Türkiyenin Toplumsal Yapısı 2022-2023 Vize Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi modern tarih ve modern sosyoloji disiplinleri arasındaki temel farklardan biridir?

A) Tarihçiler kuramdan (teoriden) yararlanmazken; sosyologlar kuramlardan yararlanır ve kuramlar oluştururlar.
B) Tarihçilerin kullandığı araştırma teknikleri, sosyologlara nazaran daha kapsamlıdır.
C) Tarihçiler geçmişle ilgilenir; sosyologlar ise ilgilenmez.
D) Tarih tikel olaylarla ilgilenirken; sosyoloji genellemeler yapmaya yatkındır.
E) Tarihçiler olgulardan çok varsayımlarla ilgilenirken; sosyologlar olgularla ilgilenir.

Cevap : D) Tarih tikel olaylarla ilgilenirken; sosyoloji genellemeler yapmaya yatkındır.

Tarih tikel olaylarla ilgilenirken, sosyoloji genellikle bu tikel olaylardan çıkarılan genellemeler ve toplumsal kalıplarla ilgilenir. Tarihçiler, spesifik olayların ve dönemlerin detaylı analizlerini yaparken, sosyologlar bu analizleri daha geniş toplumsal bağlamlar içinde değerlendirirler.

2. Tanzimat ile birlikte Osmanlı uluslararası ekonomik iş bölümü içinde giderek yarı sömürge bir ülkeye dönüşmüştür. Ancak öte yandan Osmanlı’nın kimi bölgelerinde giderek modern kapitalist ekonomik kurumlar ve modern bir alt yapı ortaya çıkmış; bu ise belli sektörlerin gelişmesine ve bazı liman kentlerinin modern bir çehreye dönüşmesine yol açmıştır.
Yukarıdaki parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisi Tanzimat sonrasında ortaya çıkan yeni sektörler arasında yer almaz?

A) Demir yolu ulaşımı
B) Ticaret
C) İhracat
D) Tarım
E) Sanayi

Cevap : E) Sanayi

3. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu antlaşmasıdır?

A) Ankara Antlaşması
B) Gümrü Antlaşması
C) Lozan Antlaşması
D) Versay Antlaşması
E) Sevr Antlaşması

Cevap : C) Lozan Antlaşması

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu antlaşması C) Lozan Antlaşması’dır. Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanmış ve 6 Ağustos 1924’te yürürlüğe girmiştir. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu’nun halefi olan Türkiye Cumhuriyeti ile birçok ülke arasında imzalanmış ve Türkiye’nin sınırlarını ve bağımsızlığını güvence altına almıştır. Diğer seçenekler diğer tarihsel süreçler ve ülkelerle ilişkilendirilmiş antlaşmalardır.

4. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal yapı ile ilgili bir dersin olası kazanımları arasında yer almaz?

A) Eğitim sistemindeki yapısal değişimi kavramak
B) Toplumsal yapıyı değiştirme yöntemlerini kavramak
C) Toplumsal yapıyı oluşturan çeşitli unsurları ayırt etmek
D) Kişisel tarih ile içinde yaşanan toplumun tarihsel gelişimi arasında bağ kurmak
E) Demografik dönüşümü öğrenmek

Cevap : B) Toplumsal yapıyı değiştirme yöntemlerini kavramak

5. Osmanlı’da batılılaşma etkilerinin gündelik yaşamda da hissedilmesi, ilk kez hangi dönemde gerçekleşmiştir?

A) İttihat ve Terakki yönetimi
B) I. Dünya Savaşı yılları
C) Tanzimat Dönemi
D) II. Abdülhamid Dönemi
E) II. Mahmud Dönemi

Cevap : C) Tanzimat Dönemi

Osmanlı İmparatorluğu’nda batılılaşma etkilerinin gündelik yaşamda ilk kez hissedilmeye başlandığı dönem C) Tanzimat Dönemi’dir. Tanzimat Dönemi, 1839-1876 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu’nda gerçekleşen bir reform dönemidir. Bu dönemde, Batı’dan esinlenilerek Osmanlı toplumunda çeşitli alanlarda değişiklikler ve modernleşme çabaları başlatılmıştır. Bu çabalar, hukuk, eğitim, askeri yapı, yönetim gibi alanlarda Batılı normlara ve kurumlara yaklaşma girişimlerini içermekte ve bu değişiklikler gündelik yaşamı etkilemiştir. Bu dönemde, Osmanlı toplumunda modernleşme ve Batılılaşma yönünde adımlar atılarak gündelik yaşamda da bu etkiler hissedilmeye başlanmıştır.

