Genel Kimya

Kimya Temelleri: Açıköğretim ve Meslek Sınavlarına Hazırlık

Açıköğretim ve meslek sınavlarına hazırlanan öğrenciler için, özellikle İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (Auzef) bünyesinde sunulan İş Sağlığı ve Güvenliği bölümü öğrencilerinin Genel Kimya dersinde karşılaşabilecekleri temel konseptleri anlamaları büyük önem taşımaktadır. Bu yazıda, sınav sorularının ötesinde kimyanın temel prensiplerini ve konularını ele alacağız, böylece öğrenciler sınavlara sadece bilgiyle değil, aynı zamanda derin bir anlayışla hazırlanabilirler.

1. Elektron İlgisi ve Elementlerin Periyodik Sıralaması

Elektron ilgisi, bir atomun serbest elektronu ne kadar güçlü çektiğini gösterir. Genel olarak, periyodik tabloda sağa doğru ilerledikçe elektron ilgisi artar. Örneğin, Cl (Klor) elementi, Na (Sodyum) ve K (Potasyum) elementlerine göre daha yüksek elektron ilgisine sahiptir. Bu bilgi, elementleri elektron ilgilerine göre sıralarken kritik öneme sahiptir.

2. Fonksiyonel Gruplar ve Organik Kimya

Organik kimyada fonksiyonel gruplar, moleküllerin kimyasal reaktivitesini ve özelliklerini belirleyen atom veya atom gruplarıdır. Eterler, oksijen atomu iki karbon zinciri arasında köprü kurarak karakterize edilen bir fonksiyonel gruptur. Bu gruplar, organik moleküllerin sınıflandırılmasında ve reaksiyon mekanizmalarının anlaşılmasında temel oluşturur.

3. Molekül Geometrisi ve VSEPR Teorisi

VSEPR (Valence Shell Electron Pair Repulsion) teorisi, moleküllerin geometrisini tahmin etmek için kullanılır. Örneğin, XeF₂ molekülü, elektron çiftlerinin birbirini itmesi sonucu lineer bir yapıya sahiptir ve bu da molekülün ideal bağ açısının 180° olmasını sağlar. Molekül geometrisi, maddenin fiziksel ve kimyasal özelliklerini anlamada önemli bir faktördür.

4. Çözeltilerin Kimyası ve Raoult Yasası

Raoult yasası, ideal çözeltilerin buhar basıncı ile ilgilenir ve çözücünün buhar basıncının, saf çözücünün buhar basıncı ile çözeltideki mol fraksiyonunun çarpımına eşit olduğunu belirtir. Bu yasa, çözelti kimyası ve distilasyon gibi ayırma işlemlerinin temelini oluşturur.

5. Kimyasal Denge ve Le Chatelier Prensibi

Kimyasal denge, reaktanların ve ürünlerin konsantrasyonlarının zamanla değişmediği dinamik bir durumdur. Le Chatelier prensibi, dış koşulların değişimi (örneğin, basınç, sıcaklık) sonucunda bir denge sisteminin nasıl tepki vereceğini açıklar. Bu prensip, kimyasal reaksiyonları kontrol etme ve optimize etme açısından büyük önem taşır.

6. Stokiyometri ve Kimyasal Reaksiyonlar

Stokiyometri, kimyasal denklemlerde reaktanlar ve ürünler arasındaki sayısal ilişkilerle ilgilenir. Kimyasal reaksiyonların doğru bir şekilde denkleştirilmesi, reaktanların ve ürünlerin miktarlarını hesaplamak için gereklidir. Bu, laboratuvar çalışmaları ve endüstriyel süreçlerde kritik öneme sahiptir.

7. Asitler, Bazlar ve pH Kavramı

Asitler ve bazlar, kimyada temel konseptlerdir ve bir çözeltinin asidik veya bazik karakterini pH skalası ile ölçeriz. Asitler, H⁺ iyonu verebilen maddelerdir, bazlar ise OH⁻ iyonu alabilen veya verebilen maddelerdir. pH, bir çözeltinin hidrojen iyonu konsantrasyonunun negatif logaritması olarak tanımlanır ve maddenin asitlik veya baziklik derecesini belirler.

