Psikometrik – Gelişimsel Ölçme Ve Değerlendirme 2024-2025 Final Soruları

Psikometrik ve gelişimsel ölçme ve değerlendirme, bireylerin zihinsel, duygusal ve gelişimsel durumlarını anlamak için kullanılan önemli yöntemlerdir. Özellikle çocuk gelişiminde bu değerlendirmeler, eğitim ve psikolojik destek süreçlerini yönlendirmek için kritik öneme sahiptir. Bu yazıda, Auzef Psikometrik – Gelişimsel Ölçme ve Değerlendirme 2024-2025 Final Soruları üzerinden bu kavramlar ele alınacaktır.

1. Ölçüm Araçlarının Normları ve Geçerlilik

Bir ölçüm aracı, belirli bir grup için uygun normlara ve yeterli geçerlilik düzeyine sahip olmalıdır. Normlar, testin uygulanacağı hedef grubu temsil eden bir örneklem üzerinde belirlenir. Geçerlilik, ölçüm aracının tasarlanan niteliği ne kadar doğru ölçtüğünü ifade eder. Normlarla ilgili soruda olduğu gibi, “değerlendirmenin kendisine göre yapıldığı ölçüt”, norm kavramını tanımlar.

2. Metropolitan Okul Olgunluğu Testi

Bu test, çocukların ilkokula hazırlık düzeyini belirlemek için yaygın şekilde kullanılır. Eğitim almadan uygulanabilmesi ve basit bir şekilde yönetilebilmesi nedeniyle pratik bir ölçüm aracıdır. “Eğitim ve süpervizyon olmadan uygulanabilir” ve “ilkokula hazırlık düzeyini saptamak için kullanılır” ifadeleri bu testin karakteristik özelliklerindendir.

3. Dikkat Türleri ve Kaydırma

Dikkat, bireyin çevresel uyaranları algılaması ve bu uyaranlara yanıt vermesi için gerekli olan temel bilişsel bir süreçtir. Dikkati bir uyarandan başka bir uyarana yönlendirme süreci, “dikkati kaydırma” olarak adlandırılır. Bu süreç, özellikle yoğun dikkat gerektiren görevlerde önem taşır.

4. Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı

Piaget’nin kuramı, çocukların bilişsel gelişim süreçlerini dönemlere ayırır. Duyusal-motor dönemde çocuklar, “nesne sürekliliği” gibi kavramları öğrenirler. Bu, bir nesnenin görünür olmadığında bile var olduğunu anlamaktır. Diğer dönemlerde farklı özellikler öne çıkar; örneğin, miktarın korunumu somut işlemler dönemine özgüdür.

5. Flynn Etkisi ve Zekâ Testleri

Zekâ testlerinde zamanla ortalama IQ skorlarında artış gözlemlenmektedir. Bu fenomen, Flynn etkisi olarak bilinir ve test normlarının güncellenmesi gerektiğini ortaya koyar. Flynn etkisi, çevresel faktörlerin zeka gelişimindeki rolünü vurgulamaktadır.

6. Dil ve Konuşma Testleri

Dil ve konuşma testleri, çocuğun dil gelişimiyle ilgili sorunlarını belirlemek için kullanılan önemli araçlardır. Ancak bu testlerin uygulanmasından önce, işitme gibi fiziksel sorunların dışlanması gereklidir. Bu, dil gelişimini etkileyen faktörlerin doğru bir şekilde tespit edilmesini sağlar.

7. Gelişimsel Değerlendirmenin Amaçları

Gelişimsel değerlendirmenin temel amacı, çocuğun mevcut gelişim düzeyini belirlemek ve gerekli müdahaleleri yapmaktır. Örneğin, iki yaş düzeyinde becerilere sahip altı yaşındaki bir çocuk için gelişimsel sapmalar tespit edilir ve uygun eğitim planlaması yapılır.

