Halkla İlişkiler 2024-2025 Bütünleme Soruları (Güz)

Giriş

Halkla ilişkiler, bir kurum ile hedef kitleleri arasında karşılıklı anlayış ve iyi niyet oluşturmayı ve sürdürmeyi amaçlayan stratejik bir yönetim fonksiyonudur. Tüm halkla ilişkiler faaliyetlerinin temelini, kurumun değerlerini, vizyonunu ve varlık nedenini tanımlayan “kurum felsefesi” oluşturur. Bu makalede, halkla ilişkilerin temel kuramları, marka yönetimindeki rolü, uygulama araçları ve etik boyutları incelenecektir.

Halkla İlişkiler Kuramları ve Modelleri

Halkla ilişkiler pratiği, çeşitli kuramsal modeller üzerine inşa edilmiştir. James Grunig’in modelleri bu alanda en bilinenleridir. Karşılıklı diyalog ve anlayışa dayalı olan “iki yönlü simetrik model”, doğası gereği en çok sosyal medya mecrasına uygun bir yapıdadır. Grunig’in Durumsal Kamu Teorisi’ne göre ise, bir sorunun farkında olup bu soruna yönelik organize olan ve girişimlerde bulunan kitleler “aktif kamular” olarak tanımlanır. İlişki yönetimi de halkla ilişkilerin merkezindedir. “Grunig ve Huang” gibi araştırmacılar, halkla ilişkilerdeki ilişki yönetimi stratejilerinin kişiler arası ilişkilerdeki stratejilerle benzerlik taşıdığını belirtmiştir. Bu stratejilerden biri olan “açıklık”, kurumun karar ve politikalarını hedef kitleleriyle şeffaf bir şekilde paylaşmasını ifade eder.

Marka Yönetiminde Halkla İlişkilerin Rolü

Halkla ilişkiler, marka kimliği ve kişiliğinin oluşturulmasında ve yönetilmesinde kritik bir rol oynar. Bu alanda, markayı altı farklı açıdan inceleyen ve Jean-Noël “Kapferer” tarafından geliştirilen “altı yönlü marka kimliği prizma modeli” gibi analitik araçlar kullanılır. Markalara insani özellikler atfeden marka kişiliği kavramını sınıflandıran ve beş temel kişilik boyutu (Samimiyet, Heyecan vb.) ortaya koyan araştırmacı ise Jennifer “Aaker”dir.

Halkla İlişkiler Uygulamaları ve Araçları

Halkla ilişkiler stratejileri, çeşitli uygulama ve araçlarla hayata geçirilir. “Basın bültenleri”, kurumla ilgili bilgileri medyaya ulaştırarak gazeteciler için bir haber kaynağı olmayı hedefler. Bir etkinliğin planlanmasında ise konuk listelerinin hazırlanması ve konuşmacıların seçimi gibi adımlar yer alırken, “kurumun kurumsal imaj ve kimliğinin oluşturulması” tek bir etkinliğin değil, uzun vadeli bir halkla ilişkiler amacının parçasıdır. Belirli bir sektördeki alıcı ve satıcıları bir araya getiren ticari etkinlikler ise “fuar ve sergi etkinlikleri” olarak adlandırılır. Afiş gibi basılı materyallerde ise görsel unsur genellikle yazıdan daha baskındır; yazı ve görsele “aynı oranda” yer verilmesi gibi bir kural yoktur. Sosyal medya araçları da (mikrobloglar, wikiler vb.) sıkça kullanılır; “akıllı telefonlar” ise bu araçlara erişim sağlayan bir donanımdır.

Etik, Sosyal Sorumluluk ve İç İletişim

Halkla ilişkiler, güçlü bir etik temel gerektirir. “Sorumlu Savunma Modeli”, bu alandaki etik karar verme süreçlerinden biridir. “IPRA” ve “PRSA” gibi meslek örgütleri, bu alanda etik kodlar geliştirmiştir. PRSA’nın “bağımsızlık” değeri, temsil edilen kişilere tarafsız danışmanlık hizmeti verme ve eylemlerin sorumluluğunu üstlenme anlamını taşır. Kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) ise, kurumların topluma karşı olan sorumluluklarını ifade eder. KSS, “sadece kamu destekli” bir yaklaşım değildir; genellikle gönüllülük esasına dayanır. KSS kavramının kökenleri, Sanayi Devrimi döneminde işletmelerin çevre kirliliği ve kötü çalışma koşulları gibi nedenlerle toplumdan olumsuz tepkiler almasına kadar uzanır. İç iletişimde ise, çalışan gelişimini kolaylaştırmak için motivasyon programları ve açık iletişim kanalları gibi yöntemler kullanılır; bir süreci “zorunlu bir yükselme kriteri” haline getirmek ise genellikle olumsuz sonuçlar doğurur.

