Siyasal Düşünceler Tarihi 2024-2025 Final Soruları

Siyasal Düşünceler Tarihi ve Temel Kavramlar: Akademik Bir İnceleme

Siyasal düşünceler tarihi, bireylerin, toplulukların ve devletlerin siyasal yapılarını ve düşünsel temelini anlamak için kritik bir disiplindir. Bu yazıda, Siyasal Düşünceler Tarihi dersi kapsamında çıkan temel kavramlar ele alınarak öğrencilerin soruları kolayca yanıtlayabilmesi için öğretici bir bakış sunulacaktır.

Muhafazakârlık ve Geçmişe Bağlılık

Muhafazakârlık, ani ve köklü değişimlere karşı çıkan, geleneksel değerlere ve geçmişin birikimlerine dayanarak bugünü şekillendirmeyi savunan bir siyasal düşüncedir. Edmund Burke’un düşünceleri, bu akımın temellerini oluşturur. Muhafazakârlık, toplumsal istikrarın korunması ve geçmişin tecrübelerinden ders çıkarılarak geleceğin şekillendirilmesi gerekliliğine inanır.

Fransız Devrimi ve Milliyetçilik: Milliyetçilik, Fransız Devrimi’nin etkisiyle ortaya çıkan bir ideolojidir. Fransız Devrimi, halk egemenliği ve ulusal kimlik vurgusuyla imparatorlukları parçalayıcı bir etkide bulunmuştur. Milliyetçilik, halkın kendi geleceğini tayin hakkını savunur ve modern ulus-devletlerin doğuşunda belirleyici bir rol oynamıştır.

Platon ve İdeal Devlet Anlayışı

Platon’a göre ideal bir devlet, kamu çıkarını esas alır ve kendi koyduğu kurallara uyan bir yönetim sergiler. Platon’un “Devlet” adlı eserinde, filozof-kral önderliğinde, bilgi ve erdem temelinde şekillenmiş bir yönetim anlayışı savunulur.

Aquinolu Thomas ve Karma Yönetim Sistemi

Aquinolu Thomas, ılahi ve doğal yasaları esas alarak karma bir yönetim sistemi önerir. Bu sistem, monarşi, aristokrasi ve demokrasinin bir arada uygulanmasıyla iyi bir yönetim yaratılabileceğini savunur. Ancak, Eski Yunan’daki demokrasi modelini ideal yönetim olarak görmemiştir.

John Locke ve Doğal Haklar

Locke, yaşama, mülkiyet ve özgürlük haklarını insanın doğuştan sahip olduğu haklar olarak tanımlar. Locke’a göre siyasi iktidarın sınırları, bireylerin bu haklarıyla belirlenmelidir. Halkın rızasına dayanan bir hükümet anlayışını savunan Locke, aynı zamanda hükümetin bu hakları ihlal etmesi durumunda halkın isyan hakkını meşru görmüştür.

Auguste Comte ve Pozitivizm

Pozitivizm, bilimsel bilgiye ve ilerlemeye dayalı bir düşünce sistemidir. Auguste Comte, düzen ve süreklilik ilkelerini benimseyerek toplumun bilimsel yöntemlerle gelişmesini savunmuştur. Ancak, devrim gibi ani değişimlerin bu sürece zarar vereceğini iddia etmiştir.

Rousseau ve Halk Egemenliği

Jean-Jacques Rousseau, egemenliğin kaynağını halkta görür ve halkın genel iradesini esas alır. Ona göre, toplumsal sözleşme, bireylerin kendi rızalarıyla topluma katılmalarını sağlar ve genel iradeyi oluşturur.

Protestanlık ve Reform Hareketi

16. yüzyılda ortaya çıkan Protestanlık hareketi, Hıristiyanlığın kaynağına dönümü savunmuş ve Katolik Kilisesi’ne karşı bir reform hareketi olarak şekillenmiştir. Bu hareket, bireysel inancın ve Tanrı ile kişi arasındaki doğrudan ilişkinin önemini vurgular.

Diyalektik Materyalizm ve Tarihsel Değişim

Diyalektik materyalizm, her değişimin karşıt güçlerin çatışmasından doğduğunu savunur. Bu yaklaşım, toplumsal ve doğal değişimlerin bilimsel yöntemlerle incelenebileceğini ileri sürer. Ancak, diyalektik materyalizmde nitel değişim öncesinde nicel birikim gerçekleşir.

