Oyun Ve Oyun Materyalleri 2024-2025 Final Soruları

Oyun, çocuğun fiziksel, sosyal, duygusal ve bilişsel gelişim alanlarında etkileşim kurmasını sağlayan en doğal öğrenme ortamlarından biridir. Özellikle erken çocukluk döneminde oyun, çocuğun dünyayı keşfetmesinin yanı sıra kendine özgü deneyimler yaratarak becerilerini geliştirmesine zemin hazırlar. Aşağıdaki başlıklarda, oyunun genel özelliklerinden başlayarak farklı yaş dönemlerinde oyunun nasıl değiştiğini, özel eğitimde oyunun rolünü ve oyun materyallerinin seçiminde dikkat edilmesi gereken noktaları özetledik.

1. İlkokul Döneminde Oyunların Kurallı Hale Gelmesi

Okul öncesi dönemde daha çok “mış gibi” (sembolik) veya serbest oyunlar gözlenirken, ilkokul çağındaki çocuklarda oyunlar kural kazanır ve strateji, takım çalışması gibi kavramlar önem kazanmaya başlar. Örneğin basit saklambaç veya yakar top gibi oyunların yerini, “kurallı takım sporları” veya masa oyunları gibi kazanma-kaybetme düzeni olan oyunlar alabilir. Bu süreç, çocuğun sosyal etkileşim becerilerinin geliştiği ve iş birliği, rekabet gibi kavramları deneyimlediği kritik bir dönemdir.

Önemli Nokta: İlkokul çağında çocukların kurallara uyum becerileri artar, böylece grup oyunlarında daha uzun süre devam edebilen, karmaşık kurallar içeren oyunlar oynamaya yönelirler.

2. “Riskli Oyun” ve Materyal Seçimi

“Riskli oyun” terimi, çocukların enerji harcayarak, motor becerilerini zorlayarak, küçük ölçekli risk alabilecekleri oyunlara işaret eder. Kaydırak, bisiklet, paten veya tırmanma ağları gibi malzemeler bu kategoride yer alabilir. Ancak puset gibi bebek arabaları, çocuğun etkin olarak risk alıp hareket etmesine olanak sağlamadığından riskli oyun materyalleri sınıfına girmez.

Önemli Nokta: Riskli oyunlar; çocukların öz denetim, fiziksel farkındalık ve özgüven kazanmasında etkili olabilir. Yeterli güvenlik önlemleri sağlanarak riskin “kontrollü” olması önemlidir.

3. Özel Eğitimde Eğitsel Oyun Yaklaşımı

Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için düzenlenen eğitsel oyunların odak noktası, çocuğun mevcut becerilerini desteklemek ve geliştirmek olmalıdır. Oyunların yalnızca engelleri gidermeye odaklanması, çocuğu “telafi odaklı” bir yaklaşımla kısıtlar. Bunun yerine, kapsayıcı ve becerileri güçlendiren oyun tasarımlarıyla çocukların potansiyelini ortaya çıkarmak esastır. Böylece çocuklar, oyun aracılığıyla özgüven geliştirirken aynı zamanda rehabilitasyon ve gelişimsel ilerleme kaydedebilir.

4. Oyunun Temel Nitelikleri

Oyun, çocuğun aktif katıldığı, özgür ve zevkli bir süreçtir. Bu noktada pek çok oyun türünde belirli kurallar bulunabilir. Bu nedenle “oyunun kuralları yoktur” ifadesi, gerçeği tam yansıtmaz. Gerek rol yapma (dramatik) oyunlar, gerekse dış mekânda oynanan fiziksel oyunlar çoğu zaman kurallı veya en azından yazılı olmayan, çocuklar arasında sözlü mutabakat sağlanan kurallara sahiptir.

5. 3-5 Yaş Arası Çocuklar İçin Oyuncak Seçimi

3-5 yaş, çocuğun sembolik oyun becerilerini geliştirdiği, “mış gibi” yaparak çevreyi ve sosyal rolleri keşfettiği bir dönemdir. Bu yaş grubuna yönelik oyuncaklar; sosyo-dramatik oyuna olanak tanıyacak malzemeler, sanat etkinliklerini destekleyen materyaller (boyalar, kil, hamur, yapıştırma malzemeleri vb.) ve basit makas kesme alıştırmaları yapabilecek güvenli ekipmanlar içermelidir. Parlak renkli ponponlar gibi bazı malzemeler kullanılabilir olsa da güvenlik, yaş uygunluğu ve boğulma riski gibi faktörler mutlaka dikkate alınmalıdır.