Sonuç

Modern halkla ilişkiler, sadece medya ile ilişkileri yönetmenin ötesinde, bir kurumun tüm paydaşlarıyla stratejik bir diyalog kurmasını içerir. Louis Althusser’in teorisindeki “hükümet” gibi devletin baskı aygıtlarından farklı olarak halkla ilişkiler, ideolojik alanda rıza ve meşruiyet üretmeye çalışır. “Sorun yönetimi” gibi proaktif yaklaşımlarla krizleri önlemeye yardımcı olur ve kurumun genel hedeflerinin açık, ölçülebilir ve gerçekçi olmasına katkıda bulunur.

1. Aşağıdakilerden hangisi devletin baskı aygıtları arasında yer alır?

A) Haberleşme
B) Hükûmet
C) Aile
D) Sendikal faaliyetler
E) Kültürel faaliyetler

Cevap : B) Hükûmet

Açıklama : Louis Althusser’in teorisine göre, devletin baskı aygıtları; hükûmet, ordu, polis, mahkemeler ve hapishaneler gibi kurumları içerir. Diğer şıklar ise daha çok devletin ideolojik aygıtları kapsamında değerlendirilir.

2. “Altı yönlü marka kimliği prizma modeli” aşağıdaki araştırmacılardan hangisi tarafından geliştirilmiştir?

A) Kapferer
B) Aaker
C) Chernatony
D) Grunig
E) Ghodeswar

Cevap : A) Kapferer

Açıklama : Marka kimliği prizması (Brand Identity Prism), markayı altı farklı açıdan (Fizik, Kişilik, Kültür, İlişki, Yansıma, Kendilik imajı) inceleyen ve Jean-Noël Kapferer tarafından geliştirilen bir modeldir.

3. Aşağıdaki araştırmacılardan hangileri kişiler arası ilişkileri sürdürmek için temel teşkil eden stratejilerin halkla ilişkilerdeki ilişki yönetimi stratejileri ile benzerlik taşıdığını belirtmektedir?

A) Grunig ve Bruning
B) Coombs ve Grunig
C) Huang ve Ledingham
D) Grunig ve Huang
E) Bruning ve Ledingham

Cevap : D) Grunig ve Huang

Açıklama :

4. Aşağıdakilerden hangisi kurumsal amaçların taşıması gereken özellikler arasında yer almaz?

A) Öncelikle açık, somut, yoruma ihtiyaç bırakmayan, herkesin kolaylıkla anlayabileceği nitelikte olmalıdır.
B) Çalışanları harekete geçiren, onların çıkarlarına ters düşmeyen, başarma duygularını pekiştiren, cesaretlerini artıran özellikler taşımalı, gerçekçi ve güdüleyici olmalıdır.
C) Mümkünse ölçülebilir, rakamlaştırılmış, tarihlendirilmiş, hedeflere bölünebilen, kısmi amaçları da kapsayan şekilde ortaya konmalıdır.
D) İşletmenin temel ve uzun vadeli amaçları ile uyumlu olmalı; yönlendirici, personelin davranışlarını odaklaştırıcı ve uyumlaştırıcı nitelikler taşımalıdır.
E) Eğitim, kültür ve sanat çalışmalarımı desteklemelidir.

Cevap : E) Eğitim, kültür ve sanat çalışmalarımı desteklemelidir.

Açıklama : Kurumsal amaçların; açık, ölçülebilir, gerçekçi ve kurumun ana stratejileriyle uyumlu olması gerekir. Eğitim, kültür ve sanatı desteklemek bir kurumsal sosyal sorumluluk faaliyeti olabilir, ancak her kurumsal amacın taşıması gereken zorunlu bir özellik değildir.

5. Aşağıdakilerden hangisi çalışan gelişimine yönelik uygulamaların kolaylaştırılması için yapılması gerekenlerden biri değildir?

