Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-1 2023-2024 Vize Soruları

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Osmanlı İmparatorluğu, tarih sahnesinde uzun bir süre varlık göstermiş, ancak iç ve dış etkenlerle karşı karşıya kalarak zorlu bir çöküş sürecine girmiştir. İşte bu dönemdeki önemli olaylardan biri, Birinci Dünya Savaşı’na denk gelen ekonomik değişimlerdir. Yerli şirketlerin desteklenmesi, iaşe sorunu, yeni gümrük tarifesinin kabulü gibi ekonomik gelişmeler, imparatorluğun savaş döneminde karşılaştığı zorlukları ortaya koymaktadır.

Bununla birlikte, Osmanlı toplum örgütlenmesinde etkili olan Millet Sistemi, özellikle gayrimüslim azınlıkların Zımmî hukukundan yararlandığı bir düzeni ifade etmiştir. Ancak 16. yüzyılın sonlarından itibaren başlayan Buhran Dönemi, imparatorluğun duraklama ve gerileme sürecini temsil ederken, II. Mahmut’un Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye’yi kurması, modernleşme çabalarının bir yansımasıdır.

Tanzimat dönemiyle birlikte Osmanlı’da yapılan reformlar arasında önemli bir yere sahip olan Islahat Fermanı, müslim-gayrimüslim eşitliğini sağlamayı hedeflemiştir. Ancak, Osmanlı-Rus Savaşı sonrası imzalanan antlaşmalar, özellikle Edirne Antlaşması ile bağımsız Yunan devletinin önünü açmıştır.

Osmanlı Devleti’nin ilk dış borçlanmasını ise Kırım Savaşı sırasında gerçekleştirmesi, ekonomik zorluklarla birlikte devletin dışa bağımlılığını gösterirken, II. Meşrutiyet Dönemi’nde uygulanan Nizam-ı Cedit ıslahatları, Sultan III. Selim döneminde hayata geçirilmiştir.

Osmanlı’nın zorlu dönemlerinden biri olan 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması, Rusya’nın Ortodoksların himayesini talep ettiği bir süreci başlatmış, Aynalıkavak Tenkihnamesi ile de Kırım tamamen kaybedilmiştir. Bu süreçte, Osmanlı topraklarının azalması ve dış baskılar, devletin içsel zorluklarını artırmıştır.

İlk Türk Anayasası olarak bilinen Kanun-i Esasi, Osmanlı’nın çağdaşlaşma çabalarının bir ürünüdür. Ancak, I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf devletleri arasında imzalanan gizli anlaşmalardan biri olan Erzincan Antlaşması, Osmanlı için bir dönüm noktası olmuştur.

Namık Kemal ve İttihat ve Terakki Cemiyeti İlişkisi:

Namık Kemal, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer almamıştır, bu doğru. Ancak, Namık Kemal’in Osmanlıcılık fikrini savunup savunmadığı konusu daha karmaşıktır. Namık Kemal, Osmanlıcılık akımının başlıca temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. Osmanlıcılık, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli etnik ve dini gruplarını bir arada tutmayı amaçlayan bir ideolojiydi. Namık Kemal, bu fikri, Osmanlı vatandaşlarının eşit haklara sahip olması gerektiğini vurgulayarak savunmuştu.

Rüsum-ı Sitte İdaresi ve Galata Bankerleri:

Rüsum-ı Sitte İdaresi, Osmanlı İmparatorluğu’nun vergilendirme sistemiyle ilgiliydi ve Galata bankerleriyle ilişkisi, özellikle dış borçlanma sürecini başlatması açısından önemliydi. Ancak, bu idarenin doğrudan Galata bankerleriyle yapılan görüşmeler sonucu kurulduğunu söylemek, olayın çok basite indirgenmiş bir yorumu olur. Rüsum-ı Sitte İdaresi, Osmanlı İmparatorluğu’nun mali yapısını düzenlemeye yönelik daha geniş çaplı bir çabanın bir parçasıydı ve bu süreçte çeşitli aktörler ve etkenler rol oynamıştır.

Sonuç olarak, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-1 dersi kapsamında incelenen bu olaylar, Osmanlı İmparatorluğu’nun çalkantılı dönemini ve Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atmaya yönelik önemli adımları içermektedir. Bu tarihi olaylar, Türk milletinin bağımsızlık ve modernleşme mücadelesinin temel taşlarını oluşturmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu’nun tarih sahnesindeki varlığı, uzun bir süre devam etmiş ancak iç ve dış etkenlerle karşı karşıya kalarak çöküş sürecine girmiştir. Birinci Dünya Savaşı’na denk gelen ekonomik değişimler, yerli şirketlerin desteklenmesi, iaşe sorunu, yeni gümrük tarifesinin kabulü gibi faktörlerle birlikte ortaya çıkmıştır. Bu dönem, imparatorluğun savaş döneminde karşılaştığı ekonomik zorlukları gözler önüne sermektedir.

