Çocuk Edebiyatı 2024-2025 Final Soruları

Çocuk edebiyatı, yetişkinlerin dünyası ile çocukların gelişim özellikleri arasında köprü kuran çok yönlü bir alandır. Burada sadece ders kitabı ya da masal formatını değil, çocukların duygusal, bilişsel ve sosyal ihtiyaçlarını gözeten tüm yazın türlerini kapsar. Bu kapsam, edebiyatın pedagojik, psikolojik ve sosyolojik yönleriyle bir arada düşünülmesini gerektirir. Aşağıdaki başlıklar, hem bu dersin temel konularına dair bir çerçeve çizer hem de sınavda öne çıkan noktaları pekiştirir.

1. Derleme Masallar ve Kadına Bakış Açısı

Derleme masallar, sözlü kültürden yazılı kültüre aktarılan, toplumsal değerleri ve rolleri yansıtan yapıtlardır. Toplumun kadına bakışının, sosyal yapının ve geleneksel rollerin bu masallara yansıdığını görebiliriz. Kadın karakterin masallarda çoğunlukla edilgen konumda temsil edilmesi, kurtarıcıyı bekleyen bir profil çizmesi, “derleme masal” geleneğinde sık karşılaşılan kalıplar arasındadır. Bu durum, masalın kaynağı olan sözlü kültürdeki cinsiyet rollerini doğrudan yansıtmasıyla açıklanabilir.

Önemli nokta:

• Derleme masallar, sosyal yapıyı ve kadına ilişkin toplumsal algıları açığa çıkarmak için önemli bir kaynaktır.
• Modern yaklaşımlar, masallardaki bu kalıpların dönüştürülmesi gerektiğini vurgular.

2. Modernitede Okul Kavramı ve Çocuğun Yaşı

Modernitenin getirdiği en büyük yeniliklerden biri, çocukluk olgusunu belirli bir eğitim sürecine tabi tutma fikridir. Bu bakış açısıyla kurumsallaşan “okul” olgusu, genellikle 7 yaşından itibaren çocukların örgün eğitime başlamasını öngörmüştür. 7 yaş, çocuğun zihinsel ve duygusal olgunlaşması açısından bir dönüm noktası kabul edilir.

3. Öykü Türünde Zaman ve Mekân

Öykünün (kısa hikâye) edebiyattaki en belirgin özelliklerinden biri, olay örgüsünün zaman ve mekân açısından sınırlı olmasıdır. Bu “aynılık” veya “birlik” ilkesi, öykünün hem kısa olması hem de derinlemesine bir karakter analizi yapmak yerine tek bir olaya yoğunlaşabilmesiyle ilgilidir. Bu nedenle hikâyeler, genellikle roman gibi uzun soluklu metinlerden farklı bir odak ve derinlik taşır.

4. Türkiye’de Çocuk Edebiyatı Yayıncılığı

Türkiye’de çocuklara yönelik yayınların kurumsal biçimde yaygınlaşması, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ivme kazanmıştır. Özellikle Tanzimat sonrası dönemde matbaanın ve eğitim reformlarının etkisiyle çocukların okuyabileceği dergi ve kitaplar basılmaya başlanmıştır. Bu noktada, Batı kaynaklı eserlerin çevirileri de çocuk edebiyatı yayıncılığının gelişiminde etkili olmuştur.

5. Ergen Edebiyatı ve Türleri

Ergen edebiyatı, çocukluk ve yetişkinlik arasındaki geçiş dönemine yönelik okumalara odaklanır. Dedektif, polisiye, bilim kurgu ya da tarihî romanlar, ergenlerin ilgi alanlarına ve duygu dünyalarına hitap edebilir. Ancak masal, geleneksel yapısı ve hedef kitlesinin daha küçük yaş grupları olması sebebiyle tipik olarak ergen edebiyatı kapsamına girmez.

