Koruyucu Ruh Sağlığı ve Dayanıklılık 2024-2025 Vize Soruları

Koruyucu Ruh Sağlığı ve Dayanıklılık: Çocuk Gelişiminde Temel Kavramlar

Koruyucu ruh sağlığı ve dayanıklılık, bireyin zorluklarla başa çıkma ve psikolojik sağlamlığını koruma yeteneğini güçlendiren önemli bir alandır. Erken çocukluk döneminde kazanılan bu beceriler, çocuğun tüm yaşamı boyunca ruhsal ve duygusal gelişimini destekler. Çocukların sağlıklı birer birey olmaları için yalnızca biyolojik ve fizyolojik gelişimleri değil, aynı zamanda sosyal ve psikolojik dayanıklılıkları da önemlidir. Bu yazıda, çocukların koruyucu ruh sağlığı ve dayanıklılığını artırmada etkili olan faktörlere ve bu süreçte ebeveynlerin, eğitimcilerin üstlenmesi gereken rollere değinilecektir.

1. Çocuk Gelişiminde Temel Beceriler ve Koruyucu Etkenler

Erken çocukluk döneminde gelişen temel beceriler, çocuğun sağlıklı bir kimlik kazanmasını ve ruhsal dayanıklılığını artırmasını sağlar. Bu süreçte cinsel kimlik gelişimi, dürtü kontrolü, zevk erteleme, spor ve sanatsal ilgi gibi kazanımlar öne çıkar. Çocuğun biyolojik cinsiyetiyle uyumlu bir kimlik geliştirmesi, kendi varlığını tanıma sürecinin önemli bir parçasıdır ve bu dönemde ebeveyn desteği oldukça önemlidir. Dürtü kontrolü, çocuğun davranışlarını uygun bir şekilde yönetmesine ve olumsuz etkenlerden uzak durmasına katkıda bulunur. Zevk erteleme becerisi de, çocukların hedeflerine ulaşmak için sabırlı olmalarını ve kısa vadeli tatminlerden uzak durmalarını sağlar.

2. Çocuklarda Ruh Sağlığını Destekleyen Aile Tipleri

Koruyucu ruh sağlığını ve dayanıklılığı destekleyen aile ortamı, çocuğun gelişimi için çok değerlidir. Sevgiye dayalı, destekleyici ve örnek davranışlar sergileyen aile tipleri, çocukların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar. Bu aile yapısında çocuklar, duygusal olarak desteklenir ve ruhsal dayanıklılıkları güçlenir. Aşırı koruyucu, ilgisiz veya otoriter bir aile yapısı, çocuğun öz güveninin ve bağımsızlığının gelişmesini zorlaştırabilir. Özellikle erken çocukluk döneminde sağlıklı bir bağlanma geliştiren çocuklar, ilerleyen yaşlarda daha güçlü sosyal ilişkiler kurabilmektedir.

3. Bağlanma Teorisi ve Çocukların Psikolojik Sağlığı

Bağlanma teorisi, çocukların sosyal ve duygusal gelişiminde büyük bir rol oynar. Güvensiz-kaçıngan bağlanma veya güvensiz-kararsız bağlanma gibi bağlanma tipleri, çocukların ebeveynleriyle olan ilişkilerindeki güvensizlikten kaynaklanır. Bağlanmanın sağlıklı gelişmesi, özellikle 12-18 ay arasında önemlidir ve bu dönemde anneden ayrılma anında çocuğun tepkileri gözlemlenebilir. Yabancı ortam testleri, bu bağlanma tiplerinin incelenmesi için kullanılır ve bu testler sayesinde çocukların bağlanma şekilleri anlaşılabilir.

4. Özgüven ve Öz Saygı Gelişimi

Özgüven, çocukların kendilerine ve yeteneklerine olan güvenini ifade eder. Sağlıklı bir öz güven, akademik başarıdan çok çocuğun bireysel potansiyelinin desteklenmesine bağlıdır. Çocuğun başarıya dayanmayan özgüven kazanması, ileriki yaşlarda sağlam bir kişilik geliştirmesini sağlar. Öz güven gelişiminde ailelerin ve eğitimcilerin rolü büyüktür; çocuklar her bir başarı veya başarısızlıkta desteklenmeli ve motive edilmelidir. Aksi halde özgüven yıkıcı bir etken haline gelebilir.

