Siyaset Bilimine Giriş 2024-2025 Final Soruları

Siyaset Bilimine Giriş: Akademik Bir İnceleme

Siyaset bilimi, bireylerin, toplumların ve devletlerin siyasal yapıları, süreçleri ve dinamiklerini inceleyen geniş kapsamlı bir disiplindir. 2024-2025 eğitim yılı “Siyaset Bilimine Giriş” final soruları, siyaset biliminin temel kavramlarını, teorilerini ve uygulamalarını anlamaya yönelik kapsamlı bir içeriği yansıtmaktadır. Bu yazı, belirtilen sorular üzerinden siyaset biliminin ana temalarını akademik bir çerçevede ele almayı amaçlamaktadır.

Emek Değer Teorisi ve Karl Marx

Karl Marx’ın emek değer teorisi, ekonomik ve toplumsal analizlerin temel taşlarından biridir. Marx’a göre, bir ürünün mübadele (değişim) değeri, üretimi için harcanan emek miktarına dayanır. Bu teori, kapitalist üretim ilişkilerinin anlaşılmasında kritik bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, üretim unsurlarının niteliği veya pazara yakınlık gibi unsurlar, mübadele değerini doğrudan belirlemez; esas belirleyici olan, insan emeğidir.

Parlamenter Sistem ve Meşruiyet

Parlamenter sistem, yürütme ve yasama organları arasındaki ilişkiye dayalı bir yönetim biçimidir. Bu sistemde, yürütmenin meşruiyeti yasama organından gelir ve yürütme organı, devlet başkanı ile başbakan olmak üzere iki kanattan oluşur. Başkanlık sistemlerinden farklı olarak, parlamenter sistemlerde yürütme yasama organına karşı sorumludur, bu da sistemin demokratik işleyişinde önemli bir rol oynar.

Siyasal Katılım ve Verba ve Nie’nin Modeli

Sidney Verba ve Norman Nie’nin geliştirdiği siyasal katılım modeli, bireylerin siyasal süreçlere farklı düzeylerde katılımını sınıflandırır. Model, kişisel sınırlı katılım, yalnızca oy kullanma gibi pasif katılım biçimlerinden, aktif siyasal kampanyalara kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Ancak, “uyarılmış katılımcılar” gibi bazı kavramlar bu modelin dışında kalır. Bu tür sınıflandırmalar, modern demokrasilerde katılım biçimlerini anlamada önemli bir çerçeve sunar.

Comte ve Pozitif Dönem

Auguste Comte’un “pozitif dönem” kavramı, bilginin bilimsel yöntemlerle elde edildiği bir toplumsal aşamayı ifade eder. Bu dönemde siyasal kararlar, ampirik verilerden ve bilimsel analizlerden beslenir. Comte’un tarihsel dönemlendirme modeli, insan düşüncesinin gelişim sürecini anlamak için önemli bir teorik çerçeve sunar.

Karşılaştırmalı Siyaset ve Disipliner Temeli

Karşılaştırmalı siyaset, siyaset biliminin bir alt dalıdır ve farklı siyasal sistemlerin karşılaştırmalı analizini içerir. Amaç, genel geçer siyasal teoriler geliştirmek ve farklı toplumların siyasal yapılarındaki benzerlikler ile farklılıkları anlamaktır. Bu disiplinin temeli, siyasal bilim alanında gelişmiştir ve diğer sosyal bilim disiplinleriyle yakın iş birliği içerisindedir.

Küreselleşme ve Ulusal Egemenlik

Küreselleşme, uluslararası kuruluşların artan etkisiyle ulusal egemenlik üzerinde önemli değişikliklere yol açmıştır. Özellikle Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve IMF gibi kuruluşlar, devletlerin egemen politikalarını şekillendiren aktörler haline gelmiştir. Küreselleşme aynı zamanda kültürel etkileşimi artırmış, toplumların birbirleriyle daha yoğun ilişkiler kurmasına olanak tanımıştır.

Farabi ve İdeal Yönetim

İslam felsefesinin önemli isimlerinden Farabi, siyaset felsefesinde “faal akıl” kavramına büyük bir önem atfetmiştir. Farabi’ye göre, faal akla ulaşan bir birey, ideal yönetimi gerçekleştirebilir. Bu görüş, siyaset ve ahlak arasında bir ilişki kurarak, yöneticinin bilgi ve erdem sahibi olması gerektiğini vurgular.