Sonuç

Bu makalede ele alınan konular, Genel Kimya dersinde karşılaşılabilecek temel prensipleri kapsar ve açıköğretim ile meslek sınavlarına hazırlanan öğrenciler için sağlam bir temel oluşturur. lolonolo.com olarak amacımız, öğrencilere kapsamlı ve anlaşılır kaynaklar sunarak eğitim yolculuklarında onlara destek olmaktır. Bu bilgilerle donanmış öğrenciler, sınav sorularını sadece çözmekle kalmayıp, aynı zamanda kimyanın temel kavramlarını derinlemesine anlayarak bilgilerini günlük hayatta ve profesyonel uygulamalarda etkin bir şekilde kullanabilirler

1. ₁₁Na, ₁₇Cl ve ₁₉K elementlerinin elektron ilgisine göre büyükten küçüğe doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?

A) K ˃Na˃Cl
B) Cl˃Na˃K
C) Na˃K˃Cl
D) Cl˃K˃Na
E) Na˃Cl˃K

Cevap : B) Cl˃Na˃K

Açıklama : Elektron ilgisi, bir atomun bir elektronu çekme yeteneğidir. Periyodik tabloda sağa doğru ilerledikçe elektron ilgisi artar. Cl, Na ve K’ya göre daha yüksek elektron ilgisine sahiptir.

2. Eter sınıfı bileşiklerin fonksiyonel grubu aşağıdakilerden hangisidir?

A)
B)
C)
D)
E)

Cevap : E)

Açıklama : Eterler, iki alkil veya aril grubuna bağlı bir oksijen atomundan oluşur. Yapılarında -O- fonksiyonel grubu bulunur.

3. XeF₂ molekülün VSPER gösterimi ve ideal bağ açısı (°) aşağıdakilerden hangisidir?

A) AX₄E₂ – 90°
B) AX₃E₂ – 90°
C) AX₅E₃ – 90
D) AX₂E₃- 180°
E) AX₂ – 180°

Cevap : D) AX₂E₃- 180°

Açıklama : VSEPR teorisine göre XeF₂ molekülü lineer yapıdadır ve bağ açısı 180°’dir. Elektron çiftleri birbirini iterek bu geometriyi oluşturur.

4. ….. yasası olarak ortaya konulan eşitlik yardımıyla bir çözeltinin buhar basıncı bulunabilmektedir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Charles
B) Avogadro
C) Boyle
D) Joule
E) Raoult

Cevap : E) Raoult

Açıklama : Raoult yasası, çözeltinin buhar basıncını tanımlayan bir yasadır ve ideal çözeltiler için geçerlidir. Çözeltinin buhar basıncı, çözücünün mol fraksiyonuna bağlıdır.

5. I. Reaksiyon kabına B maddesinden eklemek
II. Basıncı arttırmak
III. Reaksiyon kabını ısıtmak
A(g) + B(g) + ısı ↔ C(g) + D(g)
İlgili denge reaksiyonunda yukarıdaki işlemlerin hangisi veya hangileri yapıldığında denge reaksiyonu ürünler lehine kayar?

A) Yalnız II
B) Yalnız I
C) Yalnız III
D) II ve III
E) I ve III

Cevap : E) I ve III

Açıklama : Le Chatelier prensibine göre, sistemde ısıtma veya basınç azaltma gibi dış etkiler dengeyi ürünler lehine kaydırabilir. B maddesi eklendiğinde de reaksiyon ürün tarafına kayar.

6. Kimyasal reaksiyonlar konusu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Kimyasal reaksiyonların tümünde reaktanlar tamamen tükenir.
B) Bir kimyasal reaksiyon denklemi yazılırken, tepkimeye girenler reaksiyon okunun soluna yazılır ve reaktanlar olarak adlandırılır.
C) Bir kimyasal reaksiyon denkleştirildikten sonra kimyasal miktarlar arasındaki sayısal bağlantı reaksiyonun stokiyometrisidir.
D) Stokiyometri kimyasal reaksiyonda reaktanların miktarına göre oluşacak ürünün miktarını tahmin etmemizi sağlamaktadır.
E) İki veya daha fazla maddenin bir araya gelerek moleküllerdeki atomların aralarında yeniden düzenlenmesine yol açan olaya kimyasal reaksiyon denir.