Sonuç

Siyasal düşünceler tarihindeki bu kavramlar, modern siyaset biliminin ve sosyolojinin temelini oluşturur. Bu yazıdaki bilgiler, öğrencilerin Siyasal Düşünceler Tarihi dersindeki soruları daha iyi anlamasına ve yanıtlamasına yardımcı olacaktır

1. En ayırt edici özelliği geçmişe duyulan özlem olan, bugünü geçmiş tecrübeler ışığında inşa etmek gerektiğini savunan, ani ve sert değişimlere karşı çıkan modern siyasal düşünce sistemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Milliyetçilik
B) Liberalizm
C) Sosyalizm
D) Faydacılık
E) Muhafazakârlık

Cevap: E) Muhafazakârlık

Açıklama: Muhafazakârlık, ani ve sert değişimlere karşı çıkarak geçmişin deneyimlerinden ders almayı ve bu tecrübeler ışığında bugünü şekillendirmeyi savunur. Diğer seçenekler modern düşünce sistemlerini ifade etse de, geçmişe duyulan özlem muhafazakârlığın temel özelliğidir.

2. Fransız Devrimi’yle birlikte gelişen ve imparatorlukların parçalanmasına neden olan düşünce akımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Laiklik
B) Milliyetçilik
C) Anayasacılık
D) Pozitivizm
E) Liberalizm

Cevap: B) Milliyetçilik

Açıklama: Fransız Devrimi milliyetçiliği güçlendirmiş ve imparatorlukların parçalanmasına yol açmıştır. Diğer seçenekler devrim sonrası farklı etkiler yaratmış olsa da, milliyetçilik doğrudan parçalanmayı tetiklemiştir.

3. Platon’a göre iyi bir yönetimin en temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eşitlikçi olması
B) Özgürlükçü olması
C) Uzlaştırıcı olması
D) Kendi koyduğu kurallara uyması
E) Kamu çıkarını gözetmesi

Cevap: D) Kendi koyduğu kurallara uyması

Açıklama: —

4. Aquinolu Thomas’nın düşüncelerinden hareketle aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşmak mümkün değildir?

A) Yeryüzünde iktidarı ellerinde bulunduranların yetkileri tanrısal ve doğal yasalarla sınırlandırılmalıdır.
B) En iyi yönetim şekli Eski Yunan’dakine benzer bir demokrasidir.
C) Yöneticinin seçilmesinde yalnızca seçkinler söz sahibi olmalıdır.
D) İyi bir hükûmet ancak monarşi, aristokrasi ve demokrasinin bir arada uygulanmasıyla mümkündür.
E) Tanrı ile insan arasında yukarıdan aşağıya bir ilişki olmalıdır.

Cevap: B) En iyi yönetim şekli Eski Yunan’dakine benzer bir demokrasidir.

Açıklama: Aquinolu Thomas, doğal yasaların ve tanrısal düzenin etkisiyle karma bir yönetim sistemini savunur. Ancak, Eski Yunan’dakine benzer bir demokrasiyi ideal yönetim şekli olarak görmez.

5. Aşağıdaki önermelerden hangisi John Locke’a ait değildir?

A) Hükümdarlık halkın rızasına bağlı olmalıdır.
B) Siyasi iktidarın sınırları, insanların doğuştan sahip oldukları haklarla çizilmelidir.
C) Yaşama, mülkiyet, özgürlük ve eşitlik insanın doğal haklarıdır.
D) Sözleşmeye uymayan ve iktidarı kötüye kullanan bir iktidara karşı halkın isyan etme hakkı vardır.
E) Miras hakkı yani mülkiyetin kuşaktan kuşağa devri yasaklanmalıdır.

Cevap: E) Miras hakkı yani mülkiyetin kuşaktan kuşağa devri yasaklanmalıdır.

Açıklama: Locke, mülkiyet hakkını doğal bir hak olarak görür ve miras hakkını yasaklamaz. Diğer tüm ifadeler Locke’un görüşleriyle uyumludur.

6. Aşağıdakilerden hangisi Auguste Comte’un savunduğu pozitivist düşünceye yön veren temel kavram ya da ilkelerden değildir?

A) Süreklilik
B) Devrim
C) Bilim
D) İlerleme
E) Düzen

Cevap: B) Devrim

Açıklama: Auguste Comte pozitivizmi, süreklilik, bilim ve düzen ilkelerine dayanır. Devrim kavramı, Comte’un pozitivist düşüncesine ters düşmektedir.

7. I. Herkese eşitçe uygulanacak yasalar
II. Güçlü bir polis ve ordu teşkilatı
III. Tarafsız yargıçlar
IV. Ahlaki değerler
V. Yargıcın kararını uygulayacak toplumsal bir güç
John Locke’a göre ideal bir toplum oluşturabilmek için sağlanması gereken koşullar hangileridir?