8. Çoklu Zekâ Kuramı

Howard Gardner’ın çoklu zekâ kuramında, zekâ farklı boyutlarda ele alınır. Bedensel-kinestetik zekâ, vücut koordinasyonu, denge ve hareketlerin etkin şekilde kullanımı gibi özellikleri kapsar. Bu tür zekâ, sporcular, dansçılar ve beden farkındalığı yüksek bireylerde güçlüdür.

9. Otizm ve Ölçekler

Otizm spektrum bozukluklarının değerlendirilmesinde, “Çocukluk Çağı Otizm Derecelendirme Ölçeği” gibi özel ölçekler kullanılır. Bu ölçekler, bireyin sosyal etkileşim ve iletişim alanlarındaki zorluklarını tespit etmeye yardımcı olur.

10. Zekâ Testlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Zekâ testlerinin uygulanmasında, test öncesi ısınma faaliyetleri ve test sırasında çocuğun dinlenmesi sağlanmalıdır. Bu, test sonuçlarının güvenilirliğini artırır ve çocuğun stres seviyesini düşürür.

Bu metinde yer alan bilgiler, Auzef Psikometrik ve Gelişimsel Ölçme ve Değerlendirme sınav sorularıyla uyumlu olarak hazırlanmıştır. Yukarıdaki açıklamalar, öğrencilerin sınavdaki soruları anlamasına ve doğru yanıtlar vermesine yardımcı olacak şekilde bilgi sağlamaktadır

1. I. Çocuğun kaba motor becerilerini değerlendirir.
II. Çocukların ilkokula hazırlık düzeyini saptamak için kullanılır.
III. Eğitim ve süpervizyon olmadan uygulanabilir.
IV. Uygulanması yaklaşık 2 saat sürer.
Metropolitan Okul Olgunluğu Testi hakkında yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) I ve III
B) II ve III
C) I ve II
D) II ve IV
E) I ve IV

Cevap: B) II ve III

Açıklama: —

2. Dikkati bir uyarandan ayırıp başka bir uyarana odaklamaya verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dikkati kaydırma
B) Pratik düşünme
C) Sürdürülen dikkat
D) Bölünmüş dikkat
E) Seçici dikkat

Cevap: A) Dikkati kaydırma

Açıklama: Dikkati kaydırma, dikkati bir uyarandan ayırıp başka bir uyarana odaklama becerisidir. Pratik düşünme genel bir terim olup, sürdürülen dikkat sürekli dikkat gerektirir, bölünmüş dikkat aynı anda birden fazla şeye odaklanmayı ifade eder ve seçici dikkat ise dikkat seçme sürecini ifade eder.

3. I. Ölçüm araçlarının pratik bir değer taşımasına norm denir.
II. Ölçüm aracının normları, kullanılması planlanan grubu temsil eden bir örneklemde belirlenmelidir.
III. Çocuklar gelişim sürecinde oldukları için yaş normları hesaplanamaz.
IV. Değerlendirmenin kendisine göre yapıldığı ölçüte norm denir.
Normlarla ilgili verilen yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) I ve III
B) II ve III
C) I ve II
D) I ve IV
E) II ve IV

Cevap: E) II ve IV

Açıklama: Ölçüm aracının normları, kullanılması planlanan grubu temsil eden bir örneklemde belirlenmelidir (II). Ayrıca, değerlendirmenin kendisine göre yapıldığı ölçüte norm denir (IV). Ölçüm araçlarının pratik bir değer taşıması norm değil, geçerlilik kavramına aittir. Çocuklar için yaş normları hesaplanabilir, bu nedenle III yanlış.

4. I. Uygulanan ölçüm araçlarının sonuçları
II. Çocuğun mevcut problemi hakkında öneriler
III. Çocuğun test davranışı ve uyumu
IV. Çocuğun kimlik bilgileri
Değerlendirme raporunun sonuç ve yorum kısmında yukarıdaki bilgilerden hangileri bulunur?