6. Kitabın Yayın Öncesi Süreci

Herhangi bir kitabın basıma gönderilmeden önce mutlaka editör denetiminden geçmesi gerekir. Editör, yazım, içerik ve hedef kitle uyumu gibi pek çok kriteri değerlendirerek metni geliştirir. Bu süreç, metnin kalitesini artırmanın temel yollarından biridir. Denetimden kaçınmak, eserin tutarlılık ve nitelik açısından zayıf kalmasına neden olabilir.

7. Çocuklara Kitap Seçimi

Çocukların ilgi ve yaş seviyesine uygun kitap seçimi, pedagojiyle iç içe bir süreçtir. Kapak tasarımı, kitap uzunluğu gibi tekil ölçütler yerine, içerik ve hedeflenen gelişimsel kazanımlar göz önüne alınmalıdır. Temel ölçütler belirlenerek, gerektiğinde çocuğun bireysel farklılıklarına göre güncellenmelidir. Bu sayede çocuklar, hem eğlenebilecekleri hem de ufuklarını genişletecekleri kitaplarla buluşabilir.

8. Roald Dahl ve Matilda

Roald Dahl, çocuk edebiyatında eleştirel ve mizahi bakışıyla tanınır. Matilda, aile ve eğitim sistemini keskin bir dille eleştirir; abartılı karakterleri sayesinde sisteme karşı bir tür “alaycı” ayna tutar. Kitapta Matilda, yeteneği ve merakıyla ailesi ve çevresi tarafından “normal” olmayan bir çocuk olarak görülür. Bu eser, çocuk edebiyatında hem mizahi hem de sorgulayıcı yönüyle önemli bir konumdadır.

9. Okuma Eylemi: Yüzeysel vs. Derin Okuma

Okuma eylemi, sadece harfleri sözcüklere, sözcükleri cümlelere dönüştürmekle sınırlı kalabilir. Buna “yüzeysel okuma” diyebiliriz. Çıkarımda bulunma, metne sorular sorma, eleştirel düşünme gibi süreçler ise “derin okuma”nın konusudur. Sınavlarda ve akademik çalışmalarda istenen, çoğunlukla derin okuma ve sorgulayıcı tutum geliştirmektir.

10. Masallarda Kadının Rolü

Klasik masallarda kadın karakterlerin edilgen konumda olması ve bir kurtarıcıyı beklemesi oldukça yaygındır. “Uyuyan Güzel” bu konuda tipik bir örnek kabul edilebilir. Buna karşılık, modern anlatılarda kadınların daha aktif ve özgürlükçü bir duruş sergilemesi gerektiğine dair eleştiriler giderek artmaktadır. Masallara ilişkin çağdaş uyarlamalarda bu kalıpların kırılmaya başladığı görülür.

11. Derleme Masal Örneği: Uyuyan Güzel

Derleme masallar, folklorik öğeleri barındırır ve kaynağı çoğunlukla sözlü kültürdür. Uyuyan Güzel bu türün klasik örneklerinden biridir. Farklı coğrafyalarda benzer anlatılar bulunmakla birlikte, peri masalı kalıplarını ve sembolik öğeleri büyük ölçüde paylaşırlar. Gerek Grimm Kardeşler, gerekse Charles Perrault gibi isimler, bu ve benzeri masalları derleyerek yazılı hale getirmiştir.

12. İlk Psikolojik Roman ve Peter Haertling

Çocuk dünyasını psikolojik bir gerçeklikle aktarmayı amaçlayan yazarların başında Peter Haertling gelir. “Benjamin Anna’yı Seviyor” eseri, çocuk edebiyatı tarihinde “psikolojik roman” yönüyle öne çıkan erken örneklerden biridir. Bu tür eserler, çocuğun içsel dünyasını, duygusal çatışmalarını ve çevresiyle etkileşimini merkez alarak çocuk edebiyatında farklı bir boyut açmıştır.

