Madenlerde İş Sağlığı ve Güvenliği 2023-2024 Final Soruları

Madenlerde iş sağlığı ve güvenliği, çalışanların güvenliğini sağlamak ve iş kazalarını en aza indirmek için hayati öneme sahiptir. Bu alanda alınması gereken önlemler ve uyulması gereken kurallar oldukça kapsamlıdır ve çeşitli yasal düzenlemelerle desteklenir.

Acil Sığınma Odaları

Acil sığınma odaları, madenlerde oluşabilecek acil durumlarda çalışanların güvenli bir şekilde sığınabilmeleri için tasarlanmıştır. Bu odalarda bulunması gereken nitelikler şunlardır:

– Genel basınçlı hava şebekesi dışında oksijen tüpleri
– Kapalı devre solunum cihazları, bağımsız haberleşme sistemi, koltuk, aydınlatma cihazları, gaz dedektörleri, tuvalet ve gerekli diğer teçhizat
– Dışarıdan gelebilecek gaz ve duman girişlerine karşı sızdırmaz yapı
– İlk yardım malzemeleri ve yeteri kadar gıda malzemesi
– Çalışan sayısına göre belirlenmiş en az 2 m² alan ve 1.5 m tavan yüksekliği

Delme ve Patlatma İşlemleri

Delme ve patlatma iş süreçlerinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar bulunmaktadır:
– Patlatma deliklerinin temizlenmesi, doldurulması ve sıkılanması işleri mutlaka deneyimli personel gözetiminde yapılmalıdır.
– Ateşleme kapsül tellerinin uçlarının temizlenmesi ve bağlanması işlemleri maden mühendisi tarafından yapılmalıdır.
– Patlatma işinde delik içerisine konulacak patlayıcı maddelerin boyu, delik derinliğini geçmemelidir.

Sondaj Çalışmaları

Sondaj çalışmalarına başlanmadan önce alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri şunlardır:
– Sondaj makinesinde herhangi bir arıza meydana geldiğinde onarım ve bakım çalışmalarına başlamadan önce makine durdurulmalıdır.
– Yakıt ikmali sırasında da sondaj makinesi durdurulmalıdır.
– Çalışma alanına getirilen sondaj makinesinin ayakları zemine sağlam oturacak şekilde ayarlanmalı ve sistemin dengede olması sağlanmalıdır.

Yeraltı Madenlerinde Güvenlik

Yeraltı madenlerinde bulunması zorunlu olan sürekli hayat hattı üzerinde yer alacak dikdörtgen şeklindeki reflaktör levhaların asgari boyutları 50 mm x 100 mm olarak belirlenmiştir. Ayrıca, yeraltı maden ocaklarında sekiz saatlik çalışma süresinde tüm çalışma alanlarındaki müsaade edilen hidrojensülfür oranı 20 ppm olmalıdır.

İş Kazası ve Meslek Hastalıkları

Maden işlerinde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için alınması gereken önlemler de büyük önem taşır. Patlatma işlemleri sonrasında patlamamış deliklerin tespiti halinde, tehlikenin bertaraf edilmesi için uygun yöntemler izlenmelidir. Yeraltı maden işletmelerinde kullanılacak bant konveyörlerde ise TS EN 14973 standardı gereklidir.

Sonuç

Madenlerde iş sağlığı ve güvenliği, hem çalışanların güvenliğini sağlamak hem de iş verimliliğini artırmak için kritik bir öneme sahiptir. Bu nedenle, maden işletmelerinde gerekli tüm güvenlik önlemlerinin alınması ve bu önlemlerin sürekli olarak güncellenmesi gerekmektedir. İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyum, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını en aza indirgemek için en etkili yöntemdir.

1- Aşağıdakilerden hangisi acil sığınma (hayat) odalarında bulunması gereken niteliklerden biri değildir?