Osmanlı toplum örgütlenmesinde etkili olan Millet Sistemi, özellikle gayrimüslim azınlıkların Zımmî hukukundan yararlandığı bir düzeni ifade etmiştir. Ancak 16. yüzyılın sonlarından itibaren başlayan Buhran Dönemi, imparatorluğun duraklama ve gerileme sürecini temsil ederken, II. Mahmut’un Yeniçeri Ocağı’nı kaldırarak yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye’yi kurması, modernleşme çabalarının bir yansımasıdır.

Islahat Fermanı, Avrupalı diplomatlarla hazırlanan ve 1856’da ilan edilen bir belge olup, ana hedef olarak müslim-gayrimüslim eşitliğini sağlamayı amaçlamıştır. Ancak, Osmanlı-Rus Savaşı sonrası imzalanan antlaşmalar, özellikle Edirne Antlaşması ile bağımsız Yunan devletinin önünü açmıştır.

Osmanlı Devleti’nin ilk dış borçlanmasını Kırım Savaşı sırasında yapması, ekonomik zorluklarla birlikte devletin dışa bağımlılığını gösterirken, II. Meşrutiyet Dönemi’nde uygulanan Nizam-ı Cedit ıslahatları, Sultan III. Selim döneminde hayata geçirilmiştir.

Osmanlı’nın zorlu dönemlerinden biri olan 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması, Rusya’nın Ortodoksların himayesini talep ettiği bir süreci başlatmış, Aynalıkavak Tenkihnamesi ile de Kırım tamamen kaybedilmiştir. Bu süreçte, Osmanlı topraklarının azalması ve dış baskılar, devletin içsel zorluklarını artırmıştır.

Kanun-i Esasi, tarihte bilinen ilk Türk Anayasası olarak, Osmanlı’nın çağdaşlaşma çabalarının bir ürünüdür. Ancak, I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf devletleri arasında imzalanan gizli anlaşmalardan biri olan Erzincan Antlaşması, Osmanlı için bir dönüm noktası olmuştur.

İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ilk kurucuları arasında yer almayan Namık Kemal, Osmanlıcılık fikrini savunanlar arasında yer almamıştır. Osmanlı’nın savaş sırasında dış baskılara karşı kurduğu Rüsum-ı Sitte İdaresi, Galata bankerleriyle yapılan görüşmeler sonucunda ortaya çıkmış ve dış borçlanma sürecini başlatmıştır.

Bu tarihi olaylar, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi-1 dersi kapsamında incelenen ve Osmanlı İmparatorluğu’nun çalkantılı dönemini, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerini atmaya yönelik önemli adımları içermektedir. Bu olaylar, Türk milletinin bağımsızlık ve modernleşme mücadelesinin temel taşlarını oluşturmuştur.

1. Aşağıdakilerden hangisi Birinci Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen ekonomik gelişmelerden biri değildir?

A) Yerli şirketlerin desteklenmesi
B) İaşe sorunu
C) Sanayi üretiminde artış
D) Yeni gümrük tarifesinin kabulü
E) Yüksek enflasyon

Cevap : C) Sanayi üretiminde artış

Savaş döneminde ekonomik gelişmeler arasında sanayi üretiminde artış yer almamaktadır. Diğer seçenekler, savaşın etkisi altındaki ekonomik süreçleri yansıtmaktadır.

2. Avrupalı diplomatlar ile birlikte hazırlanan ve 1856’da ilan edilen Islahat Fermanı’nda ana hedef aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gümrük tarifelerinde indirim sağlamak
B) Silah alımlarını Avrupa’dan yapmak
C) Müslim-gayrimüslim eşitliğini sağlamak
D) Avrupa’dan mülteci kabul etmek
E) Avrupa ile öğrenci değişimi yapmak

Cevap : C) Müslim-gayrimüslim eşitliğini sağlamak

Islahat Fermanı, Osmanlı İmparatorluğu’nda müslim-gayrimüslim eşitliğini sağlamayı amaçlayan reformlardan biridir.

3. Klasik dönem boyunca Osmanlı toplum örgütlenmesini ifade etmekte kullanılan Millet Sistemi’nde gayrimüslim azınlıklar hangi hukuktan yararlanırdı?

