Psikoloji 2023-2024 Vize Soruları

Psikolojinin Çeşitli Boyutları: İnsan Davranışlarını Anlama ve Açıklama

Psikoloji, insan zihninin derinliklerine inmek ve davranışlarını anlamak amacıyla bilimsel bir çerçevede faaliyet gösteren bir disiplindir. Psikoloji biliminin temel amacı, insan davranışlarını incelemek ve açıklamaktır. Bu kapsamlı alan, bir dizi farklı alt disiplini içerir ve insan davranışları üzerine çeşitli teoriler ve yaklaşımlar geliştirmiştir.

Heider’in Fenomenolojik Atıf Teorisi ve Ergen Davranışları

Heider’in Fenomenolojik Atıf Teorisi, bireylerin davranışlarını başkalarının eylemleriyle ilişkilendirmelerini açıklar. Örneğin, bir ergenin babasının diploma törenine gelmeme nedenlerini inceleyen bir araştırma, dışsal atıfı ele alabilir. Kaza geçiren bir bebeğin acil ameliyatına çağrılma durumu, Heider’in teorisine göre dışsal bir atıf örneği olabilir.

Arketip Kavramı ve C.G. Jung’un Katkıları

Arketip kavramını ortaya atan kuramcı C.G. Jung’dur. Jung, kolektif bilinçaltının derinliklerinde ortak semboller ve temalar bulunduğunu savunmuştur. Onun analitik psikoloji yaklaşımı, bireyin kişisel bilinçaltının ötesinde, evrensel ve ortak deneyimlere odaklanır.

İlk İzlenimlerin Önemi ve Kaynakları

İlk izlenimler, bir kişinin başkaları hakkında oluşturduğu ilk değerlendirmelerdir. İlk izlenimler genellikle ses tonu, konuşma tarzı, fiziksel özellikler ve benzeri faktörlere dayanır. Ancak, erken dönem travmaları bu izlenimleri oluşturan kaynaklardan biri değildir.

Psikolojinin Alt Alanları ve Çeşitliliği

Psikolojinin alt alanları, insan davranışlarının çok boyutlu ve çeşitli olması nedeniyle ortaya çıkar. Psikologlar, farklı perspektiflerden insan zihnini anlamaya çalışırlar ve bu çeşitlilik, psikolojinin farklı alt disiplinlere ayrılmasına yol açar.

Zeka Testleri ve Yanılgılar

Zeka testleri, bireylerin zihinsel yeteneklerini ölçen araçlardır. Ancak, testi uygulayanın kişinin durumuna göre farklı yönergeler verebilmesi, zeka testlerinin objektif olmasını zorlaştırabilir. Bu durum, testin güvenilirliği üzerinde etkili olabilir.

İnsan Davranışları ve Toplumsal Etkileşim

İnsan davranışlarını anlamak için psikologlar, bireylerin gruplara olan uyumlarını ve etkileşimlerini incelemektedir. Azınlık etkisi, insanların normlara uymama davranışlarını açıklar ve bu durum, toplumsal etkileşimlerin karmaşıklığını vurgular.

Veri Toplama Yöntemleri ve Anketlerin Rolü

Psikologlar, araştırmalarında çeşitli veri toplama yöntemlerini kullanırlar. Anketler, geniş veri setleri elde etmek için etkili bir yol olabilir, özellikle öğrencilerin yemekhane görüşlerini anlamak gibi konularda.

Bilimsel Faaliyetlerin Amacı ve Hedefler

Bilimsel faaliyetlerin amacı, doğaya ilişkin deneyimleri tutarlı ve sistematik olarak açıklamak, anlamak ve bilgi birikimini artırmaktır. Ancak, bilimsel faaliyetlerin gelecekle ilgili kehanetlerde bulunma amacı taşımadığına dikkat çekmek önemlidir.

Makalede ele alınan bu konular, psikolojinin geniş yelpazesini kapsamaktadır. İnsan davranışlarını anlamak ve açıklamak, psikolojinin temel amacı olmasının yanı sıra, farklı teoriler, testler ve araştırma yöntemleri aracılığıyla bu anlamaya ulaşma çabalarını içermektedir.

2- Heider’in Fenomenolojik Atıf Teorisi’ne göre, bir kişi dışsal atıf yaparak bir başkasının davranışını açıklıyorsa, bu durumda kaza geçiren bir bebeğin acil ameliyatına çağrıldığı gibi dışsal bir nedene atıf yapması söz konusudur.

