Yangın Tehlikesi ve Yangın Güvenliği 2024-2025 Vize Soruları

Yangın Güvenliği ve Tutuşma Mekanizmaları: Kavramlar ve Risk Yönetimi

1. Patlama ve Ani Oksijenle Buluşmanın Etkileri

Patlama, yanma sırasında yetersiz oksijen nedeniyle birikmiş gazların, aniden oksijenle temas ederek büyük bir enerji açığa çıkarmasıyla meydana gelir. Bu olgu, özellikle kapalı alanlarda tehlike yaratır. Gazların yoğun basınç oluşturması, kontrolsüz enerji yayılımına neden olur. Patlamaların temel mekanizmasını anlamak, özellikle sanayi tesislerinde güvenlik önlemlerinin alınmasında kritik bir öneme sahiptir.

2. Statik Elektrik ve Tutuşma

Statik elektrik, yüzeyler arasındaki sürtünme sonucu oluşur ve uygun şekilde yönetilmediğinde kıvılcımlar meydana getirerek yanıcı gazları tutuşturabilir. Bu durum, petrol ve kimyasal işleme tesislerinde ciddi yangın riskleri oluşturur. Statik elektriğin önlenmesi için topraklama, nemlendirme ve anti-statik malzemelerin kullanımı gibi yöntemler uygulanmalıdır.

3. Sabotaj: Bilinçli Hasar Verme

Sabotaj, kasıtlı olarak yangın çıkarma veya malzemelere zarar verme eylemidir. Bu durum, tarımsal alanların yakılmasından, bina ve iş yerlerinin kundaklanmasına kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Sabotaj, yalnızca mal kaybına değil, aynı zamanda çevresel tahribata ve canlı kayıplarına da neden olabilir. Hukuki yaptırımların yanı sıra güvenlik önlemleri de artırılmalıdır.

4. Elektrik Kaynaklı Yangın Riskleri

Elektrik tesisatlarında standart dışı uygulamalar, kablolarda meydana gelen erimeler ve arızalı ekipmanlar yangın riskini artırır. Çalışma saatleri dışında elektrik şalterlerinin kapatılması, riski azaltmak için alınabilecek temel bir önlemdir. Elektrik kaynaklı yangınların önlenmesi, standartlara uygun malzeme kullanımı ve düzenli bakım ile sağlanabilir.

5. Deprem ve Yangın İlişkisi

Depremler, özellikle doğal gaz boruları ve elektrik hatlarında hasara neden olarak yangınlara yol açabilir. Marmara Depremi ve Düzce Depremi’nde meydana gelen yangınlar, bu tehlikenin somut örneklerindendir. Deprem sonrası hızlı müdahale ve yangına dayanıklı yapı tasarımı, afet yönetimi stratejilerinde temel unsurlardır.

6. Yanıcı Sıvıların Özellikleri

Aseton gibi suyla karışabilen yanıcı sıvılar, yangın müdahalelerinde özel yöntemler gerektirir. Diğer sıvılar genellikle suyla karışmaz ve yangını yayabilir. Bu nedenle yanıcı sıvıların özelliklerini anlamak, uygun söndürme tekniklerinin seçilmesinde önemlidir.

7. Tarihsel Yangın Güvenliği: Dergâh-ı Âli Tulumba Ocağı

Dergâh-ı Âli Tulumba Ocağı’nın 1720-1721 yıllarında kurulması, Osmanlı’da yangınla mücadelede önemli bir dönüm noktasıdır. Bu organizasyon, modern itfaiye hizmetlerinin temellerini atmıştır.

8. D Sınıfı Yangınlar: Metal Tutuşmaları

D sınıfı yangınlar, magnezyum ve alüminyum gibi yanıcı metallerin neden olduğu yangınları ifade eder. Bu yangınlara su ile müdahale edilmemeli, özel yangın söndürücü tozlar kullanılmalıdır. Bu bilgi, metal işleme endüstrilerinde çalışanlar için hayati önem taşır.

9. Backdraft ve Yangın Dinamikleri

Backdraft, düşük oksijen seviyelerinde birikmiş yanıcı gazların ani oksijenle temas etmesiyle oluşan bir patlama olayıdır. Kapalı alanlarda oluşan bu durum, yangın ekipleri için büyük bir risk teşkil eder. Yangın sırasında alanın havalandırılması dikkatle planlanmalıdır.

10. F Sınıfı Yangınlar ve Yağ Yangınları

F sınıfı yangınlar, bitkisel ve hayvansal yağlardan kaynaklanır. Bu yangınlara su ile müdahale edilmemeli, özel söndürücüler kullanılmalıdır. Özellikle mutfak yangınlarında bu bilgi kritik öneme sahiptir.