13. Okul Öncesi Kitaplarının İşlevi

Okul öncesi yaş grubu için hazırlanan kitaplar, çocukla arasında dostluk kurabilecek, oyun ve merak duygusunu tetikleyecek ve görsel öğelerle zenginleştirilmiş olmalıdır. Bu yaş grubuna, çok didaktik ya da “öğretmen rolü”ne soyunan kitaplar çoğu zaman itici gelir. Dolayısıyla sevdirmek ve ilgiyi canlı tutmak, okul öncesi kitaplarında öncelikli hedeftir.

14. Kemalettin Tuğcu’nun Çocuk Algısı

Kemalettin Tuğcu, Türk edebiyatında çocuk konusunu işleyen önemli yazarlardan biridir. O, çocuğun doğuştan saf ve temiz olduğunu, fakat çevrenin olumsuz etkilerinin bu saflığı bozabileceğini savunur. Bir anlamda, çocuğun masumiyetini koruyabilmesi için yetişkinlerin sorumluluk alması gerektiğini vurgular. Bu bakış açısı, eserlerinde güçlü sosyal eleştirilerle bir araya gelir.

15. Batı’da Çocuk Edebiyatının Başlangıcı

Batı toplumlarında çocukları doğrudan hedef kitlesi alan, çocukların gereksinimlerini gözeten eserlerin yazılması ve yayımlanması 17. yüzyıl sonlarından itibaren yoğunluk kazanmıştır. Bu süreç, “çocukluk” kavramının sosyolojik olarak keşfedilmesi ve çocukların farklı bir okur grubu olduğuna dair bilincin yerleşmesiyle bağlantılıdır.

16. 1960’lardan Sonra Çocuk Edebiyatı

1960’lı yıllar, dünyada ve Türkiye’de çocuk edebiyatının çocuğu merkeze alan yaklaşımının güçlendiği dönemdir. “Çocuk, edebiyatın öznesidir” fikri, yazarların çocuğun psikolojisine ve algı dünyasına öncelik vermesini sağlamıştır. Bu dönemdeki eserler, “yetişkin gözüyle çocuğa ders vermek”ten ziyade, çocuğun iç sesini ve dünyayla etkileşimini anlamayı hedeflemiştir.

17. Peter Haertling ve Gerçekçi Çocuk Edebiyatı

Peter Haertling’in düşüncelerine göre, çocuklar gerçeklikten uzak, iyimser tablolar yerine hayatın kendi sert yönleriyle de yüzleşebilecekleri bir edebiyata ihtiyaç duyar. Bu sebeple “güzelleştirilmiş dünya” sunmak yerine, çocukların duygu ve düşünce dünyalarını ciddiye alan, onların kaygı ve gereksinimlerini temel alan metinler yazılması gerektiğini savunur.

18. Gençlik Edebiyatında Eleştirel Okuma

Gençlik edebiyatı, ergenlik dönemi boyunca yaşanabilecek duygusal ve toplumsal çatışmaları yansıtır. Bu metinlerin seçiminde en temel ölçüt “eleştirel okumaya açık olması”dır. Böylece genç okurlar, kendilerini metinle özdeşleştirerek hem karakterlerin yaşadığı sorunları sorgular hem de kendi hayatları üzerine düşünmeye başlar.

19. Genç Werther’in Acıları ve Ergenlik

Goethe’nin 1774’te yayımladığı Genç Werther’in Acıları, bir gencin duygusal çalkantılarını ve toplumun dayattığı kurallarla çelişmesini konu edinir. Yazıldığı dönem için oldukça çarpıcı olan bu eser, ergenlik dönemindeki ruhsal gelgitleri anlatarak geniş okur kitlesine ulaşır. Roman, modern gençlik edebiyatının erken örneklerinden biri olarak hâlâ incelenmeye değerdir.

20. Gençlik Tanımı

Toplum ve çeşitli uluslararası kurumlar, ortalama 15-24 veya 15-27 yaş aralığını “genç” olarak kabul eder. Bu dönem, bireyin kimlik arayışı, özgürlük isteği ve geleceğe dair planlarla dolu olduğu bir geçiş çağı olarak görülür. Dolayısıyla gerek edebi eserlerde gerekse toplumsal politikalarda, “gençlik” tanımı bu yaş dilimi üzerinden yapılır.

