Sunucu Tabanlı Programlama Ünite -2

PHP’de Değişkenler ve Veri Türleri

PHP, dinamik bir programlama dili olup değişkenlerin türlerini otomatik olarak belirler. Bir değişkenin string olup olmadığını anlamak için en yaygın yöntem, değerinin tırnak içinde yazılmış olmasıdır. Örneğin:

$degisken = "Merhaba";
$degisken2 = 'Dünya';

Bu değişkenler, PHP tarafından string olarak değerlendirilir. Ayrıca, is_string($degisken) fonksiyonu ile bir değişkenin string olup olmadığını kontrol etmek mümkündür.

Laravel Routes (Yönlendirme) Sistemi

Laravel’in en güçlü özelliklerinden biri, gelişmiş yönlendirme (routing) sistemidir. Routes klasörü, URL yönlendirmelerini yönetmek için kullanılır. routes/web.php dosyasında, kullanıcıların girdiği URL’lerin hangi controller ve fonksiyonlarla eşleştirileceği belirlenir. Örneğin:

Route::get('/anasayfa', [AnasayfaController::class, 'index']);

Bu kod, /anasayfa adresine gelen isteği AnasayfaController içindeki index metoduna yönlendirir.

PHP Dizileri ve array_pop() Fonksiyonu

PHP’de diziler veri yönetimini kolaylaştırır ve birçok yerleşik fonksiyon içerir. Dizinin son elemanını kaldırmak ve döndürmek için array_pop() fonksiyonu kullanılır. Örneğin:

$dizi = [1, 2, 3];
$sonEleman = array_pop($dizi);

Bu işlem sonucunda $sonEleman değişkeni 3 değerini alırken, $dizi dizisi [1, 2] olarak güncellenmiş olur.

Laravel’de .env Dosyası ve Güvenlik Önlemleri

Laravel projelerinde .env dosyası, uygulamanın hassas bilgilerini (veritabanı bağlantıları, API anahtarları vb.) saklamak için kullanılır. Ancak, bu dosya asla proje ekibiyle paylaşılmamalıdır, çünkü içerisindeki veriler güvenlik açıklarına yol açabilir. Güvenli bir paylaşım gerekiyorsa .env.example dosyası kullanılmalıdır.

PHP’de Foreach Döngüsü ve Avantajları

Foreach döngüsü, diziler üzerinde kolay iterasyon sağlamak için kullanılır. Diğer döngülerden farklı olarak, indisleri manuel olarak takip etmeye gerek kalmaz:

$dizi = ["Elma", "Armut", "Muz"];
foreach ($dizi as $meyve) {
    echo $meyve;
}

Bu döngü, tüm diziyi otomatik olarak işler ve her elemanı sırasıyla $meyve değişkenine atar.

Apache ve NGINX Web Sunucularının Rolü

Apache ve NGINX gibi web sunucuları, istemciden gelen HTTP isteklerini işleyerek ilgili içerikleri sunan yazılımlardır. Bu sunucular, dinamik içerikleri yönetmenin yanı sıra statik dosyaların (HTML, CSS, JS) sunulmasını da sağlar.

XAMPP ve Cross-Platform Çalışma

XAMPP, Apache, MySQL/MariaDB, PHP ve Perl bileşenlerini içeren bir yerel geliştirme ortamıdır. “X” harfi, bu yazılımın farklı işletim sistemlerinde çalışabilmesini (cross-platform) ifade eder. Windows, macOS ve Linux gibi farklı platformlarda PHP uygulamaları geliştirmek için idealdir.

Laravel’de Artisan Serve Komutu

Laravel’in komut satırı aracı Artisan, birçok işlemi kolaylaştırır. php artisan serve komutu, yerel geliştirme sunucusunu başlatmak için kullanılır:

php artisan serve

Bu komut, varsayılan olarak

http://127.0.0.1:8000

adresinde çalışan bir geliştirme sunucusu açar ve Laravel projelerinin test edilmesini sağlar.

