiğine ilişkin yargıları, mahkemeye veya başka bir uyuşmazlık çözüm kurumuna başvurma davranışları, bu davranışa yükledikleri anlam ve süreçten beklentileri ….. uygulamalardan kolaylıkla ayrılamamaktadır.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) siyasi
B) kültürel
C) ideolojik
D) ahlaki
E) hukuki

Cevap: B) kültürel

Açıklama: —