Ahlaki Gelişim ve Değerler Eğitimi 2023 Vize Soruları

1. I. Tarih bilinci oluştururlar
II. Sosyal barışa katkı yaparlar
III. Sosyokültürel hayatı canlı tutarlar
IV. Düşünce sonucu ortaya çıkarlar
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri değer kavramının işlevleri arasında yer almaz?

A) II ve IV
B) Yalnız I
C) Yalnız II
D) I ve IV
E) I ve II

Cevap : D) I ve IV

Değer kavramı, bireylerin ve toplumların önemli bulduğu, benimsediği ve yaşamında rehber olarak kabul ettiği ilkeler, normlar ve standartları içerir. Değerler, bireylerin ve toplumların davranışlarını, tercihlerini ve kararlarını etkiler. Bu bağlamda, değerlerin işlevlerine bakıldığında:
I. Tarih bilinci oluştururlar: Değerler, doğrudan tarih bilinci oluşturma işlevine sahip değillerdir, ancak tarihi olaylar ve süreçler toplumların değer sistemlerini etkileyebilir ve değerler tarih bilincinin bir parçası olabilir.
II. Sosyal barışa katkı yaparlar: Değerler, toplum içinde ortak bir anlayış ve uyum sağlayarak sosyal barışa katkıda bulunabilirler.
III. Sosyokültürel hayatı canlı tutarlar: Değerler, bir toplumun kültürel yapısını ve sosyal yaşamını şekillendirir ve canlı tutar.
IV. Düşünce sonucu ortaya çıkarlar: Bu ifade, değerlerin yalnızca düşünce sonucu ortaya çıktığını öne sürmektedir. Değerler, deneyimler, kültürel etkileşimler, eğitim, aile ve toplumdan edinilen bilgilerle şekillenir; yalnızca bireysel veya soyut düşünce sonucu değil, çok daha geniş bir süreç sonucunda gelişir.
Bu bağlamda, değer kavramının işlevleri arasında doğrudan yer almayan D) I ve IV seçenekleridir.

2. Aşağıdakilerden hangisi “neden ahlak ve değer eğitimi” sorusunun cevabı değildir?

A) Modernleşmeye bağlı olarak sosyal değerler yozlaşmaktadır.
B) Günümüzde bireyselleşme ve bencillik yaygın hale gelmektedir.
C) Saygı, merhamet ve adalet gibi duygular giderek zayıflamaktadır.
D) Toplumda ahlaki değerler giderek işlevselliğini yitirmektedir.
E) Ahlak, doğru ya da yanlışları gösteren bir davranış sistemidir.

Cevap : E) Ahlak, doğru ya da yanlışları gösteren bir davranış sistemidir.

*Ahlak ve değer eğitimi neden önemlidir?* sorusuna yanıt ararken, genellikle toplumsal değerlerin yozlaşması, bireyselleşme ve bencilliğin artması, temel insanî duyguların zayıflaması ve toplumdaki ahlaki değerlerin işlevselliğinin azalması gibi sorunlara işaret edilir. Bu tür sorunlar, ahlak ve değer eğitiminin önemini ve gerekliliğini vurgular.
-A) Modernleşmeye bağlı olarak sosyal değerler yozlaşmaktadır,
-B) Günümüzde bireyselleşme ve bencillik yaygın hale gelmektedir,
-C) Saygı, merhamet ve adalet gibi duygular giderek zayıflamaktadır,
-D) Toplumda ahlaki değerler giderek işlevselliğini yitirmektedir,
Yukarıdaki seçenekler, ahlak ve değer eğitiminin önemiyle ilgili sıkça dile getirilen gerekçeler arasındadır.
E) Ahlak, doğru ya da yanlışları gösteren bir davranış sistemidir ifadesi ise, ahlakın ne olduğu ile ilgili tanımlayıcı bir ifadedir ve *neden ahlak ve değer eğitimi* sorusunun cevabı değildir. Bu ifade, ahlakın tanımını yapar ve ahlak eğitiminin neden gerektiğini açıklamaz. Bu nedenle, sorunun cevabı değil olan seçenek E) Ahlak, doğru ya da yanlışları gösteren bir davranış sistemidir.