PHP’de Return ve Echo Kullanımı

PHP’de fonksiyonlar genellikle return veya echo ile çıktı üretir. return, fonksiyonun sonucunu bir değişkene atamaya izin verirken, echo doğrudan çıktı üretir:

function topla($a, $b) {
    return $a + $b;
}
$sonuc = topla(5, 10);

Burada $sonuc değişkeni 15 değerini alırken, echo kullanılsaydı değer bir değişkene atanamazdı.

Laravel ve MVC Mimarisi

Laravel, Model-View-Controller (MVC) mimarisini benimser. Bu yapı, kodun daha düzenli olmasını ve bakımının kolaylaşmasını sağlar:

Model (M): Veritabanı işlemlerini yönetir.
View (V): Kullanıcıya gösterilen arayüzü oluşturur.
Controller (C): İş mantığını ve veri akışını yönetir.

Bu mimari sayesinde, Laravel projeleri modüler hale gelir ve geliştiriciler arasındaki iş bölümü kolaylaşır.

Sonuç

Sunucu tabanlı programlama, web uygulamalarının dinamik ve güvenli çalışmasını sağlayan önemli bir bileşendir. PHP ve Laravel gibi teknolojiler, geliştiricilere güçlü ve esnek çözümler sunarak web geliştirme süreçlerini hızlandırır. Routing sisteminden .env dosyası yönetimine, dizilerden MVC mimarisine kadar birçok konu, web projelerinin başarısı için kritik öneme sahiptir. Bu bilgileri kavrayan öğrenciler, PHP ve Laravel kullanarak başarılı projeler geliştirebilirler

1- PHP’de bir değişkenin string (metin) türünde olduğunu anlamak için aşağıdaki yöntemlerden hangisi kullanılır?

A) Değişken adının başında “$” işareti olması
B) Değişken değerinin tırnak içinde yazılması
C) Değişkenin tanımlanma şekli
D) Değişkenin boyutsuz olması
E) PHP’de değişken türü belirtmeye gerek yoktur

Cevap: B) Değişken değerinin tırnak içinde yazılması

Açıklama :

String Değişkenlerin Tanımlanması

PHP’de bir değişkenin string türünde olup olmadığını anlamanın en yaygın yolu, değerinin tırnak içinde yazılmasıdır. Çift tırnak (“…”) veya tek tırnak (‘…’) içine alınan bir değer, PHP tarafından otomatik olarak string olarak değerlendirilir. Örneğin, $degisken = “Merhaba”; veya $degisken = ‘Merhaba’; şeklinde bir atama yapıldığında, bu değişken bir string olarak kabul edilir. PHP dinamik bir dil olduğu için değişken türlerini otomatik olarak belirler, ancak is_string($degisken) fonksiyonu kullanılarak bir değişkenin string olup olmadığı manuel olarak kontrol edilebilir.

2- Aşağıdakilerden hangisi Laravel framework’ünün routes klasörünün temel görevidir?

A) Veri tabanı bağlantılarını yönetmek
B) Görsel dosyaları depolamak
C) URL yönlendirmelerini tanımlamak
D) Oturum bilgilerini saklamak
E) API anahtarlarını depolamak

Cevap: C) URL yönlendirmelerini tanımlamak

Açıklama :

Laravel’de Routes Klasörünün Görevi

Laravel framework’ünde routes klasörü, uygulamanın URL yönlendirmelerini tanımlamak için kullanılır. Bu klasörde bulunan web.php, api.php, console.php ve channels.php dosyaları, farklı türde yönlendirmeleri ve uç noktaları (endpoints) belirlemeye yarar. Örneğin, bir kullanıcı belirli bir URL’ye girdiğinde hangi controller fonksiyonunun çalıştırılacağını routes/web.php içinde belirtebiliriz. Bu yapı, uygulamanın yönlendirmelerini düzenli ve yönetilebilir hale getirir.

