Sosyolojiye Giriş-1 2023-2024 Bütünleme Soruları

Bu makale, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (Auzef) bünyesinde Sosyoloji Lisans programında okuyan öğrencilere yönelik olarak hazırlanmıştır. “Sosyolojiye Giriş-1” dersi kapsamında öğrencilerin karşılaşabileceği temel kavramlar ve teorisyenler üzerine odaklanmaktadır. Sosyoloji, toplumların, sosyal ilişkilerin, ve bu ilişkilerin insan davranışları üzerindeki etkilerinin sistematik bir şekilde incelenmesidir. Louis Althusser, açık sınıflı toplumlar, toplumsal grupların özellikleri, Ralf Dahrendorf ve çatışma teorisi, Vilfredo Pareto, Yusuf Akçura’nın “üç tarz-ı siyaset”, kültür ve onun özellikleri, toplumsal değişme, rol çatışmaları, kitle ve aile gibi sosyolojik kavramları ele alıyoruz. Lolonolo.com olarak, bu makale ile öğrencilere sosyolojik perspektifleri anlamada yardımcı olmayı ve dersle ilgili konularda derinlemesine düşünmelerini teşvik etmeyi hedefliyoruz.

Louis Althusser ve Devletin İdeolojik Aygıtları

Louis Althusser, devletin ideolojik aygıtları ve baskı aygıtları arasındaki ayrımı vurgulayan önemli bir teorisyendir. Althusser’a göre, devletin ideolojik aygıtları (eğitim, din, aile, medya vb.) toplumsal bilinci şekillendirir ve sürdürürken, baskı aygıtları (polis, ordu, yargı vb.) bu ideolojik hegemonyayı korumak için zor kullanır.

Açık Sınıflı Toplumlar

Açık sınıflı toplumlarda, bireylerin sosyal mobilite yoluyla statü değişikliği yaşamaları mümkündür. Bu toplumlar, fırsat eşitliği ve bireysel yeteneklerin ön plana çıktığı, tabakalar arasındaki geçişlerin serbest olduğu yapılar olarak tanımlanır.

Toplumsal Grupların Özellikleri

Toplumsal gruplar, birbirleriyle gerçek karşılıklı ilişkiler içinde bulunan insanlardan oluşur. Grup üyeleri, grup içinde belirlenen ortak değerleri ve kuralları paylaşır. Gruplar, üyeler arasındaki bu etkileşimlerle tanımlanır ve süreklilik arz eder.

Ralf Dahrendorf ve Çatışma Teorisi

Ralf Dahrendorf, sosyolojik analizin toplumsal dayanışma ve değerler uzlaşısına değil, toplum içindeki değişim ve çatışmaya odaklanması gerektiğini savunan sosyologlardan biridir. Dahrendorf’a göre, toplumsal yapılar arasındaki güç mücadeleleri, toplumsal değişimlerin temel nedenidir.

Kültür ve Toplumsal Değişme

Kültür, bir toplumun üyeleri tarafından paylaşılan, öğrenilen davranış kalıpları ve bu kalıpların ürünleridir. Maddi kültür unsurları (teknoloji, sanat eserleri vb.) hızla değişebilirken, manevi kültür unsurları (değerler, normlar, inançlar vb.) daha yavaş değişir. Bu durum, kültürel gecikme olarak adlandırılır.

Toplumsal Rol Çatışmaları

Bireyler, sosyal yaşam içinde birden fazla rol üstlenirler. Bu roller arasındaki uyumsuzluk veya çatışma, rol çatışması olarak tanımlanır. Rol çatışması, bireyin psikolojik gerilim yaşamasına ve performansında düşüşe neden olabilir.

Bu makale, sosyolojiye giriş dersi kapsamında ele alınması gereken temel konu ve kavramları özetlemektedir. Lolonolo.com olarak, bu içeriğin Auzef öğrencilerinin sosyoloji derslerindeki başarılarına katkıda bulunacağını umuyoruz. Sosyoloji, toplumları ve insan davranışlarını anlamada kritik bir rol oynar ve bu disiplindeki bilgiler, öğrencilere hem akademik hem de kişisel gelişimlerinde değerli perspektifler sunar.