Çocuk Edebiyatı 2024-2025 Final Soruları

Sonuç

Çocuk edebiyatı ve gençlik edebiyatı, yaş gruplarının gelişim özelliklerini merkeze alarak şekillenen, edebiyatın en dinamik alanlarından biridir. Masallardan modern romanlara, okul öncesinden ergenlik dönemi metinlerine kadar uzanan geniş bir yelpaze mevcuttur.

• Masallar, geleneksel toplum yapısının kodlarını barındırırken,
• Çocuk romanları ve öyküleri, çocukların merak, hayal gücü ve duygusal gereksinimlerine yanıt verir,
• Gençlik edebiyatı ise kimlik arayışına, duygusal çalkantılara ve toplumsal sorgulamalara alan açar.

Bu noktada, her metin türü, hedef kitlesinin gelişim düzeyi, ilgi alanı ve sosyal deneyimleriyle ilişkilendirilerek değerlendirilmeli, çocuk ve gençlere yönelik nitelikli eserler titizlikle seçilmelidir. Bu perspektif, hem edebi niteliğin artmasına hem de çocuk ve gençlerin okuma kültürünü zenginleştirmeye katkı sağlayacaktır

1. I. Kadına yüklenen rol modelleri tanımlamaz.
II. Kadına bakış açısını ortaya koyar.
III. Sosyal yapıyı vurgular.

Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri derleme masalın özelliklerindendir?

A) Yalnız II
B) II ve III
C) I ve III
D) Yalnız I
E) I ve II

Cevap : B) II ve III

Açıklama : Derleme masallar çoğunlukla sözlü kültürün izlerini taşıyan ve toplumun kadına bakış açısını yansıtan eserlerdir (II). Aynı zamanda sosyal yapıyı, gelenekleri ve toplumsal beklentileri de vurgularlar (III). Ancak “kadına yüklenen rol modelleri tanımlamaz” (I) ifadesi doğru değildir; aksine masallar genellikle kadın ve erkeğe biçilen roller konusunda belirgin mesajlar içerebilir.

2. Modernitede çocuklar için ortaya çıkan “okul” kavramı çocuğun hangi yaştan itibaren gideceği bir yerdir?

A) 3 yaş
B) 9 yaş
C) 7 yaş
D) 10 yaş
E) 15 yaş

Cevap : C) 7 yaş

Açıklama : Modern eğitim sistemi, çocukların genellikle 7 yaşından itibaren okula başlamalarını öngörmüştür. Bu yaş, çocukların zihinsel ve fiziksel olarak örgün eğitim kurumuna hazır sayılmasının geleneksel ölçütüdür. Diğer şıklardaki 3 veya 9 yaş gibi değerler, farklı eğitim modellerinde geçerli olabilse de, moderniteyle birlikte yaygın kabul gören yaş 7’dir.

3. Öykü, genel anlamda kısa bir anlatı olmasının yanında hangi özellikle bilinmektedir?

A) Uzun ve sorun eşitsizliği
B) Uzunluk ve mekân aynılığı
C) Düşünce ve sorunun eşitsizliği
D) Zaman ve mekân aynılığı
E) Zaman ve mekân eşitsizliği

Cevap : D) Zaman ve mekân aynılığı

Açıklama : Öyküler (kısa hikâyeler), kısa metinler olmalarının yanı sıra genellikle zaman ve mekân sınırlandırmasıyla bilinirler. Yani olay kısa bir zaman diliminde ve çoğunlukla tek bir mekânda geçer. Bu, öykünün en karakteristik özelliklerinden biridir. Yanlış şıklar, ya uzunluğu vurgulamakta ya da mekan-zaman açısından “eşitsizlik” veya farklılıklar içermektedir.