Cevap : A) Kimyasal reaksiyonların tümünde reaktanlar tamamen tükenir.

Açıklama : Kimyasal reaksiyonların tümünde reaktanlar tamamen tükenmez, buharlaşma veya yanma gibi durumlarda reaktanların bir kısmı kalabilir.

7. I. Sulu çözeltilerine H+ iyonu verirler.
II. Bir çok metali çözme yetenekleri vardır.
III. Turnusolu maviye boyarlar.
Bazlar için yukarıda verilen ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?

A) Yalnız II
B) II ve III
C) Yalnız I
D) I ve II
E) Yalnız III

Cevap : E) Yalnız III

Açıklama : Bazlar turnusol kağıdını maviye çevirir, asitler ise H⁺ iyonu verirler. Diğer ifadeler bazlarla ilgili yanlış bilgilerdir.

8. X atomunun proton sayısı nötron sayısından 20 eksiktir. X’in kütle numarası 126 olduğuna göre elektron konfigürasyonundaki son terim aşağıdakilerden hangisidir?

A) 5p⁵
B) 4d⁵
C) 4d¹⁰
D) 4p⁶
E) 5p²

Cevap : A) 5p⁵

Açıklama : Elektron konfigürasyonu, atomun elektronlarının enerji seviyelerine yerleşme düzenini gösterir. Verilen bilgilere göre, X atomunun son terimi 5p⁵’tir.

9. Yüksek enerjili ….. parçacıkları atom ve moleküllerle etkileşimde bulunarak onları iyonlaştırır.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) beta
B) gama
C) pozitron
D) alfa
E) elektron

Cevap : D) alfa

Açıklama : Alfa parçacıkları yüksek enerjili olup, atom ve molekülleri iyonlaştırarak kimyasal reaksiyonlara yol açabilirler.

10. Pistonlu bir kapta bulunan oksijen gazının 1,5 atm basınçta kapladığı hacmi 9 L’dir. Piston hareket ettirilerek kabın basıncı 0,5 atm’e getirilirse gazın hacmi kaç L olur?

A) 12 L
B) 24 L
C) 27 L
D) 18 L
E) 6 L

Cevap : C) 27 L

Açıklama : Boyle Yasası’na göre, basınç azaldıkça gazın hacmi artar. Verilen değerlere göre hesaplama yapıldığında hacim 27 L olur.

11. Aşağıdaki bileşiklerin hangisinde moleküller arası hidrojen bağı vardır?

A) CH₂O
B) CH₂Cl₂
C) CH₃CN
D) NH₃
E) CFH₃

Cevap : D) NH₃

Açıklama : Hidrojen bağı, hidrojen atomunun çok elektronegatif bir atom (örn. azot, oksijen) ile bağ yapmasıyla oluşur. NH₃ molekülü bu bağı içerir.

12. N₂(g) + H₂(g) ↔ NH₃(g)
Denge kısmi basınçları NH₃ = 3 atm, N₂ = 0,5 atm, H₂ = 0,2 atm bulunmuştur. Buna göre ilgili reaksiyonun Kp denge sabiti aşağıdakilerden hangisidir?

A) 6750
B) 3375
C) 5625
D) 2250
E) 4500

Cevap : D) 2250

Açıklama : Denge sabiti, reaksiyona giren maddelerin ve ürünlerin kısmi basınçlarının oranı kullanılarak hesaplanır. Verilen değerlere göre Kp = 2250 bulunur.