A) Ön planda hizmet sağlayanlara yönelik özel motivasyon programları uygulamak
B) İç pazarı (çalışanların), örgütün misyonu ve bu pazarın örgüt misyonu içindeki rolü hakkında bilgilendirmek
C) Örgüt içi hizmet sürecini zorunlu bir yükselme kriteri hâline getirmek
D) Örgüt içinde fikir ve hizmetleri tanıtmak ve pazarlamak üzere örgüt içi bilgi aktarım ve iletişim kanallarının etkin bir biçimde işlemesini sağlamak
E) Örgüt içi müşteri beklentileri ile performans arasındaki boşluğu ölçmek amacıyla uygun yöntemleri uygulamak

Cevap : C) Örgüt içi hizmet sürecini zorunlu bir yükselme kriteri hâline getirmek

Açıklama : Çalışan gelişimini kolaylaştırmak, motivasyon ve gönüllülük esasına dayanır. Bir süreci “zorunlu bir yükselme kriteri” haline getirmek, kolaylaştırmaktan çok bir baskı unsuru oluşturabilir ve olumsuz sonuçlar doğurabilir.

6. Aşağıdaki araştırmacılardan hangisi marka kişilik türlerine ilişkin sınıflandırmayı ortaya koymuştur?

A) Aaker
B) Bruning
C) Ledingham
D) Ghodeswar
E) Kapferer

Cevap : A) Aaker

Açıklama : Jennifer Aaker, markalara insani özellikler atfeden marka kişiliği kavramını popülerleştirmiş ve markaları 5 temel kişilik boyutunda (Samimiyet, Heyecan, Yetkinlik, Sofistike ve Sertlik) sınıflandırmıştır.

7. Kurumların karar, uygulama ve politikalarını hedef kitleleriyle şeffaf biçimde paylaşması gerekliliği hangi ilişki sürdürme stratejisi kapsamında yer almaktadır?

A) Açıklık
B) Ağ oluşturma
C) Görev paylaşımı
D) Teminatlar
E) Olumluluk

Cevap : A) Açıklık

Açıklama : “Açıklık” (Openness), kurumun hedef kitleleriyle dürüst, şeffaf ve açık bir iletişim kurarak bilgi paylaşımında bulunmasını ifade eden temel bir ilişki yönetimi stratejisidir.

8. Sosyal medya, halkla ilişkiler modelleri arasında en çok hangisine uygun bir mecradır?

A) Basın ajansı modeli
B) İki yönlü asimetrik model
C) İki yönlü simetrik model
D) Durumsal model
E) Kamuoyunu bilgilendirme modeli

Cevap : C) İki yönlü simetrik model

Açıklama : Sosyal medya, kurum ile hedef kitle arasında karşılıklı anlayışa dayalı, diyalog ve etkileşim imkanı sunduğu için en çok Grunig’in “İki Yönlü Simetrik Model”ine uygun bir yapıdadır.

9. Aşağıdakilerden hangisi basın bülteninin yazım sebepleri arasında yer almaz?

A) Kuruluşla ilgili bilgileri medya aracılığıyla hedef kitleye ulaştırmak
B) Kurumun ürün ve hizmetlerinin tanıtımını yapmak
C) Medya ve kurum arasında iletişimi sürdürmek
D) Medya ile ilişkileri kuvvetlendirmek
E) Gazeteciler için haber kaynağı olmak

Cevap : B) Kurumun ürün ve hizmetlerinin tanıtımını yapmak

Açıklama :

10. Sorun yönetimi kavramı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sorun yönetimi dışında konu yönetimi ve risk yönetimi gibi kavramlarla da karşılık bulmuştur.
B) Stratejik halkla ilişkiler yönetiminin etkili bir aracıdır.
C) Kurumun itibarını korumada rol alır.
D) Krizlerden korunmaya yardım eder.
E) Muhtemel riskleri azaltmaya yardım eder.

Cevap : A) Sorun yönetimi dışında konu yönetimi ve risk yönetimi gibi kavramlarla da karşılık bulmuştur.

Açıklama : Sorun (issue) yönetimi ve konu (agenda) yönetimi birbirine yakınken, risk yönetimi daha geniş ve farklı metodolojileri olan bir alandır. Sorun yönetiminin risk yönetimi ile birebir aynı anlama geldiği veya onunla karşılık bulduğu söylenemez, ancak ona yardımcı olur.

