Bakım ve Sosyal Hizmet Final Deneme Sınavı-1

Bakım ve bakım hizmetleri, günümüz toplumlarının temel yapı taşlarından biridir. Bakım, sadece sağlık ve sosyal hizmet sektörlerinde değil, aynı zamanda bireylerin günlük yaşamlarında da önemli bir yer tutar. Bu yazıda, bakımın tanımı, önemi ve çeşitli disiplinlerle olan ilişkisi üzerinde durulacak, ayrıca entegre bakım modelleri ve bakım hizmetlerinin yasal çerçevesine de değinilecektir.

Bakımın Tanımı ve Kapsamı

Bakım, bireylerin fiziksel, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanması sürecidir. Bu süreç, hem bireyin kendisi hem de profesyonel sağlık ve sosyal hizmet sağlayıcıları tarafından yürütülebilir. Bakım, genellikle bakıma ihtiyaç duyan kişilerin yaşam kalitesini artırmayı, bağımsızlığını korumayı ve hastalıkların tedavisine yardımcı olmayı hedefler.

Bakım Hizmetlerinin Çeşitliliği

Bakım hizmetleri, kişisel bakımdan tıbbi ve rehabilitatif hizmetlere kadar geniş bir yelpazede sunulmaktadır. Kişisel bakım hizmetleri, günlük yaşam aktivitelerinin yürütülmesini içerirken; tıbbi bakım, sağlık durumunun izlenmesi ve hastalıkların yönetilmesi ile ilgilidir. Rehabilitatif hizmetler ise, bireyin var olan kapasitelerini maksimize etmeyi ve mümkün olan en yüksek işlevselliğe ulaşmasını amaçlar.

Disiplinlerarası İş Birliği

Bakım hizmetlerinin etkin sunumu, çeşitli disiplinlerin iş birliği gerektirir. Bu disiplinler arasında sağlık hizmetleri, sosyal hizmetler, psikoloji ve hatta hukuk bulunmaktadır. Özellikle karmaşık sağlık ihtiyaçları olan bireyler için, bu disiplinler arası yaklaşım, bireyin her yönüyle desteklenmesini sağlar ve bakım süreçlerinin bütünleştirilmesine olanak tanır.

Entegre Bakım Modelleri

Entegre bakım, çeşitli sağlık ve sosyal hizmetlerin koordineli bir şekilde sunulduğu bir bakım modelidir. Bu model, hizmetler arasında süreklilik ve verimlilik sağlamayı, böylece bireylerin kompleks ihtiyaçlarını daha etkili bir şekilde karşılamayı amaçlar. Entegre bakım modelleri, özellikle kronik hastalıkları olan veya yaşlı bireyler için büyük önem taşır.

Yasal Çerçeve ve Politikalar

Bakım hizmetlerinin sunumu, ulusal sağlık ve sosyal politikalar tarafından şekillendirilir. Bu politikalar, hizmetlerin erişilebilirliğini, kalitesini ve finansmanını düzenler. Ayrıca, bakıma ihtiyaç duyan bireylerin haklarını koruyan yasal çerçeveler, bakım süreçlerinin etik ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlar.

Sonuç

Bakım ve bakım hizmetleri, bireylerin yaşam kalitesini doğrudan etkileyen kritik unsurlardır. Disiplinlerarası iş birliği ve entegre bakım modelleri, bu hizmetlerin etkinliğini artırarak toplum sağlığını iyileştirmekte büyük rol oynar. Devletin, bakım hizmetlerine yönelik politikaları ve yasal düzenlemeleri, bu alandaki gelişmeleri desteklemekte ve yönlendirmekte önemli bir fonksiyona sahiptir

1- Aşağıdaki tanımlamalardan hangisi Sosyal Hizmetler Kanunu’nda da yer alan tanım ve kavramlaştırmayla örtüşmez?

A) İhtiyacı olan yaşlı
B) Özel bakım yaşlısı
C) Yardıma ihtiyacı olan tam bağımlı engelli
D) Bakıma ihtiyacı olan engelli
E) Korunmaya ihtiyacı olan çocuk

Cevap : C) Yardıma ihtiyacı olan tam bağımlı engelli

2- Aşağıdakilerden hangisi “Bütünleşik Bakım” kavramını anlamca tam olarak karşılar?