4. Türkiye’de, çocuk edebiyatında yayıncılık ilk olarak ne zaman başlamıştır?

A) 17. yüzyılın ikinci yarısı
B) 19. yüzyılın ikinci yarısı
C) 20. yüzyılın ikinci yarısı
D) 18. yüzyılın ikinci yarısı
E) 16. yüzyılın ikinci yarısı

Cevap : B) 19. yüzyılın ikinci yarısı

Açıklama : Türkiye’de (Osmanlı döneminden başlayarak) çocuklara yönelik yayıncılık faaliyetlerinin ilk adımları, 19. yüzyılın ikinci yarısında görülmüştür. Tanzimat Fermanı sonrası dönemde matbaa ve yayıncılık alanında yaşanan gelişmeler, çocuk kitaplarının da basılmaya başlamasına imkân tanımıştır. 17. ya da 18. yüzyıl gibi tarihlemeler ise daha çok sözlü kültür unsurlarının yaygın olduğu dönemlere işaret eder ve modern anlamda çocuk kitabı yayıncılığıyla örtüşmez.

5. Aşağıdakilerden hangisinin ergen edebiyatı türleri arasında yer aldığı söylenemez?

A) Dedektif romanları
B) Tarihî romanlar
C) Masal
D) Polisiye romanlar
E) Bilim kurgu romanları

Cevap : C) Masal

Açıklama : Ergen edebiyatı, gençlik dönemi ilgi ve sorunlarına odaklanan roman veya öyküler içerir. Tarihî romanlar, dedektif (polisiyeye yakın) romanlar ve bilim kurgu romanları, ergen okur kitlesine hitap edebilir. Masallar ise genellikle daha küçük yaştaki çocuklara yöneliktir ve ergenlik dönemi gerçeklikleriyle doğrudan örtüşmez. Bu nedenle masal, tipik “ergen edebiyatı” türleri arasında yer almaz.

6. Aşağıdakilerden hangisi kitabın basıma verilmeden önce yapılması gereken önemli aşamalardan biridir?

A) Yazılanlar mutlak olarak kabul edilmelidir.
B) Denetlenmeye gerek duyulmamalıdır.
C) Metinde herhangi bir düzenleme yapılmamalıdır.
D) Editör denetiminden geçmelidir.
E) Metinler sorgulanmamalıdır.

Cevap : D) Editör denetiminden geçmelidir.

Açıklama : Bir kitabın yayına hazır hale gelmesi için en önemli aşamalardan biri editör denetimidir. Editör, metnin tutarlılığı, dil bilgisi, anlatım akıcılığı ve hedef kitleye uygunluğu gibi önemli konuları değerlendirir. Diğer şıklarda belirtilen “yazılanları mutlak kabul etme” veya “düzenlememe” gibi yaklaşımlar, kaliteli bir yayın sürecine aykırıdır.

7. Çocuklara kitap seçerken aşağıdakilerden hangisi dikkate alınmalıdır?

A) Kitap kapağı güzel kitaplara öncelik verilmelidir.
B) Çocukların yerine kitap seçimlerini her zaman yetişkinler yapmalıdır.
C) İçinde çok yazı olan kitaplar tercih edilmelidir.
D) Temel ölçütler belirlemeli ve bunları mutlaklaştırmadan yer, durum ve hedef kitleye göre yenileştirerek kitap seçilmelidir.
E) Sayfa sayısı en fazla olan kitaplar alınmalıdır.

Cevap : D) Temel ölçütler belirlemeli ve bunları mutlaklaştırmadan yer, durum ve hedef kitleye göre yenileştirerek kitap seçilmelidir.

Açıklama : Çocuklara kitap seçiminde, içerik, görseller, dil seviyesi ve çocuğun yaşına uygunluk gibi temel ölçütler dikkate alınmalıdır. Ancak bu ölçütler katı kurallara dönüşmemeli, çocuğun bireysel ilgi alanı ve gelişim düzeyi göz önünde bulundurulmalıdır. Kitap kapağı güzelliği veya sayfa sayısının fazlalığı tek başına yeterli bir kıstas değildir; çocukların yerine her zaman yetişkinlerin seçmesi de çocukların ilgi ve beğeni gelişimini sınırlayabilir.