5. Okul Çağında Sosyal ve Duygusal Destek

Okul çağında çocuklar, sosyal ve duygusal anlamda önemli kazanımlar elde ederler. Sağlıklı bir özgüven, spor ve sanatsal ilgiler, sağlıklı eğlence anlayışı gibi faktörler, çocukların gelişimine katkıda bulunur. Ayrıca, çocukların etkili sorun çözme ve baş etme becerileri kazanmaları, ileriki yaşlarda ruhsal dayanıklılıklarını artırır. Okul ortamında desteklenen sosyal ilişkiler ve güçlü arkadaşlık bağları, çocukların kendilerini kabul edilmiş hissetmelerini sağlar.

6. Çocukluk Çağında Psikiyatrik Bozuklukların Önlenmesi ve Belirtileri

Travma sonrası stres bozukluğu gibi bazı çocukluk çağı psikiyatrik bozuklukları, çevresel etkenlere bağlı olarak gelişir ve koruyucu ruh sağlığı önlemleriyle önlenmesi mümkündür. Bu bozukluklar, travmatik olaylar veya sosyal çevredeki olumsuz etkiler sonucu ortaya çıkabilir. Çocukların büyüme ve gelişme sürecinde ebeveynlerinin içinde bulunduğu sosyal çevre, çocukların psikolojik gelişiminde doğrudan etkilidir. Çocuğun ruh sağlığını korumak için güvenli bir sosyal çevrenin oluşturulması, güçlü sosyal ilişkilerin desteklenmesi ve madde karşıtı tutumların geliştirilmesi gereklidir.

7. Gebelik Döneminde Sağlıklı Alışkanlıkların Koruyucu Rolü

Gebelik döneminde annenin beslenme alışkanlıkları ve sosyal çevresi, bebeğin ruh sağlığı üzerinde doğrudan etkilidir. Demir ve folik asit desteği, bebeğin bedensel ve ruhsal sağlığı için önemlidir. Ancak az miktarda dahi sigara veya alkol kullanımı, bebeğin gelişimine zarar verebilir. Ayrıca, annenin çevresi tarafından desteklenmesi ve duygusal olarak hazırlıklı olması da bebeğin sağlıklı gelişiminde kritik bir rol oynar.

8. Erken Dönemde Koruyucu Becerilerin Kazanılması

Erken çocukluk dönemi, ruh sağlığı ve dayanıklılık açısından önemli becerilerin kazanılması açısından hassas bir dönemdir. Bu dönemde gözlemleme, taklit etme ve özdeşim kurma yoluyla öğrenilen beceriler, çocuğun hayat boyu sağlıklı bir birey olmasına katkıda bulunur. Bu dönemde edinilen sosyal ve duygusal beceriler, çocuğun ileriki yaşlarda karşılaşacağı zorluklarla başa çıkma kapasitesini artırır.

Sonuç

Çocukların ruh sağlığı ve dayanıklılığını desteklemek, sağlıklı bir birey olma yolundaki ilk adımdır. Ebeveynlerin ve eğitimcilerin desteğiyle çocuklar, zorluklarla başa çıkma becerileri kazanarak ruhsal dayanıklılıklarını güçlendirebilirler. Erken yaşlarda kazanılan bu beceriler, çocukların ilerleyen yaşlarda sağlıklı ve mutlu bireyler olmalarına zemin hazırlar. Bu nedenle, koruyucu ruh sağlığı ve dayanıklılık eğitimlerinin toplumda yaygınlaştırılması büyük önem taşımaktadır

1- I. Biyolojik cinsiyetiyle uyumlu cinsel kimlik gelişimi
II. Dürtü kontrolü ve zevk erteleme
III. Alkol madde karşıtı tutum ve davranışlar
IV. Spor ve sanatsal ilgiler

Yukarıdakilerden hangileri erken çocukluk döneminde gerçekleşmesi beklenilen koruyucu beceri veya kazanımlardandır?

A) II ve III
B) I, II ve IV
C) I ve II
D) II, III ve IV
E) III ve IV

Cevap: C) I ve II

Açıklama:

2- Aşağıdaki çocukluk çağı psikiyatrik bozukluklarından hangisi belirli bir çevresel sebebe bağlı olarak gelişen ve koruyucu ruh sağlığı önlemleriyle önlenmesi belli ölçüde mümkün olan bir durumdur?

A) Şizofreni
B) Travma sonrası stres bozukluğu
C) Otizm spektrum bozukluğu
D) Bipolar bozukluk
E) Özgül öğrenme bozukluğu

Cevap: B) Travma sonrası stres bozukluğu

Açıklama: Travma sonrası stres bozukluğu, çevresel faktörlere bağlı olup koruyucu önlemlerle önlenebilir.