A) Acil sığınma odalarında genel basınçlı hava şebekesi dışında oksijen tüpleri bulunmalıdır.
B) Sığınma odaları yeterli sayıda kapalı devre solunum cihazları, yer üstü ile bağımsız bir haberleşme sistemi, koltuk, aydınlatma cihazları, gaz dedektörleri, tuvalet ve gerekli diğer teçhizatla donatılmalıdır.
C) Acil sığınma odaları dışarıdan gelebilecek gaz ve duman girişlerine karşı sızdırmaz yapıda olmalıdır.
D) Sığınma odalarında ilk yardım malzemeleri ve yeteri kadar gıda malzemesi bulunmalıdır.
E) Acil sığınma odaları, çalışan sayısına göre belirlenmeli ve her çalışan için en az 2 m² alan ve 1,5 m tavan yüksekliği olacak şekilde tasarlanmalı ve yapılmalıdır.

Cevap: E) Acil sığınma odaları, çalışan sayısına göre belirlenmeli ve her çalışan için en az 2 m² alan ve 1,5 m tavan yüksekliği olacak şekilde tasarlanmalı ve yapılmalıdır.

Açıklama: Acil sığınma odalarında her çalışan için en az 2 m² alan ve 1,5 m tavan yüksekliği gerekliliği yoktur.

2- Delme ve patlatma iş süreçlerine ilişkin aşağıda verilen iş sağlığı ve güvenliği önermelerinden hangisi doğrudur?

A) Patlatma deliklerinin temizlenmesi, doldurulması ve sıkılanması işleri mutlaka ateşçi personel gözetiminde bu konuda deneyimli çalışanlar tarafından yapılmalıdır.
B) Patlatma alanını ilk önce ateşçi terk etmelidir.
C) Patlatma delikleri içerisinde konulacak patlayıcı maddeler mutlaka ateşçi belgesine haiz personel tarafından bizzat doldurulmalıdır.
D) Ateşleme kapsül tellerinin uçlarının temizlenmesi, birbirlerine ve ateşleme tellerine bağlanması ve devre kontrolü mutlaka şantiyeden sorumlu maden mühendisi tarafından yapılmalıdır.
E) Patlatma işinde delik içerisine konulacak patlatma maddesinin boyu delik derinliğini geçmemelidir.

Cevap: A) Patlatma deliklerinin temizlenmesi, doldurulması ve sıkılanması işleri mutlaka ateşçi personel gözetiminde bu konuda deneyimli çalışanlar tarafından yapılmalıdır.

Açıklama: Patlatma deliklerinin temizlenmesi, doldurulması ve sıkılanması işleri mutlaka ateşçi personel gözetiminde yapılmalıdır.

3- Aşağıdakilerden hangisi sondaj çalışmalarına başlanmadan önce alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinden biridir?

A) Sondaj makinesinde herhangi bir arıza meydana gelmesi durumunda onarım ve bakım çalışmalarına geçilmeden evvel sondaj makinesi durdurulmalı ve kullanılan su hortumları sabitlenmelidir.
B) Yakıt ikmali sırasında da sondaj makinesi mutlaka durdurulmalıdır.
C) Sondaj çalışmaları tamamlandıktan sonra kuyuların ağızları ve sondaj çukuru uygun şekilde kapatılmalıdır.
D) Çalışma alanına getirilen sondaj makinesinin ayakları zemine sağlam oturacak şekilde ayarlanmak ve sistemin dengede olması sağlanmalıdır.
E) Sondaj çalışmalarında kullanılan sondaj makinelerinin yalnızca sondörlük belgesine sahip olan yetkili çalışanlar tarafından kullanılması sağlanmalıdır.

Cevap: D) Çalışma alanına getirilen sondaj makinesinin ayakları zemine sağlam oturacak şekilde ayarlanmak ve sistemin dengede olması sağlanmalıdır.

Açıklama: Çalışma alanına getirilen sondaj makinesinin ayakları zemine sağlam oturacak şekilde ayarlanmalı ve sistemin dengede olması sağlanmalıdır.

4- Yer altı madenlerinde bulunması zorunlu olan sürekli hayat hattı üzerinde bulunacak dikdörtgen şeklindeki reflaktör levhaların asgari boyutları aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) 25 mm-50 mm
B) 50 mm-100 mm
C) 50 mm-75 mm
D) 75 mm-100 mm
E) 100 mm-150 mm

Cevap: B) 50 mm-100 mm

Açıklama: Yer altı madenlerinde sürekli hayat hattı üzerinde bulunacak dikdörtgen şeklindeki reflaktör levhaların asgari boyutları 50 mm-100 mm olarak belirlenmiştir.

