Sigortacılığa Giriş Deneme Sınavı -1

Cevap : e) Hazine Müsteşarlığı
7397 sayılı “Sigorta Şirketlerinin Murakabesi” Kanunu’nun 28. maddesine göre sigorta sözleşmesi, Hazine Müsteşarlığınca onaylanan genel şartlara uygun olarak yapılır. Poliçe ile ilgili 3 ayrı husus daha var ki onları da ayrı ayrı belirtmek gerekir.

Cevap : e) Mutabakatlı kıymet sigortası
Mutabakatlı Kıymet
Sigortalı malın değeri sigorta sözleşmesi yapılırken sigortalı ile sigortacı arasında birlikte tespit edilmişse mutabakatlı kıymet sigortası var demektir.

Değer, gerçekten aşkın dahi olsa sigortacı buna itiraz edemez. Türk Ticaret Kanunu’nun 1283. maddesine göre “Menfaat değeri, tarafların oy birliği ile seçtikleri bilirkişiler tarafından önceden takdir ve tahmin edilmişse ve taraflarca kabul oluşmuşsa sigortacı bu değere itiraz edemez.”

Cevap : a) Emtea
Sigortalı malların bir yerden bir yere taşınması sırasında meydana gelebilecek ziya ve hasarları güvence altına alan sigortalardır. Bu sigortalar, emtiayı taşıyan nakil vasıtalarına göre de aşağıdaki kısımlara ayrılırlar:

1-Deniz Yolları İle Taşınan Malların Sigortası
2-Kara Yolları İle Taşınan Malların Sigortası
3-Demir Yolları İle Taşınan Malların Sigortası
4-Hava Yolu İle Taşınan Malların Sigortası
Bu dört tür nakil vasıtası ile taşınan malların nakliyat sigortasında deniz yolu ile taşınan malların sigortasına ait “Emtia Nakliyat Sigortası Genel Şartları” geçerlidir.

Yani bu dört türlü nakil vasıtası ile yapılan sevkiyatların tümünde sözü edilen emtia genel şartları esastır, ancak taşıyan vasıtanın özelliği dikkate alınarak hazırlanan özel klozlarda bu genel şartlara ilave edilmek suretiyle teminat tamamlanmaktadır.

Cevap : a) Prim
Sigortanın Ücreti (Prim)
Türk Ticaret Kanunu’nun 1263. maddesindeki sigortanın tanımında yer alan “sigortacı bir prim karşılığında bir kimsenin para ile ölçülebilen bir menfaatini…” ifadesi sigorta priminin önemini göstermektedir. Bu nedenle bu primin de çok sağlıklı olarak saptanması gerekir.

Cevap : b) Tazminat prensibi
Tazminat Prensibi
Sigortacı, bir prim karşılığında diğer bir kimsenin para ile ölçülebilen bir menfaatini halele uğratan bir tehlikenin meydana gelmesi hâlinde, onu tazminle yükümlü olduğuna göre genelde sigorta poliçeleri tazminat mukaveleleridir. Ancak hemen belirtmek gerekir ki yalnızca mal ve mesuliyet sigortaları tazminat mukaveleleridir. Bu sigortalarda, hasara uğrayan malın hasar anındaki değeri tazmin edilir. Hâlbuki hayat ve ferdî kaza sigortaları; miktar sigortaları olup tazminat mukaveleleri değildir. Bu nedenle mal ve sorumluluk sigortalarında olduğu gibi burada sigorta bedeli gerçek değeri aşamaz. Buna rağmen insan, hayatını istediği bedelle sigorta yaptırabilir. Bunun limiti yoktur.

Cevap : a) Kısmi sigorta

Kısmi sigortada sigorta konusu menfaat; ayrı ayrı tarihlerde, aynı rizikoya karşı, aynı süre için birden fazla sigortacı tarafından sigorta edilmiştir. Bu durumda her sigortacı, taahhüt ettiği bedele kadar sorumludur. Türk Ticaret Kanunu’nun 1287. maddesine göre; “sigorta olunan menfaatin değerinin tamamı önceki mukavele ile temin edilmemişse; bu menfaat, geri kalan değerine kadar, bir veya birkaç defa daha sigorta ettirilebilir. Bu takdirde o menfaati sonradan sigorta eden sigortacılar, değer bakiyesinden dolayı mukavelelerinin tarihleri sırasıyla mesul olurlar. Aynı günde yapılmış olan mukaveleler aynı anda yapılmış sayılır.”

