Bilgi Teknolojileri 2025-2026 Vize Soruları

Giriş

Bilgi teknolojileri, veriyi işleyerek anlama dönüştürme sürecidir. Bu sürecin en temelinde, henüz işlenmemiş ham gerçeklikler olan “veri” yer alır. Bu veriler ölçüm, sayım veya gözlem yoluyla elde edilir. Bilgi hiyerarşisi piramidinin basamakları sırasıyla Veri, Enformasyon, Bilgi ve en üstte Bilgelik şeklindedir. Bilgiden bilgeliğe geçiş süreci ise “kavrama” (understanding) olarak adlandırılır. Bilgi işleme süreçleri ise verinin toplanması, düzenlenmesi ve analiz edilmesi gibi adımları içerir; “eleştirme” bu temel süreçlerden biri değildir.

Donanım: Bilgisayarın Fiziksel Bileşenleri

Bir bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adı “donanım”dır (Hardware). Bilgisayar ilk açıldığında, işletim sisteminden bile önce çalışan ve donanımları tanıyan yazılım “BIOS”tur. BIOS’un modern ve gelişmiş versiyonu ise “UEFI” (Unified Extensible Firmware Interface) olarak bilinir; UEFI, eski BIOS’un 16-bit modunun aksine 32-bit veya 64-bit modda çalışabilir.

• Temel Bileşenler: Girdi (Klavye, Fare), Çıktı (Monitör, Yazıcı) ve İşlem birimlerinden oluşur. “Modem” ise bir ağ donanımıdır ve temel G/Ç birimleri arasında sayılmaz.
• Depolama Birimleri: Verileri saklamak için kullanılır. Disket, CD, DVD ve Blu-Ray gibi optik disklerden çok daha yüksek kapasiteye sahip olan ve arşivleme için kullanılan birim “Manyetik Bant”tır.
• Veri Organizasyonu: Verinin mantıksal hiyerarşisi Karakter, Alan, Kayıt ve Dosya şeklinde ilerler; “Sayı” bu hiyerarşik basamaklardan biri değildir. En küçük bellek birimi ise tek bir 1 veya 0’ı temsil eden “1 bit”tir.

Yazılım: İşletim Sistemleri ve Uygulamalar

Yazılımlar, donanımı çalıştıran programlardır. Bireysel verimlilik için kullanılanlara “ofis uygulamaları” denir. Microsoft Word (uzantısı .docx), Excel ve PowerPoint bu gruba örnektir. “Libre Office” ise ücretsiz bir ofis yazılım paketidir, online toplantı uygulaması değildir. “Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP)” ise bir ofis uygulaması değil, büyük ölçekli bir kurumsal yazılımdır.

Hesap tablosu (Excel) programlarında, bir hücrenin veya hücre grubunun konumu “Hücre Referansı” (örn: A1) ile tanımlanır. Excel’de Tarih/Saat, Mantıksal ve Metin gibi fonksiyon kategorileri bulunurken, “Video” fonksiyon kategorisi yoktur.

Ağ Teknolojileri ve İnternet

Ağlar, bilgisayarların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Bir bilgisayarın yerel bir ağa fiziksel olarak bağlanmasını sağlayan donanım “Ethernet kartı”dır.

• Ağ Topolojileri: Ağların fiziksel veya mantıksal yerleşim biçimidir. Sadece iki düğüm arasındaki bağlantıdan oluşan en basit yapı “Noktadan noktaya” topolojidir. İki veya daha fazla farklı topoloji yapısının birleşik kullanılmasına ise “Hibrit” topoloji denir.
• İnternet ve Web: İnternet üzerinden güvenli bir tünel oluşturarak kurumsal ağlara erişim sağlayan teknolojiye “VPN” (Sanal Özel Ağ) denir. Web’in, kullanıcı etkileşiminin olmadığı ve sayfaların statik olduğu ilk dönemi “Web 1.0” olarak adlandırılır. Kullanıcı hareketlerinin takip edilmemesi için tarayıcılarda “Gizli sekme” özelliği kullanılır.