A) III ve IV
B) II ve III
C) I ve II
D) I ve IV
E) I ve III

Cevap: C) I ve II

Açıklama: —

5. Dil konuşma testleri hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Dil testleri yapılmadan önce, çocuğun fiziksel sorunlar için muayene edilmesi gerekir.
B) Ülkemizde dil testleri zeka değerlendirmesi amacıyla da kullanılmaktadır.
C) Dil testleri ek başka bir değerlendirme gerekmeksizin tanı koydurucu testlerdir.
D) Dil gelişimiyle ilgili problemlerde çocuğun yaşadığı ortam önemli değildir.
E) Ülkemizde rutin bir işitme taraması yapılmamaktadır.

Cevap: A) Dil testleri yapılmadan önce, çocuğun fiziksel sorunlar için muayene edilmesi gerekir.

Açıklama: Dil konuşma testleri uygulanmadan önce çocuğun işitme gibi fiziksel sorunlarının muayene edilmesi gerekir, çünkü işitme problemleri dil gelişimini etkileyebilir. Diğer ifadeler yanlıştır: dil testleri zeka değerlendirmesi için kullanılmaz (B), dil testleri genellikle diğer değerlendirmelerle birlikte kullanılır (C), çevresel faktörler dil gelişiminde önemlidir (D) ve Türkiye’de rutin işitme taramaları yapılmaktadır (E).

6. Aşağıdakilerden hangisi Piaget’nin bilişsel gelişim kuramındaki duyusal motor dönemin özelliklerindendir?

A) Grup oyunları
B) Miktarın korunumu
C) Soyut düşünme
D) Animistik düşünce
E) Nesne sürekliliğinin kazanılması

Cevap: E) Nesne sürekliliğinin kazanılması

Açıklama: Piaget’nin duyusal motor döneminde çocuklar nesnelerin varlığını görmedikleri zamanlarda bile devam ettiğini anlarlar, bu özelliğe nesne sürekliliği denir. Diğer seçenekler daha sonraki bilişsel gelişim dönemlerine aittir: grup oyunları sosyal gelişimi, miktarın korunumu somut işlemler dönemi, soyut düşünme formal işlemler dönemi, animistik düşünce ise genellikle preoperasyonel dönemde görülür.

7. I. Ölçekler, geniş bir belirti kümesinin hızlı bir şekilde incelenmesini sağlar.
II. Ölçekler, somut psikolojik sorunların soyutlaştırılmasını sağlar.
III. Ölçekler, çocuklarda kullanılmamalıdır.
IV. Ölçekler psikolojik sorunların taranması için kullanılabilir.
Yukarıdakilerden hangileri ruh sağlığı alanında ölçek kullanımı için doğrudur?

A) I ve III
B) II ve III
C) I ve II
D) II ve IV
E) I ve IV

Cevap: E) I ve IV

Açıklama: Ölçekler, geniş bir belirti kümesinin hızlı bir şekilde incelenmesini sağlar (I) ve psikolojik sorunların taranmasında kullanılabilir (IV). Ölçeklerin çocuklarda kullanılamayacağı ifadesi yanlıştır, çünkü çocuklara yönelik birçok ölçek mevcuttur (III yanlış). Ölçeklerin somut psikolojik sorunların soyutlaştırılmasını sağladığı (II) ifadesi ise genellikle doğru kabul edilmez.

8. “Ankara Gelişim Tarama Envanteri” hakkında verilen aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Çocuğu iyi tanıyan bir erişkine çocuğun yapabildikleri sorularak uygulanır.
B) Sadece motor gelişim alanında bilgi verir.
C) Çocuğun zekâsının belirlenmesini sağlar.
D) 6-12 yaş arasındaki çocukların değerlendirilmesinde kullanılır.
E) Çocuğun performans sergilemesini gerektiren maddeleri vardır.

Cevap: A) Çocuğu iyi tanıyan bir erişkine çocuğun yapabildikleri sorularak uygulanır.