Cevap : d) Teklifname
Teklifname
Teklifname, sigortalının doldurarak sigortacıya verdiği ve sigorta konusu ve poliçe şartları ile ilgili gerekli tüm bilgileri taşıyan bir formdur. Çok özel sigortalar dışında, çoğu sigorta türleri bakımından hazır teklifname formları mevcuttur. Her sigorta şirketi, branşın ve de rizikoların özelliğini dikkate alarak teklifname hazırlar. Teklifnamelerin imzalı olmaları da çok önemlidir. Teklifnameler genelde sigortalının adını, adresini, sigortanın konusunu, istenen rizikoların ayrı ayrı ismini, sigorta bedelini ve de sigorta süresi ile tanzim tarihini ihtiva etmelidir. Aşağıda açıklanacak olan “Azami Hüsnüniyet Prensibi”ne göre sigortalının esasla ilgili tüm bilgileri eksiksiz beyan etmek suretiyle sigortacının prim tespitine yardımcı olması gerekmektedir. İşte bütün bu esaslı bilgilerin öncelikle teklifnamede yer alması lazımdır.

Cevap : b) Halefiyet prensibi
Türk Ticaret Kanunu’nun 1301. maddesinde “Sigortacı, tazminat bedelini ödedikten sonra hukuken sigorta ettiren kimse yerine geçer. Sigorta ettiren kimsenin vaki zarardan dolayı üçüncü şahıslara karşı dava hakkı varsa bu hak, tazmin ettiği bedel nispetinde sigortacıya intikal eder. “ şeklinde halefiyet tanımlanmaktadır.
Buna göre halefiyet hakkı, sigortacı için kanundan doğan bir haktır. Sigortacı, bu hakka dayanarak ödemiş olduğu sigorta tazminatının tamamını veya bir kısmını açacağı rücu davası sonucunda geri alma imkânına sahiptir. Bu nedenle, sigortacının halefiyet hakkını rücu davası yoluyla kullanabilmesi için sigorta ettiren, gerekli belgeleri sigortacıya vermekle yükümlüdür.
O hâlde genelde halefiyet, bir kimsenin diğer bir şahsa karşı haiz bulunduğu hakların üçüncü bir kişiye devredilmesi ve devredilen bu hakların üçüncü kişi tarafından kullanılmasıdır. Sigortada halefiyet ise yukarıda tanımlanmış bulunmaktadır. Sigortada halefiyet prensibinin gayesi açıktır. Bilindiği gibi sigorta, bir kazanç vasıtası olmayıp telafi imkânı sağlar. Sigorta konusunun hasara uğramasında üçüncü şahsın kusuru varsa sigortalının bu kimseyi dava edip zararını ondan talep etme hakkı vardır. Eğer sigortalı aynı zararı sigortacıdan almakta ise, bir kerede sorumlu kişiden alması, kendisi için haksız bir kazanç demektir. Bu nedenle de gaye, sigortalının zararından fazlasını temin etmesine mani olmaktır.
Yukarıdaki izahlardan ve özellikle tazminat prensibinden de anlaşılacağı gibi tazminat sigortası özelliği olmayan hayat ve ferdî kaza sigortalarında halefiyet uygulanamaz.

Acenteler: Acenteler, Türk Ticaret Kanunu’nun 116. maddesine göre bir sigorta şirketi adına, sigorta şirketine tabi bir sıfatı olmaksızın ve sigorta şirketi ile acentelik sözleşmesi imzalayarak o şirketin ruhsatlı bulunduğu sigorta dallarında sözleşmelere aracılık etmeyi meslek edinen gerçek veya tüzel kişilerdir. 1994 yılında yayımlanan Sigorta Acenteleri Yönetmeliği’ne göre acenteler iki ana gruba ayrılırlar:

Sözleşme yapma ve prim tahsiline yetkili acente ile
Aracı yani sözleşme yapma ve prim tahsiline yetkili olmayan acente.

