Çocuklukta Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 2024-2025 Final Soruları

Giriş
Çocuklukta yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, pedagojik açıdan özel bir uzmanlık gerektiren bir alandır. Bu süreç, çocukların bilişsel, dilsel ve duygusal gelişimleri göz önüne alınarak tasarlanmalıdır. Yabancı dil öğretiminde kullanılan yöntemler ve stratejiler, çocukların dil öğrenme sürecine katılımını artırırken, öğrenim kalitesini de yükseltir. Bu yazıda, Çocuklukta Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi alanındaki önemli kavramlar ve yöntemler, öğrencilerin sınavlardaki soruları anlayabilmesi ve çözebilmesi amacıyla detaylandırılacaktır.

Dil Öğretiminde İki Dillilik Türleri

İki dillilik, bireyin birden fazla dili öğrenmesi sürecini ifade eder. Ancak, bu süreç devlet politikaları, aile yapısı veya eğitim sistemi gibi etkenlere bağlı olarak farklı şekillerde gerçekleşebilir. Örneğin:

• Eksiltmeli İki Dillilik: Devlet politikalarının bireyi bir dili öğrenmeye zorlayarak ana dilini devre dışı bırakmasıdır. Bu durum, bireyin ana dilindeki yetkinliğini kaybetmesine neden olabilir.
• Olumlu Aktarım: İki dil arasında benzerliklerin olması, bir dilde öğrenilen bilgilerin diğer dilde öğrenmeyi kolaylaştırmasıdır.
• Olumsuz Aktarım: İki dilin farklı özellikleri nedeniyle bir dildeki bilgisinin diğer dile yanlış aktarılması durumudur.

Okul Öncesi Dönemde Türkçe Öğretimi

Okul öncesi dönemde yabancı dil öğretimi, çocukların doğal öğrenme süreçlerine uygun bir şekilde yapılandırılmalıdır. Bu dönemde:

• Tema Bazlı Öğretim: Çocukların gerçek yaşamla kolayca ilişkilendirebileceği temaların seçilmesi, dil öğrenimini destekler. Temaların günlük yaşam bağlamında olması, öğrenmeyi kolaylaştırır.
• Eğitici Materyallerin Kullanımı: Kitaplar, resimler ve oyuncaklar gibi araçlar çocuğun bilişsel gelişimine katkıda bulunur. Bu materyaller, çocukların dilsel ve görsel algılarını geliştirmelerine yardımcı olur.

Dil Ediniminde Selinker’in Varsayımları

Dil edinimi süreçlerini açıklayan Selinker, anlaşılabilir dil girdisi (“i”) ve bir adım ötesi dil girdisi (“i+1”) kavramlarını ortaya koymuştur. Öğrenicilerin dil seviyelerine uygun girdilerle karşılaşması öğrenme sürecini hızlandırırken, çok karmaşık girdiler süreci olumsuz etkileyebilir.

Dil Bilgisel Yapılar ve Kullanım Alanları

Türkçede bazı dil bilgisel yapılar, belirli bağlamlarda anlam ve işlev bakımından farklılık gösterebilir:

• Anlamsal Özellikler: Örneğin, “-dır” eki kesinlik ve olasılık anlamları taşır.
• Kullanımsal Özellikler: “-dır” ekinin bilimsel bağlamlarda kesinlik vurgusu yapmak için kullanılması.

Dil Öğretiminde Etkinlikler ve Yöntemler

Konuşma ve dinleme becerilerini geliştirmek için kullanılan etkinlikler, dil öğrenim sürecinde önemli bir yer tutar:

• Mekanik Alıştırmalar: Telaffuz ve temel dilbilgisi kurallarını öğretir.
• Anlamlı Alıştırmalar: Dilin bağlam içinde kullanılmasını sağlar.
• İletişimsel Alıştırmalar: Etkileşim yoluyla dil pratiği yapmayı destekler.

Sonuç

Çocuklukta yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, çocukların gelişimsel ihtiyaçlarına uygun bir şekilde planlanmalıdır. Bu süreçte kullanılan materyaller, yöntemler ve kavramlar, dil öğrenme sürecini etkili hale getirebilir. İki dillilik, olumlu ve olumsuz aktarım, Selinker’in varsayımları gibi teorik çerçevelerin yanı sıra tema bazlı öğretim gibi pratik uygulamalar, çocukların dil edinimini destekleyen önemli unsurlardır. Öğretmenler ve eğitimciler, bu bilgileri çocukların gelişim seviyelerine uygun şekilde uygulayarak etkili bir öğrenme deneyimi sunabilir.

Bu bilgiler ışığında, öğrenciler sınavlarda hem teorik hem de pratik soruları kolaylıkla yanıtlayabilir

1. “İki dilli eğitim örneklerine bakıldığında kimi durumlarda devlet politikası olarak bireylerin belirli dillere zorlandığı görülmektedir. Bu durumda da bireyin ana dili tamamen devre dışı kalmaktadır.”
Yukarıdaki öncül aşağıdakilerden hangisi olarak adlandırılmaktadır?

A) Seçmeli iki dillilik
B) Aile iki dilliliği
C) Eksiltmeli iki dillilik
D) Baskın iki dillilik
E) Eklemeli iki dillilik

Cevap: C) Eksiltmeli iki dillilik

Açıklama: Eksiltmeli iki dillilik, devlet politikaları sonucu bireylerin belirli dillere zorlanması ve ana dillerinin devre dışı kalması durumudur. Diğer seçenekler devlet müdahalesini veya zorunluluğunu içermez.

2. Okul öncesi dönemde tema ağırlıklı bir izlence ile öğretim yapılacağından temanın içinde yer alan kavram alanına uygun sözcüklere yer verilmesi gerekecektir.
Buna göre okul öncesi dönemde yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde temalar belirlenirken aşağıdakilerden hangisine dikkat edilmelidir?