3- Büyüme ve gelişmeyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) İnsanlarda beyin gelişimi ve sinir hücrelerinin esnekliği diğer canlılarla kıyaslandığında daha kısa sürer.
B) Beklenmeyen gebelikler bebeğin fiziksel ve ruhsal sağlığı açısından olumsuz sonuçlarla ilişkilendirilmiştir.
C) Travmatik toplumsal olayların olduğu bir ortam bir bebeğin gelişimini farklı yönlerde etkileyebilir.
D) Ebeveynlerinin gebelik döneminde içinde bulundukları sosyal çevre bebeğin psikolojik gelişiminde etkilidir.
E) Her insanın büyüme ve gelişimi doğum öncesi dönemden başlar.

Cevap: A) İnsanlarda beyin gelişimi ve sinir hücrelerinin esnekliği diğer canlılarla kıyaslandığında daha kısa sürer.

Açıklama: İnsanlarda beyin gelişimi ve sinir hücrelerinin esnekliği diğer canlılardan daha uzun sürer.

4- Erken çocukluk döneminde, koruyucu ruh sağlığı ve dayanıklılık açısından en uygun aile tipi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Otoriter – katı kuralcı aile
B) Sevgiye dayalı, destekleyici, örnek davranışlar sergileyen aile
C) İlgisiz ve kayıtsız aile
D) Aşırı koruyucu aile
E) Kararsız ve tutarsız aile

Cevap: B) Sevgiye dayalı, destekleyici, örnek davranışlar sergileyen aile

Açıklama: Sevgi ve destek veren, örnek davranışlar sergileyen aileler çocukların dayanıklılığını artırır.

5- I. Akademik zorluklar
II. Düşük benlik saygısı
III. Arkadaşları tarafından kabul görmeme, dışlanma
IV. Alkol madde kullanımı

Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri özgül öğrenme bozukluğu olan bir çocuğun okul çağında yaşaması muhtemel zorluklar arasında yer almaktadır?

A) I ve II
B) Yalnız I
C) I, III ve IV
D) II, III ve IV
E) I, II ve III

Cevap: E) I, II ve III

Açıklama: Özgül öğrenme bozukluğu olan çocuklar akademik zorluklar, düşük benlik saygısı ve sosyal dışlanma yaşayabilir.

6- Öz güven ve sağlıklı öz güven hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Her çocuk sahip olduğu özellikler, ilgi ve yetenekleri çerçevesinde öz güven için teşvik edilmelidir.
B) Başarıya dayanmayan öz güven, yıkıcı bir silaha dönüşebilir.
C) Bir çocuğun kendine güvenmesi için mutlaka başarılı olması gerekir.
D) Akademik başarı sağlıklı öz güvenin bir bileşenidir.
E) Sağlıklı öz güven bir sonuçtur.

Cevap: C) Bir çocuğun kendine güvenmesi için mutlaka başarılı olması gerekir.

Açıklama: Öz güvenin gelişimi başarıya bağlı olmaksızın desteklenmelidir.

7- Bağlanmanın tam olarak biçimlenmesi ….. aylar arasındaki dönemde gerçekleşir. Bu dönemde anneden ayrılmayla görülen huzursuzluk azalır, çocuk annesiyle kısa süreli ayrılık dönemleri yaşasa da annesinin eninde sonunda geri döneceğini bilir.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) 12-18
B) 18-24
C) 6-12
D) 0-6
E) 24-48

Cevap: B) 18-24

Açıklama:

8- Yüksek gelirli ülkelerde yapılan epidemiyolojik çalışmalar, okul çağı çocuklarında herhangi bir psikiyatrik bozukluk görülme sıklığının ….. oranında olduğunu bildirmektedir.
Yukarıdaki metinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) %1-10
B) %30-40
C) %20-30
D) %5-10
E) %8-18

Cevap: E) %8-18

Açıklama:

9- I. Güvenli sosyal çevre
II. Güçlü sosyal ilişkiler
III. Akran zorbalığı
IV. Madde karşıtı dini-sosyal-kültürel yapı

Yukarıdakilerden hangileri çocuk ve ergenlerde ruh sağlığı ve dayanıklılık açısından koruyucu çevresel faktörlerdendir?

A) II ve III
B) I ve II
C) I, II ve IV
D) I, III ve IV
E) III ve IV

Cevap: C) I, II ve IV

Açıklama: Güvenli sosyal çevre, güçlü ilişkiler ve madde karşıtı yapılar ruh sağlığını koruyucu çevresel faktörlerdir.

