Sosyal Psikolojiye Giriş-II 2023-2024 Vize Soruları

Sosyal psikoloji, bireylerin sosyal etkileşimleri ve çevreleri tarafından nasıl etkilendiğini anlamaya çalışan geniş bir bilim dalıdır. Bu makalede, sosyal psikolojinin önemli kavramları ve kuramları ele alınacaktır. Yardım davranışı, aşkın bileşenleri, saldırganlık ve kimlik konuları üzerinden sosyal psikolojinin temel dinamikleri incelenecektir.

Yardım Davranışı ve Sosyal Evrim

Yardım davranışı, bireylerin başkalarına fayda sağlamak amacıyla gerçekleştirdikleri davranışlardır. Sosyal evrim kuramı, yardım davranışının evrimsel bir süreç olarak geliştiğini ve toplumsal düzeyde hayatta kalma avantajı sağladığını öne sürer. Bu kuram, yardımlaşmanın genetik ve sosyal bağları güçlendirdiğini ve toplumların daha dayanıklı hale gelmesini sağladığını savunur. Örneğin, Çok Düzeyli Seçilim Kuramı, yardım davranışının sosyal evrimin bir sonucu olduğunu vurgular. Bu kurama göre, yardımlaşma bireysel değil, grup düzeyinde bir avantaj sağlar ve bu da grubun hayatta kalma şansını artırır.

Aşkın Bileşenleri ve İlişkilerin Dinamikleri

Aşk, sosyal psikolojide sıkça tartışılan bir diğer önemli konudur. Sternberg’in Üçgen Aşk Kuramı’na göre aşkın üç bileşeni vardır: tutku, bağlılık ve yakınlık. Bu bileşenler, farklı aşk türlerini oluşturur. Örneğin, aptalca aşk, tutku ve bağlılığın yüksek olduğu ancak yakınlığın düşük olduğu bir aşk türüdür. Bu tür aşklar, genellikle hızlı başlayıp çabuk sona erer çünkü derin bir duygusal bağ eksiktir.

Saldırganlık ve Biyolojik Faktörler

Saldırganlık, bireylerin diğerlerine zarar verme niyeti taşıyan davranışları olarak tanımlanır. Saldırganlığı açıklayan birçok kuram vardır. Biyolojik faktörler, saldırganlık üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Örneğin, düşük serotonin ve yüksek testosteron düzeyleri, saldırgan davranışların ortaya çıkmasında etkili olabilir. Ancak, saldırganlık sadece biyolojik faktörlerle açıklanamaz. Sosyal öğrenme kuramı, saldırganlığın gözlem ve taklit yoluyla öğrenildiğini savunur. Albert Bandura’nın Bobo bebek deneyi, çocukların model aldıkları yetişkinlerin saldırgan davranışlarını taklit ettiklerini göstermiştir.

Sosyal Kimlik ve Kolektif Psikolojik Sahiplik

Sosyal kimlik, bireylerin kendilerini ait hissettikleri gruplar üzerinden tanımlamalarıdır. Sosyal kimlik kuramı, bireylerin grup üyelikleri aracılığıyla kendilerine anlam kazandırdıklarını savunur. Olumsuz sosyal kimlik algısıyla baş etmek için bireyler çeşitli stratejiler kullanabilirler. Sosyal yaratıcılık, bu stratejilerden biridir ve bireylerin kendi gruplarını olumlu bir şekilde yeniden tanımlamalarını sağlar.

Kolektif psikolojik sahiplik, bireylerin bir gruba veya mekâna ait olma duygusunu ifade eder. Bu sahiplik duygusu, grubun diğer üyeleri tarafından tanınma ve kabul görme ile güçlenir. İşaretleme yoluyla, bireyler ait oldukları grubu ve sahip oldukları alanları belirleyebilirler. Bu süreç, grup kimliğini güçlendirir ve topluluk içinde aidiyet duygusunu artırır.

Sonuç

Sosyal psikoloji, bireylerin sosyal çevreleri ve etkileşimleri tarafından nasıl şekillendiğini anlamak için geniş bir perspektif sunar. Yardım davranışı, aşk, saldırganlık ve sosyal kimlik gibi temel konular, bireylerin toplumsal bağlamdaki davranışlarını ve düşüncelerini anlamada kritik öneme sahiptir. Bu makale, sosyal psikolojinin bu önemli alanlarına dair temel kavram ve kuramları inceleyerek, okuyuculara bu disiplinin derinliklerine dair bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır.