Cevap : c) M.Ö. 2250

MÖ 2250 yıllarında Babil’de kervan tüccarlarına borç veren sermayedarların kervanların soyulması hâlinde borçlarını sildiklerini yani bir nevi sigorta uygulaması yaptıklarını araştırmacılar ifade etmektedirler.

Cevap : d) 1424 İtalya
İlk sigorta şirketinin de yine 1424 yılında İtalya’da Cenova’da kurulmuş olması, bize Akdeniz’in ticaret ve sigorta alanlarında öncü olduğunu göstermektedir.
İlk sigorta poliçesinin 1347 yılında İtalya’nın Cenova limanından hareket eden “Santa Clara” adlı geminin taşıdığı yükü sigortalamak için kesildiğini görmekteyiz.

Cevap : c) Tekne ile ilgili sigorta konusu
“Bu sigorta, poliçede belirtilen süre içinde gemi veya diğer deniz ve göl araçları ya da bunlara ilişkin diğer sigorta ettirilebilir menfaatlerin maruz kalabileceği rizikoları, poliçede belirtilen koşullara bağlı olarak güvence altına alır.

Cevap : a) 1304. Madde
Türk Ticaret Kanunu’nun yangın sigortası ile ilgili 1304. maddesi: “Sigortacı, sigorta edilen menkul ve gayrimenkul mallara yangın sebebiyle arız olan bütün hasarları tazmin ile mükelleftir.” ifadesini kullanarak yangın rizikosunun kapsamını belirtmektedir.

Cevap : a) Serbest Tarife
Serbest Tarife
Serbest tarife sisteminde, hiçbir organın tarifeye müdahalesi yoktur. Bu sistemde sigorta şirketi, kendi tarifesini kendi anlayışı ve istatistiki bilgileri ışığında hazırlar. Serbest tarifede devletin müdahale veya kontrolü, sadece sigorta şirketlerinin genel politika ve mali yetenek açısından oluşmaktadır. Burada gaye, serbest rekabetin oluşmasını sağlamaktır. Bunun için de iyi bir alt yapının yani istatistiki bilgilerin ve sigorta bilincinin ülkede yerleşmiş olması arzu edilir.

Türkiye, çok uzun yıllar süren tanzim sisteminden sonra (zorunlu sigortalar hariç) elementer branşlarda serbest tarife rejimine geçmiştir. Yani sigortalı ile sigortacı, herhangi bir otoritenin müdahalesi olmadan primi kendileri serbestçe saptayabilmektedirler. Ülkemizde 1990 yılı Mayıs ayından itibaren kaza ve mühendislik; aynı yılın Ekim ayından itibaren de nakliyat ve yangın sigortalarında serbest tarifeye geçilmiştir.

Cevap : d) Hepsi
Türk Ticaret Kanunu’nun 1266. maddesine göre bir poliçenin aşağıdaki hususları ihtiva etmesi gerekir:

Sigortacının ve sigorta ettirenin ve varsa sigortadan faydalanan
kimsenin ad ve soyadı veya ticaret unvanı ile ikametgahları, TC kimlik no ve/veya Vergi no
Sigortanın konusu,
Sigortacının üstüne aldığı rizikolarla bunların başlayacağı ve son bulacağı tarih,
Sigorta bedeli,
Primin tutarı (sigorta ücreti) ile ödeme zamanı ve yeri,
Sigortacının üstüne aldığı rizikoların belirtilmesi,
Tanzim tarihi,
İlgili bakanlıkça onaylanmış bir genel şart.

e) Broker

Cevap : d) Sınıf (klas) belgesi

“Aksi kararlaştırılmadıkça sigorta konusu gemi veya diğer deniz ve göl araçları, sınıflama kurumları (klas müesseseleri) tarafından verilmiş sınıf belgesine sahip olmalı ve bu belge sigorta süresi içinde’’ geçerliliğini korumalıdır. Sınıflama kurumları tarafından verilmiş sınıf belgesine sahip olmayan gemi ve diğer deniz ve göl araçlarının sigorta konusu olabilmesi için yürürlükteki ilgili mevzuat hükümlerine göre inşa edilmiş olmaları zorunludur.”