Veri Türleri

Programlamada kullanılan dijital veri türleri arasında Sayısal, Metinsel, Boolean (doğru/yanlış) ve Zamansal veri türleri bulunur. “Sezgisel veri türleri” adında bir dijital veri türü yoktur.

1. Aşağıdakilerden hangisi elektronik tablodaki bir hücrenin veya hücre grubunun konumunu tanımlar?

A) Biçim

B) Fonksiyon

C) Hücre Referansı

D) Sütun

E) Satır

Cevap : C) Hücre Referansı

Açıklama : Bir elektronik tabloda (Excel gibi) her hücrenin bir sütun harfi (A, B, C…) ve bir satır numarasından (1, 2, 3…) oluşan benzersiz bir konumu vardır. Bu konuma “Hücre Referansı” (örn: A1, B5:C10) denir.

2. Aşağıdaki kavramlardan hangisi bilgi hiyerarşisinde gösterilmemekle birlikte bilgi ile bilgelik arasındaki geçiş sürecinde kullanılmaktadır?

A) Veri

B) Kavrama

C) Enformasyon

D) Bilgi

E) Malumat

Cevap : B) Kavrama

Açıklama : Standart DIKW (Veri -> Enformasyon -> Bilgi -> Bilgelik) piramidinde, Bilgi’den Bilgelik’e geçiş, edinilen bilginin sadece bilinmesi değil, aynı zamanda içselleştirilmesi, “Kavranması” (Understanding) ve prensiplerinin anlaşılması sürecini gerektirir.

3. Aşağıdakilerden hangisi ofis uygulamaları arasında sayılamaz?

A) Sunum teknolojileri

B) Hesap tabloları

C) Kurumsal kaynak planlaması uygulamaları

D) E-posta istemcisi uygulamaları

E) Kelime işlemci

Cevap : C) Kurumsal kaynak planlaması uygulamaları

Açıklama : Ofis uygulamaları (Word, Excel, PowerPoint, Outlook gibi) bireysel verimlilik araçlarıdır. “Kurumsal Kaynak Planlaması” (ERP) ise bir işletmenin tüm kaynaklarını (finans, üretim, insan kaynakları) bütünleşik olarak yöneten büyük ölçekli kurumsal yazılımlardır (SAP, Oracle vb.).

4. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar açıldığında ilk olarak çalışan yazılımdır?

A) İşletim sistemi

B) BIOS

C) Antivirüs programı

D) Komut satırı

E) Ofis programı

Cevap : B) BIOS

Açıklama : Bilgisayarın güç düğmesine basıldığında, işletim sisteminden (A) bile önce çalışan, donanımları (klavye, disk, bellek) tanıyan ve başlatma işlemini (boot) tetikleyen temel yazılım BIOS’tur (Basic Input/Output System) veya modern karşılığı UEFI’dir.

5. UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Modern bir BIOS arayüzüdür.

B) Maksimum 16 bit işlemci modunda çalışacak şekilde tasarlanmıştır.

C) Günümüzde piyasaya sunulan bilgisayarların büyük çoğunluğunda geleneksel bir BIOS yerine UEFI kullanılmaktadır.

D) 32 bit veya 64 bit modunda çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır.

E) BIOS’un günümüzde koşullarında doğan ihtiyaçlara yeterli karşılık verememesinden hareketle tasarlanmıştır.

Cevap : B) Maksimum 16 bit işlemci modunda çalışacak şekilde tasarlanmıştır.

Açıklama : UEFI, eski BIOS’un yerini alan modern bir arayüzdür. 16-bit modunda çalışan eski BIOS’un aksine, UEFI 32-bit veya 64-bit modlarında çalışabilir; bu da daha hızlı başlatma süreleri ve daha büyük disk desteği gibi avantajlar sağlar. B şıkkı eski BIOS’un özelliğidir.

6. Aşağıdakilerden hangisi Web’in statik sayfalardan ibaret olduğu dönemi ifade eder?

A) Web 4.0

B) Web 2.0

C) Web 1.0

D) Web 3.0

E) Web 5.0

Cevap : C) Web 1.0

Açıklama : Web 1.0 (yaklaşık 1990-2004), kullanıcı etkileşiminin olmadığı, sayfaların “salt okunur” (read-only) olduğu ve içeriğin sadece web sitesi sahipleri tarafından oluşturulduğu statik web dönemidir. Web 2.0 ise sosyal medya ile başlayan etkileşimli dönemdir.