1. Yardım davranışının “sosyal evrim”in bir sonucu olduğunu vurgulayan kuram hangisidir?

A) Çok Düzeyli Seçilim Kuramı
B) Empatik Özgecilik Kuramı
C) Karşılıklılık Kuramı
D) Sosyal Öğrenme Kuramı
E) Kapsayıcı Seçilim Kuramı

Cevap: A) Çok Düzeyli Seçilim Kuramı

Açıklama: Yardım davranışının sosyal evrimin bir sonucu olduğunu vurgulayan kuram Çok Düzeyli Seçilim Kuramıdır.

2. Aşağıdakilerden hangisi boşanma risk ve olasılığının daha düşük olduğu uzun süreli evliliklerde etkin olan özelliklerden biridir?

A) 20 yaşından önce evlenmiş olmaları
B) Her ikisinin de iki ebeveynli ve istikrarlı, sağlıklı ailelerde büyümüş olmaları
C) Farklı eğitim seviyesine sahip olmaları
D) Eşlerin iyi bir işe ve istikrarlı bir gelire sahip olmamaları
E) Büyük bir şehirde yaşıyor olmaları

Cevap: B) Her ikisinin de iki ebeveynli ve istikrarlı, sağlıklı ailelerde büyümüş olmaları

Açıklama: Boşanma riskinin düşük olduğu uzun süreli evliliklerde, her ikisinin de iki ebeveynli ve istikrarlı, sağlıklı ailelerde büyümüş olmaları etkin bir özelliktir.

3. Hangisi Carlo ve Randall’ın sınıfladığı yardım davranışı türlerinden birisidir?

A) İç Gruba Yönelik Yardım Davranışı
B) Fiziksel Yardım Davranışı
C) Kişisel Yardım Davranışı
D) İtaatkâr Yardım Davranışı
E) Dış Gruba Yönelik Yardım Davranışı

Cevap: D) İtaatkâr Yardım Davranışı

Açıklama: Carlo ve Randall’ın sınıfladığı yardım davranışı türlerinden biri İtaatkâr Yardım Davranışıdır.

4. Aptalca aşkın bileşenleri aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Tutku ve bağlılık
B) Karşılıklılık ve sevgi
C) Benzerlik ve ortaklık
D) Farklılık
E) Yakınlık

Cevap: A) Tutku ve bağlılık

Açıklama: Aptalca aşkın bileşenleri tutku ve bağlılık olarak verilmiştir.

5. Bir grubun beklentisi ve idealleri ile mevcut durumu arasında algıladığı fark sonucunda ortaya koyduğu saldırganlığın temelini hangi kavram açıklamaktadır?

A) Galeyana gelme
B) Bireysel karşılaştırma
C) Sosyal karşılaştırma
D) Hayal kırıklığı
E) Sosyal öğrenme

Cevap: C) Sosyal karşılaştırma

Açıklama: Bir grubun beklentisi ve idealleri ile mevcut durumu arasında algıladığı fark sonucunda ortaya koyduğu saldırganlığın temelini sosyal karşılaştırma kavramı açıklamaktadır.

6. Aşağıdakilerden hangisi grup temelli duyguları ortaya çıkaran aşamalardan biridir?

A) Durumu değerlendirme
B) Karşılaştırma
C) Ayrıştırma
D) Reddetme
E) Bütünleştirme

Cevap: A) Durumu değerlendirme

Açıklama: Grup temelli duyguları ortaya çıkaran aşamalardan biri durumu değerlendirmedir.

7. Batson ve Shaw’ın yardım davranışına ilişkin oluşturdukları kurama göre Empatik Çağrışımlı Özgeci Yardım davranışının motivasyonu nedir?

A) Bireysel çıkar elde etme
B) Cezadan kaçma
C) Ödül kazanma
D) Başkasının ihtiyacını giderme
E) Kişisel stresi azaltma

Cevap: D) Başkasının ihtiyacını giderme

Açıklama: Batson ve Shaw’ın kuramına göre Empatik Çağrışımlı Özgeci Yardım davranışının motivasyonu başkasının ihtiyacını gidermektir.

8. Saldırganlığı açıklayan biyolojik faktörlerle ilgili bakış açılarından hangisi yanlıştır?

A) Düşük serotonin ve yüksek testosteron düzeyleri saldırgan davranışların ortaya çıkmasında önemli bir etkiye sahiptir.
B) Dürtüsel olduğuna dair bakış açısı hem Freud’un saldırganlıkla ilgili görüşleri hem evrimsel bakış açısıyla örtüşmektedir.
C) MAOA geni tek başına saldırganlığa yol açabilir.
D) Hipotalamusun zarar görmesi, algılanan bir tehdide karşı uygunsuz agresif tepki verilmesine neden olabilir.
E) Biyolojik olarak bize aktarılan yönelimler sonucunda türün tüm üyelerinde ‘doğal’ olarak (öğrenilmeye gerek olmaksızın) ortaya çıkar.