8. Matilda kitabıyla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Kitapta eğitimden aile sistemine uzanan eleştiri gizlidir.
B) Abartılı tiplemeleriyle aileyi, eğitim sistemini alaya alır.
C) Matilda, çevresi ve özellikle ailesi tarafından “normal” görülmektedir.
D) Matilda, dört yaşında bir kız çocuğudur.
E) Kitabın yazarı Roald Dahl’dır.

Cevap : C) Matilda, çevresi ve özellikle ailesi tarafından “normal” görülmektedir.

Açıklama : Roald Dahl’ın “Matilda” adlı eserinde, Matilda üstün zekâlı ve okumaya meraklı bir çocuktur. Ancak ailesi ve çevresi tarafından “normal” olarak görülmez; aksine ailesi onu ciddiye almaz ve çoğu zaman değersiz hissetmesine neden olur. Kitapta aile ve eğitim sistemine yönelik eleştiri net biçimde hissedilir. Bu yüzden “Matilda normal görülmektedir” ifadesi yanlıştır.

9. Okuma eylemi türlerinden biri olan metnin sözcüklerini, cümlelerini okumakla aşağıdakilerden hangisi sağlanır?

A) Çıkarımlarda bulunulur.
B) Metin hakkında sorular üretilir.
C) Söylem çözümlemesi yapılır.
D) Metinle tartışılır.
E) Sadece okuma eylemi gerçekleşir.

Cevap : E) Sadece okuma eylemi gerçekleşir.

Açıklama : Metnin yalnızca sözcüklerini ve cümlelerini okumak, çoğu zaman salt okuma eylemidir; bu süreçte derinlemesine anlama, yorumlama veya eleştirel bakış devrede olmaz. A, B, C ve D şıklarında bahsedilen aşamalar, “derin okuma” veya “eleştirel okuma” olarak tanımlanabilecek ileri seviyede okuma süreçlerini ifade eder.

10. Masallarda kadına biçilen rol aşağıdakilerden hangisi değildir?

A) Kadın, edilgen konumdadır.
B) Kadın, sıkıntıları ailesiyle paylaşamaz.
C) Kadına, kurtarıcısını bekleme rolü verilir.
D) Kadın, sabırla mutlu olacağı günü bekler.
E) Kadın, bir kurtarıcı beklemez.

Cevap : E) Kadın, bir kurtarıcı beklemez.

Açıklama : Geleneksel masallarda kadın karakterler çoğunlukla edilgen bir yapıda sunulur, sıkıntılarını çevresine anlatamaz, sabırla bekler ve çoğunlukla bir “kurtarıcı” figürün (prens, kahraman vb.) gelip sorunları çözmesini umar. “Kadın, bir kurtarıcı beklemez” ifadesi, klasik masal kalıplarıyla uyuşmadığı için masallarda kadına biçilen rol değildir.

11. Aşağıdakilerden hangisi derleme bir masaldır?

A) Matilda
B) Şeker Portakalı
C) Küçük Kadınlar
D) Sadako
E) Uyuyan Güzel

Cevap : E) Uyuyan Güzel

Açıklama : “Uyuyan Güzel”, birçok farklı coğrafyada varyantları bulunan geleneksel bir peri masalı olup derleme masal kategorisine girer. Diğer eserler, roman veya özgün yazılı metinlerdir (ör. “Matilda” Roald Dahl tarafından yazılmış bir çocuk romanıdır; “Şeker Portakalı” Brezilyalı yazar José Mauro de Vasconcelos’a aittir; “Küçük Kadınlar” Louise May Alcott’un romanıdır; “Sadako”, Eleanor Coerr’ın bir hikâyesidir).

12. Çocuk edebiyatı tarihine ilk psikolojik roman örneği olarak geçen ve Peter Haertling tarafından kaleme alınan roman aşağıdakilerden hangisidir?

