Tarih Felsefesi 2023-2024 Final Soruları

Cevap : D) İnsan ve evrenle ilgili açıklamalar yetersizdir.

Tarih bilgisinin güvenilir olmamasının nedeni “D) İnsan ve evrenle ilgili açıklamalar yetersizdir.” seçeneğidir. Bu seçenek, tarih bilgisinin doğasının, insanın evren ve varlık hakkında yaptığı açıklamaların kısıtlılığından kaynaklandığını ifade eder. Bu, tarih biliminin sübjektif yorumlar, mevcut bilgi eksiklikleri ve zamana bağlı değişen perspektifler nedeniyle tam olarak güvenilir olamayabileceği fikrini destekler. Bu durum, tarihçilerin ve araştırmacıların, tarih yorumlamalarında dikkatli ve eleştirel olmalarının önemini vurgular.

Cevap : A) Tarih felsefesi

Tarih kavramının anlam katmanlarını kurgulayan araştırma alanı “A) Tarih felsefesi”dir. Tarih felsefesi, tarihin ne olduğunu, nasıl incelenmesi gerektiğini ve tarihin insanlık için ne anlama geldiğini sorgulayan bir disiplindir. Bu alan, tarihin sadece olayların kronolojik bir sıralaması olmaktan öte, bu olayların nasıl yorumlandığı, anlamlandırıldığı ve insanın evrensel deneyimi içindeki yerini inceleyerek tarih kavramına derinlik kazandırır.

Cevap : E) Eliade

“İnsan kendi kendini yapmaktadır.” ifadesi “E) Eliade” düşünürüne aittir. Mircea Eliade, dinler tarihi ve mitoloji alanlarında önemli çalışmalar yapmış bir tarihçi ve yazar olarak bilinir. Onun çalışmaları, insanın kültürel ve dini pratikler yoluyla kendi kimliğini ve dünyayı anlamlandırma çabasına odaklanır. Bu ifade, Eliade’nin insanın kendi varoluşunu ve anlamını yaratma sürecine vurgu yapan düşüncelerini yansıtır.

Cevap : A) Filibeli Ahmet Hilmi

Yukarıda verilen ifade “A) Filibeli Ahmet Hilmi”ye aittir. Filibeli Ahmet Hilmi, Osmanlı dönemi sonları ve erken Cumhuriyet döneminde yaşamış, felsefe, edebiyat ve tarih alanlarında eserler vermiş bir düşünürdür. Bu ifade, onun tarih yazımına yönelik eleştirilerini yansıtır: tarih yazımının miktarı açısından zengin olmasına rağmen, analiz ve eleştirel düşünce eksikliğinden muzdarip olduğu görüşünü dile getirir. Bu eleştiri, tarih çalışmalarının derinlik ve nitelik açısından zenginleştirilmesi gerektiğine dikkat çeker.

Cevap : A) Kabilecilik

İnsanlığın başlangıcında ortaya çıkıp katmerleşen sorun “A) Kabilecilik”tir. Kabilecilik, insan topluluklarının erken dönemlerinden itibaren ortaya çıkan ve zamanla daha karmaşık sosyal ve politik yapılar geliştikçe daha da katmerleşen bir olgudur. Bu, insanların kendi gruplarına ait olma ve bu grupları dış gruplara karşı koruma eğilimlerini ifade eder ve tarihin çeşitli dönemlerinde çatışma ve ayrımcılığın temel sebeplerinden biri olarak görülebilir. Kabilecilik, aynı zamanda insanlık tarihinin sosyal ve politik gelişimini anlamak için kritik bir konsepttir.

Cevap : E) Kant

İnsanlığın yetkin bir yurttaşlar birliği kurmasını hedef alan doğa planı uyarınca genel dünya tarihini işleyecek bir felsefi girişim imkânının bulunduğu görüşü “E) Kant” düşünürüne aittir. Immanuel Kant, tarih felsefesi üzerine önemli katkılarda bulunmuş bir düşünürdür ve onun fikirleri, genel dünya tarihinin ve insanlığın bu tarihteki ilerlemesinin anlaşılmasında etkili olmuştur. Kant, tarihi, bireylerin ve toplumların ahlaki ve rasyonel gelişim süreci olarak görür ve bu sürecin sonucunda daha uyumlu ve adil bir dünya toplumu oluşacağını öngörür. Bu bakış açısı, tarihin sadece geçmiş olayların bir listesi olmaktan ziyade, insanlığın ilerleme ve gelişim yönünde ilerleyen bir süreç olduğunu vurgular.