3- Arketip kavramını ortaya atan kuramcı Carl Gustav Jung’dur. Arketipler, evrensel semboller, motifler veya temalar olarak düşünülen, kültürler arası benzerlik gösteren, insan deneyiminin ortak öğeleridir.

4- İlk izlenimlerin kaynakları arasında erken dönem travmaları bulunmamaktadır. İlk izlenimler genellikle ses tonu, konuşma tarzı, hedef kişinin fiziksel özellikleri gibi faktörlere dayanır.

5- Psikolojinin alt alanlarının olmasının temel nedeni, insan davranışlarının çok boyutlu ve çeşitli olmasıdır. Bu, psikologların farklı alanlarda uzmanlaşarak insan davranışlarını daha derinlemesine incelemelerini sağlar.

6- Hipokrat ve Galen’in kişilikle ilgili görüşlerinin ortak yanı, kişilik ile beden fizyolojisinin birbiri ile bağlı olduğunu ifade etmeleridir.

7- Psikolojinin diğer disiplinlerden farkını tanımlamada, psikolojinin test ve teknikler kullanarak insanları sistematik olarak incelemesi, bu alandaki araştırma yöntemini vurgular.

8- Bilimsel faaliyetlerin amacı arasında yer almaması gereken bir seçenek, “İnsanlığın geleceği hakkında kehanetler bildirmek ve yorumlar yapmak”tır. Bilimsel faaliyetler, nesnel verilere dayalı, sistematik ve tutarlı bilgi üretmeyi amaçlar.

9- Zeka testleri ile ilgili olarak, testi uygulayanın kişinin durumuna göre farklı yönergeler verebilmesi mümkün değildir. Zeka testlerinin uygulama prosedürü standartlaştırılmıştır.

10- M. Şerif ve S. Asch’in deneyleri çerçevesinde insanların gruba uyma davranışları ile ilgili olarak, belirsiz durumlar uymama davranışını arttırır. Bu, kişilerin belirsiz durumlarda gruptan bağımsız davranma eğiliminde olduğunu gösterir.

11- AB Üniversitesi CD Fakültesi öğrencilerinin yemekhaneler hakkındaki görüşlerini öğrenmek isteyen bir araştırmacı, kısa sürede kapsamlı bir veri seti elde etmek için anket veya soru listesi gibi yöntemleri tercih edebilir.

12- “Demokratik tutuma sahip ebeveynlerle otokratik tutuma sahip ebeveynlerin 3-5 yaş arası çocuklarının KDT ile ölçülen otonom davranma düzeyleri arasında bir fark var mıdır?” sorusu betimsel bir sorudur, çünkü bu soru var olan durumu tanımlamaya yöneliktir.

13- Zekayı açıklayan kuramları ayıran temel farklılık, zekanın genel mi yoksa alana özel mi olduğudur. Bu, zeka konusundaki kuramların temel bir ayrımını ifade eder.

14- Olgular arasındaki neden-sonuç bağlantılarını araştırabilen desen, deneysel desendir. Bu desen, bir değişkenin diğerine neden olup olmadığını belirlemek amacıyla kontrol grupları ve deney grupları kullanır.

15- “Nasıl biriyim?” sorusuna cevap veren kişilik kuramcılarından biri C.G. Jung değildir. C.G. Jung, kişilikle ilgili olarak daha çok arketipler ve kolektif bilinçdışı üzerine çalışmıştır.

16- “Ortak bilinç dışı” kavramı ile ilgili olarak, bu kavramın geçmiş kuşaklardan aktarılan davranış örüntülerini, bellek izlerini ve ortak anıları ifade ettiği söylenebilir.

17- Eğer bir özelliğin mutlak sıfır noktası varsa, ölçüm düzeyi kesit alıcıdır. Kesit alıcı ölçüm düzeyinde, bir özelliğin sıfır noktası (yokluk hali) bulunur.

18- Normlara uygun davranmamanın nedenleri ile ilgili olarak, bu durumu açıklayan etki azınlık etkisidir. Azınlık etkisi, normlara uymama durumunu ve normların değişebilirliğini açıklar.

19- Dört-beş yaşındaki çocukların sınıf ortamında yardım davranışlarını anlamak için kullanılan tekniklerden biri gözlem, ölçekler ve görüşmelerdir. Ancak göz izleme cihazı bu tür bir durumda kullanılmaz.

20- İnsanların gruba uyma davranışının nedenleri arasında yer almayan bir seçenek, “Eş bulmayı kolaylaştırdığı için”dır. Gruba uyma davranışının nedenleri genellikle sosyal onay, bilgi edinme, grup içindeki rol ve benzeri faktörlere dayanır.

