Mantık Çeşitleri-I 2022-2023 Final Soruları

Bağlantılar ve Mantık: İnsan Düşüncesinin Temelleri

Mantık, düşünce ve bağlantılar üzerine kurulu bir disiplindir ve çeşitli mantık çeşitleri aracılığıyla düşünce süreçlerini analiz eder. Mantık, önermeler, bağlantılar ve bağıntılar üzerine odaklanarak bir düşüncenin yapısını anlamamıza yardımcı olan bir araçtır.

Bakışımlı Bağıntılar ve Örnekleri

Bakışımlı bağıntılar, bir şeyin diğer bir şey ile olan ilişkisini ifade eden mantıksal önermelerdir. Örneğin, “x = y” ifadesi bakışımlı bir bağıntıdır, çünkü x ve y birbirine eşittir. Mantıkta, bu tür bağlantılar önermelerin doğruluğunu belirler.

Geçişli Bağıntılar ve Mantık

Geçişli bağıntılar, bir öğenin diğer bir öğenin üzerindeki etkisini ifade eder. Örneğin, “x, y üzerinde etkiye sahipse ve y, z üzerinde etkiye sahipse, o zaman x, z üzerinde de etkiye sahiptir” prensibi geçişli bağıntıyı tanımlar. Bu tür bağlantılar, düşünce süreçlerini analiz etmek ve çeşitli durumları anlamak için kullanılır.

Bağıntı Türleri ve İlişkiler

Mantık, çeşitli bağlantı türleri ve ilişkiler üzerine odaklanır. Örneğin, bakışımlı bağlantılar, yansımalı bağlantılar, kısmi terslik ilişkileri gibi çeşitli bağlantı türleri farklı mantık alanlarını oluşturur. Bu bağlantı türleri, düşünce sistemlerinin temelini oluşturur ve çeşitli matematiksel ve felsefi konseptleri içerir.

Aristoteles ve Bağlantılar Üzerine Çalışmaları

Aristoteles, mantığın temelini atan düşünürlerden biridir. Onun “on temel yüklem tipi” üzerine yaptığı çalışmalar, bugün hala bağıntı kavramı bağlamında önemlidir. Aristoteles’in bağıntıları anlama ve sınıflandırma çabaları, mantığın evrimine önemli katkılarda bulunmuştur.

Mantıksal İfade ve Sembole Dönüşüm

Mantık, düşünceyi semboller aracılığıyla ifade etme ve analiz etme sürecini içerir. Örneğin, bağıntıları sembolleştirme yöntemleri, matematiksel ifadelerle mantığın etkileşimini sağlar. Bu semboller, karmaşık düşünce süreçlerini daha anlaşılır ve analiz edilebilir hale getirir.

Tarski ve Bileşim Bağıntıları

Tarski, mantığı daha da ileri götürerek “bileşim bağıntıları” üzerine çalışmıştır. Bu bağlantılar, öğeler arasındaki karmaşık ilişkileri sembolleştirmek ve analiz etmek için kullanılır. Tarski’nin çalışmaları, mantığın daha soyut ve karmaşık düzeylerine ulaşmamıza olanak tanır.

Bağlantı Bağıntıları ve Dilin Yapısı

Bağlantı bağıntıları, dilin yapısını anlamak için önemlidir. Günlük dildeki bağlantılar, bir düşünceyi ifade etme biçimini belirler ve dilin yapısal özelliklerini ortaya koyar. Bağlantı bağıntıları, dilin anlamını anlamak ve çözümlemek için kullanılır.

Mantık ve Doğruluk Tabloları

Doğruluk tabloları, mantığın bir başka önemli aracını oluşturur. Herhangi bir sembolik ifadeye ilişkin doğruluk tablosu, çeşitli yorumların doğruluğunu gösterir. Bu tablolar, mantık prensiplerini anlamak ve değerlendirmek için kullanılır.