Cevap: C) MAOA geni tek başına saldırganlığa yol açabilir.

Açıklama: MAOA geni tek başına saldırganlığa yol açamaz, bu biyolojik faktörlerle ilgili yanlıştır.

9. Kolektif psikolojik sahiplikle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Kolektif psikolojik sahiplik işaretleme yoluyla diğerlerine belli edilebilir.
B) İlk yerleşen olmanın, sahiplik algısını zayıflattığı ancak grup kimliğini güçlendirdiği gözlemlenmiştir.
C) İlk yerleşen olma sahiplik algısını zayıflatır ve topluluk içinde rekabeti arttırır.
D) İlk yerleşen olmanın, sahiplik algısını sadece birey düzeyinde etkilediği gözlemlenmiştir.
E) Kolektif psikolojik sahiplik yalnızca yerel bir bölgede işaretlenen grup aidiyetleri ve özdeşimleri üzerinde kendini gösterir.

Cevap: A) Kolektif psikolojik sahiplik işaretleme yoluyla diğerlerine belli edilebilir.

Açıklama: Kolektif psikolojik sahiplik işaretleme yoluyla diğerlerine belli edilebilir.

10. Aşağıdakilerden hangisi engellenmenin saldırganlığa dönüşmesi sürecinde ortaya çıkan ögelerden biri değildir?

A) Olumsuz yoğun duygular
B) Engellenme durumunun haklı bir gerekçeyle temellendirilmesi
C) Saldırganlığın cezasız kalacak olması
D) Birey hedefine yakınken engellenmenin yaşanması
E) Ortamda saldırganlığın yöneltilebileceği biri olması

Cevap: C) Saldırganlığın cezasız kalacak olması

Açıklama: ?

11. Bireyin “seni ders çalıştırmamı istiyorsun ancak sen bu konuların hepsini zaten biliyorsun” şeklinde karşısındakinin talebini reddetme sebebi Schwartz’ın dokuz basamaklı yapısına göre hangi adıma vurgu yapmaktadır?

A) Acı giderebilmek için kendi beceri-yeteneklerinin farkındalığı
B) İhtiyacı giderebilecek davranışların varlığının algısı
C) İhtiyaç halindeki kişinin farkındalığı
D) Önceki adımların tekrarlanması
E) İhtiyaç durumunu inkâr

Cevap: E) İhtiyaç durumunu inkâr

Açıklama: Schwartz’ın dokuz basamaklı yapısına göre bireyin talebi reddetmesi ihtiyaç durumunu inkâr ile ilgilidir.

12. Aşağıdakilerden hangisi sosyal kimlik kuramına göre, bireylerin olumsuz sosyal kimlik algısıyla baş etmek için kullanabilecekleri stratejilerden biridir?

A) Kültürel ayrışma
B) Bütünleştirme
C) Karşılaştırma
D) Sosyal Yaratıcılık
E) Asimilasyon

Cevap: D) Sosyal Yaratıcılık

Açıklama: Sosyal kimlik kuramına göre, bireylerin olumsuz sosyal kimlik algısıyla baş etmek için kullanabilecekleri stratejilerden biri Sosyal Yaratıcılıktır.

13. Bireyler için, diğer kültürel grupların üyeleriyle temasın ve diğer kültürel gruplara katılımın önemi artıp, öz kültürel mirasın korunmasının önemi azaldıkça hangi kültürleşme stratejisi benimsenir?

A) Ayrışma
B) Benzeşme
C) Bütünleşme
D) Marjinalleşme
E) Asimilasyon

Cevap: E) Asimilasyon

Açıklama: Diğer kültürel grupların üyeleriyle temasın ve katılımın önemi arttıkça, öz kültürel mirasın korunmasının önemi azaldıkça asimilasyon stratejisi benimsenir.