6. Aşağıdakilerden hangisi modern devlet tipini, diğer devlet tiplerinden ayıran özellikler arasında yer almaz?

A) Modern öncesi devlete nazaran kalabalıklaşan bir bürokratik aygıta ihtiyaç duyar.
B) Askerlik hizmetleri için vergi toplar.
C) Kişiler üzerindeki fiziki cezaları azaltır.
D) Nüfus üzerinde etkin denetim mekanizmaları oluşturmaya çalışır.
E) Geleceğe yönelik planlamalar yapar.

Cevap : B) Askerlik hizmetleri için vergi toplar.

7. Batı’da ortaya çıkan bir standardı, hatta belli bir Sınıfın yaşam biçimini temsil eden “uygarlık” kavramı, zamanla “bilgi ve görgü sahibi insanların oluşturduğu yaşam biçimi” anlamında kullanılmaya başlanmış; giderek genelleştirilip nötrleşmiştir.
Yukarıdaki parçada kavramlarla ilgili olarak ifade edilen durum, aşağıdaki yargılardan hangisini örnekler?

A) Kavramların değişiminde etkili olan unsur, toplumsal yapının değişmesidir.
B) Kavramlar, tamamen nötr ve tarafsız tanımlara dayanır.
C) Kavramlar, politik görüşlerden bağımsız olarak geliştirilmiş net tanımlamalardır.
D) Tarihsel süreç içinde kavramlara farklı anlamlar yüklenebilir.
E) Kavramlar, bilim insanları tarafından tartışılarak tanımlanır.

Cevap : D) Tarihsel süreç içinde kavramlara farklı anlamlar yüklenebilir.

D) Tarihsel süreç içinde kavramlara farklı anlamlar yüklenebilir yargısını örneklemektedir. Parçada belirtilen “uygarlık” kavramının zamanla anlam değiştirmesi ve genelleşmesi, tarihsel süreç içinde kavramların farklı anlamlar kazanabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, doğru yanıt D seçeneğidir.

8. Aşağıdakilerden hangisi birincil toplumsal ilişkileri örneklemektedir?

A) Medya-izleyici ilişkisi
B) Sosyal medyada kurulan ilişkiler
C) Vatandaş-devlet ilişkisi
D) Arkadaş ilişkileri
E) İşçi-patron ilişkisi

Cevap : D) Arkadaş ilişkileri

Birincil toplumsal ilişkiler, doğrudan ve kişisel etkileşimlere dayanan, yakın ve samimi ilişkilerdir. Arkadaş ilişkileri, doğrudan etkileşime dayalı, yakın ve samimi toplumsal ilişkilerdir ve birincil toplumsal ilişkiler kategorisine girer. Diğer seçenekler (A, B, C ve E), daha dolaylı veya resmi toplumsal ilişkileri temsil eder.

9. Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Fermanı’nın yayımlanmasında etkili olan faktörlerden biridir?

A) Gayrimüslim tebaya da haklar vererek yükselen milliyetçi isyanları engelleme çabası
B) Osmanlı ekonomisinin sanayileştirilmesi yönündeki çabalar
C) Türk-Müslüman bir burjuva sınıfı yaratma ve onu güçlendirme çabası
D) Sanayileşen Batılı güçler karşısında daha geniş bir manevra alanı yaratma hedefi
E) Osmanlı toplumundaki sınıf eşitsizliklerini ortadan kaldırma çabası

Cevap : A) Gayrimüslim tebaya da haklar vererek yükselen milliyetçi isyanları engelleme çabası

Tanzimat Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde II. Mahmud döneminde ilan edilmiş ve Osmanlı İmparatorluğu’nda modernleşme ve reform sürecini başlatmıştır. Bu fermanın yayımlanmasında etkili olan faktörlerden biri, toplumsal dengeyi koruma ve iç isyanları önleme çabasıdır. Gayrimüslim tebaya da haklar verilmesi, toplumda eşitlik ve adalete vurgu yaparak farklı etnik ve dini gruplar arasındaki gerilimi azaltmayı amaçlamıştır. Bu şekilde, Tanzimat Fermanı, Osmanlı İmparatorluğu’nda farklı toplumsal gruplar arasındaki dengeyi sağlama amacı taşımıştır. Diğer seçenekler ise Tanzimat Fermanı’nın yayımlanmasında etkili olan diğer faktörleri temsil etmektedir, ancak doğrudan bu fermanın amacını ifade etmekten ziyade genel modernleşme ve reform hedeflerini yansıtmaktadırlar.