11. Sudan Hafif ve Ağır Yakıtların Özellikleri

Sudan hafif yakıtlar (örneğin alkol), yüksek yanıcılık özellikleriyle öne çıkar. Asfalt gibi sudan ağır yakıtlar ise yüzeye çökerek farklı yangın riskleri oluşturur. Bu farklılıklar, yangın söndürme stratejilerinin belirlenmesinde dikkate alınmalıdır.

12. Detanasyon: Kimyasal Patlama Mekanizması

Detanasyon, dinamit veya TNT gibi patlayıcıların hızlı enerji dönüşümüyle şok dalgaları oluşturduğu bir patlama türüdür. Bu olayın yıkıcı etkileri, özellikle madencilik ve inşaat sektörlerinde dikkate alınmalıdır.

13. Küçük Kıyamet: İstanbul Depremi

1509 yılında meydana gelen “Küçük Kıyamet”, Osmanlı tarihinin en yıkıcı depremlerinden biri olarak kabul edilir. Bu deprem, yangınlar dahil birçok felaketi tetiklemiştir. Tarihsel dersler, modern afet yönetim politikalarına ışık tutmaktadır.

14. Havadan Ağır Gazlar ve LPG

LPG gibi havadan ağır gazlar, sızıntı durumunda zemine çöker ve kapalı alanlarda patlayıcı bir ortam yaratabilir. Bu özellik, LPG depolama ve taşımacılığında güvenlik önlemlerinin planlanmasını zorunlu kılar.

15. Yangın Yerindeki Tehlikeler

Yangın sırasında karşılaşılan kimyasal, çökme, patlama ve elektrik tehlikeleri, yangın güvenliği planlamasında öncelikli olarak ele alınmalıdır. Su, yangın söndürme için kullanılsa da yanlış kullanımı bazı yangın türlerini kötüleştirebilir.

Sonuç

Yangın güvenliği, kimyasal özelliklerden fiziksel dinamiklere kadar geniş bir bilgi tabanını gerektirir. Patlamalar, statik elektrik, yanıcı sıvılar ve yangın sınıflarının anlaşılması, etkili müdahale ve risk yönetimi için temel taşlardır. Tarihsel örnekler ve modern uygulamalar, yangın güvenliği bilincinin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır

Yanma sırasında yeterli oksijeni bulamayan reaksiyonun ani olarak oksijenle buluşması sonucu meydana gelen hızlı yanma olayı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hızlı yanma
B) Parlama
C) Kendi kendine yanma
D) Patlama
E) Yavaş yanma

Cevap: D) Patlama

Açıklama: Patlama, yanma sırasında yeterli oksijenin bulunmaması durumunda birikmiş gazların ani oksijenle teması sonucu meydana gelir. Bu süreçte gazlar yoğun bir şekilde basınç oluşturur ve kontrollü olmayan bir enerji açığa çıkar. Bu olay özellikle kapalı alanlarda büyük tehlike oluşturur ve patlamaların temel mekanizmasını oluşturur.

2.

Maddelerin yüzeyleri üzerinde sürtünme sonucu üretilen elektriksel yükten dolayı oluşur. Aşırı yüklenen maddelerin üzerindeki elektriksel yükün herhangi bir sebeple deşarjı esnasında oluşan kıvılcım yanmayı başlatabilir. Yukarıdaki ifade aşağıdaki hangi tutuşturma kaynağına örnektir?

A) Statik Elektrikten Kaynaklanan Tutuşmalar
B) Kıvılcımlardan Kaynaklanan Tutuşmalar
C) Aşırı Isıtılmış Maddelerden Kaynaklanan Tutuşmalar
D) Kendi Kendine Meydana Gelen Tutuşmalar
E) Sıcak Yüzeylerden Kaynaklanan Tutuşma

Cevap: A) Statik Elektrikten Kaynaklanan Tutuşmalar

Açıklama: Statik elektrik, yüzeyler arasındaki sürtünme ile oluşan elektriksel yüklenmedir. Bu yüklenme, uygun bir topraklama yapılmadığında veya deşarj esnasında kıvılcımlar oluşturabilir. Bu kıvılcımlar yanıcı gazlar veya sıvılarla temas ettiğinde yangın riskine neden olabilir. Bu nedenle statik elektrik birikimini önlemek için önlemler alınmalıdır.

3.