@lolonolo_com

1. “İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları” çalışmasında devletin baskı aygıtları ve ideolojik aygıtları arasındaki farka dikkat çeken teorisyen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Louis Althusser
B) Michel Foucault
C) Stuart Hall
D) Roland Barthes
E) Antonio Gramsci

Cevap : A) Louis Althusser

2. Aşağıdakilerden hangisi açık sınıflı toplumun bir özelliği değildir?

A) Tabakalar arasındaki geçişler belirli yasalarla kontrol altındadır.
B) Özgürlükçü bir toplumdur.
C) Bireysel yetenek ve başarılar statü değişimine yardımcı olur.
D) Fırsat eşitliği ve iş olanakları yaygındır.
E) Toplumsal hareketlilik yaygındır.

Cevap : A) Tabakalar arasındaki geçişler belirli yasalarla kontrol altındadır.

3. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal grupların özelliklerinden biri değildir?

A) Gruplar, birbirleriyle gerçek karşılıklı ilişkiler içinde bulunan insanlardan oluşur.
B) Gruplarda, üyeler birbirlerinin davranışını hesaba katmak zorunda değildir.
C) Grupların varlığı, belli ortak değerlerin ve kuralların oluşumunu gerekli kılar.
D) Gruplarda, grup üyelerinin yerleri açık-seçik bir biçimde belirlenmiştir.
E) Süreklilik, grupların başlıca özelliklerinden biridir.

Cevap : B) Gruplarda, üyeler birbirlerinin davranışını hesaba katmak zorunda değildir.

4. Sosyolojik analizin toplumsal dayanışma ve değerler uzlaşısına değil, değişme ve çatışmaya yoğunlaşması gerektiğini savunan sosyolog aşağıdakilerden hangisidir?

A) Jeffrey Alexander
B) Herbert Blumer
C) Talcott Parsons
D) Ralf Dahrendorf
E) Robert K. Merton

Cevap : D) Ralf Dahrendorf

5. Toplumsal değişmenin, grupların siyasal iktidar için aralarında yaptıkları mücadeleden kaynaklandığını ileri süren düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Herbert Spencer
B) Gabriel Tarde
C) G. Vico
D) Vilfredo Pareto
E) Karl Marx

Cevap : D) Vilfredo Pareto

6. Yusuf Akçura’nın tartışmaya açtığı ve değerlendirdiği “üç tarz-ı siyaset” aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Türkleşmek – İslamlaşmak – Muasırlaşmak
B) Osmanlıcılık – İslamcılık – Türkçülük
C) Milliyetçilik – Cumhuriyetçilik – İnkılapçılık
D) İslamcılık – Kozmopolitizm – Milliyetçilik
E) Hürriyet – Eşitlik – Adalet

Cevap : B) Osmanlıcılık – İslamcılık – Türkçülük

7. “Bir toplumun üyeleri arasında paylaşılan, devredilen ve bir değişim süreci içinde bulunan öğrenilmiş davranış kalıplarıyla bu kalıpların (inanç, değer, tavır ve maddi unsurları kapsayan) ürünlerinin oluşturduğu yaşam biçimidir.”
Yukarıdaki paragrafta tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplum
B) Moda
C) Norm
D) Kültür
E) Ahlak

Cevap : D) Kültür

8. Maddi kültür unsurları hızla değişirken manevi kültür unsurlarının buna ayak uyduramaması aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilir?

A) Üst kültür
B) Alt kültür
C) Yüksek kültür
D) Kültürel gecikme
E) Kültür şoku

Cevap : D) Kültürel gecikme

9. Bireylerde rol çatışmasına düşme olasılığını artıran etken aşağıdakilerden hangisidir?

A) Üstlenilen rollerin birbirini zorlaştırması
B) Üstlenilen rollerin birbirini kolaylaştırması
C) Her bir statünün bir diğerini desteklemesi
D) Aynı rolü çok sayıda kişinin üstlenebilmesi
E) Rolü üstlenen bireylerin eğitim düzeyleri

Cevap : A) Üstlenilen rollerin birbirini zorlaştırması

10. Aynı uyarıcıdan etkilenmekle birlikte, aralarında fiziksel ya da mekânsal bir yakınlık bulunmayan kimselerin oluşturduğu toplumsal kategoriye ne ad verilir?

A) Aile
B) Kitle
C) Toplumsal grup
D) Toplumsal yığın
E) Siyasal parti

Cevap : B) Kitle

11. “Ahmet, okul futbol takımında çok başarılıdır ancak ders çalışmaya yeteri kadar zaman ayıramamaktadır.”
Yukarıdaki cümlede ifade edilen durum aşağıdakilerden hangisine bir örnektir?