Demokrasi ve Elit Sorumluluğu

Demokrasinin sürdürülebilirliği, elitlerin sorumluluğuyla doğrudan ilişkilidir. Harold Lasswell gibi düşünürler, demokratik sistemlerin devamlılığını sağlamak için siyasal elitlerin karar alma süreçlerinde etik ve sorumlu bir tutum sergilemelerinin şart olduğunu savunmuştur. Bu bağlamda, elitlerin halkın ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak hareket etmesi, demokratik işleyişin önemli bir unsurudur.

Sonuç

Siyaset bilimi, disiplinler arası bir alan olarak, toplumsal, ekonomik ve tarihsel süreçleri anlamada temel bir role sahiptir. 2024-2025 Siyaset Bilimine Giriş final soruları, bu disiplinin farklı yönlerini inceleyerek öğrencilerin analitik ve teorik düşünme yetilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Marksist teori, siyasal sistemler, siyasal katılım modelleri ve küreselleşme gibi konuların detaylı bir şekilde ele alınması, öğrencilerin hem teorik hem de pratik bilgi birikimlerini artıracaktır

1. Marks’a göre bir ürünün mübadele (değişim) değerini belirleyen unsur aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ürüne verilen insan emeği
B) Ürünün pazara mesafesi
C) Ürünü oluşturan üretim unsurlarının niteliği
D) Ürünün belirlenen parasal karşılığı
E) Ürünün maliyeti

Cevap: A) Ürüne verilen insan emeği

Açıklama: Marks’a göre bir ürünün mübadele değeri, üretiminde harcanan insan emeğiyle belirlenir. Bu anlayış, emek değer teorisinin temelini oluşturur. Diğer şıklar (örneğin pazara mesafe, üretim unsurlarının niteliği) Marks’ın teori çerçevesinde mübadele değerini doğrudan belirlemez.

2. Yürütmenin iki kanadının da meşruiyetini meclisten aldığı sistemlere ne ad verilmektedir?

A) Parlamenter Sistem
B) Yarı Başkanlık Sistemleri
C) Çoğulcu Sistem
D) Delegasyoncu Sistem
E) Başkanlık Sistemleri

Cevap: A) Parlamenter Sistem

Açıklama: Parlamenter sistemde, yürütme organının yasama organına karşı sorumlu olduğu bir yapı bulunur. Yürütme, hem devlet başkanı hem de hükümet başkanı olmak üzere iki kanattan oluşur. Diğer şıklar bu tanıma uymaz; örneğin, Başkanlık Sistemleri’nde yürütme meclisten bağımsızdır.

3. Aşağıdaki siyasal katılma biçimlerinden hangisi Verba ve Nie’nin altı aşamalı katılma biçimleri sınıflandırması içinde yer almaz?

A) Uyarılmış katılımcılar
B) Kampanyacılar
C) Hiç katılmayanlar
D) Kişisel sınırlı katılımcılar
E) Sadece oy kullananlar

Cevap: A) Uyarılmış katılımcılar

Açıklama: Verba ve Nie’nin sınıflandırmasında uyarılmış katılımcılar yer almaz. Diğer seçenekler, bireylerin siyasal katılım düzeylerini farklı kategorilere ayıran bu modele dahildir.

4. Comte, doğru siyasal kararların alınmasını sağlayacak bilginin görgül olanın dışındaki etkilerden arındırıldığı döneme ne ad vermektedir?

A) Metafizik Dönem
B) Liberal Dönem
C) Pozitif Dönem
D) Teolojik Dönem
E) Sosyalist Dönem

Cevap: C) Pozitif Dönem

Açıklama: Auguste Comte, pozitif dönemi bilginin bilimsel yöntemlerle elde edildiği ve görgül gerçeklere dayandığı bir dönem olarak tanımlamıştır. Diğer dönemler (örneğin Teolojik Dönem) bilimsel bilgiye dayanmamaktadır.

5. Karşılaştırmalı siyaset alanı aşağıdaki hangi disiplinin altında gelişme göstermiştir?

A) Jeopolitik
B) Sosyoloji
C) Siyasal Coğrafya
D) Hukuk
E) Siyaset Bilimi

Cevap: E) Siyaset Bilimi

Açıklama: Karşılaştırmalı siyaset, siyaset bilimi disiplininin bir alt dalı olarak gelişmiştir. Bu alan, farklı ülkelerdeki siyasal sistemleri karşılaştırarak genel teoriler geliştirmeyi amaçlar.