Bertrand Russell ve Aritmetik Bilgilerin Mantığı

Bertrand Russell, mantık ile aritmetik bilgilerin nasıl bir araya geldiğini savunmuştur. Onun perspektifi, matematiksel düşünceyi mantık temelinde anlamamıza olanak tanır. Russell’ın çalışmaları, mantık ve matematik arasındaki derin bağlantıyı vurgular.

Mantık, düşünce süreçlerini anlamak ve ifade etmek için güçlü bir araçtır. Bağlantılar, önermeler ve bağıntılar üzerine odaklanan bu disiplin, felsefi, matematiksel ve dilbilimsel açıdan birçok önemli konuyu ele alır

1. Aşağıdakilerden hangisi “bakışımlı bağıntılara” bir örnektir?

A) y < x
B) x ≥ y
C) x = y
D) x ≤ ~ ~ y
E) x < y

Cevap : C) x = y

2. “x nesnesi y nesnesi için bir bağıntı taşırken y nesnesi bu bağıntıyı z nesnesi için taşıyorsa x nesnesi aynı bağıntıyı z nesnesi için de taşır. Böyle bir bağıntı …… adını alır.” önermesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) bileşik
B) yansımasız
C) ne yansımalı ne de yansımasız
D) geçişli
E) çapraz

Cevap : D) geçişli

3. “Herhangi bir önermeyi meydana getiren özne ve nesne çifti, aralarındaki bağıntıyı karşılıklı olarak gerçekleyebiliyorlarsa yani bu önermedeki özne ve nesne yer değiştirse de önermenin doğruluğu değişmiyorsa, bu bağıntı ….. adını alır.” önermesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) bakışımlı bağıntı
B) ne yansımalı ne de yansımasız bağıntılar
C) yansımasız bağıntı
D) bileşik dağıntı
E) çapraz bağıntı

Cevap : A) bakışımlı bağıntı

4. Aşağıdakilerden hangisi yansıma grubu bağıntılarına bir örnek olarak verilemez?

A) Superman ile Spiderman denk güçtedir.
B) Churchill, Stalin’le aynı yüzyılda yaşamıştır.
C) Tekir, Sarman kadar yaramazdır.
D) İstanbul çok nemlidir.
E) Tekir’in sahibiyle Sarman’ın sahibi aynı kişidir.

Cevap : D) İstanbul çok nemlidir.

5. Aşağıdaki filozoflardan hangisinin “on temel yüklem tipi” üzerine çalışmaları günümüzde “bağıntı” kavramı bağlamında ele alınmaktadır?

A) Descartes
B) Kripke
C) Aristoteles
D) Farabi
E) Russell

Cevap : C) Aristoteles

6. “Bir bağıntının değillenmiş şekliyle tanımlanmış bir bağıntının değillenmesi ….. olarak adlandırılır.” önermesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) çiftleme
B) çift değilleme
C) çapraz bağıntı
D) değilleme
E) tekrarlama

Cevap : B) çift değilleme

7. “Ayşe, Bayram ve Sibel telefonda görüşüyor.”
Bu önerme sembolleştirdiğinde aşağıdakilerden hangisiyle gösterilir?

A) Ta
B) Tsb
C) Sabt
D) Tas
E) Tabs

Cevap : E) Tabs

8. Aşağıda ifade edilenlerden hangisi “kısmi terslik ilişkisi” taşır?

A) ‘x’ kişisi ‘y’ kişisinin annesiyse ‘y’ kişisi ‘x’ kişisinin babasıdır.
B) ‘x’ kişisi ‘y’ kişisinin dedesiyse ‘y’ kişisi ‘x’ kişisinin torunudur.
C) ‘x’ kişisi ‘y’ kişisinin ebeveyniyse ‘y’ kişisi ‘x’ kişisinin çocuğudur.
D) ‘x’ kişisi ‘y’ kişisinin annesiyse ‘y’ kişisi ‘x’ kişisinin torunudur.
E) ‘x’ kişisi ‘y’ kişisinin torunuysa ‘y’ kişisi ‘x’ kişisinin babasının oğludur.

Cevap : B) ‘x’ kişisi ‘y’ kişisinin dedesiyse ‘y’ kişisi ‘x’ kişisinin torunudur.