6. Disiplinlerarası Oyun Temelli Değerlendirme: Toni Linder

Toni W. Linder tarafından geliştirilen “Transdisciplinary Play-Based Assessment (TPBA)”, çocukların doğal oyun bağlamında çok yönlü (bilişsel, dil, sosyal, duygusal, motor) gelişimlerini değerlendirmeyi amaçlayan bir çerçevedir. Bu değerlendirme yöntemi, birden fazla uzmanın aynı ortamda çocuğun oyununu gözlemleyerek ortak bir karara varmasını hedefler. Böylece çocuk, yapay test ortamları yerine gerçek bir oyun atmosferinde performans sergiler.

7. Parten’in Oyun Kategorileri

Mildred Parten, çocukların sosyal katılım düzeyine göre oyunları altı gruba ayırmıştır:

1. Uğraşsız (unoccupied) oyun,
2. Yalnız (solitary) oyun,
3. İzleyici (onlooker) oyun,
4. Paralel (parallel) oyun,
5. Birlikte (associative) oyun,
6. İş birliğine dayalı (cooperative) oyun.

Dramatik (rol yapma) oyun ise daha çok Piaget, Vygotsky gibi kuramcıların “sembolik oyun” veya “sosyal dramatik oyun” başlığı altında incelediği bir kategoridir. Parten’in sınıflandırmasında “dramatik oyun” diye bir alt kategori bulunmaz.

8. Bellek Kartları ve Kitap Merkezi

Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı anaokullarında “Bellek kartı” genellikle Kitap merkezi veya “Dil etkinlikleri merkezi” içinde yer alır. Bu kartlar, görsel hafıza, dikkat ve eşleştirme gibi bilişsel becerileri destekleyici materyaller olarak kullanılır. Çocuk, kartlarla oynarken hem eğlenir hem de görsel dikkatini ve hafızasını güçlendirir.

9. Duyusal Etkinlikler ve Tat Alma Farkındalığı

“Hangisi daha lezzetli?” gibi etkinlikler, çocuğun tat alma duyusunu kullanmasını ve besinlerin tatlı, ekşi, tuzlu gibi farklı tat özelliklerini keşfetmesini sağlar. Duyusal farkındalık, çocukların çevrelerine daha bilinçli yaklaşmasına, besin değerlerini ve tadını tanımasına yardımcı olur. Bu tür etkinlikler, hem eğlenceli hem de öğretici olduğu için okul öncesi dönemde sıklıkla tercih edilir.

10. Reggio Emilia Yaklaşımı: Loris Malaguzzi

Reggio Emilia yaklaşımı, Loris Malaguzzi önderliğinde İtalya’nın Reggio Emilia bölgesinde gelişmiş ve özellikle erken çocukluk eğitiminde çocuğun yaratıcılığını, merakını ve ifade yollarını teşvik eden bir model olarak tanınmıştır. Öğrenme ortamının “üçüncü öğretmen” olarak görülmesi (öğretmen, veli, ortam) ve çocukların öz yönetimli projeler üstlenmesi yaklaşımın başlıca özelliğidir.

11. Çocukların Oyun Türleri Yaşa Göre Değişir

Bebeklik döneminde yüzde100’e yakın oranda sensorimotor (duyusal-motor) oyun gözlemlenir. 1 yaşından sonra sembolik oyun baş gösterir ve 2 yaş itibarıyla yavaş yavaş sembolik oyun payı artar, yapı-inşa oyunları da devreye girmeye başlar. Sembolik oyun en çok 3-4 yaş döneminde yükseliş gösterirken, ilkokula yaklaştıkça oyunlar kurallı ve sosyal hale gelir. Yanlış oransal ifadeler, genellikle akademik çalışmalarda gözlemlenen ortalamalarla çelişir.