Bu maddenin izahından önce, gemi sınıflandırma kuruluşlarından bahsetmekte yarar vardır. O zaman madde çok daha iyi anlaşılır. Bilindiği gibi, gemi sınıflandırma kuruluşları, gemileri inşaatın başlamasından itibaren belli standartlara uyarak denetleyen kuruluşlardır. Gemi sahibi, donatan, tekne ve makinelerini belli aralıklarla sınıflandırma kuruluşuna bağlı eksperlerce ekspertizini yaptırmak durumundadırlar.

Dünyadaki belli başlı sınıflandırma kuruluşları ve ülkeleri şunlardır:

Lloyd’s Register of Shipping (LR)

Bureau Veritas (BV)
American Bureau of Shipping (ABS)
Germanischer Lloyd (GL)
Nippon Kaiji Kyokai (NS)
Norske Veritas (NV)
Registro Italiano (RI)
İngiltere

Fransa
ABD
Almanya
Japonya
Norveç
İtalya
Klas belgesi, ilerde de göreceğimiz üzere, tekne sigortalarının fiyatlandırılmasında da önemli rol oynamaktadır. Bu kısa izahlardan sonra şimdi de madde hükmünü açıklayalım:

Türk Ticaret Kanunu’nun 817. maddesi gemilerin “denize ve yola elverişli olması” hükmünü getirmiştir. Buna göre, geminin tekne, makina, kazan ve diğer donanım bakımından normal deniz tehlikelerine karşı koyabilecek durumda olması gerekmektedir. İşte bu 817. maddede sözü edilen “denize ve yola elverişliliği” sağlamak bakımından da gemilerin bir sınıflama kurumundan sınıf belgesi alması icap etmektedir. Her ne kadar madde hükmü “aksi kararlaştırılmadıkça” ifadesi ile başladığı ve bundan da bu hükmün tarafların kararı ile değiştirilebileceği vurgulanmak istenmekte ise de son cümlede “yürürlükteki ilgili mevzuat hükümleri” denmektedir.

Ancak hiç şüphesiz fiyatlandırma bakımından klaslı bir tekne ile klassız arasında da çok büyük fark mevcuttur ve sigortacılar klaslı tekneleri tercih ederler.

Kaldı ki klassız bir teknenin dünya piyasası itibarıyla reasürans plasmanlarının yapılması da mümkün bulunmamaktadır.

Cevap : e) Anadolu

1918’de ilk defa Türk kanunlarına göre “İttihadı Millî” sigorta şirketi kuruldu. Sigortacılığımızdaki asıl gelişme, Cumhuriyetimizin ilanından sonra başlamış ve 1925 yılında İş Bankası tarafından Anadolu Sigorta Şirketi kurulmuştur.

Cevap : d) Dar-Özel
Yangın Sigortalarının Özel Türleri
Sadece yangın rizikosunu temin eden dar kapsamlı yangın poliçeleri, bugün artık yerini değişik rizikoları kapsayan ve daha geniş teminatlı özel yangın poliçesi türlerine bırakmıştır. Sigorta, uluslararası bir olgu olduğu için sigorta uygulamaları da ülkeden ülkeye büyük farklılıklar göstermemekte ve reasürans ihtiyacı nedeniyle de çoğu kez yeknesaklık kazanmaktır.

Cevap : b) Sigorta bedelinin sigorta değerine eşit olması
Tazminat prensibinin bir diğer ifadesi de sigorta bedelinin sigorta değerine eşit olması gerekliliğidir.

Cevap : a) Sigorta bedelinin sigorta değerinden düşük olması
Eksik Sigorta
Tazminat sigortalarında gaye, uğranılan ekonomik kaybı karşılamaktır. Bu nedenle mal ve sorumluluk sigortalarında, sigorta bedelinin sigorta değerine eşit olması gerekir. Eksik sigorta, sigorta bedelinin sigorta değerinden düşük olması hâlidir.

Cevap : b) TC Hazine Müsteşarlığı
Tasdik Sistemi
Bu sistemde sigorta şirketleri, hazırladıkları tarifeleri yetkili organa -Türkiye’de Hazine Müsteşarlığı- onaylattıktan sonra uygulamaya koyarlar.

