Sosyoloji Tarihi-1 2024-2025 Vize Soruları

1- Montesquieu’nün Romalılar üzerine yazdığı eserde imparatorluğun çöküşüne dair ileri sürdüğü asıl neden aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yöneticilerin toplumsal ve siyasal değişimlerde ilahi müdahalenin önemini yadsıması
B) İklim koşullarının ülke yönetimini olumsuz etkileyecek kadar elverişsiz hâle gelmesi
C) Yöneticilerin kabiliyetsizliği
D) Merkeziyetçi bir idarenin benimsenmesi
E) Devlet kadrolarının liyakat esasına göre oluşturulmaması

Cevap : D) Merkeziyetçi bir idarenin benimsenmesi

Açıklama : Montesquieu, Romalılar üzerine yazdığı eserinde imparatorluğun çöküş nedenini merkeziyetçi idareye bağlamıştır.

2- İbn Haldun aşağıdaki özelliklerinden hangisi sebebiyle sosyolojik düşünceye yakın bir düşünür olarak kabul edilir?

A) Eserlerinde kendi kişisel görüş ve değer yargılarına yer vermesi
B) Gözleme dayanan ampirik çözümlemeler yapması
C) İncelemelerinde mülakat tekniğini kullanması
D) Modern topluma dair öngörülerde bulunması
E) Sanayi toplumu üzerine çözümlemeler yapması

Cevap : B) Gözleme dayanan ampirik çözümlemeler yapması

Açıklama : İbn Haldun, gözleme dayalı ampirik yöntemleri kullanması nedeniyle sosyolojik düşünceye yakın kabul edilir.

3- Comte’a göre biyoloji ile sosyoloji arasındaki temel benzerlik aşağıdakilerden hangisidir?

A) İnorganik bilimlerdir.
B) Somut olguları incelerler.
C) Ortak inceleme nesneleri insandır.
D) XIX. yüzyılda doğmuşlardır.
E) Parçaları değil, bütünü incelerler.

Cevap : E) Parçaları değil, bütünü incelerler.

Açıklama : Comte’a göre hem biyoloji hem sosyoloji bütünün incelenmesine odaklanır.

4- Auguste Comte hangi eserinde pozitivist düşünceye dinî bir form vermiştir?

A) İnsanlık Dini
B) Pozitif Siyaset Sistemi
C) Pozitivist İlmihal
D) Yeni Bilim
E) Pozitif Felsefe Dersleri

Cevap : B) Pozitif Siyaset Sistemi

Açıklama : Auguste Comte, pozitivizmi dinî bir forma kavuşturduğu eserini “Pozitif Siyaset Sistemi” olarak adlandırmıştır.

5- Aşağıdaki önermelerden hangisi Montesquieu’nün Romalılar üzerine yazdığı eserin ana fikirlerinden biri olamaz?

A) Bireyin tarihsel süreçteki rolü cüzidir.
B) Birey, “genel hareket”in bir aracıdır.
C) Tarihsel süreç, Tanrısal müdahale hesaba katılmadan değerlendirilmelidir.
D) Bir ülkenin kaderi, yöneticilerinin kişisel becerilerine bağlıdır.
E) İdari yapı bir devlet için hayati öneme sahiptir.

Cevap : D) Bir ülkenin kaderi, yöneticilerinin kişisel becerilerine bağlıdır.

Açıklama : Montesquieu’ya göre toplumların kaderi bireylerin kişisel özelliklerine bağlı değil, daha büyük yapısal unsurlara dayanmaktadır.

6- Montesquieu’ya göre aşağıdakilerden hangisi “pozitif hukuk” karşısında önceliğe sahiptir?

A) Hakkaniyet ilişkileri
B) Uluslararası hukuk
C) Aristokratik ayrıcalıklar
D) Akrabalık ilişkileri
E) Örfi hukuk

Cevap : A) Hakkaniyet ilişkileri

Açıklama : Montesquieu, pozitif hukuk karşısında hakkaniyet ilişkilerini daha öncelikli olarak kabul etmiştir.

7- “Ben ilkelerimi kendi ön yargılarımdan değil ….. çıkardım.”
Montesquieu’ya ait olan yukarıdaki ifadede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) kutsal kitaptan
B) Aristoteles felsefesinden
C) şeylerin doğasından
D) ahlaki öğretilerden
E) kanun metinlerinden

Cevap : C) şeylerin doğasından

Açıklama : Montesquieu’nün ifadesine göre, ilkelerini şeylerin doğasına dayandırmıştır.