10. 1960 yılında askerî darbe ile kapatılan Demokrat Parti’nin geleneğini sürdüren ve 1965 seçimlerinde büyük başarı kazanan parti aşağıdakilerden hangisidir?

A) Türkiye İşçi Partisi
B) Millet Partisi
C) Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi
D) Yeni Türkiye Partisi
E) Adalet Partisi

Cevap : E) Adalet Partisi

1960 yılında askerî darbe ile kapatılan Demokrat Parti’nin geleneğini sürdüren ve 1965 seçimlerinde büyük başarı kazanan parti şıkkı:
E) Adalet Partisi’dir.
Adalet Partisi, 1961 Anayasası sonrasında Demokrat Parti’nin geleneğini sürdürmek amacıyla kurulmuş ve 1965 Türkiye genel seçimlerinde büyük başarı elde etmiştir. Parti, Demokrat Parti’nin siyasi mirasını sürdürerek, o dönemde önemli bir siyasi aktör olmuştur.

Türkiyenin Toplumsal Yapısı 2022-2023 Vize Soruları

11. I. Dünya Savaşı’na girdiği hâlde, bitimini beklemeden savaştan çekilen ülke aşağıdakilerden hangisidir?

A) Rusya İmparatorluğu
B) Amerika Birleşik Devletleri
C) Bulgaristan Krallığı
D) Osmanlı İmparatorluğu
E) Avusturya-Macaristan İmparatorluğu

Cevap : A) Rusya İmparatorluğu

I. Dünya Savaşı’na girdiği hâlde, bitimini beklemeden savaştan çekilen ülke şıkkı:
A) Rusya İmparatorluğu’dur.
Rusya İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı’na katılmış ancak savaşın yıkıcı etkileri ve iç karışıklıklar nedeniyle 1917’de Rusya’da devrimler yaşanmış, Bolşevikler iktidarı ele geçirmiş ve bu süreçte Rusya, savaştan çekilmiştir. Bu nedenle, doğru cevap A) Rusya İmparatorluğu’dur.

12. Aşağıdakilerden hangisi modernleşme sürecinin sonuçları arasında yer alır?

A) Devletin toplum üzerinde denetim kurabileceği araçların azalması
B) Dünya genelinde nüfusun azalması
C) Sınıflı toplumun ortaya çıkması
D) Daha dayanışmacı bir toplumun ortaya çıkması
E) Sanayi kentinin ortaya çıkması

Cevap : E) Sanayi kentinin ortaya çıkması

Sanayi kentinin ortaya çıkması, modernleşme sürecinin önemli sonuçlarından biridir. Modernleşme, endüstrileşme, teknolojik gelişmeler ve ekonomik yapıdaki değişimlerle birlikte şehirleşmeyi artırır ve sanayi kentlerinin ortaya çıkmasına neden olur. Bu dönüşümde, tarım toplumundan sanayi toplumuna geçişle birlikte fabrikalar, endüstriyel tesisler ve büyük şehirlerin oluşumu gözlemlenir. Bu yeni kentlerde, iş fırsatları ve ekonomik büyüme artar, ancak aynı zamanda sosyal, kültürel ve ekonomik yapıda da değişiklikler yaşanır. Bu bağlamda, modernleşme sürecinin sonuçlarından biri olan sanayi kentinin ortaya çıkması, bu dönüşümün önemli bir belirtisidir. Diğer seçenekler modernleşme sürecini tanımlamaktan ziyade farklı sosyal ve ekonomik süreçleri ifade eder.

13. Osmanlı’da toplumsal yapı, vergi verenler ve vergiden yararlananlar olmak üzere ikiye ayrılabilir.
Buna göre aşağıdaki sınıflardan hangisi vergi verenler içinde yer almaz?

A) Sipahi
B) Lonca üyeleri
C) Reaya
D) Gayrimüslim halk
E) Tüccarlar

Cevap : A) Sipahi

14. Modern Batı toplumları sömürgecidir. Batı dışı toplumların geri kalmalarının nedeni, kendi yetersizlikleri değil; sömürgeci politikalardır. Bu politikalar hem ekonomik düzeyde hem de kültürel düzeyde işler; yani Batı ülkeleri hem Batı dışı toplumların kaynaklarını sömürür hem de onlara kendi değerlerini benimsetmeye çalışır.
Yukarıdaki parçada ifade edilen önermeye dayanarak aşağıdaki politikalardan hangisi izlenebilir?