14. Aşağıdaki ifadelerden hangisi kaygılı bağlanma stiline sahip bir kişinin düşüncesini içerir?

A) Çoğu zaman partnerimin beni gerçekten sevmediği veya benimle kalmak istemeyeceği endişesini taşırım.
B) Diğer insanlara yakınlaşmak benim için oldukça kolaydır ve onlara bağlı olmak ve onların da bana bağlı olmaları beni rahatlatır.
C) Diğer insanlara güvenmek ve onlara bağlı kalmak benim için zordur.
D) Genellikle terk edilme veya birinin bana fazla yaklaşması konusunda endişelenmem.
E) Diğer insanlara yakın olmak benim için biraz rahatsız edicidir.

Cevap: A) Çoğu zaman partnerimin beni gerçekten sevmediği veya benimle kalmak istemeyeceği endişesini taşırım.

Açıklama: Kaygılı bağlanma stiline sahip bir kişinin düşüncesi, çoğu zaman partnerinin onu gerçekten sevmediği veya onunla kalmak istemeyeceği endişesini taşımasıdır.

15. Bir kişinin diğer insanların takdirini kazanmak için yardım etme davranışı göstermesi Carlo ve Randall’ın sınıfladığı hangi tür yardım davranışına girmektedir?

A) Dış Gruba Yönelik Yardım Davranışı
B) Kamusal Yardım Davranışı
C) Özgeci Yardım Davranışı
D) İtaatkâr Yardım Davranışı
E) Kişisel Duygusal Yardım Davranışı

Cevap: B) Kamusal Yardım Davranışı

Açıklama: Bir kişinin diğer insanların takdirini kazanmak için yardım etme davranışı göstermesi Kamusal Yardım Davranışına girer.

16. Kalıpyargı kavramıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) “Kadınlar daha duygusal bir tür oldukları için sosyal ilişkiler konusunda daha başarılıdırlar” ifadesi bir kalıpyargı içerir.
B) Kalıpyargılar, belirli bir grup veya kültürün basitleştirilmiş temsilleridir ve dar bir anlayışa dayanır.
C) Kalıpyargıya güçlü bir duygu eşlik ettiğinde önyargıya dönüşebilir.
D) Kalıpyargılar etnik köken, ırk, cinsiyet ve yaş gibi değişkenler üzerine temellenebilir.
E) Kalıpyargılar olumsuz düşünceleri ve inançları içerir.

Cevap: E) Kalıpyargılar olumsuz düşünceleri ve inançları içerir.

Açıklama: Kalıpyargılar olumsuz düşünceleri ve inançları içerir ifadesi yanlıştır.

17. I. Yakınlık
II. Farklılık
III. Benzerlik
Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri insanların yakın ilişkiler kurmasını sağlayan ve aralarındaki çekimi arttıran faktörlerdendir?

A) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve III
D) Yalnız II
E) I ve II

Cevap: C) I ve III

Açıklama: Yakınlık ve benzerlik, insanların yakın ilişkiler kurmasını sağlayan ve aralarındaki çekimi arttıran faktörlerdendir.

18. Hangisi saldırganlığın azaltılmasında etkili bir yöntem olamaz?

A) Toplumda örnek alınabilecek modelleri desteklemek
B) Öfke kontrolü çalışmalarına önem vermek
C) Saldırgan davranışı cezalandırmak
D) Doğru davranışı ödüllendirmek
E) Basit saldırganlıkları görmezden gelmek

Cevap: E) Basit saldırganlıkları görmezden gelmek

Açıklama: Saldırganlığın azaltılmasında basit saldırganlıkları görmezden gelmek etkili bir yöntem değildir.

19. Fiziksel çekiciliğe ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) İnsanlar fiziksel olarak çekici buldukları kişileri olumlu özellikler ile değerlendirme eğilimindedir.
B) Kendilerini fiziksel olarak çekici gören kişiler, partner seçiminde fiziksel özelliklere daha fazla önem verir.
C) Fiziksel çekiciliğin önemi erkekler ve kadınlar için aynıdır.
D) Çekici görülen özellikler her kültürde aynıdır.
E) Fiziksel çekicilik tüm yakın ilişkilerimizde diğer insanlara ilişkin değerlendirmelerimizde önemli bir rol oynar.

Cevap: D) Çekici görülen özellikler her kültürde aynıdır.

Açıklama: Çekici görülen özellikler her kültürde aynı değildir, bu ifade yanlıştır.

20. Albert Bandura aşağıdaki öğrenme türlerinden hangisini ortaya koymuştur?

A) Sosyal öğrenme
B) Evrimsel bakış açısı
C) Edimsel öğrenme
D) Koşullu öğrenme
E) Kalıtım

Cevap: A) Sosyal öğrenme

Açıklama: Albert Bandura, sosyal öğrenme türünü ortaya koymuştur.