A) Sosyal Bakım
B) Entegre Bakım
C) Sağlık Bakımı
D) Palyatif Bakım
E) Manevi Bakım

Cevap : B) Entegre Bakım

“Bütünleşik Bakım” kavramı, genellikle farklı sağlık ve sosyal hizmetlerin bireyin ihtiyaçlarına göre koordineli ve sürekli bir şekilde sunulduğu bir bakım modelini ifade eder. Bu bakım modeli, hastaların genel sağlık ve refah durumlarının iyileştirilmesi amacıyla, çeşitli hizmetlerin entegrasyonunu gerektirir.
Bu tanımlama göz önünde bulundurulduğunda, şıklar arasından “Bütünleşik Bakım” kavramını anlamca en iyi karşılayan terim şu seçenektir:
B) Entegre Bakım
Entegre Bakım, farklı sağlık ve sosyal hizmetlerin, kişinin ihtiyaçlarına uygun olarak bütünleşik bir şekilde sunulduğu bir bakım yaklaşımını temsil eder ve “Bütünleşik Bakım” kavramıyla eşanlamlı olarak kullanılabilir. Diğer seçenekler belirli bakım türlerini tanımlar, ancak entegrasyon ve bütünleşme kavramını doğrudan ifade etmezler.

3- Aşağıdakilerden hangisi dayanışma hizmetleri içinde değil bakım hizmetleri içinde anılır?

A) Sinema
B) Resim kursu
C) Koro çalışmaları
D) Ev ziyaretleri
E) Puzzle-Boncuk çalışmalarının uygulanması

Cevap : D) Ev ziyaretleri

Dayanışma hizmetleri, genellikle topluluk içinde sosyal bağları güçlendirmeyi ve bireyler arası etkileşimi artırmayı hedefleyen etkinlikler ve programları içerir. Bu hizmetler, genelde eğlence, sanat, ve kültürel faaliyetler olarak düzenlenir ve topluluğun sosyal yapısını güçlendirmeye yöneliktir.
Bakım hizmetleri ise daha çok bireyin fiziksel, zihinsel ya da duygusal ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik kişisel ve daha yoğun destek hizmetlerini ifade eder. Bu hizmetler, genellikle kişiye özel sağlık veya günlük yaşam desteği sağlama amacı taşır.
Verilen seçenekler arasında:
Sinema, resim kursu, koro çalışmaları, ve puzzle-boncuk çalışmalarının uygulanması gibi etkinlikler topluluk içi etkileşimi artırma ve kişisel becerilerin gelişimini destekleme amaçlı dayanışma hizmetleri kapsamında değerlendirilebilir.
Ev ziyaretleri ise bireye özgü, onun kişisel ihtiyaçlarına yönelik yapılan ve bakım hizmetleri kapsamında değerlendirilebilecek bir etkinliktir.
Bu nedenle, “Ev ziyaretleri” (D) seçeneği dayanışma hizmetleri içinde değil, bakım hizmetleri içinde anılır.

4- Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri Yönetmeliği’nde “Ruh sağlığı yerinde olup, bulaşıcı hastalığı olmayan, yatağa bağımlı ya da fiziksel ve zihinsel gerilemeleri nedeniyle özel ilgi, destek ve koruma gerektiren yaşlılara verilen hizmet” olarak tanımlanan bakım türüne ………. denir.
Boşluğa aşağıdaki bakım türlerinden hangisi gelmelidir?