. Bina ve iş yerlerinin kundaklanması
. Kişinin kendi malına zarar vermesi
. Arsa ve ekim (tarla) alanları oluşturmak için ağaçlık alanların yakılması
Yukarıda verilen örnekler aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Bilgisizlik
B) Dikkatsizlik
C) Sabotaj
D) Sirayet
E) Tedbirsizlik

Cevap: C) Sabotaj

Açıklama: Sabotaj, kasıtlı olarak yangın çıkarma veya hasar verme eylemidir. Örnekte belirtilen durumlar, bilerek ve isteyerek zarar verme amacını taşır. Bu eylemler, sadece mal kaybına değil, aynı zamanda çevreye ve canlılara ciddi zararlar verebilir. Sabotaj, genellikle hukuki sonuçları ağır olan bir suçtur.

4.

Aşağıdakilerden hangisi elektrik kaynaklı tutuşmalardan biri değildir?

A) Çalışma olmayan zamanlarda elektriklerin şalterden kapatılması
B) Elektrik lambası, kablo ve açma kapama düğmelerinde arızaların meydana gelmesi
C) Tesisatlarının standartlara uygun yapılmaması ve uygun malzeme kullanılmaması
D) Tesisatlarda sonradan standart dışı eklemelerin yapılması
E) Kablolarda erimelerin meydana gelmesi

Cevap: A) Çalışma olmayan zamanlarda elektriklerin şalterden kapatılması

Açıklama: Elektrik şalterlerinin kapatılması yangın riskini önlemek için alınabilecek bir önlemdir. Diğer seçeneklerde belirtilen durumlar ise elektrik kaynaklı yangınların yaygın nedenleridir ve uygun şekilde önlenmediğinde ciddi yangın tehlikeleri yaratır.

5.

17 Ağustos Marmara Depremi’nde Tüpraş Rafinerisi’nde ve 12 Kasım Düzce Depremi’nde Düzce’de çok sayıda binada aşağıdaki hangi doğa olayının yaşanması sonucu yangınlar meydana gelmiştir?

A) Sel
B) Güneş ısısı
C) Fırtına
D) Deprem
E) Yıldırım düşmesi

Cevap: D) Deprem

Açıklama: Depremler, doğalgaz borularında ve elektrik hatlarında hasar oluşturarak yangınlara neden olabilir. 17 Ağustos Marmara Depremi’nde Tüpraş Rafinerisi’nde çıkan yangın bu duruma örnektir. Yangınların önlenmesi için deprem sonrası acil müdahale planları ve güvenlik önlemleri kritik öneme sahiptir.

6.

Aşağıdakilerden hangisi su ile karışabilen yanıcı sıvılardan biridir?

A) Gres
B) Aseton
C) Benzin
D) Sıvı Yağlar
E) Katran

Cevap: B) Aseton

Açıklama: Aseton, su ile karışabilen bir yanıcı sıvıdır. Bu özelliği, yangın müdahalelerinde önem taşır. Su ile karışabilen sıvıların yanma özellikleri farklıdır ve bu tür yangınlara özel müdahale yöntemleri gereklidir. Diğer yanıcı sıvılar genellikle su ile karışmaz ve yangını yayma riski taşır.

7.

Dergâh-ı Âli Tulumba Ocağı kurulma yılı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1881 – 1882
B) 1754 – 1755
C) 1614 – 1615
D) 1720 – 1721
E) 1788 – 1789

Cevap: D) 1720 – 1721

Açıklama:

8.

Aşağıdakilerden hangisi D sınıfı yangınlara örnektir?

A) Aseton
B) Doğalgaz
C) Benzin
D) Kömür
E) Magnezyum

Cevap: E) Magnezyum

Açıklama: D sınıfı yangınlar, metal yangınları olarak bilinir ve yanıcı metallerin (örneğin magnezyum, alüminyum) neden olduğu yangınları kapsar. Bu tür yangınlara su ile müdahale edilmemeli, özel toz tipi yangın söndürücüler kullanılmalıdır.

9.

Sobanın gece uyutulmasına benzeyen ve “korlaşma safhası” olarak da adlandırılan bu safhada, ısı yüksek, ilerleyen yangının azalttığı oksijen yetersiz ve yarım yanma (sıcak tütme) devam etmektedir. Yarım yanmış gazlar basınçlı bir şekilde ortamı kaplamıştır. Kapı veya pencere açıldığında ortama giren oksijen patlamaya neden olmaktadır. Yukarıdaki tanım aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Flash over
B) Flame over
C) Flame cover
D) Backdraft
E) Flash cover

Cevap: D) Backdraft

Açıklama: Backdraft, yanma sırasında oksijenin tükenmesiyle oluşan bir durumdur. Oksijen girişi, birikmiş gazların ani bir şekilde yanmasına ve patlamaya neden olur. Bu durum, özellikle kapalı alanlarda ciddi bir tehlike oluşturur ve yangın müdahale ekiplerinin dikkatli olmasını gerektirir.