12. 6-8 Yaş Arası Oyuncak Seçimi

6-8 yaş grubunda, el becerileri ve problem çözme yetenekleri daha gelişmiştir. Dokuma tezgâhları, basit dikiş setleri veya el işi faaliyetleri, bu çağın motor gelişimini ve yaratıcılığını destekler. Dolgu oyuncaklar veya çıngıraklı toplar, daha küçük yaşlara hitap eder. Bu yaşta çocuklar konstrüksiyon (yapı-inşa), bilim temelli (basit deney setleri) veya zihinsel bulmacalara da ilgi duymaya başlayabilirler.

13. Dijital Oyun Materyalleri

Dijital oyunlar, yazılım, CD, MP3, film/dijital içerik gibi unsurları barındırır. Guiro gibi geleneksel müzik enstrümanları dijital oyun kategorisine girmez. Teknoloji çağında dijital oyunlar eğitsel potansiyele sahip olsa da dijital denge kurulması ve ekran sürelerinin yaşa uygun şekilde düzenlenmesi gerekir.

14. Oyun Kuramları ve Fazla Enerji Tüketimi Teorisi

Fazla enerji tüketimi teorisi, çocukların oyun oynayarak fazla enerjiyi dışarı attıklarını savunur. Bu tarihsel teori, oyun motivasyonunun tek nedeninin “enerji boşaltma” olduğunu iddia etmekle birlikte, günümüzde oyun davranışının sosyal, bilişsel, duygusal pek çok yönü de olduğu kabul edilir.

15. Formal Değerlendirme Araçları: Oyun Değerlendirme Ölçeği (PAS)

Eğitim ortamlarında veya klinik alanlarda çocukların oyun davranışlarını standart ölçütlerle analiz etmek için çeşitli formal araçlar kullanılır. Oyun Değerlendirme Ölçeği (PAS), çocuğun oyun gelişimini ve etkileşim becerilerini sistematik biçimde incelemeye imkân tanır. Kontrol listeleri, görüşmeler, gözlem vb. araçlar da değerlendirme sürecinde yardımcı olsa da bunlar genelde daha esnek (yarı-yapılandırılmış) yöntemlerdir.

16. Sembolik Oyunda Obje Kullanımı

1,5-2 yaş aralığındaki çocuklar, “mış gibi” oyunda çoğu zaman gerçek nesnelerin birebir kopyalarına ihtiyaç duyarlar. Örneğin, bir çaydanlık oyunu oynayacaklarında gerçek veya gerçeğe çok benzeyen plastik çaydanlık kullanmak isterler. Yaş ilerledikçe çocuk, sembolik nesneleri daha soyut şekilde kullanmaya başlar (örneğin bir tahta parçasını telefon gibi kullanmak).

17. Uyarlama ve Özel Eğitim

Özel eğitimde, çocukların bireysel farklılıklarına yönelik yapılan oyun ve materyal düzenlemeleri “uyarlama” olarak adlandırılır. Örneğin ince motor güçlüğü olan çocuğa topu daha kolay tutabilmesi için cırt cırtlı eldivenle destek sağlamak veya görme yetersizliği olan çocuğa kabartmalı materyaller sunmak, uyarlama örnekleridir.

18. Fiziksel-Egzersiz Oyunlarının Yaşa Göre Seyri

Egzersiz oyunu, bebeklikten itibaren gözlemlenir ve özellikle 1. yılın sonunda artış gösterir. Çocuğun hareket ihtiyacını ve fiziksel gelişimini destekler. Ancak ilkokula başlandığında kurallı oyunlar ve daha sofistike etkinlikler ön plana geçtiği için egzersiz oyununun yoğunluğu nispeten azalır. Bu yüzden “ilkokul döneminde egzersiz oyun sıklığı artar” ifadesi genel yaklaşımla uyuşmaz.

19. Çocukların Gelişim Düzeyine Uygunluk

Bir etkinliğin ya da oyunun, çocuklar için uygun olup olmadığını değerlendirirken, çocuğun gelişim düzeyi, ilgi alanı ve bireysel özellikleri mutlaka göz önüne alınmalıdır. Öğretmen bu konuda rehberlik eder ama nihayetinde çocukların istek ve becerileri, etkinlik seçiminde belirleyici olur. Tek taraflı yetişkin kararı, çocukların oyuna ilgisini ve motivasyonunu zayıflatabilir.