A) Palyatif Bakım
B) Kişisel Bakım
C) Yaşlı Bakımı
D) Özel Bakım
E) Rehabilitasyon

Cevap : D) Özel Bakım

Verilen tanım, özellikle “özel ilgi, destek ve koruma gerektiren yaşlılara verilen hizmet” ifadesiyle, bir bakım türünü özel olarak tanımlıyor. Bu tanım, genellikle fiziksel veya zihinsel gerileme gösteren ve bu yüzden sürekli olarak özel bakım ve destek ihtiyacı olan yaşlı bireyleri kapsar.
Bu bağlamda, şıkları değerlendirdiğimizde:
Palyatif Bakım: Genellikle ölümcül hastalıkları olan hastalara, hastalığın ilerleyişini kontrol altına almaksızın, yaşam kalitesini artırmaya yönelik sağlanan destekleyici bakımı ifade eder.
Kişisel Bakım: Günlük yaşam aktivitelerinde yardımcı olunması gereken bireylere verilen genel destek ve bakım hizmetlerini kapsar.
Yaşlı Bakımı: Yaşlıların genel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik daha geniş bir kategoridir.
Özel Bakım: Özel ilgi, destek ve koruma gerektiren, belirli ihtiyaçları olan bireylere yönelik hizmetleri ifade eder.
Rehabilitasyon: Fiziksel ya da mental sağlık sorunları sonrasında bireylerin normal yaşam aktivitelerine dönebilmeleri için gerekli terapileri ve egzersizleri içerir.
Verilen tanıma en uygun seçenek, “özel ilgi, destek ve koruma gerektiren yaşlılara verilen hizmet” ifadesi ile doğrudan örtüşen “Özel Bakım” (D) seçeneğidir. Bu nedenle boşluğa “Özel Bakım” terimi gelmelidir.

5- “Engellinin bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmesini ve yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesini sağlamayı amaçlayan fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetler” hangi kavram ile ifade edilir?

A) Habilitasyon
B) Entegre Bakım Hizmetleri
C) Palyatif Bakım Hizmetleri
D) Sosyal Servis
E) Rehabilitasyon

Cevap : A) Habilitasyon

Verilen tanım, hem yeni beceriler kazandırmayı hem de bireylerin bağımsız yaşamalarını sağlamayı hedeflediği için “habilitasyon” ve “rehabilitasyon” her iki kavramı da içerebilir. Ancak, tanım genel olarak engellilerin yaşam kalitelerini artırma ve bağımsız yaşamalarını sağlama hedefiyle, daha çok habilitasyon sürecine işaret eder. Bu nedenle, doğru seçenek şunlardır:
A) Habilitasyon
Bu terim, engellinin yaşamını bağımsız bir şekilde sürdürebilmesi için gerekli tüm becerilerin kazandırılmasını ifade eder.

6- “Tehlike karşısında hareket edemeyip bekleyen engelli” nasıl bir engellidir?

A) Bakıma ihtiyacı olan engelli
B) Yarı bağımlı engelli
C) Kısmi bağımlı engelli
D) Tam bağımlı engelli
E) Özel bakım engellisi

Cevap : D) Tam bağımlı engelli

Tanım olarak “tehlike karşısında hareket edemeyip bekleyen engelli” ifadesi, bir bireyin kendisini koruyacak veya bir duruma müdahale edecek yeteneklerden yoksun olduğunu gösterir. Bu, engellinin günlük yaşam aktivitelerinde, özellikle acil durumlar gibi kritik anlarda, diğer insanlara tamamen bağımlı olduğunu işaret eder.
Şıkları değerlendirirken, engellilik derecesi ve bağımlılık seviyesine göre sınıflandırmaları göz önünde bulundurmalıyız:
Bakıma ihtiyacı olan engelli: Bu terim, genel bir ihtiyaç durumunu ifade eder ancak spesifik olarak engellinin bağımlılık düzeyini belirtmez.
Yarı bağımlı engelli: Bu, engellinin bazı durumlarda yardım gerektirdiğini, ancak kısmi olarak bağımsız hareket edebildiğini gösterir.
Kısmi bağımlı engelli: Bu, engellinin bazı günlük aktiviteler için yardıma ihtiyacı olduğunu, ancak diğer bazılarını bağımsız olarak yapabildiğini belirtir.
Tam bağımlı engelli: Bu, engellinin tüm günlük yaşam aktiviteleri için başkalarına tamamen bağımlı olduğunu gösterir, bu da acil durumlarda hareket edememe durumunu da içerebilir.
Özel bakım engellisi: Bu, özel veya ileri düzeyde bakım ihtiyaçlarını ifade eder, ancak bağımlılık düzeyi hakkında açık bilgi vermez.
Verilen tanıma en uygun olan “tam bağımlı engelli” (D) seçeneğidir. Bu, engellinin acil durumlar dahil her türlü durumda diğer insanlara tamamen bağımlı olduğunu ifade eder.