11. Aşağıdakilerden hangisi sosyal sorumluluk uygulamalarının ayırt edici unsurlarından biri değildir?

A) Uzun vadeli stratejik yaklaşımdır.
B) Kişisel değil, kurumsal ortaklıktır.
C) Sadece kamu destekli yaklaşımdır.
D) Sosyal sorumluluk dinamik bir kavramdır.
E) Çift yönlü yüksek performanstir.

Cevap : C) Sadece kamu destekli yaklaşımdır.

Açıklama : Kurumsal sosyal sorumluluk (KSS), sadece kamu (devlet) destekli değildir. Şirketlerin kendi inisiyatifleriyle, sivil toplum kuruluşlarıyla veya diğer paydaşlarla iş birliği içinde yürüttükleri gönüllülük esasına dayalı bir yaklaşımdır.

12. Aşağıdakilerden hangisi sosyal medya araçlarından biri değildir?

A) Medya paylaşım siteleri
B) Mikrobloglar
C) Wikiler
D) Akıllı telefonlar
E) Podcast

Cevap : D) Akıllı telefonlar

Açıklama : Sosyal medya araçları, kullanıcıların içerik oluşturup paylaştığı platformlardır (örn: Youtube, Twitter, Wikipedia). Akıllı telefonlar ise bu araçlara erişim sağlayan bir donanımdır, kendisi bir sosyal medya aracı değildir.

13. Aşağıdakilerden hangisi Sanayi Devrimi döneminde toplumun işletmelere karşı olumsuz tepkiler geliştirmesinin nedenleri arasında yer almaz?

A) İşletmelerin kurulduğu bölgelerdeki doğal dengenin bozulmaya başlaması
B) Ucuz iş gücü için çocukların istihdam edilmesi
C) Küreselleşme ile birlikte kurumların daha çok kalite ve karşılıklı kazanç beklentileri
D) İnsan hakları ihlalleri
E) Kurumların üretim faaliyetleri sonucunda gürültü, hava, su ve katı atıklar vb. şekilde çevre kirliliği oluşturması

Cevap : C) Küreselleşme ile birlikte kurumların daha çok kalite ve karşılıklı kazanç beklentileri

Açıklama : Kalite ve karşılıklı kazanç beklentileri gibi kavramlar, Sanayi Devrimi’nden çok sonra, modern yönetim ve küreselleşme dönemlerinde ortaya çıkmıştır. Sanayi Devrimi dönemindeki tepkiler daha çok çevre kirliliği ve kötü çalışma koşulları gibi konulara odaklanmıştı.

14. Kurumun kendisi hakkındaki temel düşünceleri, değerleri, vizyonu ve tüm yönetim davranışlarını, stratejilerini ve politikalarını etkileyen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kurum imajı
B) Kurum felsefesi
C) Kurumsal görünüm
D) Kurumsal iletişim
E) Kurumsal itibar

Cevap : B) Kurum felsefesi

Açıklama : Kurum felsefesi, bir kurumun varlık nedenini, temel değerlerini, vizyonunu ve iş yapış biçimini tanımlayan en temel ve yol gösterici kavramdır. Diğer tüm unsurlar bu felsefeden etkilenir.

15. Aşağıdaki ifadelerden hangisi PRSA’nın uzmanlık değerlerinden bağımsızlığı tanımlamaktadır?

A) Meslek bilgimizin yeterliliği bizim bağımsız birer uzman olmamızı sağlıyor.
B) Herhangi bir siyasi düşünceye hizmet etmiyoruz.
C) Özgür bir ruhla çalışıyoruz.
D) Temsil ettiğimiz kişilere tarafsızlık ilkeleri doğrultusunda danışmanlık hizmeti veriyoruz ve tüm yaptıklarımızdan kendimizi sorumlu tutuyoruz.
E) Derneklerin çatısı altında yer alsak dahi kuralları bağımsızlığımızı etkilemiyor.

Cevap : D) Temsil ettiğimiz kişilere tarafsızlık ilkeleri doğrultusunda danışmanlık hizmeti veriyoruz ve tüm yaptıklarımızdan kendimizi sorumlu tutuyoruz.