20. Açık Hava Oyun Alanları

Açık hava alanları, çocukların serbest hareket edebildiği ve doğayla etkileşim kurarak öğrenmesini sağlayan bir ortam sunar. Koşup oynama alanları, doğa malzemelerinin bulunduğu alanlar ve yaratıcılığı teşvik eden mekânlar açık hava öğrenmesine hizmet eder. Kitap köşesi veya “sessiz alan” ise daha çok kapalı mekânda tasarlanır. Elbette açık havada da dinlenme veya sessiz gözlem alanları olabilir; ancak standart yaklaşımda kitap merkezleri genellikle sınıf içi düzenlemelerin parçası kabul edilir.

Sonuç

Oyun, çocukların doğal öğrenme aracı olarak gelişimsel sürecin vazgeçilmez bir parçasıdır. İster bebeklik döneminde sensorimotor oyun, ister ilkokul çağında kurallı ya da rekabetçi oyun olsun, her yaş düzeyinin kendi ihtiyaç ve ilgi alanlarına özgü oyun biçimleri ve materyalleri vardır.

• Riskli oyun materyalleri, kontrollü ve güvenlik önlemleri sağlanarak çocukların motor becerilerini geliştirebilir.
• Özel eğitimde uyarlamalar, çocuğun potansiyelini en üst düzeye çıkaracak şekilde düzenlenmelidir.
• Dijital oyun materyalleri ve açık hava etkinlikleri arasındaki denge, çocuğun bütüncül gelişimini destekler.

Eğitimcilerin, ebeveynlerin ve tüm yetişkinlerin, çocuğun oyun ve materyal ihtiyaçlarını gelişim düzeylerine göre doğru şekilde değerlendirerek, nitelikli ve güvenli bir oyun deneyimi sunmaları önemlidir. Böylece çocuklar, oyun vasıtasıyla bilişsel, sosyal ve duygusal yönlerden güçlenir; yaşam boyu öğrenmenin temellerini atar

1. İlkokul çağındaki çocukların oyun etkinlikleri nasıldır?

A) Basit formlarda oyunlar oynarlar.
B) Karmaşık oyunlar oynamazlar.
C) Daha kısa süreli oyun oynarlar.
D) Oyun etkinlikleri kurallı oyunlara dönüşmüştür.
E) Yalnız oyun oynamayı daha çok tercih ederler.

Cevap : D) Oyun etkinlikleri kurallı oyunlara dönüşmüştür.

Açıklama : İlkokul çağındaki çocuklar, akranlarıyla etkileşim kurabilecekleri kurallı ve rekabete dayalı oyunlara daha fazla yönelirler. Basit veya bireysel oyunların yerini, kuralları belli, kazanma-kaybetme temelli veya iş birliği gerektiren oyunlar alır. Bu tür oyunlar çocukların sosyalleşmesi, strateji geliştirmesi ve takım ruhunu deneyimlemesi açısından önemlidir.

2. Aşağıdaki malzemelerden hangisinin “riskli oyun” materyali olduğunu düşünmek mümkün değildir?

A) Vagon
B) Kaydırak
C) Puset
D) Bisiklet
E) Uçurtma

Cevap : C) Puset

Açıklama : “Riskli oyun” terimi, çocukların fiziksel becerilerini sınayarak kimi zaman küçük riskler aldıkları, daha hareketli ve heyecan verici oyunları kapsar. Kaydırak, bisiklet, vagon veya uçurtma gibi malzemelerle çocuklar belirli bir hareket, hız veya denge deneyimi yaşayabilirler. Puset (bebek arabası) ise genellikle bebeği taşımak için kullanılan, çocuğa aktif bir risk veya hareket alanı yaratmayan bir nesnedir.

3. Aşağıdakilerden hangisi özel eğitime gereksinim duyan çocuklara yönelik eğitsel oyunların düzenlenmesinde hedeflenen özelliklerden biri değildir?