3- PHP’de bir dizinin son elemanını silmek ve silinen elemanı değişkene atamak için hangi fonksiyon kullanılır?

A) array_push()
B) array_merge()
C) array_shift()
D) array_slice()
E) array_pop()

Cevap: E) array_pop()

Açıklama :

Dizinin Son Elemanını Silme

PHP’de bir dizinin son elemanını kaldırmak ve silinen elemanı bir değişkene atamak için array_pop() fonksiyonu kullanılır. Bu fonksiyon, verilen dizinin son elemanını döndürür ve diziden çıkarır. Örneğin, $dizi = [1, 2, 3]; $sonEleman = array_pop($dizi); kodu çalıştırıldığında, $sonEleman değişkeni 3 değerini alırken, $dizi dizisi [1, 2] olarak güncellenmiş olur.

4- Laravel projesinde .env dosyası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Veritabanı bilgilerini içerir
B) Hassas bilgileri saklar
C) Her ortam için farklı olabilir
D) Proje ekibiyle paylaşılması önerilir
E) API anahtarlarını içerebilir

Cevap: D) Proje ekibiyle paylaşılması önerilir

Açıklama :

.env Dosyasının Güvenliği

Laravel projelerinde .env dosyası, uygulamanın hassas yapılandırma bilgilerini saklamak için kullanılır. Bu dosyada veritabanı bağlantı bilgileri, API anahtarları, e-posta sunucu ayarları gibi kritik bilgiler yer alır. Ancak .env dosyası kesinlikle proje ekibiyle paylaşılmamalıdır, çünkü içerisinde bulunan hassas bilgiler kötü niyetli kişiler tarafından ele geçirildiğinde büyük güvenlik açıklarına yol açabilir. Paylaşım gereksinimi varsa, .env.example dosyası oluşturularak güvenli içerik sağlanmalıdır.

5- PHP’de foreach döngüsünün diğer döngülerden farkı nedir?

A) Daha hızlı çalışması
B) Sonsuz döngü oluşturamaması
C) Sadece sayısal değerlerle çalışması
D) Dizilerde indis yönetimine gerek kalmaması
E) Break komutu kullanılamaması

Cevap: D) Dizilerde indis yönetimine gerek kalmaması

Açıklama :

Foreach Döngüsünün Avantajı

PHP’de foreach döngüsü, özellikle diziler üzerinde iterasyon yapmak için optimize edilmiştir. for ve while döngülerinin aksine, foreach döngüsünde dizinin indisleri manuel olarak yönetilmez. PHP, dizinin her elemanını otomatik olarak alır ve işleme sokar. Bu sayede, kodun okunabilirliği artarken olası indis hataları önlenmiş olur. Örneğin, $dizi = [10, 20, 30]; foreach ($dizi as $eleman) { echo $eleman; } şeklinde bir kullanımda, indisleri takip etmeden tüm elemanlar sırasıyla ekrana yazdırılır.

6- Web sunucusu olarak Apache veya NGINX kullanmanın temel amacı nedir?

A) PHP kodlarını derlemek
B) Veritabanı bağlantısını sağlamak
C) JavaScript kodlarını çalıştırmak
D) CSS dosyalarını optimize etmek
E) Gelen istekleri kontrollü şekilde yönetmek

Cevap: E) Gelen istekleri kontrollü şekilde yönetmek

Açıklama :

Web Sunucularının Temel Amacı

Apache ve NGINX gibi web sunucuları, istemciden gelen HTTP isteklerini alarak ilgili uygulamaya yönlendiren ve yanıtları geri döndüren yazılımlardır. Bu sunucular, PHP gibi programlama dillerinde yazılmış dinamik içerikleri çalıştırmanın yanı sıra, statik dosyaları (HTML, CSS, JS) da yönetir. Örneğin, bir kullanıcı tarayıcısında bir web sitesine girdiğinde, NGINX veya Apache bu isteği karşılar, ilgili PHP dosyasını çalıştırır ve oluşturulan sayfayı istemciye sunar

7- XAMPP’taki “X” harfi neyi ifade eder?