A) I, III ve V
B) II, III ve V
C) I, III, IV ve V
D) I, III ve IV
E) III, IV ve V

Cevap: A) I, III ve V

Açıklama: Locke’a göre yasaların eşit uygulanması (I), tarafsız yargıçlar (III) ve toplumsal destekle yargı kararlarının uygulanması (V) ideal toplum için şarttır.

8. Jean-Jacques Rousseau’ya göre egemenliğin kaynağı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Aristokrasi
B) Proletarya
C) Tanrı
D) Halk
E) Ulus

Cevap: E) Ulus

Açıklama: —

9. Osmanlıların “İhtilal-i Kebir” olarak nitelendirdikleri tarihî olay hangisidir?

A) Rus Devrimi
B) İngiliz Burjuva Devrimi
C) Jön Türk Devrimi
D) Sanayi Devrimi
E) Fransız Devrimi

Cevap: E) Fransız Devrimi

Açıklama: Osmanlılar Fransız Devrimi’ni “İhtilal-i Kebir” olarak adlandırmışlardır çünkü bu devrim, dünya genelinde önemli değişimlere yol açmıştır.

10. Birbiriyle ilintili, ekonomik ve toplumsal içerikli hangi iki tarihsel süreç, modern anlamıyla sosyalizmin doğuşuna ortam hazırlamıştır?

A) Sanayi Devrimi – İşçi Sınıfının Doğuşu
B) Aydınlanma Felsefesi – Alman Milliyetçiliği
C) Coğrafi Keşifler – Amerikan Devrimi
D) Fransız Devrimi – Napoléon Savaşları
E) Fransız Devrimi – Rus Devrimi

Cevap: A) Sanayi Devrimi – İşçi Sınıfının Doğuşu

Açıklama: Sanayi Devrimi ve işçi sınıfının doğuşu, sosyalist ideolojinin gelişimine zemin hazırlamıştır. Diğer seçenekler sosyalizmi dolaylı olarak etkilemiş olabilir ancak doğrudan etkili değildir.

11. Hegel hakkında aşağıdaki önermelerden hangisi yanlıştır?

A) Devletin bireysel irade ve çıkarlar ile genel çıkarın sentezi olduğunu savunmuştur.
B) Alman milliyetçiliğinin teorisyenlerindendir.
C) Tek bir dünya devleti ve dünya vatandaşlığı olması gerektiğini savunmuştur.
D) Geliştirdiği diyalektik yöntemle Marx’a esin kaynağı olmuştur.
E) Platon’un idealist felsefesini yenilemiştir.

Cevap: C) Tek bir dünya devleti ve dünya vatandaşlığı olması gerektiğini savunmuştur.

Açıklama: Hegel, ulusal devletlerin önemini vurgulamış ve dünya vatandaşlığı fikrine karşı çıkmıştır. Diğer şıklar Hegel’in düşünceleriyle uyumludur.

12. Aşağıdakilerden hangisi Montesquieu’nün yürütme kuvveti hakkında ileri sürdüğü temel önermelerdendir?

A) İşlevi itibarıyla hızlı karar almayı gerektirdiğinden tek bir kişinin elinde bulunmalıdır.
B) Halkı ve soyluları temsil edecek iki meclis arasında paylaştırılmalıdır.
C) Karar alma süreçleri olabildiğince geniş bir tabana yayılmalıdır.
D) Mümkün olduğunca kalabalık bir kurul tarafından uygulanmalıdır.
E) Uygulayıcıların inisiyatif alanı olabildiğince sınırlandırılmalıdır.

Cevap: A) İşlevi itibarıyla hızlı karar almayı gerektirdiğinden tek bir kişinin elinde bulunmalıdır.

Açıklama: Montesquieu, yürütme kuvvetinin hızlı karar alması gerektiğini savunarak, tek bir kişinin elinde toplanması gerektiğini belirtmiştir. Diğer seçenekler Montesquieu’nün kuvvetler ayrılığı anlayışına ters düşer.

13. İslam siyaset düşüncesinin temel ilkelerinden olan “meşveret” kavramının tanımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yönetim süreçlerini danışarak, fikir alışverişinde bulunarak yürütmek.
B) Dünya hayatının toplumsal bir imtihan olduğuna inanmak.
C) Dünya hayatını sürekli bir mücadele ve savaş süreci olarak kabul etmek.
D) Yöneticileri seçimle iş başına getirmek.
E) Siyasal ve toplumsal yaşamı dinî ilkelere göre tanzim etmek.