10- Yabancı durum (ortam) testinde, anneden ayrılmaya aşırı tepki gösteren, anneyle kavuşmaya ise öfkeli ve reddedici tepki gösteren bebeğin bağlanma tipi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Güvensiz-kararsız bağlanma
B) Güvenli bağlanma
C) Sorunsuz bağlanma
D) Dezorganize bağlanma
E) Güvensiz-kaçıngan bağlanma

Cevap: A) Güvensiz-kararsız bağlanma

Açıklama: Bu bağlanma tipi, bebeğin anneden ayrılmaya ve tekrar birleşmeye aşırı tepki vermesi ile karakterizedir.

11- Yabancı durum (ortam) testinde, anneden ayrılma anında sakin ve neredeyse tepkisizken, yeniden buluşma anında anneye karşı soğuk ve reddedici davranan bebeğin bağlanma şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dezorganize bağlanma
B) Güvenli bağlanma
C) Güvensiz-kararsız bağlanma
D) Sorunsuz bağlanma
E) Güvensiz-kaçıngan bağlanma

Cevap: E) Güvensiz-kaçıngan bağlanma

Açıklama: Bu bağlanma tipi, bebeğin anneye karşı mesafeli ve reddedici davrandığı durumları ifade eder.

12- Bakım veren ile çocuk arasındaki bağlanma ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Kritik dönemler aniden başlayıp bitme eğilimindedirler.
B) Erken çocukluk dönemi öz kontrol becerilerinin kazanılmasında en hassas dönemlerdendir.
C) Bağlanma bozuklukları geri dönüşümsüzdür.
D) Bağlanma bozuklukları birçok psikiyatrik bozukluğun etiyolojisinde yer almaktadır.
E) Bebeklik dönemi güvenli bağlanma için çok önemlidir.

Cevap: C) Bağlanma bozuklukları geri dönüşümsüzdür.

Açıklama: Bağlanma bozuklukları geri döndürülebilir ve tedavi edilebilir niteliktedir.

13- ….. , Bir insanın ölçülebilir fiziksel parametrelerindeki artışı ifade eder. ….. , ise, bir insanın doğum öncesinden başlayıp ölümüne kadar geçirdiği, yapı ve fonksiyonlarının …… ya da farklılaşarak yetkinleşmesi yönündeki değişmeyi ifade eder. Yukarıdaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) Çoğalma / Olgunlaşma / gelişim
B) Büyüme / Olgunlaşma / gelişim
C) Gelişme / Büyüme / olgunlaşma
D) Büyüme / Gelişme / olgunlaşma
E) Olgunlaşma / Gelişme / büyüme

Cevap: D) Büyüme / Gelişme / olgunlaşma

Açıklama: Büyüme fiziksel artışı, gelişme ise fonksiyonel değişimleri ifade eder.

14- Bağlanma ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Annesinden “Ben buradayım, seni duyuyorum, ihtiyaçlarını anlıyorum, seni önemsiyorum.” mesajlarını alan, anlaşıldığını ve kabul edildiğini hisseden çocuğun değerli olma ve güvende hissetme duygusu desteklenmiş olacaktır.
B) Bağlanma tek taraflı bir süreçtir, annenin bebeğe bağlanmasının düzeyi, bebeğin anneye olan bağlanmasını etkilemez.
C) Bağlanma doğum öncesi dönemden başlar, bebeklik ve erken çocukluk döneminde de devam eder.
D) Gebeliğin yirmi altıncı haftasında bebeğin algılama, tepki ve yakalama yeteneği ile annenin duygularına yanıt verdiği bilinmektedir.
E) Anne ve bebek arasındaki erken sosyal ve duygusal etkileşim, bireyin hayat boyu diğer insanlarla ilişki kurma biçimini de şekillendirir.

Cevap: B) Bağlanma tek taraflı bir süreçtir, annenin bebeğe bağlanmasının düzeyi, bebeğin anneye olan bağlanmasını etkilemez.

Açıklama: Bağlanma iki taraflıdır; annenin davranışları çocuğun bağlanma biçimini etkiler.

15- “Kimin bir çocuğu varsa onunla çocuklaşsın.” (Hz. Muhammed) Çocuk gelişimi ve çocuk-ebeveyn ilişkisi açısından yukarıdaki Hadis-i Şerif’te vurgulanmak istenen çocukluk dönemi hangisidir?

A) Bebeklik dönemi
B) Ergenlik dönemi
C) Genç erişkin dönemi
D) Yenidoğan dönemi
E) Erken çocukluk (oyun) dönemi

Cevap: E) Erken çocukluk (oyun) dönemi

Açıklama: Bu dönemde ebeveynin çocukla iletişim kurarak onun seviyesine inmesi önemlidir.