A) XML desteğini
B) Cross-platform çalışabilmesini
C) Extra özellikleri
D) External bağlantıları
E) Xtreme performansı

Cevap: B) Cross-platform çalışabilmesini

Açıklama :

XAMPP’teki “X” Harfinin Anlamı

XAMPP, Apache, MySQL/MariaDB, PHP ve Perl bileşenlerini içeren bir yerel geliştirme ortamıdır. Buradaki “X” harfi, bu yazılımın farklı işletim sistemlerinde (Windows, macOS, Linux) çalışabilmesini ifade eder. Yani, XAMPP “cross-platform” bir çözümdür ve geliştiricilerin bağımsız bir ortamda PHP uygulamaları geliştirmesine olanak tanır

8- Laravel’de “artisan serve” komutu hangi amaçla kullanılır?

A) Yerel geliştirme sunucusunu başlatmak
B) Veritabanını yedeklemek
C) Projeyi derlemek
D) Route’ları listelemek
E) Cache’i temizlemek

Cevap: A) Yerel geliştirme sunucusunu başlatmak

Açıklama :

Laravel’de “artisan serve” Komutu

Laravel’de php artisan serve komutu, yerel geliştirme sürecinde bir web sunucusu başlatmak için kullanılır. Bu komut çalıştırıldığında, PHP’nin dahili sunucusu (default olarak http://127.0.0.1:8000 adresinde) aktif hale gelir ve geliştiriciler projeyi tarayıcıdan test edebilir. Özellikle Laravel’in özelliklerini denemek için hızlı bir çözüm sunan bu komut, harici bir web sunucusuna ihtiyaç duymadan proje geliştirme sürecini kolaylaştırır

9- PHP’de bir fonksiyonun “return” ile değer döndürmesi yerine “echo” kullanmasının dezavantajı nedir?

A) Daha yavaş çalışması
B) Güvenlik açığı oluşturması
C) Fonksiyonun çıktısının başka işlemlerde kullanılamaması
D) Hata ayıklamanın zorlaşması
E) Bellek kullanımının artması

Cevap: C) Fonksiyonun çıktısının başka işlemlerde kullanılamaması

Açıklama :

Return ve Echo Arasındaki Fark

PHP’de bir fonksiyonun return anahtar kelimesiyle değer döndürmesi, bu değerin başka işlemlerde kullanılmasını sağlar. Ancak echo doğrudan çıktıyı ekrana yazdırdığı için, fonksiyonun çıktısı bir değişkende saklanamaz veya başka bir fonksiyon içinde kullanılamaz. Örneğin, function topla($a, $b) { return $a + $b; } fonksiyonu çağrıldığında, dönen değer başka bir değişkene atanabilirken, echo kullanılırsa çıktı doğrudan ekrana yazdırılır ve tekrar kullanılamaz

10- Laravel’in MVC mimarisini kullanmasının temel avantajı nedir?

A) Kod organizasyonunun ve bakımın kolaylaşması
B) Daha az kod yazılması
C) Daha hızlı çalışması
D) Veritabanı işlemlerinin otomatikleşmesi
E) Güvenlik önlemlerinin artması

Cevap: A) Kod organizasyonunun ve bakımın kolaylaşması

Açıklama :

MVC Mimarisinin Avantajları

Laravel, Model-View-Controller (MVC) mimarisini kullanarak yazılımın daha düzenli ve sürdürülebilir olmasını sağlar. MVC modeli sayesinde, veritabanı işlemleri model (Model), kullanıcıya gösterilecek sayfa ve içerikler görünüm (View), iş mantığı ise denetleyici (Controller) tarafından yönetilir. Bu yapı, uygulamanın daha modüler olmasını sağlayarak kod tekrarını azaltır, bakım sürecini kolaylaştırır ve büyük projelerde takım çalışmasını daha verimli hale getirir