Sosyal Psikolojiye Giriş-I Ünite-10

Çatışma ve Uzlaşma: İnsan İlişkilerindeki Dinamikler

Çatışma ve uzlaşma, insan ilişkilerinin ayrılmaz bir parçasıdır ve sosyal psikolojinin önemli bir konusu olarak incelenir. Bu makalede, çatışma ve uzlaşmanın ne olduğunu, neden meydana geldiğini ve nasıl yönetilebileceğini inceleyeceğiz.

Çatışmanın Tanımı

Çatışma, farklı insanlar veya gruplar arasında çıkan anlaşmazlıklar veya çıkar çatışmalarıdır. Çatışma, bireylerin farklı hedeflere veya kaynaklara sahip olmaları durumunda ortaya çıkabilir. Bu hedeflerin veya kaynakların sınırlı olduğu durumlar, gruplar arasındaki çatışmayı daha da şiddetlendirebilir. Örneğin, ekonomik kaynaklar, toprak, güç veya prestij gibi konularda yaşanan rekabet çatışmaya neden olabilir.

Çatışmanın Nedenleri

Çatışmanın temel nedenleri şunlar olabilir:

Kaynaklar: İnsanlar arasındaki kaynakların sınırlı olması çatışmalara yol açabilir. Örneğin, bir işyerinde terfi için sadece bir pozisyonun bulunması durumunda çalışanlar arasında çatışma yaşanabilir.

İletişim Sorunları: Yanlış anlamalar, eksik iletişim veya iletişim eksikliği, insanlar arasındaki çatışmaların nedenlerinden biri olabilir.

Farklı Değerler ve İnançlar: İnsanların farklı değerlere, inançlara ve kültürlere sahip olmaları, anlaşmazlıklara yol açabilir. İnandıkları değerler çatışan kişiler arasında gerilime neden olabilir.

Rekabet: Kişiler veya gruplar arasındaki rekabet, çatışmanın sık görülen bir nedenidir. İnsanlar, kaynaklar veya prestij için birbirleriyle yarıştıklarında çatışma doğabilir.

Uzlaşmanın Önemi

Çatışmaların çözümü ve uzlaşma, toplumlar ve organizasyonlar için son derece önemlidir. Uzlaşma, taraflar arasındaki gerilimi azaltabilir, işbirliği ve dayanışmayı teşvik edebilir ve uzun vadeli ilişkilerin sürdürülebilirliğini sağlayabilir. Ayrıca, toplumsal barışın ve istikrarın korunmasına yardımcı olabilir.

Çatışmanın Yönetimi ve Uzlaşma

Çatışmanın yönetimi ve uzlaşma sağlama süreci, çeşitli yöntemler içerebilir. İşte bazı temel yaklaşımlar:

İletişim: Sorunları açıkça ve samimi bir şekilde konuşmak, çatışmanın başlangıcından çözümüne kadar önemlidir. İyi bir iletişim, taraflar arasında anlayışı artırabilir.

Pazarlık: Taraflar arasında bir çözüme ulaşmak için pazarlık yapmak yaygın bir yaklaşımdır. Her iki taraf da kazan-kazan bir sonuca ulaşmayı hedefler.

Üçüncü Taraf Müdahalesi: Uzlaşma sağlamak için bağımsız bir üçüncü tarafın (arbitrasyon, medyasyon vb.) müdahalesi gerekebilir. Bu kişiler, tarafsızlıklarıyla çözüm sürecine rehberlik edebilirler.

Empati: Tarafların birbirlerinin bakış açısını anlama ve empati kurma çabaları, çatışmanın çözümünde yardımcı olabilir.

Yönetim Becerileri: Çatışma yönetimi becerileri, bireylere ve gruplara yardımcı olabilir. Bu beceriler, öfkeyi kontrol etme, olumlu iletişim kurma ve çözüm odaklı düşünme içerir.

Sonuç olarak, çatışma ve uzlaşma, insan ilişkilerinin kaçınılmaz bir parçasıdır. İyi yönetildiğinde, çatışma taraflar arasında daha sağlam ve sürdürülebilir ilişkilere yol açabilir. Bu nedenle, çatışma yönetimi becerilerini geliştirmek ve uzlaşma sağlamak toplumlar, organizasyonlar ve bireyler için önemlidir.

1- Aşağıdakilerden hangisi gruplar arası çatışmaya bir örnek olabilir?

A) Bir çocuğun okula gitmek istemediği için annesiyle tartışması
B) Otobüs beklerken bazı kişilerin sıra kavgasına tutuşması
C) Birinin komşusu gürültü yaptığı için şikayetçi olması
D) Bir gezi sırasındaki kısıtlı zamanda nerede yemek yenileceğine dair ikiye bölünen grup arasında yaşanan sürtüşme
E) Bir kişinin istediği ilacı yazmadığı için doktora kızması

Cevap : D) Bir gezi sırasındaki kısıtlı zamanda nerede yemek yenileceğine dair ikiye bölünen grup arasında yaşanan sürtüşme

2- Aşağıda yer alan çatışmayla ilgili bilgilerden hangisi doğrudur?