A) Benjamin Anna’yı Seviyor
B) Köprü Altı Çocukları
C) Küçük Kadınlar
D) Küçük Vampir
E) Çarli’nin Çikolata Fabrikası

Cevap : A) Benjamin Anna’yı Seviyor

Açıklama : Peter Haertling, çocukların iç dünyasını ve psikolojik durumlarını gerçekçi biçimde yansıtan eserleriyle tanınır. “Benjamin Anna’yı Seviyor” çocuk edebiyatı tarihinde psikolojik yönü ağır basan ilk roman örneklerinden biri olarak kabul edilir. Diğer şıklardaki eserler ise farklı yazarlara aittir veya farklı türleri temsil etmektedir.

13. I. Çocuğun ilgisini çeken bir kitap olmalıdır.
II. Öğretmen rolü üstlenen bir kitap olmalıdır.
III. Kitap ve çocuk arasında dostluk kurmayı sağlayabilmelidir.

Okul öncesi çocukla iletişim kuracak kitap yukarıda verilen hangi özellik veya özelliklere sahip olmamalıdır?

A) II ve III
B) Yalnız I
C) I ve III
D) I ve II
E) Yalnız II

Cevap : E) Yalnız II

Açıklama : Okul öncesi çocuklar için hazırlanan kitapların çocuğun ilgisini çekmesi ve çocukla arasında duygusal bir bağ (dostluk) kurmayı sağlaması istenir (I ve III). Fakat aşırı didaktik ya da öğretmen rolü üstlenen, direkt “öğretici” mesajlar veren kitaplar çocukların doğal merakını köreltebilir. Bu nedenle “II. Öğretmen rolü üstlenen bir kitap” istemeyen bir özelliktir.

14. Kemalettin Tuğcu’ya göre çocuk nasıl tanımlanmaktadır?

A) Çocuk bir sevap ürünüdür.
B) Çocuk kibirli ve kinci olarak dünyaya gelir ve çocuğun sonradan değişmesi mümkün değildir.
C) Çocuk gayet saf ve temiz ruha sahip olarak doğuyor, çocuğu sonradan bozan çevredir.
D) Çocuk kötü bir ruha sahip olarak doğuyor, çocuğu sonradan iyiye döndüren ailedir.
E) Çocuk bir günah ürünüdür.

Cevap : C) Çocuk gayet saf ve temiz ruha sahip olarak doğuyor, çocuğu sonradan bozan çevredir.

Açıklama : Kemalettin Tuğcu, eserlerinde çocukların doğuştan masum olduğuna, ancak çevre faktörleri ve toplumsal koşullar nedeniyle masumiyetlerini kaybedebileceklerine vurgu yapar. Ona göre çocuk “saf ve temizdir,” onu bozan ise çoğunlukla yoksulluk, zor yaşam şartları ve ilgisiz aile gibi dış etkenlerdir.

15. Batı’da çocuğu hedef kitlesine alan metinlerin yazılma ve yayımlanma süreci hangi dönemde gerçekleşmeye başlamıştır?

A) 18. yüzyıl sonu
B) 15. yüzyıl sonu
C) 19. yüzyıl sonu
D) 17. yüzyıl sonu
E) 16. yüzyıl sonu

Cevap : A) 18. yüzyıl sonu

Açıklama : Batı’da çocukları doğrudan hedefleyen, onların ilgi ve gereksinimlerini gözeten metinlerin düzenli biçimde yazılmaya ve yayımlanmaya başlaması 18. yüzyılın sonları ile 19. yüzyıl başlarına denk gelir. Bu dönemde “çocukluk” olgusu farklı bir sosyal kimlik olarak ele alınmaya başlandığından, çocuk edebiyatı da yavaş yavaş şekillenir.

16. Aşağıdakilerden hangisi 1960’lı yıllardan sonra çocuk edebiyatının temel anlayışını oluşturmaya başlamıştır?

A) Edebiyat çocuğa göre değildir.
B) Çocuk edebiyatı sorgulanmaz bir edebiyattır.
C) Çocuk edebiyatı yoktur.
D) Çocuk, edebiyatın öznesidir.
E) Çocuk edebiyatı ideal figür yaratmak içindir.