A) Rol pekişmesi
B) Rol beklentisi
C) Rol çatışması
D) Rol çıkışı
E) Rol seti

Cevap : C) Rol çatışması

12. I. Kültürel unsurların zamanla farklılaşıp yeni biçimler alması
II. Bir toplumun başka bir toplumun kültüründen etkilenmesi
III. Kültürel unsurların değişme hızlarının birbirinden farklı olması
IV. Yeni kültür ortamına ayak uyduramama
Yukarıdaki ifadelerde tanımı verilmeyen kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Alt kültür
B) Kültürel gecikme
C) Kültürel değişme
D) Kültür şoku
E) Kültürel yozlaşma

Cevap : A) Alt kültür

13. Aşağıdakilerden hangisi “birincil ilişkilere” dayalı bir toplumsal grup oluşturur?

A) Ticaret odası üyeleri
B) Çemişgezek ilçesi sakinleri
C) Erkin Koray konserini izleyenler
D) Dernek üyeleri
E) Aile bireyleri

Cevap : E) Aile bireyleri

14. Ülkemizde ilk sosyoloji kürsüsünü kuran kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Şerif Mardin
B) Ziya Gökalp
C) Ahmet Şuayb
D) Prens Sabahattin Bey
E) Yusuf Akçura

Cevap : B) Ziya Gökalp

15. “Kültür, belli bir toplumun üyelerinin oluşturduğu her türlü maddi ve davranışsal düzenlemenin tümüdür.”
Yukarıdaki tanımda kültürün daha çok hangi yönünden söz edilmektedir?

A) Kuşaktan kuşağa aktarılması
B) Zamanla değişikliğe uğraması
C) İnsan tarafından yaratılması
D) Toplumsal birliği sağlaması
E) Toplumdan topluma değişmesi

Cevap : C) İnsan tarafından yaratılması

16. Oluşum ve akademik kurumsallaşma dönemleri dikkate alındığında sosyoloji disiplini için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Başlangıç dönemleri itibarıyla sosyoloji evrimci yaklaşımların etkisindedir.
B) İlk dönem sosyolojisi ansiklopedik bir özellik gösterir.
C) İlk dönemleri itibarıyla sosyoloji, kurumsal dinin yaşadığı krizlere çözüm bulma çabasındaydı.
D) Sosyoloji, doğa bilimleri modelinde bir pozitif bilim olma iddiası taşır.
E) İlk dönem sosyolojisi bilimsel olduğu kadar ideolojik bir karakter de taşımaktadır.

Cevap : C) İlk dönemleri itibarıyla sosyoloji, kurumsal dinin yaşadığı krizlere çözüm bulma çabasındaydı.

17. Aşağıdakilerden hangisi modern toplumu meydana getiren dört temel süreçten biri değildir?

A) Bilimsel Devrim
B) Sanayi Devrimi
C) Dine Dönüş Hareketi
D) Siyasi Devrim
E) Felsefi Devrim

Cevap : C) Dine Dönüş Hareketi

18. “Mustafa Nuri Bilge’nin oğlu Ekrem Bilge, tıp eğitimini tamamladıktan sonra doktor oldu.” cümlesindeki hangi sözcük kazanılmış bir statüyü işaret etmektedir?

A) Bilge
B) Ekrem
C) Mustafa Nuri
D) Oğlu
E) Doktor

Cevap : E) Doktor

19. Toplumsal olgu ve kurum kavramlarına dair aşağıdaki tanımlardan hangisi Emile Durkheim’ın sosyolojik yaklaşımıyla uyumlu bir ifadedir?

A) Toplumsal olgular tek tek bireylerin haricinde meydana gelmezler.
B) Bireyler toplumsal olguları olduklarından başka bir şeye kolaylıkla dönüştürebilirler.
C) Toplumsal olgular daima bireylerin bilinçlerinde var olurlar.
D) Kurum, anlayamadıkları şeyleri açıklayabilmek için akademisyenlerin ürettikleri faydalı bir kavramdır.
E) Toplumsal olgular kendilerine özgü varoluşları olan şeylerdir.

Cevap : E) Toplumsal olgular kendilerine özgü varoluşları olan şeylerdir.

20. Toplumu bireylerin, grupların güç elde etmek için birbirleriyle mücadele ettikleri ve çatışmanın denetim altına alınmasını bir grubun geçici bir süre için rakiplerini bastırdığı bir arena olarak değerlendiren sosyolojik kuram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yeni-İşlevselcilik
B) İşlevselcilik
C) Etnometodoloji
D) Yapısalcılık
E) Çatışma kuramı

Cevap : E) Çatışma kuramı