6. Aşağıdaki faaliyetlerden hangisi çıkar gruplarının doğrudan faaliyeti olarak değerlendirilemez?

A) Mecliste kulis faaliyetlerinde bulunmak
B) Üyelerinden bazı isimlerin aday olmasını sağlamak
C) Bir taleple hükümet üyelerini ziyaret etmek
D) Genel sorunlarla ilgili bilimsel kitaplar yayınlamak
E) Seçimlerde bir partiye destek vermek

Cevap: D) Genel sorunlarla ilgili bilimsel kitaplar yayınlamak

Açıklama: Çıkar gruplarının doğrudan faaliyetleri arasında lobi çalışmaları, aday destekleme ve parti destekleme gibi etkinlikler bulunur. Ancak bilimsel kitap yayınlama, doğrudan bir çıkar grubu faaliyeti değildir.

7. Aşağıdakilerden hangisi üniter devletlerde görülmez?

A) Yerel Yönetim Sistemi
B) Çift Meclis
C) Yürütmenin iki Kanattan Oluşması
D) Birden Fazla Anayasanın Bulunması
E) Merkezi Yargı Sistemi

Cevap: D) Birden Fazla Anayasanın Bulunması

Açıklama: Üniter devletler, tek bir anayasa ve merkezi bir yönetim yapısına sahiptir. Birden fazla anayasa federal devlet yapılarında görülür.

8. Küreselleşme sürecinde aşağıdakilerden hangisi ulusal egemenliği zayıflatmıştır?

A) Teknolojinin gerilemesi
B) Ekonomik izolasyonun artması
C) Güvenlik alanında teknolojinin rolünün artması
D) Yerel yönetimlerin zayıflaması
E) Uluslararası kuruluşların etkisinin artması

Cevap: E) Uluslararası kuruluşların etkisinin artması

Açıklama: Küreselleşme, uluslararası kuruluşların (örn. BM, IMF) gücünü artırarak ulusal egemenlik üzerinde sınırlamalar yaratmıştır. Diğer şıklar küreselleşme sürecine uygun değildir.

9. Siyaset bilimi, devletlerin dış politika eğilimlerini incelemede hangi disiplinle iş birliği yapar?

A) Uluslararası İlişkiler
B) Sosyoloji
C) Ekonomi
D) İstatistik
E) Psikoloji

Cevap: A) Uluslararası İlişkiler

Açıklama: Devletlerin dış politika eğilimlerini analiz etmek için siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler disipliniyle iş birliği yapar. Diğer disiplinler bu konuda sınırlı bir rol oynar.

10. Aşağıdaki kuşaklardan hangisi hükümet politikalarını izleme eğilimi göstermekle birlikte siyasal liderlere karşı mesafeli tutumlarıyla öne çıkmaktadır?

A) Y Kuşağı
B) Bebek Patlaması Kuşağı
C) X Kuşağı
D) Sessiz Kuşak
E) Savaş ve Büyük Depresyonlar Kuşağı

Cevap: C) X Kuşağı

Açıklama: X Kuşağı, hükümet politikalarını yakından takip ederken siyasal liderlere karşı mesafeli ve eleştirel bir tutum sergiler. Diğer kuşaklar farklı eğilimlerle tanımlanır.

11. Bir ülkede çıkar grupları siyasal otoritelerden özerk örgütlenebiliyor ve birbirleriyle açık bir şekilde rekabet edebiliyorlarsa, o ülkede ne tip çıkar grubu sistemi bulunmaktadır?

A) Vesayetçi
B) Anomik
C) Plüralist
D) Kurumsal
E) Neo-korporatist

Cevap: C) Plüralist

Açıklama: Plüralist sistemlerde çıkar grupları, bağımsız olarak örgütlenir ve açık bir rekabet içerisindedir. Vesayetçi ve Neo-korporatist sistemler ise devletin daha fazla kontrolünü içerir.

12. Siyaseti tanımlamak için en doğru yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Siyaseti ideoloji temelinde tanımlamak
B) Siyaseti devlet olgusu temelinde tanımlamak
C) Siyaseti kavramın tarihsel gelişimi çerçevesinde tanımlamak
D) Siyaseti iktidar mücadelesi üzerinden tanımlamak
E) Siyaseti ekonomik rekabet üzerinden tanımlamak

Cevap: C) Siyaseti kavramın tarihsel gelişimi çerçevesinde tanımlamak

Açıklama: ..