1. Psikoloji biliminin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eğitim-öğretim süreçlerini geliştirmek
B) İnsan zihninin amacı hakkında felsefi görüşler ortaya atmak
C) İnsan davranışlarını incelemek ve açıklamak
D) İnsanların hastalıklarına çözüm bulmak
E) Ebevyn-çocuk ilişkilerini düzeltmek

Cevap : C) İnsan davranışlarını incelemek ve açıklamak

2. Heider’in Fenomonolojik Atıf Teorisine göre, bir ergen babasının diploma törenine gelmeme nedenlerini açıklamak için “dışsal atıf” yapıyor ise aşağıdaki gerekçelerden hangisini söyler?

A) Unutkan bir insan olduğu için
B) Yalnızca kendini önemsediği için
C) Kaza geçiren bir bebeğin acil ameliyatına çağrıldığı için
D) Kız kardeşimi daha çok sevdiği için
E) İhmalkar bir insan olduğu için

Cevap : C) Kaza geçiren bir bebeğin acil ameliyatına çağrıldığı için

3. Arketip kavramını ortaya atan kuramcı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hipokrat
B) C.G. Jung
C) S. Freud
D) K. Horney
E) A. Adler

Cevap : B) C.G. Jung

4. Aşağıdakilerden hangisi ilk izlenimlerin kaynaklarından olamaz?

A) Ses tonu veya konuşma tarzı
B) Erken dönem travmaları
C) Hedef kişinin fiziksel özellikleri
D) Hedef kişinin bize benzerliği
E) Hedef kişinin temel kişilik özelliği ile ilgili yapılan çıkarım

Cevap : B) Erken dönem travmaları

5. Psikolojinin alt alanları olmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Psikologların bilimsel merakları
B) Eski teorilerin bu çerçevede olması
C) Toplumun bu bilgilere ihtiyacı olması
D) İnsan davranışlarının çok boyutlu ve çeşitli olması
E) Pratik hayatta bu bilgilerin kullanılacak olması

Cevap : D) İnsan davranışlarının çok boyutlu ve çeşitli olması

6. Hipokrat ve Galen’in kişilik ile ilgili görüşlerinin ortak yanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Beyin loplarının hangi mizaç özelliklerini ortaya çıkardıkları
B) Kişilik ile beynin bağını kurmaları
C) Kişiliği beden şekline göre tasniflemeleri
D) Kişilik bozuklarını tanımlamaları
E) Kişilik ile beden fizyolojisinin birbiri ile bağlı olduğunu ifade etmeleri

Cevap : E) Kişilik ile beden fizyolojisinin birbiri ile bağlı olduğunu ifade etmeleri

7. Aşağıdakilerden hangisi psikolojinin benzeri sorularla ilgilenen diğer disiplinlerden farkını tanımlamaz?

A) Bu soruları araştırırken kullanılan araştırma yöntemi
B) İnsan ve dünyasını anlamak üzerine çalışıyor olması
C) Test ve teknikler kullanarak insanları sistematik olarak incelemesi
D) İnsanın yapısına ilişkin nedensel açıklamalar yapmak için deneyler yürütmesi
E) Davranışları ve zihinsel süreçleri ölçme-değerlendirme yaparak ele alması

Cevap : C) Test ve teknikler kullanarak insanları sistematik olarak incelemesi

8. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel faaliyetlerin amacı değildir?

A) Bilimsel bilginin üretimi hakkında bir yöntem ortaya koymak
B) Doğaya ilişkin deneyimleri tutarlı ve sistematik olarak açıklamak
C) Doğaya ilişkin deneyimleri anlaşılır kılmak
D) İçinde yaşanılan dünya ile ilgili bilgi birikimini arttırmak
E) İnsanlığın geleceği hakkında kehanetler bildirmek ve yorumlar yapmak

Cevap : E) İnsanlığın geleceği hakkında kehanetler bildirmek ve yorumlar yapmak

9. Zeka testleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Testi uygulayan, kişinin durumuna göre farklı yönergeler verebilir.
B) Zeka testlerinin puanlaması standardize edilmiştir.
C) Testi uygulayan, standart bir uygulama prosedürüne göre hareket eder.
D) Testten alınan ham puanın anlamı testin norm değerlerine göre hesaplanır.
E) Zeka testlerinin görevleri standardize edilmiştir.

Cevap : A) Testi uygulayan, kişinin durumuna göre farklı yönergeler verebilir.