Cevap : D) Çocuk, edebiyatın öznesidir.

Açıklama : 1960’lı yıllardan sonra özellikle pedagojik ve psikolojik yaklaşımların yaygınlaşmasıyla çocukların bireysel özellikleri, ilgi alanları ve duyguları çocuk edebiyatında merkezî konum kazanmaya başlamıştır. “Çocuk, edebiyatın öznesidir” düşüncesi, bu dönemin temel anlayışını yansıtır.

17. Çocuk edebiyatına ilişkin aşağıdaki düşüncelerden hangisi Peter Haertling’e ait değildir?

A) Çocukları ciddiye alan bir edebiyat gereklidir.
B) Çocuk edebiyatında çocuğa güzelleştirilmiş bir dünya sunulmalıdır.
C) Çocukların gerçekliğini yansıtan bir edebiyata gereksinim duyulmalıdır.
D) Hayatın gerçeklerini yansıtan bir edebiyat gereklidir.
E) Çocukların dünyasının kaygı ve gereksinimlerine karşı duyarlı olunmalıdır.

Cevap : B) Çocuk edebiyatında çocuğa güzelleştirilmiş bir dünya sunulmalıdır.

Açıklama : Peter Haertling, çocukları ciddiye alan, onların gerçek duygularını ve sorunlarını yansıtan bir edebiyat anlayışına sahiptir. Hayatın sert yönlerini ya da çocukların yaşadığı travmaları da metinlerde işlemeyi savunur. Dolayısıyla “çocuğa güzelleştirilmiş bir dünya sunulmalıdır” ifadesi, Haertling’in yaklaşımına ters düşer.

18. Gençlik edebiyatı metinlerinin seçiminde vazgeçilmez en temel ölçüt ….. açık metinlerle karşılaşmak ve karşılaştırmak olmalıdır.
Yukarıdaki cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) eleştirel okumaya
B) sadece bilimsel bilgilere
C) sadece eğitime
D) sadece anlamaya
E) sadece eğlenmeye

Cevap : A) eleştirel okumaya

Açıklama : Gençlik edebiyatı, okuyucunun kendi düşünsel ve duygusal dünyasını sorgulamasını, farklı bakış açılarını tanımasını ve eleştirel bir tutum kazanmasını hedefler. Bu nedenle “eleştirel okumaya açık” metinler, genç okuyucuların gelişimine katkı sağlar. Diğer seçenekler, metnin işlevini sınırlı bir amaca indirger.

19. J. W. Goethe’nin 1774 yılında yayımlanan ve ergenlik dönemine dönük sorunları yansıtan eseri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Suç ve Ceza
B) Genç Werther’in Acıları
C) Harry Potter
D) Yüzüklerin Efendisi
E) Alacakaranlık

Cevap : B) Genç Werther’in Acıları

Açıklama : Johann Wolfgang von Goethe’nin “Die Leiden des jungen Werthers” (Türkçesi: “Genç Werther’in Acıları”), 1774’te yayımlanan ve genç bir karakterin iç bunalımlarını, aşk acılarını konu alan bir romandır. Eser, döneminde büyük yankı uyandırmış ve ergenlik/ gençlik edebiyatının önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilmiştir.

20. 15-27 yaş aralığında bulunan bir insan tanımı aşağıdakilerinden hangisine denk gelmektedir?

A) Genç
B) Erişkin
C) Yetişkin
D) Yaşlı
E) Çocuk

Cevap : A) Genç

Açıklama : Birçok uluslararası kurum ve sosyolojik araştırma, 15-24 veya 15-27 yaş aralığını “genç” olarak tanımlar. Elbette farklı kaynaklarda başlangıç ve bitiş yaşları değişebilir; ancak genel yaklaşım, ergenlik sonrası dönemi ve erken yetişkinlik evresinin başlangıcını “gençlik” kavramı altında toplar.