Cevap: A) Yönetim süreçlerini danışarak, fikir alışverişinde bulunarak yürütmek.

Açıklama: Meşveret, İslam siyaset düşüncesinde istişareyi yani danışma ve fikir alışverişini ifade eder. Diğer seçenekler farklı kavramlarla ilgilidir.

14. Aşağıdakilerden hangisi Hegel’in tanımladığı millî ruhu oluşturan bileşenlerden değildir?

A) Sanat
B) Devrim
C) Hukuk
D) Bilim
E) Din

Cevap: B) Devrim

Açıklama: Hegel, millî ruhun sanat, hukuk, bilim ve din gibi unsurlardan oluştuğunu savunur. Ancak devrim, millî ruhun bir parçası değildir.

15. Aşağıdakilerden hangisi fizyokratların savunduğu düşüncelerden değildir?

A) Doğal hukukun bir gereği olarak devlet tabii kanunlara göre yönetilmelidir.
B) Toprak en önemli zenginlik kaynağıdır.
C) Tarımsal kapitalizm için en uygun yönetim parlamenter monarşidir.
D) Toplum düzeni mülkiyet hakkı üzerine kuruludur.
E) Devleti toprak sahipleri yönetmelidir.

Cevap: C) Tarımsal kapitalizm için en uygun yönetim parlamenter monarşidir.

Açıklama: Fizyokratlar parlamenter monarşi yerine, doğal düzenin devlet yönetiminde esas alınmasını savunurlar. Diğer şıklar fizyokrat düşünceye uygundur.

16. Aşağıdakilerden hangisi Roma İmparatorluğu’nun ayırıcı niteliklerinden değildir?

A) Güçlü bir vergi sistemi
B) Kamu gücüne dayanan bir kamu hukuku
C) Gelişmiş bir özel hukuk
D) Siyasi meşruiyetini Tanrı’ya dayandıran bir yönetim
E) Merkezî bir yönetim ve güçlü bir bürokrasi

Cevap: D) Siyasi meşruiyetini Tanrı’ya dayandıran bir yönetim

Açıklama: Roma İmparatorluğu siyasi meşruiyetini daha çok halk desteği ve senato üzerinden temellendirmiştir. Tanrı’ya dayandırılan yönetim anlayışı Hristiyanlık etkisiyle daha sonraki dönemlerde görülmüştür.

17. Hıristiyanlığın kaynağına dönmeyi savunan Protestanlık hareketi hangi yüzyılda ortaya çıkmıştır?

A) 7. yüzyıl
B) 10. yüzyıl
C) 16. yüzyıl
D) 19. yüzyıl
E) 13. yüzyıl

Cevap: C) 16. yüzyıl

Açıklama: Protestanlık hareketi, Martin Luther’in öncülüğünde 16. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Katolik Kilisesi’ne karşı bir reform hareketi olarak başlamıştır.

18. Tanrı veya tanrıların varlığı ve yokluğu konusunda kesin bir hükümde bulunmanın imkânsızlığını savunan Sofistler, bu düşünceleriyle aşağıdaki teolojik-felsefi akımlardan hangisinin öncülüğünü yapmışlardır?

A) Deizm
B) Tevhit
C) Agnostisizm
D) Ateizm
E) Teslis

Cevap: C) Agnostisizm

Açıklama: Sofistler, kesin bir hüküm verilemeyeceğini savunarak agnostisizmin temelini atmışlardır. Diğer seçenekler farklı teolojik-felsefi akımları ifade eder.

19. Aydınlanma felsefesi hangi yüzyılda ortaya çıkmıştır?

A) 12. yüzyıl
B) 16. yüzyıl
C) 20. yüzyıl
D) 18. yüzyıl
E) 14. yüzyıl

Cevap: D) 18. yüzyıl

Açıklama: Aydınlanma felsefesi, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkmış, akıl ve bilimsel düşünceyi ön plana çıkarmıştır.

20. Aşağıdaki önermelerden hangisi diyalektik materyalizme aykırıdır?

A) İlk ve esas olan madde, ruhu da yaratır.
B) Diyalektik yöntem maddeye uygulanarak doğayı ve toplumu yöneten yasalar öğrenilebilir.
C) Her değişim karşıt güçlerin çatışmasından doğar.
D) Önce nitel değişim, ardından nicel değişim gerçekleşir.
E) Maddenin var olma biçimi harekettir.

Cevap: D) Önce nitel değişim, ardından nicel değişim gerçekleşir.

Açıklama: Diyalektik materyalizme göre önce nicel birikim olur, ardından nitel değişim gerçekleşir. Bu şık materyalizmin temel ilkelerine ters düşer.