16- Erken çocukluk döneminde koruyucu ruh sağlığı ve dayanıklılık açısından önemli becerilerin kazanılması ve gelişmesi açısından hangisi söylenemez?

A) Bu dönemde öğrenilmeyen becerilerin ileriki yaşlarda öğrenilmesi mümkün değildir.
B) Pek çok tutum ve becerinin kazanılabilmesi açısından hassas bir dönemdir.
C) Anne baba başta olmak üzere güzel örnek teşkil eden çevre bu becerilerin kazanılmasında oldukça önemlidir.
D) Bu dönem çocuklarında gözlemleme, taklit etme, özdeşim kurma en önemli öğrenme yöntemleridir.
E) Bu dönemde öğrenilmiş/kazanılmış becerilerin hayat boyu kalıcı olma ihtimali yüksektir.

Cevap: A) Bu dönemde öğrenilmeyen becerilerin ileriki yaşlarda öğrenilmesi mümkün değildir.

Açıklama: Erken dönemde öğrenilmeyen beceriler sonraki yaşlarda da öğrenilebilir ancak erken öğrenme daha avantajlıdır.

17- I. Gebelikte demir ihtiyacının artmasına bağlı olarak demir eksikliği görülebilir.
II. Gebelikte az miktarda sigara veya alkol kullanmanın bir sakıncası yoktur.
III. Folik asit desteği nöral tüp defektlerinin önlenmesinde önemlidir.
IV. Gebelikte annenin günlük besin ve kalori ihtiyacı artmaz.

Gebelikte beslenme ihtiyacı ve alışkanlıkları hakkında hangileri söylenemez?

A) I ve III
B) II ve III
C) I ve IV
D) II ve IV
E) III ve IV

Cevap: D) II ve IV

Açıklama: Gebelikte sigara ve alkol kullanımının az miktarda dahi olsa zararı vardır; annenin besin ve kalori ihtiyacı artar.

18- Konuyla ilgili bilimsel çalışmalar yaşam boyunca ortaya çıkan bütün psikiyatrik bozuklukların ….. ilk olarak çocukluk çağında ortaya çıktığını göstermektedir. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) yaklaşık yarısının
B) yarısından fazlasının
C) dörtte birinin
D) büyük bir kısmının
E) üçte birinin

Cevap: A) yaklaşık yarısının

Açıklama: Bilimsel çalışmalar psikiyatrik bozuklukların yaklaşık yarısının çocukluk çağında ortaya çıktığını göstermektedir.

19- I. Sağlıklı özgüven
II. Spor ve sanatsal ilgiler
III. Sağlıklı eğlence anlayışı
IV. Etkili sorun çözme ve baş etme becerilerinin geliştirilmesi
V. Ekonomi ve ülke gündeminden haberdar olma

Yukarıdakilerden hangileri okul çağında edinilmesi gereken becerilerdendir?

A) I, IV ve V
B) I, II ve III
C) I, II, III ve V
D) I, II, III ve IV
E) IV ve V

Cevap: D) I, II, III ve IV

Açıklama: Okul çağında sağlıklı özgüven, spor ve sanat ilgisi, eğlence anlayışı ve baş etme becerileri önemli kazanımlardır.

20- I. Ebeveynlerin gebelik öncesinde ebeveynlik rollerine duygusal açıdan hazırlanması
II. Bebekle konuşma, fiziksel temas, bebeğe isim verme gibi, ebeveyn ile bebek arasındaki bağlanmayı arttırmaya yönelik fırsatların arttırılması
III. Kaçırılmış ve beklenmeyen gebeliklerin beden ve ruh sağlığı çalışanları tarafından erken dönemde fark edilmesi
IV. Eşlere çevreleri tarafından verilecek olan sosyal desteğin önemsenmemesi
V. Eşler arasındaki ilişkinin değerlendirilip iyilik halinin arttırılmasına çaba sarf edilmesi

Yukarıdaki ifadelerden hangileri gebeliğe hazırlık sürecindeki bütüncül önlemler arasında yer alır?

A) III ve IV
B) I, III ve IV
C) I, II ve III
D) I, II, III ve V
E) I, II, III ve IV

Cevap: D) I, II, III ve V

Açıklama: Gebeliğe hazırlık sürecinde ebeveynlerin duygusal hazırlığı, bebeğin bağlanmasını güçlendirme ve sosyal destek oldukça önemlidir.

Koruyucu Ruh Sağlığı ve Dayanıklılık 2024-2025 Vize Soruları