10.

Standart olarak oluşturulmuş olup TSN-2 ve TSN2/A-1 standartlarında bitkisel ve hayvansal pişirme yağlarının yangınlarını kapsamaktadır.
Yukarıdaki ifade aşağıdaki hangi yangın sınıfına aittir?

A) F
B) L
C) X
D) K
E) G

Cevap: A) F

Açıklama:

11.

Aşağıdakilerden hangisi sudan hafif sıvı yakıtlardan biridir?

A) Sıvıyağ
B) Asfalt
C) Katran
D) Alkol
E) Gres

Cevap: D) Alkol (Sınav kitapçığında A) Sıvı yağ olarak geçiyor)

Açıklama:

A) Sıvıyağ

Sudan Hafif mi? Evet, sıvıyağların yoğunluğu 0.9 g/cm³ civarındadır, bu nedenle sudan hafiftir.

Yanıcı mı? Evet, sıvıyağ yanıcıdır, ancak genellikle birincil yakıt olarak kullanılmaz.

Yangın Riski Açısından Değerlendirme: Sıvıyağlar yüksek sıcaklıklarda alev alabilir ve yangına neden olabilir, ancak sudan hafif sıvı yakıt olarak tanımlanmaz.

B) Asfalt

Sudan Hafif mi? Hayır, asfalt sudan ağırdır ve yoğun bir maddedir.

Yanıcı mı? Asfaltın yanıcılığı düşük sıcaklıklarda değildir ve genellikle sıvı yakıt olarak kullanılmaz.

Yangın Riski Açısından Değerlendirme: Yangın riski düşük olan bir maddedir ve sudan hafif sıvı yakıtlar arasında sayılmaz.

C) Katran

Sudan Hafif mi? Hayır, katran sudan ağırdır ve koyu, viskoz bir sıvıdır.

Yanıcı mı? Evet, katran yanıcıdır, ancak sıvı yakıt olarak sınıflandırılmaktan çok uzak bir maddedir.

Yangın Riski Açısından Değerlendirme: Katran yanıcıdır, ancak sudan hafif bir sıvı yakıt değildir.

D) Alkol (Doğru Cevap)

Sudan Hafif mi? Evet, alkol (örneğin etanol ve metanol) yaklaşık 0.8 g/cm³ yoğunluğa sahiptir, yani sudan hafiftir.

Yanıcı mı? Evet, alkol yüksek derecede yanıcıdır ve sıvı yakıt olarak yaygın bir şekilde kullanılır.

Yangın Riski Açısından Değerlendirme: Alkol, yangın güvenliği açısından yüksek risk taşır, çünkü kolayca tutuşur ve alev alır. Sudan hafif sıvı yakıtlar arasında en belirgin örnektir.

E) Gres

Sudan Hafif mi? Hayır, gres genellikle yarı katıdır ve yoğunluğu sudan daha yüksektir.

Yanıcı mı? Gres düşük seviyede yanıcıdır ve sıvı yakıt olarak kullanılmaz.

Yangın Riski Açısından Değerlendirme: Gresin yangın riski vardır, ancak sıvı bir yakıt değildir ve sudan hafif değildir.

Sonuç

Yangın tehlikesi ve yangın güvenliği bağlamında doğru cevap: D) Alkol
Çünkü alkol sudan hafif, sıvı bir yakıt ve yüksek derecede yanıcıdır. Yangın riskine en uygun örnektir. Diğer seçenekler ya sudan hafif değildir, sıvı değildir, ya da yangın yakıtı olarak değerlendirilmez.

12.

Dinamit veya TNT patlamaları ne tür yanmaya örnektir?

A) Patlama
B) Hızlı yanma
C) Kendi kendine yanma
D) Parlama
E) Detanasyon

Cevap: E) Detanasyon

Açıklama: Detanasyon, patlayıcı maddelerin (örneğin TNT veya dinamit) ani ve yoğun enerji açığa çıkarmasıyla meydana gelen bir patlama türüdür. Detanasyon sırasında kimyasal enerji hızla mekanik enerjiye dönüşür ve şok dalgaları oluşturur. Bu tür patlamalar genellikle büyük yıkımlara neden olur.

13.

Vaka­yı Hayriye aşağıdaki hangi tarihte gerçekleşmiştir?