9. “Mantıkta, herhangi bir önermede birden fazla şey arasında yer alan bir ilişkiyi gösteren yüklem ….. yüklem olarak adlandırılır.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) çoklu
B) bakışımlı
C) tekli
D) kararlı
E) paylaşımlı

Cevap : A) çoklu

10. Bir konuşma evreninde yer alan önerme sayısı “2” ise mümkün doğruluk durumlarının sayısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 4
B) 16
C) 2
D) 8
E) 32

Cevap : A) 4

11. “Mantıkta herhangi bir bağıntı, zorunlu olarak her durumda yansıma özelliğini gerçekliyorsa …….. adını alır.” önermesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) yansımasız bağıntı
B) çapraz bağıntı
C) kısmi yansımalı bağıntı
D) bileşik bağıntı
E) yansımalı bağıntı

Cevap : E) yansımalı bağıntı

12. I. Yansımalı
II. Yansımasız
III. Yansız
Yukarıdaki bağıntılardan hangisi ya da hangileri yansıma grubu bağıntılarındandır?

A) Yalnız III
B) II ve III
C) Yalnız I
D) Yalnız II
E) I ve II

Cevap : E) I ve II

13. “Uab” şeklinde sembolleştirilen bir bağıntı aşağıdaki önermelerden hangisine denk olabilir?

A) Cemil köye gitti.
B) Bayram uzaktadır.
C) Ali, babasından utanır.
D) Ali acıkmıştır.
E) Bayram, Ali ve Cemil kardeştir.

Cevap : C) Ali, babasından utanır.

14. Bağdaşmazlık ekleminin kuralları göz önünde bulundurulduğunda aşağıdaki gösterimlerden hangisi doğrudur?

A) (p→q) = p|(q)
B) ~p = (p|p)
C) (p∨q) = (p|p)|(q)
D) (p∧q) = (p|q)|(p)
E) (p∨q) = (p)|(q|q)

Cevap : B) ~p = (p|p)

15. “Günlük dildeki bir önermede bir bağıntı, kendisini gerçekleyen nesnelerin belli bir sıra içerisindeki yerlerine ilişkin bir bağıntıysa, bu bağıntı ….. adını alır.” önermesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) ne yansımalı ne de yansımasız bağıntı
B) yansımasız bağıntı
C) bileşme bağıntısı
D) bağlantı bağıntısı
E) çaprazlık bağıntısı

Cevap : D) bağlantı bağıntısı

16. Tarski “bileşim bağıntılarını” aşağıdaki gösterimlerden hangisini kullanarak sembolleştirmektedir?

A) /
B) <
C) ≠
D) ⊂
E) >

Cevap : A) /

17. “Internal Relations” adlı çalışmanın yazarı olan İngiliz filozof aşağıdakilerden hangisidir?

A) Augustus De Morgan
B) Whitehead
C) Ayer
D) G. Frege
E) J. Heinrich Lambert

Cevap : C) Ayer

18. I. Geçişimsiz
II. Geçişmeli
III. Ne geçişli ne de geçişsiz
Yukarıdaki bağıntılardan hangisi veya hangileri geçişlilik grubu bağıntılarındandır?

A) II ve III
B) I ve II
C) Yalnız II
D) Yalnız III
E) Yalnız I

Cevap : D) Yalnız III

19. Herhangi bir sembolik ifadeye ilişkin bir doğruluk tablosunda yer alan yorumların (interpretaiton) tümünün “doğru” olması aşağıdakilerden hangisini verir?

A) Sezgisel
B) Geçerli
C) Geçersiz
D) Üçüncü hâlin olanaksızlığı
E) Akıl yürütmenin yanlışlığı

Cevap : B) Geçerli

20. Aritmetik bilgilerin şeylere, biz onları düşünsek de düşünmesek de uyması gerektiğini savunan mantıkçı kimdir?

A) Augustus De Morgan
B) G. Cantor
C) J. Heinrich Lambert
D) G. Frege
E) Bertrand Russell

Cevap : E) Bertrand Russell