7. Aşağıdakilerden hangisi dijital veri türlerinden biri değildir?

A) Zamansal veri türleri

B) Sayısal veri türleri

C) Boolean veri türleri

D) Metinsel veri türleri

E) Sezgisel veri türleri

Cevap : E) Sezgisel veri türleri

Açıklama : Bilgisayar programlamada temel veri türleri vardır: Sayısal (int, float), Metinsel (string, char), Boolean (doğru/yanlış) ve Zamansal (datetime) bunlardan bazılarıdır. “Sezgisel” (intuitive) bir veri türü değil, bir bilgi edinme yöntemidir.

8. Aşağıdakilerden hangisi iki veya daha fazla farklı topoloji yapısını birleşik kullanan ağ topolojisidir?

A) Ağaç

B) Noktadan noktaya

C) Veri yolu

D) Hibrit

E) Yıldız

Cevap : D) Hibrit

Açıklama : İki veya daha fazla temel ağ topolojisinin (örn. Yıldız ve Veri Yolu topolojilerinin) bir araya getirilmesiyle oluşturulan karma ağ yapısına “Hibrit” (Melez) topoloji denir.

9. Aşağıdakilerden hangisi verinin mantıksal organizasyonunda kullanılan kavramlardan biri değildir?

A) Karakter

B) Alan

C) Kayıt

D) Dosya

E) Sayı

Cevap : E) Sayı

Açıklama : Verinin mantıksal hiyerarşisi (en küçükten büyüğe) şöyledir: Bit -> Bayt (Karakter) -> Alan (Field) -> Kayıt (Record) -> Dosya (File) -> Veritabanı. “Sayı”, bir “Alan”ın (Field) veri türüdür, hiyerarşik bir basamak değildir.

10. Aşağıdakilerden hangisi iki düğüm arası bağlantıdan ibaret olan ağ topolojisidir?

A) Bus

B) Halka

C) Ağaç

D) Yıldız

E) Noktadan noktaya

Cevap : E) Noktadan noktaya

Açıklama : “Noktadan noktaya” (Point-to-Point) topoloji, ağ topolojilerinin en basitidir ve sadece iki ağ düğümünü (bilgisayar, yazıcı vb.) doğrudan birbirine bağlar.

11. Aşağıdaki donanımlardan hangisi girdi/çıktı birimleri arasında sayılamaz?

A) Yazıcı

B) Monitör

C) Fare

D) Modem

E) Klavye

Cevap : D) Modem

Açıklama : Fare ve Klavye Girdi (Input) birimidir. Yazıcı ve Monitör Çıktı (Output) birimidir. Bu dördü, insan-bilgisayar etkileşimi için kullanılan temel G/Ç birimleridir. Modem ise bir ağ (network) donanımıdır; Girdi/Çıktı işlevi görse de (veri alır/gönderir), temel G/Ç birimlerinden farklı olarak sınıflandırılır.

12. Aşağıdakilerden hangisi online toplantı uygulamalarından değildir?

A) Cisco Webex

B) Google Meet

C) Zoom

D) Libre Office

E) Microsoft Teams

Cevap : D) Libre Office

Açıklama : Libre Office, Microsoft Office’e benzer şekilde kelime işlemci (Writer), hesap tablosu (Calc) ve sunum (Impress) gibi yazılımlar içeren ücretsiz bir ofis yazılım paketidir. Bir online toplantı uygulaması değildir.

13. Word’de hazırlanan bir dokümanın uzantısı hangi şıkta doğru olarak verilmiştir?

A) .exe

B) .csv

C) .xls

D) .docx

E) .pdf

Cevap : D) .docx

Açıklama : Microsoft Word’ün modern sürümlerinde (2007 ve sonrası) oluşturulan belge dosyalarının varsayılan uzantısı “.docx”tir. (.xls Excel, .exe uygulama, .pdf taşınabilir belge formatıdır.)