7- Hizmet alanın oda, dolap ve çamaşırlar ile ilgili kişisel bakım hizmetleri aşağıdaki bakım kuruluşlarından hangisi için söz konusu değildir?

A) Gündüz Yaşam Merkezleri
B) Engelli Bakım Merkezleri
C) Engelli Özel Bakım Üniteleri
D) Yaşam Evleri
E) Yaşlı Özel Bakım Üniteleri

Cevap : A) Gündüz Yaşam Merkezleri

Hizmet alanın oda, dolap ve çamaşırlar ile ilgili kişisel bakım hizmetleri genellikle o kişinin kalıcı olarak yaşadığı veya uzun süreli konakladığı tesislerde verilir. Bu hizmetler, kişisel eşyaların yönetimi ve bakımı gibi günlük yaşamın önemli bir parçasını kapsar.
Şıkları değerlendirelim:
Gündüz Yaşam Merkezleri: Bu tür merkezler, genellikle bireylerin sadece gündüz saatlerinde kaldıkları, akşam evlerine döndükleri yerlerdir. Dolayısıyla, burada kalanlar için oda, dolap veya çamaşır gibi sürekli kişisel bakım hizmetlerine ihtiyaç duyulmaz.
Engelli Bakım Merkezleri: Bu tesisler genellikle engelli bireylerin kalıcı veya uzun süreli konakladıkları yerlerdir, dolayısıyla kişisel bakım hizmetleri sunulur.
Engelli Özel Bakım Üniteleri: Bu üniteler de benzer şekilde kalıcı veya uzun süreli konaklamalar için tasarlanmıştır, kişisel bakım hizmetleri sunulur.
Yaşam Evleri: Kalıcı konaklama sağlayan tesisler olduğu için burada da kişisel bakım hizmetleri gereklidir.
Yaşlı Özel Bakım Üniteleri: Yaşlı bireyler için kalıcı veya uzun süreli konaklama sağlanan yerler olup, kişisel bakım hizmetleri sunulur.
Bu bağlamda, hizmet alanın oda, dolap ve çamaşırlar ile ilgili kişisel bakım hizmetleri açısından en az ihtiyaç duyulan yer Gündüz Yaşam Merkezleri (A) olarak değerlendirilebilir. Bu tür merkezlerde bireyler genellikle kısa süreler için ve sadece gündüz saatlerinde bulundukları için, kalıcı konaklama hizmetleri gerektiren diğer bakım hizmetlerinden farklıdır.

8- Bakım kuruluşu içerisinde bireyin odasının kapısına veya yatak başına dört yapraklı yeşil yonca figürü asılması hangi bakım hizmet talimatında yer alır?

A) Ördek ile Tuvalet Kullanım Talimatı
B) Düşmeyi Önleme Talimatı
C) Öfke/Kriz Kontrol Odası Talimatı
D) Bel Sağlığı Talimatı
E) Yatağa Bağlı Bireylerde Pozisyonlama Talimatı

Cevap : B) Düşmeyi Önleme Talimatı

9- Fuhuş, dilencilik, alkollü içkileri veya uyuşturucu maddeleri kullanma gibi her türlü sosyal tehlikelere ve kötü alışkanlıklara karşı savunmasız bırakılan ve başıboşluğa sürüklenen korunmaya ihtiyacı olan çocuk, anne-babasıyla ilişkisi açısından hangi nitelikle tanımlanır?