Açıklama: —

9. Aşağıdaki ölçeklerden hangisi otizm spektrum bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılır?

A) Çocukluk Çağı Depresyon Ölçeği
B) Weiss İşlevsellikte Bozulma Ölçeği
C) Çocukluk Çağı Anksiyete Tarama Ölçeği
D) Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği
E) Çocukluk Çağı Otizm Derecelendirme Ölçeği

Cevap: E) Çocukluk Çağı Otizm Derecelendirme Ölçeği

Açıklama: “Çocukluk Çağı Otizm Derecelendirme Ölçeği” otizm spektrum bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılan bir araçtır. Diğer ölçekler farklı psikolojik sorunların değerlendirilmesinde kullanılır: Çocukluk Çağı Depresyon Ölçeği depresyon için, Weiss İşlevsellikte Bozulma Ölçeği genel işlevsellik için, Çocukluk Çağı Anksiyete Tarama Ölçeği anksiyete için ve Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği aile dinamiklerini değerlendirir.

10. Çoklu zekâ kuramında vücut koordinasyonu, denge, bedensel hareketleri etkili bir şekilde yapabilmeyi içeren zekâ alanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sözel zekâ
B) Matematiksel zekâ
C) İçsel zekâ
D) Bedensel-kinestetik zekâ
E) Görsel uzamsal zekâ

Cevap: D) Bedensel-kinestetik zekâ

Açıklama: Çoklu zekâ kuramında, bedensel-kinestetik zekâ, vücut koordinasyonu, denge ve bedensel hareketleri etkili bir şekilde yapabilme yeteneğini kapsar. Sözel zekâ dil yetenekleri, matematiksel zekâ sayısal düşünme, içsel zekâ öz farkındalık ve duygusal yönetim, görsel uzamsal zekâ ise mekânsal ilişkilendirmelerle ilgilidir.

11. Aşağıdakilerden hangisi gelişimsel değerlendirmenin amaçları arasındadır?

A) Çocuğun okul başarısının saptanması
B) Çocuğa tanı konulması
C) Çocuğun gelişim düzeyinin tespit edilmesi
D) Çocukla eğlenceli vakit geçirilmesi
E) Ebeveynlerinin psikolojik sorunlarının anlaşılması

Cevap: C) Çocuğun gelişim düzeyinin tespit edilmesi

Açıklama: Gelişimsel değerlendirmenin temel amaçlarından biri, çocuğun gelişim düzeyini tespit etmektir (C). Diğer seçenekler gelişimsel değerlendirmenin doğrudan amaçları değildir: okul başarısını saptamak daha çok akademik değerlendirmedir (A), tanı koymak klinik psikoloji kapsamında olabilir ancak genel gelişimsel değerlendirme değil (B), çocukla eğlenceli vakit geçirmek değerlendirme amacıyla uyumlu değildir (D) ve ebeveynlerin psikolojik sorunlarının anlaşılması çocuk odaklı gelişimsel değerlendirme kapsamında değildir (E).

12. Zekâ testlerinin kullanımı konusunda aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Sadece zekâ testi sonucu çocukla ilgili karar vermek için yeterlidir.
B) Zekâ testi ebeveynin merakı üzerine yapılabilir.
C) Zekâ testleri çocuğun yararı gözetilerek kullanılmalıdır.
D) Değerlendirici test öncesinde çocuk hakkında bilgi sahibi olmamalıdır.
E) Zekâ testi sonucu çocukla ilgili diğer bilgilerle uyumsuz olmalıdır.

Cevap: C) Zekâ testleri çocuğun yararı gözetilerek kullanılmalıdır.

Açıklama: Zekâ testleri, çocuğun yararını gözeterek dikkatlice kullanılmalıdır (C). Diğer ifadeler yanlıştır: sadece zekâ testi sonucuna dayanarak karar vermek yeterli değildir (A), zekâ testleri ebeveynin merakı üzerine yapılmamalıdır, belirli amaçlarla kullanılmalıdır (B), değerlendirici test öncesinde çocuk hakkında bilgi sahibi olması faydalıdır (D) ve zekâ testi sonuçları çocuğun diğer bilgileriyle uyumlu olmalıdır (E).