5- Patlatma işleri sonrası patlamamış deliklerin tespiti halinde, tehlikenin bertaraf edilmesi için yapılacak işlem aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Patlamamış deliğin paralelinde ve en az 2 metre yakınında başka bir patlayıcı deliği açılıp patlatılarak tehlikenin bertaraf edilmesi
B) Patlamamış deliğin paralelinde ve en az 30 cm yakınında başka bir patlayıcı deliği açılıp patlatılarak tehlikenin bertaraf edilmesi
C) Patlamamış deliğin dikine ve en az 30 cm yakınında başka bir patlayıcı deliği açılıp patlatılarak tehlikenin bertaraf edilmesi
D) Patlamamış deliğin paralelinde ve en az 3 metre yakınında başka bir patlayıcı deliği açılıp patlatılarak tehlikenin bertaraf edilmesi
E) Patlamamış deliğin dikine ve en az 60 cm yakınında başka bir patlayıcı deliği açılıp patlatılarak tehlikenin bertaraf edilmesi

Cevap: C) Patlamamış deliğin dikine ve en az 30 cm yakınında başka bir patlayıcı deliği açılıp patlatılarak tehlikenin bertaraf edilmesi

Açıklama: Patlamamış deliğin dikine ve en az 30 cm yakınında başka bir patlayıcı deliği açılıp patlatılarak tehlike bertaraf edilmelidir.

6- Yeraltı maden ocaklarında sekiz saatlik çalışma süresinde tüm çalışma alanlarındaki müsaade edilen hidrojensülfür oranı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 20 ppm
B) 30 ppm
C) 10 ppm
D) 50 ppm
E) 15 ppm

Cevap: A) 20 ppm

Açıklama: Yeraltı maden ocaklarında sekiz saatlik çalışma süresinde tüm çalışma alanlarındaki müsaade edilen hidrojensülfür oranı 20 ppm’dir.

7- Yeraltı madenlerinde kurulması zorunlu olan sürekli hayat hattı ve bu hatta kullanılacak ekipmanların üretildiği malzeme aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Yanmaz nitelikte polipropilen malzeme
B) Metal malzeme
C) Nikel malzeme
D) Paslanmaz krom malzeme
E) Yanmaz nitelikte kauçuk malzeme

Cevap: A) Yanmaz nitelikte polipropilen malzeme

Açıklama: Yeraltı madenlerinde kurulması zorunlu olan sürekli hayat hattı ve bu hatta kullanılacak ekipmanların yanmaz nitelikte polipropilen malzemeden üretilmiş olması gerekmektedir.

8- Yeraltı kömür ocaklarında sık karşılaşılan metan gazı ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Metan gazının ocak havasında tehlikeli patlama derişimi %5-15 arasındadır.
B) Havadan ağır olan metan gazı ocak içerisindeki çalışma alanlarında tabanda toplanır.
C) Genel formülü CH4’tür.
D) Metan gazı, zehirli olmayan ancak boğucu nitelikte bir gazdır.
E) Metan, rengi ve kokusu olmayan bir gazdır.

Cevap: B) Havadan ağır olan metan gazı ocak içerisindeki çalışma alanlarında tabanda toplanır.

Açıklama: Metan gazı havadan hafiftir ve ocak içerisindeki çalışma alanlarında tabanda değil, tavan kısmında toplanır.

9- Yan kayaç veya cevher içerisinde yukarı yönlü eğimli olarak sürülen, bir tarafı kapalı olan açıklığa verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kuyu
B) Baş yukarı
C) Desandre
D) Fere
E) Galeri

Cevap: B) Baş yukarı

Açıklama: Yan kayaç veya cevher içerisinde yukarı yönlü eğimli olarak sürülen, bir tarafı kapalı olan açıklığa “baş yukarı” denir.

10- Türkiye maden çeşitliliği açısından ender görülen bir potansiyele sahip olmakla birlikte bazı madenler bakımından dünyada önemli bir konuma sahiptir. Rezerv bakımından dünyada en fazla Türkiye’de bulunan mineral bileşiği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bakır
B) Krom
C) Demir
D) Kömür
E) Bor

Cevap: E) Bor

Açıklama: Türkiye, rezerv bakımından dünyada en fazla bor mineraline sahiptir.