A) Her çatışmanın sonunda muhakkak olumlu bir sonuç yatmaktadır.
B) Aralarında çatışma olan kişilerin ciddi psikolojik problemleri vardır.
C) Çatışmalar insanların birbirine bağlı olarak yaşaması sonucunda ortaya çıkan engellenmesi zor doğal süreçlerdir.
D) Çatışmaları çözmenin en sağlıklı yolu kolluk kuvvetlerinden destek istemektir.
E) Gelişmiş ülkelerde gruplar arası çatışmalar nadiren ortaya çıkar.

Cevap : C) Çatışmalar insanların birbirine bağlı olarak yaşaması sonucunda ortaya çıkan engellenmesi zor doğal süreçlerdir.

3- Daha ekonomik olduğu için sürekli plastik atığa sebep olabilecek şekilde hazır gıda ürünleri seçen bir kişi, bu seçimiyle kağıt ambalajlı ürünlere kıyasla ay içinde ortalama 100 tl kar elde etmektedir. Bu durum aşağıdaki olgulardan hangisiyle açıklanır?

A) Kaynak ikilemi
B) Toplumsal ikilemler
C) Beleşçi sorunu
D) Sürtüşme
E) Grupdüşün

Cevap : B) Toplumsal ikilemler

4- Tutsak ikilemi oyununu kullanan araştırmalarda genel olarak en çok hangi sonuç ortaya çıkmıştır?

A) Oyuncular birbirleriyle iş birliği içine girerek en az cezayı alırlar.
B) Bir oyuncuya ötekinin itiraf etmediği söylenmesine rağmen kendisi yine de itiraf eder.
C) Oyuncular susma hakkını kullanmak ister.
D) Oyuncular ceza süreleri konusunda pazarlık yapar.
E) Oyuncular birbirlerine güvenmedikleri için iş birliğine girmez ve her ikisi de fazla sürelerde ceza alır.

Cevap : E) Oyuncular birbirlerine güvenmedikleri için iş birliğine girmez ve her ikisi de fazla sürelerde ceza alır.

5- Aşağıdakilerden hangisi beleşçi sorununa bir örnek değildir?

A) Harcamaların ortak bir kumbaradan yapılacağı bir ofiste kumbaraya sürekli diğerlerinden daha az miktarda para atan birinin bulunması
B) Çevrenin yerel halk tarafından temiz tutulduğu bir plajda kendi atıklarını başkasının temizleyeceğinden emin olarak plajdan ayrılan bir kişi
C) Merkezi sistemle ısınan bir binada faturanın dairelere bölüneceğini bildiği için kaloriferi normalden daha yüksek derecelerde yakan kişilerin olması
D) Trafik kazası sırasında sürücünün kamu malına zarar vermesi
E) Grup çalışmasında bir kişinin üzerine düşen işi yarım yamalak yapması

Cevap : D) Trafik kazası sırasında sürücünün kamu malına zarar vermesi

6- Hangisi gruplar arası çatışmaları ortaya çıkarabilecek temel sebeplerden olamaz?

A) Ödül için rekabet
B) Kaynakların sınırlı olması
C) Grup içinde kişisel hırsları yüksek sorunlu kişiler olması
D) Birbirine güvenmeme
E) Sağlıklı bir iletişimin kurulamaması

Cevap : C) Grup içinde kişisel hırsları yüksek sorunlu kişiler olması

7- Hangisi toplumsal ikilemleri çözmek için izlenebilecek yöntemlerden sayılmaz?

A) Çeşitli düzenlemelerle bireylerin sorumluluklarının belirlenmesi ve kaynakların kullanım haklarının netleştirilmesi
B) Sorun yaratan kişilerin tespit edilerek toplumdan derhal dışlanması
C) Büyük grupların küçük alt gruplara bölünmesi
D) Ödüllerin ve yaptırımların belirlenerek herkese eşit şekilde uygulanması
E) Bireylere iş birliği normunun faydalı olduğunun hatırlatılması

Cevap : B) Sorun yaratan kişilerin tespit edilerek toplumdan derhal dışlanması

8- Şerif’in deneyinde gruplar arasındaki çatışmanın altında yatan sebep hangisiyle açıklanamaz?

A) Minimal grup paradigmasıyla
B) Yaşadıkları engellenmeler ve hayal kırıklıklarıyla
C) Birbirleriyle rekabet etmeleriyle
D) Yanlış koşullarda gerçekleşen temasla
E) Çocukların sorunlu ailelerden gelmiş olmasıyla

Cevap : E) Çocukların sorunlu ailelerden gelmiş olmasıyla

9- Şerif’in deneyinden yola çıkarak iş birliği ile ilgili hangisi söylenebilir?

A) İş birliği liderlerin grup üyelerini zorladığı bir süreçtir.
B) Gruplar samimi bir şekilde birbirleriyle iş birliği sürecine giremez.
C) İş birliği çatışmayı sona erdirmede biriken bir etkiye sahiptir.
D) Grupların iş birliği yapmalarının sebebi cezalandırılma korkusudur.
E) İş birliği üçüncü bir tarafın arzularını gerçekleştirmek üzere yapılır.

Cevap : C) İş birliği çatışmayı sona erdirmede biriken bir etkiye sahiptir.

10- Hangisi uzlaşma için sağlanması gereken şartlardan değildir?

A) Uzlaşacak taraflara ödül vadedilmesi
B) Sağlıklı bir pazarlık süreci
C) Tarafları ortak noktaya çekebilme
D) İki tarafın da uzlaşmak istemesi
E) Eşit koşulların sağlanması

Cevap : A) Uzlaşacak taraflara ödül vadedilmesi