3. “İnsan bünyesinde doğuştan bulunan iç güçlerin eğitim ve çevresel faktörlerin neticesinde şekil alıp pratiğe dökülmüş hâlidir. ” tanımı aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Ahlak
B) Vicdan
C) Karakter
D) Etik
E) Aksiyoloji

Cevap : A) Ahlak

4. Aşağıdakilerden hangisi ahlaki açıdan sorumlu olmanın şartları arasında bulunmaz?

A) Yapılan eylemin özgür bir ortamda yapılması
B) Eylemin doğru veya yanlış olduğunun bilinmesi
C) Yapılan eylemin gizli bir ortamda yapılması
D) Seçme özgürlüğüne/iradesine sahip olunması
E) Akıl sağlığının yerinde olması

Cevap : C) Yapılan eylemin gizli bir ortamda yapılması

Ahlaki açıdan sorumlu olmanın şartları arasında eylemin özgür bir ortamda yapılması, eylemin doğru veya yanlış olduğunun bilinmesi, seçme özgürlüğüne/iradesine sahip olunması ve akıl sağlığının yerinde olması gibi unsurlar bulunur. Bu şartlar, bireyin eylemlerinden etik olarak sorumlu tutulabilmesi için gerekli koşulları ifade eder.
Bununla birlikte, C) Yapılan eylemin gizli bir ortamda yapılması, ahlaki açıdan sorumlu olmanın şartları arasında yer almaz. Ahlaki sorumluluk, eylemin kamu önünde veya gizli yapılmasından bağımsız olarak, bireyin özgür iradesiyle hareket etmesi, eyleminin sonuçlarını öngörebilmesi ve akıl sağlığının yerinde olması gibi faktörlere dayanır. Dolayısıyla, ahlaki açıdan sorumlu olmanın şartları arasında bulunmayan seçenek C) Yapılan eylemin gizli bir ortamda yapılmasıdır.

5…… kültürel coğrafyaların ürünüdürler. ….. ve toplumlara göre ….. gösterirler.
Yukarıda yer alan cümledeki boşluklara aşağıdakilerden sırasıyla hangileri getirilirse anlamlı bir cümle kurulmuş olur?

A) Felsefi düşünceler – Medeniyetlere – değişiklik
B) Araç değerler – Devletlere – değişiklik
C) Sosyal kararlar – Ülkelere – benzerlik
D) Değer yargıları – Ülkelere – değişiklik
E) Dini değerler – Siyasi yapı – benzerlik

Cevap : D) Değer yargıları – Ülkelere – değişiklik

6. Aşağıdakilerden hangisi değer sınıfları arasında yer almaz?

A) Rasyonel değerler
B) Ulusal değerler
C) Dini değerler
D) Araç değerler
E) Politik değerler

Cevap : A) Rasyonel değerler

7. Kavut’a göre “bireyin insanlığa yabancılaşmasının temelleri ….. atılmaktadır”.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) sosyal çevre ve anaokulunda
B) sosyal çevre ve camide
C) aile ve sosyal çevrede
D) aile ve anaokulunda
E) okul ve sosyal çevrede

Cevap : C) aile ve sosyal çevrede

8. Aşağıdakilerden hangisi İslam ahlakının amaçları arasında yer almaz?

A) İnsanlarda ortak inanç ve amaç duygusu oluşturmak
B) Varoluş amacına uygun bir yaşama bilinci oluşturmak
C) İnsanlarda aşkın temelli düşünme becerisi inşa etmek
D) Doğrunun ölçütünün yarar olduğu düşüncesini sağlamak
E) İnsanlarda ortak düşünce ve menfaat şuuru inşa etmek