A) Ana veya babası tarafından istismar edilen
B) Ana veya babası tarafından terkedilen
C) Ana veya babası tarafından ihmal edilen
D) Ana veya babası tarafından sömürülen
E) Ana veya babası tarafından istenmeyen

Cevap : C) Ana veya babası tarafından ihmal edilen

Fuhuş, dilencilik, alkollü içkiler veya uyuşturucu maddeler kullanımı gibi sosyal tehlikelere karşı savunmasız bırakılan ve başıboşluğa sürüklenen çocuklar, genellikle ebeveynleri tarafından yeterli bakım, koruma ve gözetim sağlanmadığı bir durumda bulunurlar. Bu tanımlama, çocuğun temel ihtiyaçlarının ihmal edildiği, güvenlik ve bakım konularında yeterli desteğin sağlanmadığı bir durumu işaret eder.
Bu bağlamda, şıkları değerlendirdiğimizde:
A) Ana veya babası tarafından istismar edilen: Çocuğun fiziksel, cinsel veya duygusal zarar gördüğü durumları tanımlar, ancak bu durum doğrudan sosyal tehlikelere maruz kalma veya başıboşlukla ilişkilendirilmeyebilir.
B) Ana veya babası tarafından terkedilen: Ebeveynlerin fiziksel olarak çocuğu terk etmesini ifade eder, bu durum çocuğun başıboş kalmasına neden olabilir ancak doğrudan sosyal tehlikelere maruz kalma ile ilişkilendirilmez.
C) Ana veya babası tarafından ihmal edilen: Ebeveynlerin çocuğun temel ihtiyaçlarına, korunmasına ve bakımına yeterince dikkat etmemesi durumunu ifade eder. Bu durum, çocuğun sosyal tehlikelere maruz kalması ve başıboş kalmasıyla doğrudan ilişkilidir.
D) Ana veya babası tarafından sömürülen: Ebeveynlerin çocuğu ekonomik veya başka amaçlar için kullanması anlamına gelir, ancak bu durum çocuğun başıboş kalmasıyla doğrudan ilişkilendirilmeyebilir.
E) Ana veya babası tarafından istenmeyen: Ebeveynlerin çocuğu istememesi durumunu ifade eder, ancak bu durum çocuğun sosyal tehlikelere maruz kalmasıyla doğrudan ilişkilendirilmeyebilir.
Bu durumları göz önünde bulundurduğumuzda, C) Ana veya babası tarafından ihmal edilen seçeneği, çocuğun sosyal tehlikelere karşı savunmasız bırakıldığı ve başıboşluğa sürüklendiği durumu en doğru şekilde tanımlayan niteliktir.

10- Sosyal çalışmacı bakıma ihtiyacı olan bireyi değerlendirirken aşağıdakilerden hangisini değerlendirir?

A) Bakıma ihtiyacı olan bireyin hangi dine neden inandığı
B) Bakıma ihtiyacı olan bireyin mensubu olduğu etnik kimliği
C) Bakıma ihtiyacı olan bireyin hangi ideolojik kimliği neden savunduğu
D) Bakıma ihtiyacı olan bireyin hangi siyasi partiyi neden desteklediği
E) Bakıma ihtiyacı olan bireyin hayat hikâyesi ve aile geçmişi

Cevap : E) Bakıma ihtiyacı olan bireyin hayat hikâyesi ve aile geçmişi

Sosyal çalışmacılar, bireylerin bakım ihtiyaçlarını değerlendirirken, kişinin sosyal, fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarına yönelik kapsamlı bir değerlendirme yaparlar. Bu süreç, bireyin yaşam tarzını, aile ilişkilerini, geçmiş deneyimlerini ve bu faktörlerin güncel ihtiyaçlarını nasıl etkilediğini anlamayı içerir. Bu bağlamda, din, etnik kimlik, ideolojik veya siyasi eğilimler gibi konular genellikle doğrudan bakım ihtiyaçlarıyla ilişkili olmadığı için değerlendirmenin ana odak noktası değildir.
Dolayısıyla, şıklardan E) Bakıma ihtiyacı olan bireyin hayat hikâyesi ve aile geçmişi en uygun seçenektir. Bu bilgiler, bireyin geçmişte yaşadıkları ve aile yapısının, şu anki sağlık ve bakım ihtiyaçları üzerinde önemli bir etkisi olabileceği için değerlendirilir. Bu tür bilgiler, bireye uygun ve kişiselleştirilmiş bir bakım planı oluşturulmasına yardımcı olur.