13. Yapısal-işlevsel yaklaşıma göre bir siyasal sistemin taleplere yönelik olarak geliştirdiği işlevlere ne ad verilmektedir?

A) Sistem işlevleri
B) Çıktı işlevleri
C) Değişim işlevleri
D) Süreç işlevleri
E) Politika işlevleri

Cevap: D) Süreç işlevleri

Açıklama: Yapısal-işlevsel yaklaşıma göre, taleplerin ele alınması ve değerlendirilmesi süreç işlevleriyle ilgilidir. Çıktı işlevleri ise sistemin ürünlerini ifade eder.

14. Aşağıdakilerden hangisi Rostow’un, geleneksel toplumlardan modern toplumlara geçişin beş aşaması içinde yer almaz?

A) Sanayi devrimi ve sektörel değişim
B) Bilimsel değişim
C) Ekonomik değişim
D) Tüketim yapısındaki değişim
E) Bilişim araçlarındaki değişim

Cevap: E) Bilişim araçlarındaki değişim

Açıklama: Rostow’un modelinde bilişim araçlarındaki değişim yer almaz. Model, ekonomik büyüme ve toplumsal dönüşüm süreçlerini açıklayan beş aşamadan oluşur.

15. Farabi’ye göre faal akla ulaşan kimse siyasal olarak neyi başarır?

A) Gerçek demokrasiyi
B) İdeal yönetimi
C) Zenginliğe ulaşmayı
D) Gerçek saadeti
E) İyi savaşmayı

Cevap: B) İdeal yönetimi

Açıklama: …

16. Küreselleşme ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Sadece gelişmiş ülkeleri etkilemiştir.
B) Teknolojik gelişmeyi yavaşlatmıştır.
C) Kültürel etkileşimi artırmıştır.
D) Uluslararası ticaretin azalmasına yol açmıştır.
E) Sadece ekonomik alanlarda etkili olmuştur.

Cevap: C) Kültürel etkileşimi artırmıştır

Açıklama: Küreselleşme, kültürel etkileşimi artırmış ve dünya genelinde toplulukların daha fazla etkileşim kurmasına olanak sağlamıştır. Diğer şıklar yanlış ya da eksik ifadeler içerir.

17. Aşağıdakilerden hangisi Milbright’in tanımladığı şekilde Gladyatör tipte bir siyasal katılma biçimidir?

A) Parti mitinglerini izleme
B) Bir partiye üye olmak
C) Parti rozeti taşıma
D) Oy kullanmak
E) Parti yetkilileri ile düzenli temas

Cevap: B) Bir partiye üye olmak

Açıklama: Gladyatör tipi katılım, siyasal arenada aktif bir rol üstlenmeyi ifade eder. Parti üyeliği bu kapsamda değerlendirilebilir. Diğer şıklar daha pasif katılım biçimleridir.

18. Nizam’ül-Mülk, “Siyasetname” isimli eserinde siyaset kavramını hangi anlamda kullanmıştır?

A) Pozitif bir disiplin olarak siyaset
B) Çatışma olarak siyaset
C) Süreç olarak siyaset
D) Felsefi bir disiplin olarak siyaset
E) Devlet yönetimi olarak siyaset

Cevap: E) Devlet yönetimi olarak siyaset

Açıklama: Nizam’ül-Mülk’ün “Siyasetname” adlı eserinde siyaset, devlet yönetimiyle ilişkilendirilmiştir. Bu, eserinin temel temasını oluşturur.

19. Devlet idareci ve paylaştırıcı olmaktan vazgeçip ticari sözleşmelere göre çalışan bir işveren ve uygulayıcı olması gerektiğini savunan anlayış aşağıdakilerden hangi kavramla ifade edilmektedir?

A) Yönetişim
B) Yeni Kamu Yönetimi
C) Katılımcı Yönetim
D) Sözleşmeci Yönetim
E) Etkin Kamu Yönetimi

Cevap: B) Yeni Kamu Yönetimi

Açıklama: —

20. Demokrasinin sürdürülebilirliği ile elit sorumluluğu arasında bağ kuran siyasal bilimci aşağıdakilerden hangisidir?

A) C.W. Mills
B) H. Lasswell
C) V. Pareto
D) L. Seligman
E) G. Mosca

Cevap: B) H. Lasswell

Açıklama: —