Açıklama : PRSA’nın (Amerika Halkla İlişkiler Derneği) “Bağımsızlık” değeri, üyelerin hizmet verdikleri kişilere objektif ve tarafsız danışmanlık sunma ve eylemlerinin sorumluluğunu üstlenme yükümlülüğünü ifade eder.

16. Aşağıdakilerden hangisi IPRA’nın meslek davranış ilkeleri ana gruplarından biri değildir?

A) Halka ve basına yönelik davranış kuralları
B) Meslektaşlara yönelik kurallar
C) Profesyonel bütünlüğü sağlayan kurallar
D) Müşteriye yönelik kurallar
E) Devlete yönelik kurallar

Cevap : E) Devlete yönelik kurallar

Açıklama : IPRA’nın (Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği) etik kodları genel olarak dürüstlük, halkın çıkarları, müşteriler, medya ve meslektaşlarla ilişkilere odaklanır. “Devlete yönelik kurallar” şeklinde ayrı bir ana başlık bulunmamaktadır.

17. Aşağıdakilerden hangisi Halkla İlişkiler Enstitüsünün raporunda belirttiği, etkinliğin planlanmasında ve yürütülmesinde dikkat edilmesi gereken hususlardan biri değildir?

A) Basın davetlerinin hazırlanması ve duyurulması
B) Kurumun kurumsal imaj ve kimliğinin oluşturulması
C) Bastırılacak materyaller
D) Konu ve konuşmacıların seçimi
E) Konuk listelerinin hazırlanması ve duyurulması

Cevap : B) Kurumun kurumsal imaj ve kimliğinin oluşturulması

Açıklama : Bir etkinliğin planlanması; davet, materyal, konu ve konuk listesi gibi somut adımları içerir. Kurumsal imaj ve kimliğin oluşturulması ise çok daha geniş, uzun vadeli bir halkla ilişkiler amacıdır ve tek bir etkinliğin planlama aşaması değildir.

18. Benzer bir sorunla karşılaşan, problemin varlığından haberdar olan ve soruna yönelik çeşitli girişimler sergilemekle meşgul olan insan grubu hangi kamu kategorisinde yer almaktadır?

A) Kamu olmayanlar
B) Bilinçli kamular
C) Gizli kamular
D) Aktif kamular
E) Pasif kamular

Cevap : D) Aktif kamular

Açıklama : Grunig’in Durumsal Kamu Teorisine göre; bir sorunun farkında olan ve bu sorunla ilgili organize olup harekete geçen, girişimlerde bulunan kitleler “aktif kamular” olarak tanımlanır.

19. Halkla ilişkilerde kullanılan metin türlerinden biri olan afiş yazımıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Afişte kullanılan cümleler kısa ve kolay anlaşılır olmalıdır.
B) Afişler baskıya girmeden önce küçük bir grup üzerinde denenmelidir.
C) Afişler kim olduğunu bilmediğimiz kişilere ulaşmamızı sağlar
D) Afişte yazıdan çok grafik olmalıdır.
E) Afişte yazı ve görsele aynı oranda yer verilmelidir.

Cevap : E) Afişte yazı ve görsele aynı oranda yer verilmelidir.

Açıklama : Afiş, öncelikle görsel bir iletişim aracıdır ve amacı saniyeler içinde dikkat çekmektir. Bu nedenle genellikle görsel unsur (grafik, fotoğraf vb.) yazıdan daha baskındır. Yazı ve görsele “aynı oranda” yer verilmesi gibi katı bir kural yoktur ve çoğu zaman etkili değildir.

20. Belli bir sektörde yer alan satıcı ve alıcılara yönelik olan, bir ürünün/hizmetin farkındalığını arttırmak, satışını gerçekleştirmek için halka açık ya da kapalı bir alanda düzenlenen etkinliklere verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) İşletme ve kurumsal etkinlikler
B) Eğlence ve boş zaman etkinlikleri
C) Hükümet ve belediye etkinlikleri
D) Nedene dayalı ve para toplama kampanyaları
E) Fuar ve sergi etkinlikleri

Cevap : E) Fuar ve sergi etkinlikleri

Açıklama : Belirli bir endüstri veya sektördeki alıcı ve satıcıları bir araya getiren, ürün ve hizmetlerin tanıtılıp pazarlandığı ticari etkinlikler “fuar ve sergi” olarak adlandırılır.