Cevap : D) Doğrunun ölçütünün yarar olduğu düşüncesini sağlamak

İslam ahlakı anlayışında en önemli nokta, davranışların Allah rızası için, yani aşkın bir değere bağlı olarak yapılmasıdır. Bu anlayış, herhangi bir kişisel çıkar veya menfaat beklentisi olmaksızın, yalnızca Allah’ın emirlerine uygun hareket etme ve O’nun rızasını kazanma amacını taşır. İslam’da niyetin önemi vurgulanır; bir işin değeri, onun niyetine ve Allah rızası için yapılıp yapılmadığına bağlıdır. Dolayısıyla, İslam ahlakının amaçları arasında yer alan ve soruda bahsedilen seçenekler göz önünde bulundurulduğunda, doğrunun ölçütünün kişisel yarar değil, Allah’ın emir ve yasaklarına uygunluk olduğu sonucuna varılır.
Bu perspektiften bakıldığında, “Doğrunun ölçütünün yarar olduğu düşüncesini sağlamak” (D seçeneği), İslam ahlak anlayışına göre amaçlar arasında yer almaz. Çünkü İslam’da ahlaki davranışların ve kararların temeli, yarar temelli bir hesap yapmak değil, Allah’ın rızasını kazanmak ve ilahi iradeye uygun hareket etmektir. Bu yüzden, doğru cevap, İslam ahlakının amaçları arasında yer almayanın “Doğrunun ölçütünün yarar olduğu düşüncesini sağlamak” olduğudur.

9. Bilgi edinme sürecinde esas olan ….. iken değerlerde önemli olan ….. .
Yukarıda yer alan cümledeki boşluklara aşağıdaki kelimelerden sırasıyla hangileri getirilirse anlamlı bir cümle kurulmuş olur?

A) zekâ – kabullenmektir
B) düşünmek – inanmaktır
C) kavramak – inanmaktır
D) çalışmak – model almaktır
E) bilmek – kabullenmektir

Cevap : B) düşünmek – inanmaktır

10. “Öğrenme, faktörler ve yaşanan tecrübeler sonucunda meydana gelen gözlemlenebilir ve kalıcı değişimlerdir. ”
Yukarıda verilen tanım aşağıdaki öğrenme kuramlarından hangisine aittir?

A) Sosyal Öğrenme
B) Davranışçı
C) Yapılandırmacı Öğrenme
D) Beyin Temelli Öğrenme
E) Bağlaşımcılık

Cevap : B) Davranışçı

11. I. Bireysel psikolojik bir durum
II. Yabancı bir dil konuşma
III. İçinde yetiştiği kültürü reddetme
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri kültürel yabancılaşma ile ilgili değildir?

A) Yalnız II
B) II ve III
C) I ve II
D) Yalnız I
E) I ve III

Cevap : A) Yalnız II

Kültürel yabancılaşma, bireyin kendi kültürü veya içinde yaşadığı toplumun değerleri, normları ve pratikleri ile arasında bir yabancılaşma hissetmesi durumunu ifade eder. Bu süreç, bireyin kendi kültürel kimliğinden uzaklaşması, toplumsal değer ve inanç sistemlerine yabancı hissetmesi gibi durumlarla ilişkilidir.
I. Bireysel psikolojik bir durum, kültürel yabancılaşma bağlamında değerlendirilebilir çünkü bu, bireyin kendi kültürüne yabancılaşmasının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle, kültürel yabancılaşmayla ilgilidir.
II. Yabancı bir dil konuşma, doğrudan kültürel yabancılaşma ile ilgili bir durum değildir. Yabancı bir dil öğrenmek veya konuşmak, bireyin kültürel kimliği veya kendi kültürü ile olan ilişkisinden bağımsız olarak gerçekleşebilir ve bu, kendiliğinden kültürel yabancılaşma anlamına gelmez.
III. İçinde yetiştiği kültürü reddetme, kültürel yabancılaşmanın bir belirtisi veya sonucu olarak kabul edilebilir. Bireyin kendi kültürüne karşı hissettiği yabancılaşma ve aidiyet eksikliği, kültürü reddetme eğilimine yol açabilir.
Bu bilgiler ışığında, kültürel yabancılaşma ile doğrudan ilgili olmayan seçenek II. Yabancı bir dil konuşmadır. Dolayısıyla doğru cevap A) Yalnız II’dir.