A) Çocukların oyun zamanlarının büyük çoğunluğunun engellerinden kaynaklanan sınırlılıkları gidermek üzerine kurgulanması
B) Eğitsel oyunların gelişimsel farklılıklarına göre belirlenmesi
C) Gelişimsel farklılıklarıyla ihtiyaç duydukları alanlara ilişkin içgörüyle hareket edilmesine olanak tanıyan eğitsel oyunlara ağırlık verilmesi
D) Eğitsel oyunların çocukların sahip oldukları becerilerini destekleyecek şekilde düzenlenmesi
E) Çocukların rehabilitasyon ihtiyaçlarının sağlanması

Cevap : A) Çocukların oyun zamanlarının büyük çoğunluğunun engellerinden kaynaklanan sınırlılıkları gidermek üzerine kurgulanması

Açıklama : Özel eğitime gereksinim duyan çocuklarda oyun planlanırken, gelişimsel ihtiyaçlar ve mevcut beceriler dikkate alınır. Oyunların tamamen engellere veya sınırlılıklara odaklanması yerine, çocuğun var olan becerilerini güçlendirecek, potansiyelini ortaya çıkaracak ve gelişimsel olarak destek sağlayacak etkinlikler tercih edilir. Oyun zamanının “büyük çoğunluğunu” yalnızca engelin telafisine adamak, çocuğun genel oyun deneyimini kısıtlayabilir.

4. Aşağıdakilerden hangisi oyunun özelliklerinden biri değildir?

A) Çocuklar oyunda aktif rol oynar.
B) Kuralları yoktur.
C) Zoraki değildir.
D) Zevklidir.
E) Değişime açıktır.

Cevap : B) Kuralları yoktur.

Açıklama : Oyunun genellikle “kendiliğindenlik, özgürlük ve eğlenceli olma” gibi özellikleri vardır, ancak bu durum oyunun hiç kuralı olmadığı anlamına gelmez. Özellikle ilerleyen yaşlardaki çocuklarda, “kurallı oyunlar” (saklambaç, top oyunları, kart oyunları vb.) yaygınlaşır. Dolayısıyla “kuralsız” olmak, oyunun olmazsa olmaz bir özelliği değildir.

5. Aşağıdakilerden hangisi 3-5 yaş arası çocuklar için seçilebilecek oyuncakların özelliklerinden biri değildir?

A) Mış gibi oyunların destekleneceği nesneler olmalıdır.
B) Parlak ve canlı renkleri olan ponponları olmalıdır.
C) Sanat çalışmalarını destekleyici nitelikte olmalıdır.
D) Sosyo-dramatik oyunları destekleyeceği nesneler olmalıdır.
E) Makasla kesme yapılabilecek çalışmaları olmalıdır.

Cevap : B) Parlak ve canlı renkleri olan ponponları olmalıdır.

Açıklama : 3-5 yaş döneminde mış gibi oyunlar, sanat etkinlikleri, sosyo-dramatik oyun ve makasla (güvenli biçimde) kesme çalışmaları son derece uygundur. Parlak ve canlı renkli ponponlar ise bazı durumlarda kullanılabilir olsa da küçük parçalı ponponlar 3 yaş altı (hatta 3-5 yaş için de dikkatli gözetim gerektirir) çocuklar açısından boğulma riski oluşturabilir. Her ne kadar kimi sanat etkinliklerinde ponpon kullanılabilse de “olmazsa olmaz” bir özelliktir diyemeyiz. Dolayısıyla listeye “mutlaka” dahil edilmesi beklenen temel kriterlerden biri değildir.

6. Disiplinlerarası Oyun Temelli Değerlendirme Ölçeği, ….. tarafından geliştirilmiştir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Vygotsky
B) Fewell
C) Montessori
D) Piaget
E) Linder

Cevap : E) Linder

Açıklama : “Transdisciplinary Play-Based Assessment” (TPBA) ya da “Disiplinlerarası Oyun Temelli Değerlendirme Ölçeği” Amerikalı psikolog Toni W. Linder tarafından geliştirilmiş bir değerlendirme yaklaşımıdır. Bu yaklaşım, çocukların gelişim alanlarını doğal oyun bağlamında gözlemlerek multidisipliner bir değerlendirme yapmayı amaçlar.