A) Batı ülkeleriyle askerî iş birliğine dayalı bir dış politika
B) Ülke ekonomisini dışa açarak Batı sermayesini ülkeye çekme politikası
C) Batı kültürünü yaygınlaştıracak bir eğitim politikası
D) Batı teknolojisine kapalı bir bilim politikası
E) Ülke ekonomisini dışa kapatarak devlet desteği ile sanayileşme

Cevap : E) Ülke ekonomisini dışa kapatarak devlet desteği ile sanayileşme

15. Osmanlı’nın geniş toprağında yüzyıllardır ona sadık yaşayan Müslüman ve gayrimüslim tebaa, devletin şefkatli kollarıyla kucaklandıkça ve Batılı devletlerin tebaası gibi halkı geliştirecek önlemlerden yararlandıkça kendi içinde de kucaklaşacak ve el birliğiyle ülkeleri için çalışıp savaşacaktır.
Yukarıdaki parçanın yazarı aşağıdaki fikir akımlarından hangisinin savunucusu olabilir?

A) İslamcılık
B) Feminizm
C) Sosyalizm
D) Osmanlıcılık
E) Türkçülük

Cevap : D) Osmanlıcılık

16. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin 1945 sonrasında kalıcı olarak çok partili demokrasiye geçmesi üzerinde etkili olmamıştır?

A) CHP’yi geleneksel olarak destekleyen grupların desteğinin azalması
B) II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’nin dışlanma tehdidi karşısında taraf tutmak ve tuttuğu tarafın temsil ettiği siyasal sistemi benimsemek zorunda kalması
C) Ekonomik açıdan güçlü bir kesimin ortaya çıkması ve bunların siyasal hayatın serbestleştirilmesini istemesi
D) CHP içinde güçlü bir karşıt hareketin ortaya çıkması
E) II. Dünya Savaşı yıllarında uygulanan ekonomi politikalarının halk üzerinde yarattığı hoşnutsuzluk sonucu CHP üzerinde oluşan baskı

Cevap : C) Ekonomik açıdan güçlü bir kesimin ortaya çıkması ve bunların siyasal hayatın serbestleştirilmesini istemesi

17. Modernite kelimesinin tanımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 16. yüzyıldan itibaren Batı’da ortaya çıkan ve içinde yaşadığımız çağı şekillendiren bir dizi dönüşümdür.
B) Batı’da ilk örneği görülen ve kentleşme, bireyselleşme gibi unsurlarla tanımlanan yeni bir yaşam tarzıdır.
C) 19. yüzyılda Batılı büyük güçler arasında ortaya çıkan rekabettir.
D) Modern dünyanın değerlerini diğer alternatiflere yeğ tutan bakış açısıdır.
E) Batı’nın Batı dışı toplumları sömürgeleştirmesi sürecini oluşturan unsurların tamamıdır.

Cevap : B) Batı’da ilk örneği görülen ve kentleşme, bireyselleşme gibi unsurlarla tanımlanan yeni bir yaşam tarzıdır.

18. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de 1930’dan başlayarak 15 yıl boyunca kesintisiz tek parti yönetiminin başlamasına yol açan etkenler arasında yer almaz?

A) İktidardakilerin faşist anlayışı benimsemesi
B) Dünyada da tek parti yönetimlerinin yaygınlaşması
C) 1929 ekonomik krizinin etkisi ile ekonomik kapanmaya ve merkezileşmeye yönelinmesi
D) Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimi sonrası iktidar partisinde tedirginlik oluşması
E) Diğer tek parti yönetimlerinin başarılı bir kalkınma çizgisi yakalaması

Cevap : A) İktidardakilerin faşist anlayışı benimsemesi

19. Ekonominin siyaseti, kültürü, hukuku, eğitimi ve diğer tüm toplumsal alanları belirlediğini iddia eden yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Modernist Yaklaşım
B) Ekonomik Belirlenimcilik
C) Bütüncül Yaklaşım
D) Romantik Akım
E) Liberalizm

Cevap : B) Ekonomik Belirlenimcilik

20. Osmanlı nüfusunun büyük çoğunluğunu köylüler oluşturuyordu.
Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi bu durumla doğrudan ilişkilidir?

A) Nüfus fazlalığı nedeniyle yükselme döneminde Osmanlı ekonomisinde para kullanımı yaygındır.
B) Osmanlı topraklarında devlet mülkiyeti yaygınlaşmıştır.
C) Osmanlı’daki ekonomik faaliyetin önemli bir kısmını tarımsal üretim oluşturur.
D) Osmanlı’da uluslararası tarımsal ürün ticareti yoktur.
E) Osmanlı’da kentler gelişmemiştir.

Cevap : C) Osmanlı’daki ekonomik faaliyetin önemli bir kısmını tarımsal üretim oluşturur.