13. I. Bilgiyi kazanma ve öğrendiklerini uygulama
II. Duygudurum
III. Plan yapabilme
IV. Denge
Yukarıdakilerden hangileri zekânın kapsadığı becerilerdendir?

A) I ve IV
B) I ve III
C) II ve IV
D) II ve III
E) I ve II

Cevap: B) I ve III

Açıklama: Zekâ, bilgiyi kazanma ve öğrendiklerini uygulama (I) ile plan yapabilme (III) gibi bilişsel becerileri kapsar. Duygudurum (II) daha çok duygusal durumları, denge (IV) ise fiziksel becerileri ifade eder ve zekânın kapsamına doğrudan girmez.

14. I. Bir ölçüm aracının güvenirliği kullanışlı olmasına bağlıdır.
II. Bir ölçüm aracının aynı niteliği ölçen maddeleri arasında tutarlılık olmalıdır.
III. Bir ölçüm aracının aynı niteliği ölçen paralel formları farklı sonuçlar vermelidir.
IV. Bir ölçüm aracının aynı niteliği ölçtüğü farklı ölçümlerde tutarlı sonuç vermelidir.
Bir ölçüm aracının güvenirliği hakkında yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) II ve IV
B) I ve IV
C) II ve III
D) I ve III
E) I ve II

Cevap: A) II ve IV

Açıklama: Bir ölçüm aracının güvenirliği, aynı niteliği ölçen maddeler arasında tutarlılık olmasını (II) ve farklı ölçümlerde tutarlı sonuçlar vermesini (IV) gerektirir. Bir ölçüm aracının güvenirliği, kullanışlılığına bağlı değildir (I yanlıştır) ve paralel formların farklı sonuçlar vermesi güvenilirliği azaltır (III yanlıştır).

15. Gelişimsel değerlendirmede gelişim seviyesi iki yaş civarında bulunan altı yaşındaki çocuk için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Çocuk yaşıtlarının sahip olduğu becerilere sahiptir.
B) Çocukta gelişimsel sapma mevcuttur.
C) Altı yaşındaki çocuklarla birlikte grup oyunları oynayabilir.
D) İki yaşındaki çocukların davranış özelliklerini gösterir.
E) Değerlendirme muhtemelen hatalıdır.

Cevap: D) İki yaşındaki çocukların davranış özelliklerini gösterir.

Açıklama: —

16. I. Bir zeka testinde saptanan IQ skorlarında yıllar içinde belirgin bir artış olmasıdır.
II. Flynn etkisi nedeniyle zekâ testlerinin normlarının 10 yılda bir tekrar belirlenmesi gerekir.
III. Zekada kalıtımın önemli rolü olduğuna işaret etmektedir.
IV. Çocuklarda yaş arttıkça IQ’nun da arttığını öne sürmektedir.
Zekâ testlerinde görülen Flynn etkisi için yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?

A) II ve IV
B) II ve III
C) I ve II
D) I ve III
E) I ve IV

Cevap: C) I ve II

Açıklama: Flynn etkisi, zeka testlerinde yıllar içinde ortalama IQ skorlarında belirgin bir artış olmasıdır (I) ve bu nedenle zekâ testlerinin normlarının belirli aralıklarla, genellikle 10 yılda bir, tekrar belirlenmesi gerektiğini (II) ifade eder. Zekada kalıtımın rolü (III) Flynn etkisi ile ilgili değildir ve çocuklarda yaş arttıkça IQ’nun artması (IV) doğru değildir.

17. I. Ölçüm aracının geçerli olması
II. Ebeveynlerinden bilgi alınması
III. Oyun ve hikaye gibi yöntemler kullanılması
IV. Etiketleyici bir dil kullanılmaması
Yukarıdakilerden hangileri çocukların ölçme ve değerlendirmesinde erişkinlerden farklı olarak dikkate alınmalıdır?