12. I. Davranışların yapılış sebeplerini araştırır.
II. Yıllara dayalı tecrübeler sonucunda oluşur.
III. Değerlerin kaynaklarını araştırarak açıklar.
IV. İnsan ve toplum için ideal olanı ihtiva eder.
Yukarıda sıralananlardan hangisi veya hangileri “etik” ile ilgilidir?

A) I ve III
B) III ve IV
C) I ve II
D) II ve IV
E) II ve III

Cevap : D) II ve IV

Ahlaki Gelişim ve Değerler Eğitimi 2023 Vize Soruları

13. – İnsanda doğuştan bulunur.
– İnsanı hayra yönlendirir.
– Tanrısal ses olarak bilinir.
Yukarıda verilenler aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ilgilidir?

A) Vicdan
B) Karakter
C) Değer
D) Moral
E) Etik

Cevap : A) Vicdan

14. I. Öğrenmede düşünce önemlidir.
II. Öğrenmede nedensellik esastır.
III. Öğrenmede organizma aktiftir.
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri Edimsel Koşullanma Yoluyla Öğrenme Kuramına ait değildir?

A) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve III
D) Yalnız I
E) I ve II

Cevap : B) Yalnız II

15. Aşağıdakilerden hangisi ahlakın işlevleri arasında yer almaz?

A) Bireylerin değer dünyalarını şekillendirir.
B) Sosyal barışın sağlanmasına yardım eder.
C) Ahlak esasları toplum aracılığıyla bireylere aktarılır.
D) İnsanlara ideal davranış biçimlerini gösterir.
E) Bireyin sosyalleşme sürecine katkı yapar.

Cevap : D) İnsanlara ideal davranış biçimlerini gösterir.

16. Nörofizyolojik Kuramın öğrenme ile ilgili görüşlerine aşağıdakilerden hangisi uygun değildir?

A) Beyin, zihne depoladığı uyarıcılara anlam verir.
B) Öğrenme, uyarıcıya verilen tepkidir.
C) Öğrenme, fizyolojik bir hadisedir.
D) Öğrenme, kişiye göre değişiklik gösterir.
E) Öğrenme, teşvik ve cesaretlendirme ile artar.

Cevap : B) Öğrenme, uyarıcıya verilen tepkidir.

17. Aşağıdakilerden hangisi Gözleme Dayalı Öğrenme Kuramıyla ilgili değildir?

A) Okul, ahlaki gelişime önemli katkılar yapar.
B) Toplumun karşı çıkışı, öğrenmeyi değiştirir.
C) Öğrenme koşullanmış bir tepkidir.
D) Öğrenme, gözlem ve tecrübe esasına dayanır.
E) Pekiştireçler öğrenmenin güdülenmesidir.

Cevap : C) Öğrenme koşullanmış bir tepkidir.

18. Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri değer kavramının anlamları arasında yer almaz?

A) Yüksek ve yararlı nitelik
B) Ahlak, bilim veya töre
C) Karşılıklı olma, değme
D) Davranışların ölçütleri
E) Bir şeyin sahip olduğu kıymet

Cevap : B) Ahlak, bilim veya töre

19. Ahlaki akıl yürütme, ilk çocukluktan itibaren ergenlik dönemine doğru her bir dönemden diğerine derece derece ve giderek anlamlı bir şekilde değişir.
Yukarıda verilen ahlak gelişimi ile ilgili görüş, aşağıdaki bilim insanlarından hangisine aittir?