10. M. Şerif ve S. Asch’in deneyleri çerçevesinde insanların gruba uyma davranışları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Bir grupta oluşmuş normlara direnç gösteren az sayıda kişi olmaktadır.
B) İnsanlar en aşikar yanlışlarda bile gruba uymayı sürdürebilirler.
C) Belirsiz durumlar uymama davranışını arttırır.
D) Normlar kuşakta kuşağa aktarılabilir.
E) İnsanlar belirsiz durumlarda eski normları koruma eğilimi gösterirler.

Cevap : C) Belirsiz durumlar uymama davranışını arttırır.

11. AB Üniversitesi CD Fakültesi öğrencilerinin yemekhaneler hakkındaki görüşlerini öğrenmek isteyen bir araştırmacı, kısa sürede kapsamlı bir veri seti elde etmek için hangi veri toplama yolunu kullanmalıdır?

A) Test
B) Odak grup
C) Görüşme
D) Derinlemesine görüşme
E) Anket/Soru Listesi

Cevap : E) Anket/Soru Listesi

12. “Demokratik tutuma sahip ebeveynlerle otokratik tutuma sahip ebeveynlerin 3-5 yaş arası çocuklarının KDT ile ölçülen otonom davranma düzeyleri arasında bir fark var mıdır?”
Yukarıdaki verilen sorunun yöntemine göre türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Derleme
B) Yarı deneysel
C) Deneysel
D) Betimsel
E) Meta analiz

Cevap : D) Betimsel

13. Zekayı açıklayan kuramları ayıran en temel farklılık aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zeka düzeyinin insanlar arasında normal dağılım göstermesi
B) Zeka düzeyinin biyolojik cinsiyete göre değişip değişmediği
C) Toplumsal sınıflar arasında zeka farklılıkları olup olmadığı
D) Farklı kültürlerin zekice davranış anlayışlarının benzer olup olmadığı
E) Zekanın genel mi olduğu yoksa alana özel mi olduğu

Cevap : E) Zekanın genel mi olduğu yoksa alana özel mi olduğu

14. Olgular arasındaki neden- sonuç bağlantılarını araştırabildiğimiz desen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ardışık Desen
B) Korelasyonel
C) Derleme
D) Deneysel
E) Betimsel

Cevap : D) Deneysel

15. Aşağıdaki kişilik kuramcılarından hangisi “Nasıl biriyim?” sorusuna cevap veren özellik kuramcılarından değildir?

A) Costa ve McGrea
B) R. Cattell
C) H. Eysenck
D) C.G. Jung
E) G. Allport

Cevap : D) C.G. Jung

16. “Ortak bilinç dışı” kavramı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Geçmiş kuşaklardan aktarılan davranış örüntüleridir.
B) Geçmiş kuşakların travmalarıdır.
C) Ortak anıların her kuşakta yeniden ele alınmasıdır.
D) Eski kuşaklardan kalan bellek izleridir.
E) Tarih öncesi dönemlerden itibaren biriken deneyimlerdir.

Cevap : B) Geçmiş kuşakların travmalarıdır.

17. Eğer bir özelliğin mutlak sıfır noktası (yokluk hali) var ise, hangi tür ölçüm düzeyinde ölçüm yapılabilir?

A) Eşit aralıklı
B) Kesit alıcı
C) Sınıflandırıcı
D) Sıralayıcı
E) Oranlı

Cevap : B) Kesit alıcı

18. Bazı insanların normlara uygun davranmamasını ve normların değişebilirliğini açıklayan etkiye verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Azınlık etkisi
B) Çoğunluk etkisi
C) Direnç etkisi
D) Toplumsal değişme
E) Sistematik duyarsızlaştırma

Cevap : A) Azınlık etkisi

19. Dört-beş yaşta, sınıf ortamında hangi tür yardım davranışlarının görülebileceğini anlamak isteyen bir araştırmacı hangi tekniği kullanmaz?

A) Göz izleme cihazı
B) Ölçek (öğretmen gözlemi)
C) Görüşme
D) Ölçek (ebeveyn gözlemi)
E) Gözlem

Cevap : A) Göz izleme cihazı

20. İnsanların gruba uyma davranışının nedenleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Eş bulmayı kolaylaştırdığı için
B) Bir grupta nasıl davranılacağı hakkında bilgi edinmeyi kolaylaştırdığı için
C) Grup içinde onaylanmak, takdir görmek iyi oluş halini desteklediği için
D) Bir sosyal grupta nasıl düşünüldüğü hakkında yol gösterdiği için
E) Bir grubun parçası olabilmek için

Cevap : A) Eş bulmayı kolaylaştırdığı için