A) 1881
B) 1824
C) 1814
D) 1815
E) 1826

Cevap: E) 1826

Açıklama: Vakay-ı Hayriye, 1826 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nda Yeniçeri Ocağı’nın kaldırıldığı ve bu yapının yerine modern bir ordu kurulduğu olaydır. Bu olay Osmanlı tarihindeki önemli reform süreçlerinden biri olarak kabul edilir.

14.

Ses hızının altında olan parlama ve patlamalar olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kendi kendine yanma
B) Parlama
C) Hızlı yanma
D) Patlama
E) Derenasyon

15.

Aşağıdakilerden hangisi tutuşturma kaynaklarından biri değildir?

A) Kendi Kendine Meydana Gelen Tutuşmalar
B) Aşırı Isıtılmış Maddelerden Kaynaklanan Tutuşmalar
C) Kıvılcımlardan Kaynaklanan Tutuşmalar
D) Sudan Kaynaklanan Tutuşmalar
E) Sıcak Yüzeylerden Kaynaklanan Tutuşma

Cevap: D) Sudan Kaynaklanan Tutuşmalar

Açıklama: Su genellikle yangın söndürme amacıyla kullanılır ve tutuşturma kaynağı değildir. Diğer seçeneklerdeki kaynaklar ise yangını başlatabilecek tehlikeli durumları ifade eder. Özellikle sıcak yüzeyler ve kıvılcımlar yanıcı maddelerle temas ettiğinde yangın riski oluşturur.

16.

Küçük kıyamet olarak adlandırılan ve İstanbul’da meydana gelen deprem aşağıdaki hangi yılda gerçekleşmiştir?

A) 1789
B) 1510
C) 1509
D) 1624
E) 1515

Cevap: C) 1509

Açıklama: 1509 yılında İstanbul’da meydana gelen ve “Küçük Kıyamet” olarak adlandırılan deprem, büyük yıkıma ve can kaybına neden olmuştur. Bu deprem, Osmanlı tarihindeki en yıkıcı doğal afetlerden biri olarak kabul edilir ve yangınlar dahil birçok felaketi tetiklemiştir.

17.

Havadan ağır olduğu için zemine çöker. Yukarıdaki ifade aşağıdakilerden hangisine aittir?

A) Metan
B) Helyum
C) LPG
D) Hidrojen
E) Doğalgaz

Cevap: C) LPG

Açıklama: LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı), yoğunluğu havadan ağır olduğu için sızıntı durumunda zemine çöker. Bu özellik, kapalı alanlarda birikerek patlayıcı bir ortam yaratabilir. LPG’nin bu özelliği, güvenlik önlemleri planlanırken dikkate alınmalıdır.

18.

Aşağıdakilerden hangisi yangın nedenlerinden biri değildir?

A) Sabotaj
B) Güneş
C) Bilgisizlik
D) Dikkatsizlik ve ihmal
E) Tedbirsizlik

Cevap: B) Güneş

Açıklama: Sabotaj, dikkatsizlik ve tedbirsizlik gibi insana bağlı faktörler yangının temel nedenleri arasında yer alır. Güneş ışığı tek başına yangına neden olmaz, ancak uygun koşullar sağlanırsa (örneğin, odaklanmış ışıkla yanıcı madde teması) dolaylı olarak yangına neden olabilir.

19.

Aşağıdakilerden hangisi yangın yerindeki tehlikelerden biri değildir?

A) Kimyasal tehlike
B) Su tehlikesi
C) Çökme tehlikesi
D) Patlama tehlikesi
E) Elektrik tehlikesi

Cevap: B) Su tehlikesi

Açıklama: Yangın yerindeki tehlikeler arasında kimyasal maddeler, yapısal çökmeler, patlamalar ve elektrik akımları bulunmaktadır. Su genellikle yangın söndürme amacıyla kullanıldığı için tehlike oluşturmaz. Ancak, yanlış kullanıldığında bazı yangın türlerini (örneğin yağ yangınları) kötüleştirebilir.

20.

Aşağıdakilerden hangisi yoğunluğu sudan ağır olan sıvı yakıtlardan biridir?

A) Benzin
B) Aseton
C) Asfalt
D) Etil Asetat
E) Mazot

Cevap: C) Asfalt

Açıklama: Asfalt, yoğunluğu sudan ağır olan bir sıvıdır. Bu tür yakıtlar suyla karışmaz ve genellikle yüzeye çökerek farklı bir yangın riski oluşturur. Yangın durumunda uygun söndürücüler kullanılmalı ve su kullanımından kaçınılmalıdır.