14. Aşağıdaki depolama birimlerinden hangisinin kapasitesi diğerlerinden yüksektir?

A) CD

B) Manyetik Bant

C) Blu-Ray

D) Disket

E) DVD

Cevap : B) Manyetik Bant

Açıklama : Disket (1.44 MB) < CD (~700 MB) < DVD (~4.7 GB) < Blu-Ray (~25-50 GB). “Manyetik Bant” (Magnetic Tape) ise günümüzde hala büyük veri merkezlerinde arşivleme (backup) amacıyla kullanılır ve tek bir kartuşu Terabaytlarca (TB) veya Petabaytlarca (PB) veri depolayabilir, kapasitesi diğerlerinden çok daha yüksektir.

15. Aşağıdakilerden hangisi bilgi hiyerarşisi piramitinde en üstte yer alır?

A) İçgörü

B) Enformasyon

C) Bilgi

D) Veri

E) Bilgelik

Cevap : E) Bilgelik

Açıklama : Bilgi hiyerarşisi (DIKW Piramidi) şu sırayla yükselir: En altta Veri (Data), onun üstünde Enformasyon (Information), sonra Bilgi (Knowledge) ve piramidin en tepesinde Bilgelik (Wisdom) yer alır.

16. Excel’de kullanıın amaçlarına göre sınıflandırılan on iki farkı fonksiyon kategorisi bulunmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi bu fonksiyon kategorilerinden biri değildir?

A) Tarih ve Saat

B) Veritabanı

C) Video

D) Mantıksal

E) Metin

Cevap : C) Video

Açıklama : Excel’de Finansal, Mantıksal, Metin, Tarih ve Saat, Veritabanı gibi birçok fonksiyon kategorisi bulunur. Ancak Excel bir hesap tablosu programıdır, video düzenleme programı değildir; bu nedenle “Video” fonksiyon kategorisi yoktur.

17. Aşağıdakilerden hangisi yerel internet servis sağlayıcı ve kurumsal yerel ağlar arasında veri iletimi güvenliğinin sağlanması amacıyla güvenli bir tünel kullanılması prensibine dayanan teknolojidir?

A) VPN

B) ISP

C) LAN

D) VPS

E) WAN

Cevap : A) VPN

Açıklama : Bu tanım, tam olarak “VPN” (Virtual Private Network – Sanal Özel Ağ) teknolojisini açıklamaktadır. VPN, genel bir ağ (internet) üzerinden şifreli ve güvenli bir “tünel” oluşturarak kurumsal ağlara uzaktan erişim sağlar.

18. Aşağıdakilerden hangisi yerel bir ağda yer alan bilgisayarların birbirleriyle haberleşmesini sağlayan bir donanımdır?

A) Ethernet kartı

B) Proxy

C) Tunnel

D) VPN

E) ARP

Cevap : A) Ethernet kartı

Açıklama : Bir bilgisayarın yerel bir ağa (LAN) fiziksel olarak bağlanmasını ve ağdaki diğer cihazlarla iletişim kurmasını sağlayan donanım birimine “Ethernet kartı” veya Ağ Arayüz Kartı (NIC) denir.

19. Aşağıdakilerden hangisi bilgi işleme süreçleri arasında yer almaz?

A) Eleştirme

B) İşleme

C) Düzenleme

D) Toplama

E) Analiz etme

Cevap : A) Eleştirme

Açıklama : Bilgi işleme süreci genellikle verinin Toplanması, Düzenlenmesi (sınıflandırma), İşlenmesi (manipülasyon) ve Analiz edilmesi (anlam çıkarma) adımlarını içerir. “Eleştirme” ise bu süreçlerin sonucunda elde edilen bilgi veya analiz üzerinde yürütülen daha üst düzey bir bilişsel faaliyettir.

20. Bir bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların genel adı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Donanım

B) İnternet

C) Bulut

D) Sunucu

E) Yazılım

Cevap : A) Donanım

Açıklama : Bir bilgisayar sistemini oluşturan, elle tutulabilen tüm fiziksel bileşenlere (ana kart, işlemci, bellek, fare, klavye vb.) “Donanım” (Hardware) denir. Bu donanımı çalıştıran programlara ise “Yazılım” (Software) denir.