A) Abraham Maslow
B) James W. Fowler
C) Jean Piaget
D) Lavrence Kohlberg
E) Erik Erikson

Cevap : C) Jean Piaget

20. Operant Koşullanma Yoluyla Öğrenme Kuramı aşağıdaki bilim insanlarından hangisine aittir?

A) Thorndike
B) Rotter
C) Watson
D) Bandura
E) Skinner

Cevap : E) Skinner

Operant Koşullanma Yoluyla Öğrenme Kuramı, B.F. Skinner tarafından geliştirilmiştir. Bu kuram, davranışların sonuçlarına bağlı olarak güçlenme ya da zayıflama sürecini açıklar. Skinner, davranışların ödüllendirilmesi durumunda tekrarlanma olasılığının arttığını, cezalandırılması durumunda ise azaldığını öne sürer. Bu nedenle, doğru cevap E) Skinner’dır.

21. Aşağıdakilerden hangisi ahlak sistemi ile ilgili değildir?

A) Birey ve topluma görev ve sorumluluklarını öğretirler.
B) Olaylar karşısında aynı tepkilerin gösterilmesini sağlar.
C) İnsanı hem içsel hem de dışsal/harici olarak kuşatırlar.
D) Bireylere konumlarını, sınırlarını ve ideal olanı öğretirler.
E) İş ve işlemlerde bireyler kadar devlet organlarını da bağlar

Cevap : B) Olaylar karşısında aynı tepkilerin gösterilmesini sağlar.

22. Aşağıdakilerden hangisi ahlak gelişimiyle ilgili değildir?

A) Bilişsel gelişim ve akıl yürütme süreçleri sonucunda gerçekleşir.
B) Değerleri öğrenme, içselleştirme ve uygulama sürecidir.
C) Fiziksel, zihinsel ve psikolojik gelişimle birlikte gelişir.
D) Ebeveynin, okulun ve sosyal çevrenin rolü büyüktür.
E) Başkalarının varlığını eleştirisiz olarak kabullenme sürecidir.

Cevap : E) Başkalarının varlığını eleştirisiz olarak kabullenme sürecidir.

Ahlak gelişimi, bireyin ahlaki değerleri, normları ve prensipleri öğrenme, içselleştirme ve bunlara göre hareket etme sürecidir. Bu gelişim, bireyin bilişsel yapısının ve akıl yürütme yeteneğinin gelişimi, sosyal etkileşimler ve kültürel faktörlerle yakından ilişkilidir. Ahlak gelişimi, aynı zamanda bireyin fiziksel, zihinsel ve psikolojik gelişimiyle paralel olarak ilerler ve ebeveynler, eğitim kurumları ve genel sosyal çevre bu süreçte önemli roller oynar.
E) Başkalarının varlığını eleştirisiz olarak kabullenme sürecidir: Bu ifade, ahlak gelişimiyle doğrudan ilişkili değildir. Ahlak gelişimi, yalnızca başkalarının varlığını kabullenmekten daha karmaşık bir süreci içerir ve bireyin etik düşünme, ahlaki karar verme ve davranışlarında gösterdiği olgunluğu kapsar. Eleştirel düşünme, ahlaki sorunlar karşısında çeşitli perspektifleri değerlendirebilme ve bilinçli kararlar alabilme yeteneği, ahlak gelişiminin önemli bir parçasıdır.
Bu nedenle, ahlak gelişimiyle ilgili olmayan seçenek E) Başkalarının varlığını eleştirisiz olarak kabullenme sürecidir.

23. İnsan doğasında aslen yerleşik olan iç kuvvetlere; diğer bir ifadeyle yeteneklere ….. denir.
Yukarıdaki cümlede yer alan boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) terbiye
B) mizaç
C) tabii/fıtri ahlak
D) şahsiyet
E) kazanılmış ahlak

Cevap : C) tabii/fıtri ahlak

24. “Eğitim, çocuğun doğuştan getirdiği tabii fıtratına (Gesetz der Natur) göre uygulanırsa hedefine ulaşır” düşüncesi, aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Colberg-Schrader
B) Montessori
C) J. Friedrich Oberlin
D) Fröbel,
E) Marianne Krug

Cevap : B) Montessori