A) Avrupa hukuku
B) Zımmî hukuk
C) Şer’î hukuk
D) Medeni hukuk
E) Medrese hukuku

Cevap : B) Zımmî hukuk

Millet Sistemi’nde, gayrimüslim azınlıklar Zımmî hukukundan yararlanırdı.

4. Osmanlı İmparatorluğu’nda 16. yüzyılın sonlarında başlayan Buhran Dönemi, genel olarak hangi durumu ifade etmek için kullanılır?

A) İmparatorluğun eğitim seviyesi
B) İmparatorluğun yükseliş dönemi
C) İmparatorluğun dış politikası
D) İmparatorluğun duraklama ve gerileme dönemi
E) İmparatorluğun vakıf ve sağlık sistemi

Cevap : D) İmparatorluğun duraklama ve gerileme dönemi

Buhran Dönemi, Osmanlı İmparatorluğu’nun duraklama ve gerileme sürecini temsil eder.

5. II. Mahmut Yeniçeri Ocağını 1826’da kaldırınca yerine 1827’de hangi modern ve talimli orduyu kurmuştur?

A) Asakir-i Hassa-i Şahane
B) Sekban-ı Cedit Ocağı
C) Asakir-i Redif
D) Asakir-i Mansure-i Muhammediye
E) Asakir-i Nizamiye-i Cedide

Cevap : D) Asakir-i Mansure-i Muhammediye

II. Mahmut, Yeniçeri Ocağı’nı kaldırdıktan sonra Asakir-i Mansure-i Muhammediye’yi kurmuştur.

6. Sultan II. Mahmut, Avrupa’da olduğu gibi verimli işleyen bir hükümet sisteminin yanı sıra kendine has bürokrasinin oluşumunu sağlamıştır. Bu amaçla asırlık Divan-ı Hümayun işlevini yitirince yerine aşağıdaki kurumlardan hangisi öne çıkmıştır?

A) Hariciye Nezareti
B) Babıâli
C) Düyun-ı Umumiye
D) Nizam-ı Cedit
E) Evkaf Nezareti

Cevap : B) Babıâli

Divan-ı Hümayun’un yerine Babıâli kurulmuştur.

7. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı ardından imzalanan ve bağımsız Yunan devletinin önünü açan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?

A) Edirne Antlaşması
B) Moskova Antlaşması
C) Berlin Antlaşması
D) Ayastefanos Antlaşması
E) Londra Antlaşması

Cevap : A) Edirne Antlaşması

Edirne Antlaşması, Osmanlı-Rus Savaşı’nı sona erdirerek bağımsız Yunan devletinin önünü açan antlaşmadır.

8. Tarihte bilinen ilk Türk Anayasası aşağıdakilerden hangisidir?

A) Cemiyet-i Mahsusa
B) Kanun-i Esasi
C) Meşveret
D) Anayasa
E) Teşkilat-ı Esasiye Kanunu

Cevap : B) Kanun-i Esasi

Kanun-i Esasi, Osmanlı İmparatorluğu’nda 1876 yılında kabul edilen ilk anayasadır.

9. Osmanlı Devleti ilk dış borçlanmayı hangi savaş sırasında yapmıştır?

A) Trablusgarp Savaşı
B) Kırım Savaşı
C) Birinci Dünya Savaşı
D) 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı
E) Balkan Savaşı

Cevap : B) Kırım Savaşı

Osmanlı Devleti, Kırım Savaşı sırasında ilk dış borçlanmasını yapmıştır.

10. Osmanlı yenileşme tarihinin en önemli aşamalarından biri olan Nizam-ı Cedit ıslahatları hangi padişah döneminde uygulanmıştır?

A) Sultan Abdülmecit
B) Sultan III. Mustafa
C) Sultan Abdülaziz
D) Sultan III. Selim
E) Sultan I. Abdülhamit

Cevap : D) Sultan III. Selim

Nizam-ı Cedit ıslahatları, Sultan III. Selim döneminde uygulanmıştır.

11. Aşağıdakilerden hangisi I. Dünya Savaşı sırasında İtilaf devletleri tarafından imzalanan gizli anlaşmalardan biri değildir?

A) İstanbul Anlaşması (Mart-Nisan 1915)
B) Londra Anlaşması (Nisan 1915)
C) Erzincan Antlaşması (Aralık 1917)
D) Sykes-Picot Anlaşması (Mayıs 1916)
E) Saint Jean de Maurienne Anlaşması (Nisan 1917)

Cevap : C) Erzincan Antlaşması (Aralık 1917)

Erzincan Antlaşması, I. Dünya Savaşı sırasında imzalanan gizli anlaşmalardan biri değildir.