Cevap : D) Kant

Tarihin gidişini açıklamak için kullanılan antagonizma (çatışma) görüşü, aslında “D) Kant” düşünürüne atfedilebilir. Immanuel Kant, tarihin anlamını ve yönünü açıklarken, insan doğasındaki çelişkili eğilimlerin ve çıkarların bir tür antagonizma oluşturduğunu ve bu antagonizmanın toplumun ilerlemesine katkıda bulunduğunu belirtir. Kant’a göre, bu çatışmalar ve rekabet, insanların yeteneklerini geliştirmelerine ve toplumsal düzenin ilerlemesine yardımcı olur. Bu bakış açısı, Hegel ve Marx’ın tarih anlayışlarını etkileyen önemli bir düşünce olmuştur.

Cevap : C) İçerikçe değişmek ve biçimce değişmemektir.

Aşağıdakilerden değer sistemlerinin yapısal özellikleri arasında yer alan seçenek “C) İçerikçe değişmek ve biçimce değişmemektir.”

Bu seçenek, değer sistemlerinin temel bir özelliğini ifade eder. Değerler, genellikle biçimsel olarak sabit kalırken, içerik açısından farklı kültürler ve zamanlar arasında değişiklik gösterebilir. Örneğin, adalet veya özgürlük gibi değerler çoğu toplumda temel değerler olarak kabul edilir (biçimce sabittir), ancak bu değerlerin ne anlama geldiği ve nasıl uygulandığı toplumdan topluma (içerikçe) değişebilir. Bu, değerlerin evrensel olarak tanınan temel kavramlar olduğunu, ancak bu kavramların anlamlarının ve ifadelerinin kültürel ve tarihsel bağlamlara göre değişebileceğini gösterir.

Cevap : D) zihninde yeniden kurarak

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere uygun olan seçenek “D) zihninde yeniden kurarak”tır. Bu seçenek, tarihçilerin verileri ve kanıtları değerlendirme sürecini en iyi şekilde açıklar. Tarihçiler, geçmişteki olayları ve dönemleri anlamak için mevcut verileri ve bilgileri kullanarak, bu olayları ve dönemleri zihinsel olarak yeniden inşa ederler. Bu süreç, genellikle belgelerin, tanıklıkların, arkeolojik bulguların ve diğer tarihsel kanıtların analizi ve yorumlanması yoluyla gerçekleşir. Tarihçilerin amacı, geçmişte gerçekleşen olayları ve koşulları mümkün olduğunca doğru ve ayrıntılı bir şekilde yeniden canlandırmaktır.

Cevap : B) Başı ve sonu belli değildir.

Süreçleri betimleyen en önemli özellik “B) Başı ve sonu belli değildir” seçeneğidir. Bu seçenek, süreçlerin doğası gereği genellikle belirgin bir başlangıç ve net bir sona sahip olmadıklarını ifade eder. Süreçler, genellikle devam eden, evrimsel ve dinamik yapılarıyla tanımlanır. Bu, onların belirli bir noktadan başlayıp belirli bir noktada sona erdiklerini kesin olarak saptamayı zorlaştırır. Özellikle tarih, sosyoloji veya ekoloji gibi alanlarda, süreçlerin akışı ve gelişimi sıklıkla açık başlangıç ve bitiş noktalarından ziyade devamlılık ve geçişlilik üzerine kuruludur.

Cevap : A) Yin-yang

Tarihte olumluluklarla olumsuzlukların, başarısızlıklarla başarıların iç içe geçtiğini ifade eden kavram “A) Yin-yang”dır. Yin-yang, Çin felsefesinden gelen bir kavramdır ve zıtlıkların birbiriyle iç içe geçtiği ve birbirini tamamladığı fikrini temsil eder. Bu kavram, her olumlu durumun içinde bir olumsuzluk barındırdığını ve her olumsuz durumun içinde bir olumluluk barındırdığını ifade eder. Tarih bağlamında bu, tarihi olayların ve süreçlerin karmaşık ve çoğu zaman çelişkili doğasını yansıtır; başarılar ve başarısızlıklar, iyi ve kötü olaylar birbirleriyle iç içe geçer ve birbirlerini etkiler. Bu, tarihin siyah ve beyazdan ziyade gri tonlarında anlaşılmasını gerektiren bir durumdur.