8- Emile Littré ve John Stuart Mill gibi düşünürlerin Auguste Comte ile yollarını ayırmalarının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Comte’un Fransız üniversitelerinde görev almayı reddetmesi
B) Comte’un İngiliz siyasal modeline yönelik eleştirileri
C) Comte’un pozitivizmi dinselleştirmesi
D) Comte’un seçkinci bir toplum ve siyaset anlayışını savunması
E) Comte’un psikolojik rahatsızlıkları

Cevap : C) Comte’un pozitivizmi dinselleştirmesi

Açıklama : Comte’un pozitivizme dinî bir boyut kazandırması, diğer düşünürlerle yollarının ayrılmasına neden olmuştur.

9- Montesquieu’nün siyaset kuramına göre hükûmetin ilkesi hangi anlama gelmektedir?

A) Hükûmetin devamı için yöneticilerin sahip olması gereken duygudur.
B) Hükûmetin devamı için yöneticilerin uluslararası antlaşmalara sadık kalmasıdır.
C) Hükûmetin devamı için yöneticilerin dinî hükümlere bağlı kalmasıdır.
D) Hükûmetin devamı için yönetilenlerin sahip olması gereken duygudur.
E) Hükûmetin devamı için yöneticilerin laiklik ilkesinden ayrılmamasıdır.

Cevap : D) Hükûmetin devamı için yönetilenlerin sahip olması gereken duygudur.

Açıklama : Montesquieu, hükûmetin ilkesi kavramıyla yönetilenlerin sahip olması gereken duyguları kastetmiştir.

10- Auguste Comte yeni bir bilim olarak sosyolojiyi kurarken aynı zamanda aşağıdaki temel siyasi gayelerden hangisini gütmüştür?

A) Fransa’da anayasal bir monarşi tesis etmek
B) Tüm yurttaşlar için genel seçme ve seçilme hakkını savunmak
C) Devlet yönetimde ademimerkeziyeti sağlamak
D) Burjuvazinin iktidarı ele geçişmesine engel olmak
E) Fransız Devrimi sonrası ortaya çıkan toplumsal ve siyasal çalkantılara son vermek

Cevap : E) Fransız Devrimi sonrası ortaya çıkan toplumsal ve siyasal çalkantılara son vermek

Açıklama : Comte, sosyoloji ile Fransız Devrimi’nin ardından ortaya çıkan çalkantıları sona erdirmeyi amaçlamıştır.

11- I. Toplum, insani eylem ve ilişkilerin ürünüdür.
II. İnsan, tabiatın bilgisine sahip olamaz.
III. İnsan aklı, toplumu şekillendiren ve dönüştüren ilkeleri keşfedebilir.
IV. Filozoflar toplumsal âlem hakkında düşünmekten vazgeçmelidir.
V. İnsanlarca yaratılan toplumsal âlem, beşerî bilim tarafından açıklanabilir.
Yukarıdaki önermelerden hangileri Vico tarafından savunulmuştur?

A) I, III ve V
B) II ve IV
C) I, III, IV ve V
D) I, II, III ve V
E) I ve V

Cevap : A) I, III ve V

Açıklama : Vico’ya göre toplum, insani eylem ve ilişkilerin ürünüdür; akıl, toplumu şekillendiren ilkeleri keşfedebilir ve beşerî bilimler toplumsal âlemi açıklayabilir.

12- İbn Haldun’un geliştirdiği “asabiye” kavramını en doğru karşılayan ifade aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumsal ilerleme
B) Toplumsal dayanışma
C) Toplumsal şiddet
D) Toplumsal sapma
E) Toplum psikolojisi

Cevap : B) Toplumsal dayanışma

Açıklama : İbn Haldun’un “asabiye” kavramı, toplumsal dayanışmayı ifade eder ve toplumların bir arada kalmasını sağlar.

13- Aşağıdakilerden hangisi İbn Haldun’un kurduğu “Ümran” ilminin inceleme konuları arasında yer almaz?

A) Yerleşik ve göçebe toplumlar
B) Geçmiş çağlarda yaşamış toplumların tarihi
C) Göçler ve nüfus hareketleri
D) Toplumların bilim, sanat ve ticaret hayatı
E) Okyanuslar ve onlarla ilişkili ekosistemler

Cevap : E) Okyanuslar ve onlarla ilişkili ekosistemler

Açıklama : İbn Haldun’un “Ümran” ilmi, toplumların yapısı ve tarihini inceler; doğa ile ilgili ekosistemler bu kapsamda yer almaz.