7. Aşağıdaki hangisi Parten’in oyun türlerinden biri değildir?

A) Paralel oyun
B) Birlikte oyun
C) Uğraşssız oyun
D) Tek başına /yalnız oyun
E) Dramatik oyun

Cevap : E) Dramatik oyun

Açıklama : Mildred Parten, çocukların sosyal oyun gelişimini “uğraşsız (unoccupied)”, “yalnız (solitary)”, “izleyici (onlooker)”, “paralel (parallel)”, “birlikte (associative)” ve “iş birliğine dayalı (cooperative)” şeklinde altı evrede ele alır. “Dramatik oyun” (rol yapma) ise farklı bir sınıflandırma veya başka kuramcıların ele aldığı bir oyun kategorisi olarak geçer.

8. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı anaokullarında “bellek kartı” hangi merkezde yer almaktadır?

A) Sanat merkezi
B) Kitap merkezi
C) Fen merkezi
D) Blok merkezi
E) Evcilik merkezi

Cevap : B) Kitap merkezi

Açıklama : “Bellek kartı” (hafıza kartları veya eşleştirme kartları) genellikle dil etkinliklerine ve düşünme becerilerine yönelik materyaller arasında sayıldığından “kitap merkezi” veya “okuma-yazma merkezi” içerisinde bulundurulabilir. Burada çocuklar hem görsel tanıma ve eşleştirme becerilerini hem de dilsel ve bilişsel gelişimlerini destekleyecek uygulamalar yaparlar.

9. “Hangisi daha lezzetli etkinliğinde” çocuğun her yiyeceğin kendine has bir lezzeti olduğunun yanı sıra tatlılık, ekşilik ve tuzluluk gibi özelliklerini de keşfetmesi sağlanacaktır.
Yapılan bu etkinlikle çocuğa aşağıdaki davranışlardan hangisinin öncelikle kazandırılması hedeflenmiştir?

A) Duyularını kullanma
B) Bedenini kullanma
C) El ve göz koordinasyon geliştirme
D) Kaslarını kullanma
E) Bilişsel becerilerini kullanma

Cevap : A) Duyularını kullanma

Açıklama : Etkinlik, çocuğun tat alma duyusunu (tatlı, ekşi, tuzlu gibi) keşfetmesine yöneliktir. Bu keşif sürecinde ilk amaç, çocuğun farklı yiyeceklerin duyusal özelliklerini ayırt edebilmesi ve tat alma duyusunu etkin biçimde kullanmasıdır. El-göz koordinasyonu veya beden kullanımı ikincil düzeyde gerçekleşebilecek olsa da etkinliğin esas amacı duyusal farkındalıktır.

10. Reggio Emilia yaklaşımının öncüsü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Malaguzzi
B) Mitchell
C) Dewey
D) Steiner
E) Montessori

Cevap : A) Malaguzzi

Açıklama : Loris Malaguzzi, İtalya’da doğan Reggio Emilia eğitim yaklaşımının kurucusu ve en önemli fikir önderidir. Bu yaklaşım, çocuğun aktif katılımını, yaratıcılığını ve merakını destekleyen bir öğrenme ortamı tasarlar. Diğer seçenekler de farklı eğitim yaklaşımlarının temsilcileridir (örn. Montessori yaklaşımı, Waldorf/Steiner yaklaşımı vb.).

11. Çocukların yaşlarına göre oyun türlerine ayırdıkları zamanla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) 2-3 yaş arası çocuklar zamanlarının yaklaşık yüzde50’sini sensorimotor oyun, yüzde25’ini sembolik oyun ve yüzde25’ini yapı-inşa oyununda geçirir.
B) 1-2 yaş arası çocuklar zamanlarının yaklaşık yüzde80’ini sensorimotor oyunda, geri kalan yüzde20’sini basit sembolik oyunda geçirir.
C) 3-4 yaş arası çocuklar sensorimotor oyuna yüzde40, sembolik oyuna yüzde30 ve yapı-inşa oyununa yüzde30 katılır.
D) 1 yaşına kadar çocuklar zamanlarının yüzde100’ünü sensorimotor oyunda geçirir.
E) Sensorimotor oyun 3-5 yaş arası oyunların yaklaşık yüzde33’ünü oluşturur ancak 6 yaşındaki çocukların oyununun yüzde15’inden azını oluşturur.