Cevap : B) Evrenin kökenini araştıran astrofizik

Aşağıdaki köken araştırmalarından doğabilimleri bağlamında bilimsellik özelliğine sahip olan “B) Evrenin kökenini araştıran astrofizik”tir. Astrofizik, yıldızlar, galaksiler, ve evrenin kökeni ve gelişimi gibi konuları inceleyen bir bilim dalıdır. Evrenin kökenini araştırmak, astrofizikçilerin temel çalışma alanlarından biridir ve bu alanda yapılan araştırmalar, gözlemlenebilir evrenin doğası ve tarihi hakkında önemli bilgiler sağlar. Bu tür araştırmalar, doğa bilimlerinin temel ilkelerine dayanır ve bilimsel yöntem kullanılarak yürütülür.

Cevap : D) İnsanlığın varmak istediği ideal

Tarih metafiziklerinin temel kavramlarından biri olan “gaye”, “D) İnsanlığın varmak istediği ideal” ile açıklanmaktadır. Bu kavram, tarihin bir amacı veya son hedefi olduğu fikrini ifade eder ve genellikle tarihin ilerlemesi ve gelişmesi bağlamında insanlık için ideal bir duruma ulaşmayı hedefler. Bu, özellikle bazı tarih felsefesi yaklaşımlarında, tarihin yalnızca olayların kronolojik bir sıralaması olmaktan öte, belirli bir amaca veya sona doğru ilerleyen bir süreç olduğu fikrini vurgular.

Cevap : E) Büyücü

Büyücüler, özellikle eski ve geleneksel toplumlarda, doğaüstü olayları, ritüelleri ve evrenin işleyişini açıklamaya yönelik kuramsal düşünceler üretmişlerdir. Onların bilgi ve inançları, genellikle mitoloji, doğaüstü güçler ve ritüel pratiklerle ilgili olup, bu türden bilgiler toplumları şekillendirmede ve insanların dünyayı anlamlandırmalarında önemli bir rol oynamıştır. Bu nedenle, büyücüler de insanlık tarihi boyunca önemli kuramsal düşünceler üreten kişiler arasında sayılabilirler.

Cevap : B) Modern tarihçiliğin dışında kalan tarih anlayışları

Geleneksel tarihçiliği açıklayan ifade “B) Modern tarihçiliğin dışında kalan tarih anlayışları”dır. Geleneksel tarihçilik, modern tarihçiliğin ortaya çıkışından önce var olan ve genellikle kronolojik olayların kaydı, efsanelerin ve mitlerin aktarımı, soyağacı ve kahramanlık hikâyeleri gibi unsurlara odaklanan bir tarih anlayışını ifade eder. Bu tür tarihçilik, modern tarihçiliğin daha sistematik ve analitik metodolojilerine göre daha çok anlatı ve hikaye temelli olabilir ve çoğu zaman belirli bir topluluğun veya kültürün değerlerini ve inançlarını yansıtır.

Cevap : C) Avrupalı olmayan insanlar

Cevap : E) N. Hartmann

Cevap : B) kendilik bilinci

Cevap : C) Tarihî varlık sahası

Takiyettin Mengüşoğlu’nun tarihi bir bütün olarak açıklamayı yaparken kullandığı ifade “C) Tarihî varlık sahası” olabilir. Çünkü bu ifade, tarihçilerin genellikle geçmiş olayları ve süreçleri inceledikleri ve anlamaya çalıştıkları alandır. Tarihî varlık sahası, tarihsel olayların ve insanların tarihsel deneyimlerinin incelendiği bir kavramdır. Mengüşoğlu’nun tarihi açıklama yaparken bu kavramı kullanıyor olabileceği düşünülebilir.

Cevap : C) Tarih kendini yenileyemeyecektir.

İnsan doğasının değişmez olduğu kabul edilirse, bu durum “C) Tarih kendini yenileyemeyecektir.” seçeneğini mümkün kılar. Çünkü insan doğası değişmezse, tarih içinde insanların temel davranışları ve eğilimleri değişmez olacaktır, bu da tarihin kendini yenileyemeyeceği anlamına gelir. Diğer seçenekler insan doğasının değişmezliği ile doğrudan ilişkilendirilemez.