14- Montesquieu’nün hükûmet kuramına göre despotizm için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Varlığını sürdürebilmesi için korkunun topluma nüfuz etmesi gerekir.
B) Asya imparatorlukları gibi büyük toplumlara uygun bir hükûmet şeklidir.
C) Temelinde mutlak bir toplumsal eşitlik vardır.
D) Ilımlı bir hükûmet şeklidir.
E) Egemenlik tek bir kişiye aittir.

Cevap : D) Ilımlı bir hükûmet şeklidir.

Açıklama : Montesquieu, despotizmi baskı ve korku ile tanımlar; ılımlı bir sistem olarak görmez.

15- Montesquieu’ya göre aşağıdakilerden hangisi toplumsal süreçlere etki eden fiziki nedenler arasında yer almaz?

A) Ada veya kıta ülkesi olmak
B) Din
C) Bitki örtüsü
D) Arazi yapısı
E) İklim

Cevap : B) Din

Açıklama : Montesquieu’ya göre din, fiziki değil kültürel bir etkendir; iklim gibi doğal unsurlar fiziki nedenler arasında sayılır.

16- “Yasalar ….. davranışlarını, gelenekler ise ….. davranışlarını düzenler.”
Montesquieu’nün yukarıdaki ifadesini tamamlayan kavramlar sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?

A) yurttaşların – insanların
B) soyluların – halkın
C) eğitimlilerin – cahillerin
D) cahillerin – eğitimlilerin
E) insanların – yurttaşların

Cevap : A) yurttaşların – insanların

Açıklama : Montesquieu’ya göre yasalar yurttaşları, gelenekler ise insanları genel olarak düzenler.

17- Montesquieu hakkında aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) XVIII. yüzyılın en etkin düşünürlerindendir.
B) Doğa bilimleri alanında araştırmalar yapmıştır.
C) Siyasi görevlerde bulunmuştur.
D) Hukuk alanında tahsil görmüştür.
E) Burjuva sınıfına mensuptur.

Cevap : E) Burjuva sınıfına mensuptur.

Açıklama :

18- Comte’a göre toplumsal bütünlüğü sağlayan bağlar aşağıdakilerden hangileridir?

A) Dil, din ve iş bölümü
B) Din ve ideoloji
C) Din, felsefe ve ideoloji
D) Aile, cemaat ve ulus
E) Felsefe ve bilim

Cevap : A) Dil, din ve iş bölümü

Açıklama : Comte’a göre toplumun birlikteliğini sağlayan temel unsurlar dil, din ve iş bölümü bağlarıdır.

19- Vico’nun tarih kuramıyla ilgili aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?

A) İnsanlık tarihi barbarlıktan medeniyete doğru akar ve tekrar barbarlığa döner.
B) Özü itibarıyla İbn Haldun’un tarih kuramıyla benzerlik gösterir.
C) Tarihsel gidişatta birbirini takip eden salt iki aşama sürekli tekrarlanarak sonsuza dek sürer.
D) Tarihsel gidişatın son aşamasında tekrar toplumsal yozlaşma başlar.
E) Mutlak ilerleme düşüncesine karşı döngüsel bir tarih kuramıdır.

Cevap : C) Tarihsel gidişatta birbirini takip eden salt iki aşama sürekli tekrarlanarak sonsuza dek sürer.

Açıklama : Vico’ya göre tarih, döngüsel bir yapıya sahiptir fakat bu salt iki aşama ile açıklanamaz, daha karmaşıktır.

20- I. İklim, insan mizacı, örf ve âdetler, kanunlar ve hükûmet biçimlerinin oluşumunda etkilidir.
II. Kıta halkları, ada halklarına göre özgürlüklere daha bağlıdır.
III. Soğuk iklimlerden sıcak iklimlere gidildikçe insanların zevk konusundaki duyarlılıkları azalır.
IV. Soğuk iklimlerde insanlar daha gayretlidir.
V. Sıcak iklimlerde kölelik akla pek aykırı gelmez.
Yukarıdaki önermelerden hangileri Montesquieu’ye ait olamaz?

A) I, IV ve V
B) I ve III
C) II ve III
D) I ve IV
E) I ve V

Cevap : C) II ve III

Açıklama : Montesquieu’nün görüşlerine göre kıta halkları özgürlüğe daha bağlıdır gibi bir genelleme yapılmamıştır.