A) II ve IV
B) II ve III
C) I ve II
D) I ve IV
E) III ve IV

Cevap: B) II ve III

Açıklama: —

18. I. Test sırasında çocuğun yorulduğu görülüyorsa kısa bir ara verilebilir.
II. Çocuğun kalıcı bir sağlık problemi varsa zeka testi yapılmamalıdır.
III. Test öncesinde çocuğa test hakkında kısa bir açıklama yapılmalıdır.
IV. Test sırasında çocuk hastaysa vakit kaybetmeden test tamamlanmalıdır.
Yukarıdakilerden hangileri zekâ testi uygulanılırken dikkat edilmesi gereken noktalardandır?

A) I ve IV
B) I ve III
C) II ve III
D) I ve II
E) II ve IV

Cevap: B) I ve III

Açıklama: Zekâ testi uygulanırken çocuğun yorulduğu görülüyorsa kısa bir ara verilmesi (I) ve test öncesinde çocuğa test hakkında kısa bir açıklama yapılması (III) önemlidir. Eğer çocuğun kalıcı bir sağlık problemi varsa, bu durum testin uygulanmasını etkileyebilir ancak her zaman test yapılmamalıdır (II yanlıştır). Test sırasında çocuk hastaysa, durumu değerlendirip gerekli önlemler alınmalıdır, vakit kaybetmeden test tamamlamak doğru değildir (IV yanlıştır).

19. Aşağıdakilerden hangisi zekâ testlerinin uygulanmasında dikkat edilecek noktalar arasındadır?

A) Test öncesinde çocuğa test hakkında bilgi verilmemelidir.
B) Çocuk testi yapacak kişiyi test sırasında ilk defa görmelidir.
C) Test sırasında çocuğun yorulduğu görülüyorsa test seri bir şekilde tamamlanmalıdır.
D) Test öncesinde ısınma faaliyeti yapılması faydalıdır.
E) Çocuk zekâ testine yorgun ve uykusuz girmelidir.

Cevap: D) Test öncesinde ısınma faaliyeti yapılması faydalıdır.

Açıklama: Zekâ testlerinin uygulanmasında test öncesinde çocuğa ısınma faaliyetleri yapmak, çocuğun rahatlamasına ve teste odaklanmasına yardımcı olabilir (D). Diğer seçenekler yanlıştır: test öncesinde çocuğa test hakkında bilgi vermek önemlidir (A yanlış), test yapacak kişiyle iyi bir iletişim kurulmalıdır, ilk defa görmesi gerekmez (B yanlış), çocuğun yorulduğunda testin seri şekilde tamamlanması önerilmez (C yanlış) ve çocuğun zeka testine yorgun ve uykusuz girmesi istenmez (E yanlış).

20. Kaygı bozukluklarının değerlendirmesinde kullanılan ölçekler hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Kaygı bozuklukları değerlendirilirken ebeveynden bilgi almak önceliklidir.
B) Kaygı, sadece psikiyatrik bozukluğu olan kişilerde görülen bir duygudur.
C) Kaygının en hafif seviyesi bile insana zararlıdır.
D) Kaygı bozukluklarının değerlendirilmesinde özdeğerlendirme ölçekleri önemlidir.
E) Kaygı bozukluklarının değerlendirilmesinde dikkat testleri de kullanılabilir.

Cevap: D) Kaygı bozukluklarının değerlendirilmesinde özdeğerlendirme ölçekleri önemlidir.

Açıklama: Kaygı bozukluklarının değerlendirilmesinde bireyin kendi algı ve deneyimlerini yansıtan özdeğerlendirme ölçekleri önemlidir (D). Diğer ifadeler yanlıştır: kaygı bozuklukları değerlendirilirken ebeveynden bilgi almak faydalı olabilir ancak öncelik değildir (A yanlış), kaygı psikiyatrik bozukluğu olmayan kişilerde de görülebilir (B yanlış), kaygının hafif seviyeleri genellikle zararlı değildir (C yanlış) ve dikkat testleri doğrudan kaygı bozukluklarının değerlendirilmesinde kullanılmaz (E yanlış).