11- Aşağıdakilerden hangisi maden işlerinde organizasyona ilişkin işveren tarafından alınması gereken asgari iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinden biri değildir?

A) Maden işyerleri her tür tehlikeye karşı yeterli koruma sağlanacak şekilde organize edilmelidir.
B) Çalışma alanları çalışanların işlerini kolayca ve ergonomik esaslara uygun şekilde yapabilmeleri için tasarlanmalı ve kurulmalıdır.
C) Çalışma alanları ve tesisler muhtemel çevre şartlarına dayanabilecek şekilde tasarlanmalı ve inşa edilmelidir.
D) İşveren çalışanlara ait işle ilgili tüm kayıtların tutulmasını sağlamakla yükümlüdür.
E) Çalışanlar tüm çalışma alanlarında kendilerini ve diğer kişilerin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde davranmakla yükümlüdür.

Cevap: E) Çalışanlar tüm çalışma alanlarında kendilerini ve diğer kişilerin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde davranmakla yükümlüdür.

Açıklama: ?

12- Aşağıdakilerden hangisi maden iş yerlerinde, yardımcı tesislere ilişkin iş sağlığı ve güvenliği bakımından asgari bulunması gereken niteliklerden biri değildir?

A) Yardımcı tesislere ait binalar, yapılan işin niteliği ve çalışanların yaptıkları iş dikkate alınmak suretiyle ısıya karşı uygun şekilde yalıtılmalıdır.
B) Yardımcı tesisler bünyesindeki zeminlerin taban döşeme ve kaplamaları uygun hijyen şartlarını sağlayacak şekilde temizlemeye elverişli malzemeden yapılmalı ve zeminler kuru tutulmalıdır.
C) Yardımcı tesislerde acil durum planlarında belirtilen kaçış yollarında bulunan kapıların üzeri uygun şekilde işaretlenmeli ve her zaman, her durumda sadece dışarıdan açılabilir özellikte olması sağlanmalıdır.
D) Yardımcı tesislerin ana girişleri ile katlar içerisindeki bölümlere ait giriş ve çıkışlar çalışanları rahatça girip çıkabileceği genişlik ile yükseklikte olmalıdır.
E) Yardımcı tesisler bünyesindeki binalara ait taban döşemeleri ile kaplamaları sağlam ve mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bir malzemeden yapılmalıdır.

Cevap: C) Yardımcı tesislerde acil durum planlarında belirtilen kaçış yollarında bulunan kapıların üzeri uygun şekilde işaretlenmeli ve her zaman, her durumda sadece dışarıdan açılabilir özellikte olması sağlanmalıdır.

Açıklama: Yardımcı tesislerde acil durum planlarında belirtilen kaçış yollarında bulunan kapılar, her zaman, her durumda sadece içeriden açılabilir özellikte olmalıdır, dışarıdan açılabilir özellikte olması gerekmez.

13- Döner sondaj makinelerinin çalışmalarında, sondaj ünitelerini belirli bir hız ve kuvvetle döndüren bununla birlikte sondaj yüzeyine baskı uygulayan ana eleman aşağıdakilerden hangisidir?

A) Matkap
B) Fir döndü
C) Karotiyer
D) Döndürme ünitesi
E) Kelly ünitesi

Cevap: D) Döndürme ünitesi

Açıklama: Döner sondaj makinelerinin çalışmalarında, sondaj ünitelerini belirli bir hız ve kuvvetle döndüren ve sondaj yüzeyine baskı uygulayan ana eleman döndürme ünitesidir.

14- Patlayıcı maddelerin reaksiyona girmeleri için elektrikli kapsüllerin ateşlenmesinde kullanılan cihaz aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ohm metre
B) Sismograf
C) Fitil
D) Manyeto
E) Multimetre

Cevap: D) Manyeto

Açıklama: Patlayıcı maddelerin reaksiyona girmeleri için elektrikli kapsüllerin ateşlenmesinde kullanılan cihaz manyetodur.