13. C₂Cl₄F₂ bileşiğindeki klorun kütlece yüzde bileşimi aşağıdakilerden hangisidir? (C: 12 g/mol, Cl:35 g/mol, F:19 g/mol)

A) % 12
B) % 19
C) % 69
D) % 83
E) % 42

Cevap : C) % 69

Açıklama : Bileşiğin molekül kütlesi ve bileşenlerin kütleleri dikkate alınarak klorun kütle yüzdesi %69 olarak hesaplanır.

14. 135 g suda 15 g tuz çözünüyor ise tuzun kütlece yüzdesi (%) aşağıdakilerden hangisidir?

A) %11
B) %14
C) %10
D) %12
E) %13

Cevap : C) %10

Açıklama : Tuzun kütlece yüzdesi, çözücünün ve çözücünün toplam kütlesine oranlanarak hesaplanır. Bu durumda tuzun kütle yüzdesi %10’dur.

15. İyot moleküllerinin etanol içinde çözünmesi olayında aşağıda verilen fiziksel etkileşimlerden hangisi etkendir?

A) İndüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol
B) Dipol-indüklenmiş dipol
C) İyon-indüklenmiş dipol
D) İyon-dipol
E) Dipol-dipol

Cevap : B) Dipol-indüklenmiş dipol

Açıklama : İyot molekülleri apolardır, ancak etanol gibi polar çözücülerde çözüldüğünde dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleri oluşur.

16.
Yukarıda açık yapısı yer alan bileşiğin adlandırması aşağıdakilerden hangisidir?

A) 3-metil-1-büten
B) 3-metil-1-pentin
C) 2-metil-1-pentin
D) 2-metil-3-butin
E) 2-metil-3-büten

Cevap : A) 3-metil-1-büten

Açıklama : Verilen yapı, bir buten yapısı olup, 3. karbon atomuna bir metil grubu bağlıdır. Bu nedenle adı 3-metil-1-büten’dir.

17. Sıvı kimyasallar cam pipetlerle transfer edilirken kullanılması gereken içi hava dolu plastik malzemeye ….. denir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) baget
B) portüp
C) puar
D) piset
E) spatül

Cevap : C) puar

Açıklama : Puar, cam pipetlerle sıvı aktarımı yapılırken kullanılan hava dolu bir plastik araçtır.

18. Aşağıdakilerden hangisi laboratuvarda uyulması gereken kurallardan biri değildir?

A) Sıvı kimyasalların hassas ölçümünde mutlaka balon joje, mezür gibi cam ölçü malzemeleri kullanılmalıdır.
B) Asit çözeltisi hazırlanırken asidin içine su yavaş yavaş ilave edilmelidir.
C) Laboratuvarda bulunan gaz tüpleri, vanasından kapatılmalıdır.
D) Katı kimyasal maddeler şişesinden alınırken temiz bir spatül kullanılmalıdır.
E) Reaksiyonlar devam ederken deney yapılan kaba kesinlikle üstten bakılmamalıdır.

Cevap : B) Asit çözeltisi hazırlanırken asidin içine su yavaş yavaş ilave edilmelidir.

Açıklama : Asit çözeltisi hazırlarken asit her zaman suya eklenir, tam tersi yapılmaz. Bu işlem güvenlik açısından kritiktir.

19. Ticari olarak satın alınan bir sirkenin iyon derişimi 5,0 x10⁻⁴ M’dir. Buna göre sirkenin pH değeri aşağıdakilerden hangisidir?

A) 3,0
B) 3,3
C) 3,7
D) 3,9
E) 3,5

Cevap : B) 3,3

Açıklama : pH, hidrojen iyonu derişiminin negatif logaritmasıdır. Verilen derişime göre sirkenin pH değeri 3,3 olarak hesaplanır.

20.
Yukarıdaki çekirdek reaksiyonlarında meydana gelen ışımalar sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?

A) Beta, pozitron, gama
B) Alfa, beta, gama
C) Pozitron, alfa, gama
D) Beta, alfa, pozitron
E) Gama, beta, alfa

Cevap : A) Beta, pozitron, gama

Açıklama : Verilen reaksiyonlardaki ışımalar sırasıyla beta, pozitron ve gama ışımalarıdır.