Ülkemizde hâlen hayat ve sağlık sigortalarında, bu tür tarifeler uygulanmaktadır. Bu sistemde sigorta şirketleri, tıpkı yukarıda serbest tarifede olduğu gibi yine kendi teknik anlayışlarına göre tarife hazırlamakta ve ilgili murakabe organı da bu tarifeyi teknik yönünü dikkate almadan sadece mali ve genel ekonomi politikasını dikkate alarak tasdik etmektedir.

Cevap : c) İstihsal Masrafı Payı
İstihsal Masrafı Payı
İlgili sigorta dalında verilen komisyon vesair masrafların prim gelirine olan nispeti bu payı ifade eder.

Cevap : a) Yenileme Belgesi
Yenileme Belgesi (Tecditname)
Yenileme belgesi, sigortalıların sigorta süresinin bitiminde sigorta teminatından mahrum kalmamaları için sigorta şirketince tek taraflı olarak düzenlenen bir belgedir.

Yıllık poliçeler, sigortalının adı, adresi, rizikonun niteliği, yeri ve sigorta bedeli bakımından herhangi bir farklılık göstermediği takdirde tecditname ile yenilenir. Ancak, belirtilen şartlarda bir değişiklik olduğu takdirde yeni bir poliçe düzenlenmesi gerekir.

Cevap : c) Müşterek sigorta
Türk Ticaret Kanunu’nun 1285. Maddesi, müşterek sigortadan bahsetmektedir. Buna göre birden çok sigortacı, aynı rizikoyu aynı zaman içinde birlikte sigorta eder ve her biri rizikonun belli bir bölümünü üzerine alır. Sigortacıların her birinin üzerine aldığı rizikonun -sigorta bedelinin- toplamı, sigorta edilen menfaatin tamamına eşit olur. Bu durumda her sigortacı, sigorta ettiği bedel kadar sorumluluk taşır. Müşterek sigortada, sigorta bedellerinin toplamı sigorta değerini aşıyorsa aşan kısım çifte sigorta sayılmaz. O zaman sigorta bedellerinin toplamına göre aşkın sigorta var demektir. Müşterek sigortada, muhtelif sigorta mukaveleleri bir bütün olarak kabul edilmektedir.

Kanuna göre müşterek sigortadan bahsedebilmek için aşağıdaki koşulların aynı zamanda ve birlikte var olması gerekir:

Birden çok sigortacı olmalı,
Sigorta konusu aynı olmalı,
Sigorta edilen rizikolar aynı olmalı,
Sigorta poliçelerinin süreleri aynı olmalı,
Hasarın gerçekleştiği tarihte tüm poliçeler yürürlükte olmalı.

Cevap : a) Poliçe
Sigorta Sözleşmesi Nedir?
Poliçe, sigorta akdinin yapılmış olduğunu ve akdin taşıdığı şartları gösteren yazılı bir sözleşmedir, delil niteliğindedir. Sigorta sözleşmesinin Türk Ticaret Kanunu’nun 1263. maddesindeki esasları taşıması, yani sigortanın tanımına uyması gerekir. Bu esaslara göre sözleşme, yani poliçe, sigortalı ile sigortacının karşılıklı yükümlülüklerini gösteren bir anlaşmadır.

Türk Ticaret Kanunu’nun 1266. maddesine göre bir poliçenin aşağıdaki hususları ihtiva etmesi gerekir:

Sigortacının ve sigorta ettirenin ve varsa sigortadan faydalanan kimsenin ad ve soyadı veya ticaret unvanı ile ikametgahları, TC kimlik no ve/veya Vergi no
Sigortanın konusu,
Sigortacının üstüne aldığı rizikolarla bunların başlayacağı ve son bulacağı tarih,
Sigorta bedeli,
Primin tutarı (sigorta ücreti) ile ödeme zamanı ve yeri,
Sigortacının üstüne aldığı rizikoların belirtilmesi,
Tanzim tarihi,
İlgili bakanlıkça onaylanmış bir genel şart.
7397 sayılı “Sigorta Şirketlerinin Murakabesi” Kanunu’nun 28. maddesine göre sigorta sözleşmesi, Hazine Müsteşarlığınca onaylanan genel şartlara uygun olarak yapılır. Poliçe ile ilgili 3 ayrı husus daha var ki onları da ayrı ayrı belirtmek gerekir.