15- Ocak sahasının jeolojik duyarlılığı göz önüne alınarak basamaklardaki emniyeti arttırmak ve basamak stabilizesini geliştirmek amacıyla basamaklar arası yatay olarak oluşturulan düzlemlere verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Emniyet basamağı
B) Turba
C) Şev duyarlılığı
D) Pasa yığını
E) Durma açısı eğimi

Cevap: A) Emniyet basamağı

Açıklama: Ocak sahasında basamaklardaki emniyeti arttırmak ve basamak stabilizesini geliştirmek amacıyla basamaklar arası yatay olarak oluşturulan düzlemlere “emniyet basamağı” denir.

16- Metan geliri olan yer altı maden işletmelerinde, aşağıdakilerden hangisi alınacak asgari iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinden biri değildir?

A) Sürekli metan gelirinin olduğu yer altı ocaklarında ocak havası izleme merkezi sistemine bağlı olarak oksijen, metan, karbonmonoksit, hidrojensülfür, sıcaklık ve hava hızı ölçebilecek nitelikte ve sayıda sensörler yerleştirilmelidir.
B) Yer altı çalışmalarında metan geliri olabilecek çalışma yerlerinde, yapısal özellikler göz önünde bulundurulmak suretiyle en az 25 metre boyunda kontrol sondajları yapılmalıdır.
C) Metan gazı gelirinin olduğu yer altı ocaklarında havalandırma ile ilgili değerler her vardiyada ölçülerek ocak havası içerisindeki metan gazı oranının %5’in altında ve %10’un üstünde olmaması için gerekli çalışmalar yapılır.
D) Genel havasındaki metan oranı %1,5’i geçen yerlerdeki exprof olmayan iletkenlerin ve elektrikli aygıtların gerilimi derhal kesilir ve şartlar düzelmedikçe yeniden verilmez.
E) Kontrol sondajlarında tehlikeli gazların varlığı tespit edilmesi durumunda, çalışma durdurularak mevcut çalışanların çalışma alanlarını terk edilmesi sağlanarak sondaj giriş yeri noktaları ehil kişiler tarafından kapatılır.

Cevap: C) Metan gazı gelirinin olduğu yer altı ocaklarında havalandırma ile ilgili değerler her vardiyada ölçülerek ocak havası içerisindeki metan gazı oranının %5’in altında ve %10’un üstünde olmaması için gerekli çalışmalar yapılır.

Açıklama: Metan gazı oranının %5’in altına düşmesi ve %10’un üstüne çıkması tehlikelidir; bu nedenle bu oranların arasında olmalıdır. %5’in altında ve %10’un üstünde olması için değil, bu aralıkta kalması sağlanmalıdır.

17- Yeraltı maden işletmelerinde kullanılacak bant konveyörlerde bulunması gereken standart aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) TS OHSAS 12212
B) TS EN 10390
C) TS CHN 10390
D) TS EN 14973
E) TSE ISO 9001

Cevap: D) TS EN 14973

Açıklama: Yeraltı maden işletmelerinde kullanılacak bant konveyörlerde bulunması gereken standart TS EN 14973’tür.

18- Ülke istihdam ve iş kazası sayıları verilerine göre, yüz bin çalışan başına iş kazası oranı en yüksek olan ülke aşağıdakilerden hangisidir?

A) B
B) C
C) E
D) D
E) A

Cevap: C) E

Açıklama: Ülke E’de 10 istihdamda 2 iş kazası oranı bulunmaktadır. Bu, yüz bin çalışan başına en yüksek iş kazası oranına sahiptir.

19- Sondaj matkabının sondaj yüzeyinde kolay ilerleyebilmesi ve açılan sondaj kuyusunun mukavemetinin arttırılabilmesi için kuyu içerisine sondaj sıvısının gönderilmesi gerekmektedir. Sondaj sıvısının kuyu içerisine tijler vasıtasıyla iletilmesini sağlayan ekipman aşağıdakilerden hangisidir?

A) Döndürme ünitesi
B) Morset
C) Fir döndü
D) Kelly ünitesi
E) Matkap

Cevap: C) Fir döndü

Açıklama: ?

20- Demiryolu nakliyat sisteminin güvenli çalışma eğim aralığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) %10-15
B) %10-20
C) %10-30
D) %5-10
E) %3-4

Cevap: E) %3-4

Açıklama: ?