12. Aşağıdaki isimlerden hangisi İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ilk kurucuları arasında yer almaz?

A) Mehmet Reşit
B) İbrahim Temo
C) Namık Kemal
D) Abdullah Cevdet
E) İshak Sukuti

Cevap : C) Namık Kemal

Namık Kemal, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin ilk kurucuları arasında yer almaz.

13. Mustafa Kemal Bey (Atatürk) tarafından Şam’da kurulan cemiyet aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vatan ve Hürriyet Cemiyeti
B) Teşebbüs-i Şahsi ve Adem-i Merkeziyet Cemiyeti
C) Fedâkâran-ı Millet Cemiyeti
D) Terakki ve İttihat Cemiyeti
E) İttihat ve Terakki Cemiyeti

Cevap : A) Vatan ve Hürriyet Cemiyeti

Vatan ve Hürriyet Cemiyeti, Mustafa Kemal tarafından Şam’da kurulmuştur.

14. Rusya, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’nı kasıtlı ve yanlış yorumlayarak Osmanlıya baskı kurarken aşağıdaki gayrimüslim zümrelerden hangisinin himayesi iddiasında bulunmaktaydı?

A) Museviler
B) Calvinistler
C) Katolikler
D) Ortodokslar
E) Gregoryenler

Cevap : D) Ortodokslar

Rusya, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’nı kullanarak Ortodoksların himayesi iddiasında bulunmuştur.

15. 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması sonrasında Ruslarla imzalanan 21 Mart 1779 tarihli Aynalıkavak Tenkihnamesi ile hangi Osmanlı toprağı tamamen kaybedilmiştir?

A) Kırım
B) Kıbrıs
C) Girit
D) Atina
E) Selanik

Cevap : A) Kırım

Aynalıkavak Tenkihnamesi ile Kırım tamamen kaybedilmiştir.

16. II. Meşrutiyet Döneminde askerin siyasetle uğraşmaması amacıyla kuruldu. Belli yerlere tehdit mektupları göndererek meclisin feshini istedi. Çalışmaları sonucunda meclisin feshini sağladı.
Yukarıda bahsi geçen oluşum aşağıdakilerden hangisidir?

A) Halaskar Zabitan
B) Hürriyet ve İtilaf
C) İttihat ve Terakki
D) Ahrar
E) Yeni Osmanlılar

Cevap : A) Halaskar Zabitan

Halaskar Zabitan, II. Meşrutiyet Dönemi’nde askerin siyasetle uğraşmaması amacıyla kurulan bir oluşumdur.

17. Osmanlıcılık fikrini savunanlar arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Şinasi
B) Ali Suavi
C) Namık Kemal
D) Ziya Paşa
E) Ziya Gökalp

Cevap : E) Ziya Gökalp

Ziya Gökalp, Osmanlıcılık fikrini savunanlar arasında yer almaz.

18. İngiltere ve Fransa boğazlar üzerinden Rusya ile doğrudan temas edebilmek, Kafkas Cephesi’nde Osmanlı ordusu ile savaşmakta olan Rusya’ya gerekli yardım ve destekte bulunabilmek için hangi cepheyi açmıştır?

A) Kafkas Cephesi
B) Suriye-Filistin Cephesi
C) Kanal Cephesi
D) Galiçya Cephesi
E) Çanakkale Cephesi

Cevap : E) Çanakkale Cephesi

İngiltere ve Fransa, Çanakkale Cephesi’ni açarak Rusya’ya yardım ve destekte bulunmayı amaçlamışlardır.

19. Rüsum-ı Sitte İdaresi kimlerle yapılan görüşmeler sonucunda kurulmuştur?

A) Almanlar
B) Fransızlar
C) İtalyanlar
D) İngilizler
E) Galata bankerleri

Cevap : E) Galata bankerleri

Rüsum-ı Sitte İdaresi, Galata bankerleriyle yapılan görüşmeler sonucunda kurulmuştur.

20. Aşağıdakilerden hangisi II. Meşrutiyet döneminde kurulan partilerden biri değildir?

A) Hürriyet ve İtilaf Fırkası
B) Osmanlı Sosyalist Fırkası
C) İttihat ve Terakki Fırkası
D) Ahrar Fırkası
E) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

Cevap : E) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, II. Meşrutiyet döneminde kurulan partiler arasında yer almaz.