Cevap : C) 3-4 yaş arası çocuklar sensorimotor oyuna yüzde40, sembolik oyuna yüzde30 ve yapı-inşa oyununa yüzde30 katılır.

Açıklama : —

12. Aşağıdaki maddelerden hangisi 6-8 yaş arası çocuklar için seçilebilecek oyuncaklara uygundur?

A) Dolgu oyuncaklar
B) İçiçe geçen kaplar
C) Çıngıraklı toplar
D) Dokuma tezgahları
E) Saçlı, minik bebek

Cevap : D) Dokuma tezgahları

Açıklama : 6-8 yaş aralığındaki çocuklarda el becerileri ve ince motor kontrolü geliştiği için dokuma, basit dikiş veya el işi faaliyetleri gibi uğraşlar daha çok ilgi çekebilir. Dolgu oyuncaklar, iç içe geçen kaplar veya çıngıraklı toplar ise daha çok küçük yaş gruplarına yöneliktir. Saçlı minik bebekler de 3-5 yaş dönemi için sıklıkla tercih edilir, ancak 6-8 yaşta ilgi alanları daha ileri beceriler gerektiren oyuncaklara kayar.

13. Aşağıdaki malzemelerden hangisinin “dijital oyun” malzemesi olduğunu düşünmek mümkün değildir?

A) Guirolar
B) Filmler
C) Yazılımlar
D) CD’ler
E) Mp3’ler

Cevap : A) Guirolar

Açıklama : “Guiro”, Latin Amerika kökenli bir ritim çalgısıdır ve dijital bir öğe içermez. Dijital oyun kavramı; yazılımlar, CD’ler, mp3 formatında ses dosyaları veya film tabanlı etkileşimler gibi bilgisayar/elektronik tabanlı materyalleri içerir. Guiro ise fiziksel bir müzik aleti olarak dijital ortamla bağlantılı değildir.

14. Fazla enerji tüketimi teorisine göre oyunun amacı nedir?

A) Yetişkin hayatına hazırlık yapmak
B) Fazla enerjiyi serbest bırakmak
C) Geçmiş deneyimleri tekrar etmek
D) Sosyal becerileri geliştirmek
E) Fiziksel ve zihinsel rahatlama sağlamak

Cevap : B) Fazla enerjiyi serbest bırakmak

Açıklama : Fazla enerji tüketimi teorisi (Surplus Energy Theory), çocukların (ve hatta hayvanların) sahip oldukları fazla enerjiyi boşaltmak için oyun oynadıklarını savunur. Özellikle açık hava ve hareketli oyunların temel motivasyonunun bu olduğu düşünülmüştür. Bu teori, oyun olgusunun birden fazla boyutu olduğu gerçeğini tam yansıtmasa da, tarihsel olarak en eski oyun kuramlarından biridir.

15. Aşağıdakilerden hangisi Ayşe Öğretmen’in çocukların oyun davranışlarını değerlendirmek için kullanabileceği formal değerlendirme araçlarından biridir?

A) Kontrol listeleri
B) Portfolyo
C) Görüşmeler
D) Doğrudan gözlem
E) Oyun Değerlendirme Ölçeği (PAS)

Cevap : E) Oyun Değerlendirme Ölçeği (PAS)

Açıklama : Oyun Değerlendirme Ölçeği (Play Assessment Scale – PAS) gibi standart veya belli kriterlere dayanan ölçme araçları, “formal değerlendirme” kapsamında yer alır. Kontrol listeleri kısmen formal sayılabilse de çoğunlukla öğretmenin kendi hazırladığı basit gözlem formu şeklinde olur. Portfolyo, görüşmeler veya doğrudan gözlem ise daha çok niteliksel veya yarı-yapılandırılmış süreçlerdir.

16. ….. taklit yapacaklarında objenin tam kopyası veya gerçek obje kullanmaktadırlar.

A) 5 yaşındaki çocuklar
B) 4 yaşındaki çocuklar
C) 6 yaşındaki bebekler
D) 3 yaşındaki çocuklar
E) 1,5-2 yaş aralığındaki çocuklar

Cevap : E) 1,5-2 yaş aralığındaki çocuklar

Açıklama : 1,5-2 yaş grubundaki çocuklar, sembolik oyunun henüz erken aşamalarındadır ve sıklıkla gerçek nesnelerle veya nesnenin birebir kopyasıyla taklit yapmayı tercih ederler. Yaş ilerledikçe sembolik oyunda soyutlama becerisi gelişir ve “mış gibi” yaparken gerçek nesneye ihtiyaç duyma oranı azalır.

17. Özel eğitim gereksinimi olan çocukların gelişim performansları doğrultusunda oyun etkinliklerinde yapılan düzenlemelere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sınıflama
B) Boyutlandırma
C) Uyarlama
D) Çeşitlendirme
E) Kategorilendirme

Cevap : C) Uyarlama

Açıklama : Özel eğitim gereksinimi olan çocukların bireysel ihtiyaçları göz önünde bulundurularak oyun etkinliklerinin, materyallerin veya ortamın yeniden düzenlenmesi “uyarlama” olarak adlandırılır. Bu sayede çocuk, oyuna maksimum katılım sağlayabilir ve kendi performansına uygun biçimde öğrenme deneyimi yaşar.

18. Aşağıdakilerden hangisi fiziksel oyunun egzersiz oyun formu ile ilgili bir açıklama değildir?

A) Yetişkinin çocuğu gıdıklaması, yuvarlaması bu oyunlara örnektir.
B) Fiziksel güç gerektirmektedir.
C) Doğumdan itibaren gözlenmekle beraber altıncı ayda artış göstermektedir.
D) Çocuklar ilkokula başladıklarında egzersiz oyunlarının görülme sıklığı artar.
E) Birinci yılın sonunda bu oyunlar gözlemlenmeye başlar.

Cevap : D) Çocuklar ilkokula başladıklarında egzersiz oyunlarının görülme sıklığı artar.

Açıklama : Fiziksel-egzersiz oyunları, özellikle bebeklikten itibaren hareket, gıdıklama, yuvarlama gibi aktivitelerle başlar. İlkokul çağıyla birlikte çocuklar daha çok kurallı oyunlar, takım sporları ve yapı-inşa oyunlarıyla ilgilenmeye başlar. Dolayısıyla egzersiz oyunlarının oranı ilkokul döneminde artmak yerine çoğunlukla azalır veya şekil değiştirir.

19. Bir etkinliğin, bir çocuk veya bir grup çocuk için uygun olup olmadığına karar verirken unutulmaması gereken ilkelerden biri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yetişkin, çocuk için uygun olan oyuna karar verme yetkisine sahiptir.
B) Oyunlarda çocukların yaş grubu önemli değildir.
C) Oyun kuralları sadece orta çocukluk dönemindeki çocuklar için geçerlidir.
D) Çocukların gelişim düzeyleri ve ilgileri her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.
E) Öğretmen etkinliğe kendisi karar vermelidir.

Cevap : D) Çocukların gelişim düzeyleri ve ilgileri her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.

Açıklama : Etkinlik seçiminde temel unsur, çocukların gelişimsel gereksinimleri, ilgi alanları ve mevcut beceri düzeyleridir. Öğretmen rehberlik etse de, çocukların yaş ve bireysel özelliklerine uygunluğu gözetmek esastır. Oyunun kuralları veya seçimi yalnızca yetişkinin bakış açısıyla belirlenirse çocuğun motivasyonu ve ilgisi düşebilir.

20. Aşağıdakilerden hangisi açık havada öğrenmeyi destekleyen oyun alanlarından biri değildir?

A) Koşup oynama alanı
B) Yapı-inşa oyun alanı
C) Kitap köşesi-sessiz alan
D) Doğa malzemeleri ile oynama alanı
E) Yaratıcı oyunlar alanı

Cevap : C) Kitap köşesi-sessiz alan

Açıklama : Açık havada öğrenmeyi destekleyen alanlar genellikle çocukların serbest hareket edebildiği, doğayla etkileşime girebildiği, keşif ve yaratıcı etkinlikler yapabildiği mekânlardır. Koşu alanları, doğa malzemeleriyle etkileşim ve yaratıcı oyun alanları bu kapsama girer. “Kitap köşesi-sessiz alan” ise genellikle kapalı mekânda (sınıf içinde) oluşturulur ve açık havanın dinamik yapısına uygun bir merkez değildir.