A) Temalar rastgele belirlenmelidir.
B) Öğrencinin gerçek yaşamda kolaylıkla bağ kurabileceği bir çerçeve içerisinde temalar belirlenmelidir.
C) Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde temalar belirlenirken ailenin görüşü alınmalıdır.
D) Temalar sadece soyut konularda olmalıdır.
E) Okul öncesi dönemde tema belirlenirken öncelik zor temalara verilmelidir.

Cevap: B) Öğrencinin gerçek yaşamda kolaylıkla bağ kurabileceği bir çerçeve içerisinde temalar belirlenmelidir.

Açıklama: Okul öncesi dönemde temaların, çocukların günlük yaşamlarıyla bağlantılı ve anlaması kolay konulardan seçilmesi öğrenmeyi destekler. Rastgele veya zor temalar, öğrencilerin ilgisini kaybetmesine neden olabilir. Ailenin görüşü almak veya sadece soyut konular seçmek etkili değildir.

3. ‘’….. konuşma organının belirli hareketleri ile oluşan ve belli bir biçimde sıralanarak aynı dili konuşanlar arasında bir kavram ifadesi için kullanılan kelimeleri oluşturan anlam ayırt edici sestir.’’
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Ses
B) Durak
C) Ses bilim
D) Tonlama
E) Ses birim

Cevap: E) Ses birim

Açıklama: Cümlede tanımlanan kavram, dilin temel yapı taşlarından biri olan “ses birimidir”. “Ses” genel bir terimken, “ses birimi” dilde anlam ayırt etme işlevi gören spesifik sesleri ifade eder. Diğer seçenekler tanıma uygun değildir.

4. Selinker, ikinci dil edinimi sürecinde anlaşılabilir dil verisi ile karşılaşmanın oldukça önemli olduğunu belirtmekte ve bunu “i” olarak adlandırmaktadır. Bunun ötesinde olan yani bireylerin anlamlandıramadığı dil verisini ise “i+1” olarak adlandırmaktadır. Dil edinicilerinin “i+1” niteliğinde dil verisi ile karşılaşması edinim sürecini olumsuz etkilemektedir.
Yukarıda açıklanan ve Selinker’in ortaya koyduğu varsayım aşağıdakilerden hangisidir?

A) Etkisel filtre varsayımı
B) Girdi varsayımı
C) Ana dilleştirme varsayımı
D) Karmalaştırma varsayımı
E) Ara dil varsayımı

Cevap: B) Girdi varsayımı

Açıklama: Selinker’in Girdi Hipotezi, ikinci dil ediniminde “i” (anlaşılabilir giriş) ve “i+1” (bir adım ötesi giriş) kavramlarını tanımlar. “i+1” verisi, öğrenenin mevcut dil seviyesini zorlayarak gelişimini destekler. Diğer seçenekler Selinker’in teorisi ile doğrudan ilişkili değildir.

5. Dinlenecek konuya odaklanma (motivasyon, konsantrasyon) ile dinlemenin amacını belirleme, dinlemenin hangi boyutuna vurgu yapar?

A) Fiziksel boyut
B) Psikolojik boyut
C) Felsefi boyut
D) Zihinsel boyut
E) Sosyolojik boyut

Cevap: D) Zihinsel boyut

Açıklama: —

6. İki dillilerin sahip olduğu iki dilde de belirli bir yetkinlik düzeyine erişememesi ve dilbilgisi, sözcük bilgisi, akıcılık, beceri alanlarındaki başarım açısından yeterli olamaması durumuna ne ad verilir?

A) Sıralı iki dillilik
B) Yarım iki dillilik
C) Azınlık iki dilliliği
D) Çekinik iki dillilik
E) Aile iki dilliliği

Cevap: B) Yarım iki dillilik

Açıklama: Yarım iki dillilik, bireyin her iki dilde de yeterli düzeye ulaşamaması durumudur. Diğer seçenekler farklı iki dillilik türlerini ifade eder ve belirtilen durumu tam olarak karşılamaz.

7. İki dilin belirli bir özellik açısından benzer olduğu durumlarda bir dilde sahip olunanlar diğer dile de yansıtır ve bu durum ikinci dilde kolaylaştırıcı bir rol üstlenir.
Yukarıda açıklanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Olumsuz aktarım
B) Kod karmalaştırma
C) Olumlu aktarım
D) Fosilleşme
E) Kod değiştirme

Cevap: C) Olumlu aktarım

Açıklama: Olumlu aktarım, iki dilin benzer özellikleri nedeniyle bir dilde öğrenilen bilgilerin diğer dile transfer edilmesidir. Bu durum öğrenmeyi kolaylaştırır. Olumsuz aktarım ise hatalara yol açar. Diğer seçenekler farklı kavramları ifade eder.

8. “Türkçede ‘-dır’ ekinin işlevlerine bakıldığında ‘Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.’ örneğinde olduğu gibi kesinlik oluşturmakla birlikte, ‘O şimdi İstanbul’a ulaşmıştır.’ örneğinde olduğu gibi olasılık işlevi de sunabilmektedir.”
Yukarıdaki metinde bir dil bilgisel yapının hangi özelliği aktarılmaktadır?

A) Bilişsel özelliği
B) Biçimsel özelliği
C) Anlamsal özelliği
D) Kullanımsal özelliği
E) Söylemsel özelliği

Cevap: C) Anlamsal özelliği

Açıklama: ‘-dır’ ekinin farklı anlamlar (kesinlik ve olasılık) taşıması, yapının anlamsal özelliğini gösterir. Biçimsel özellik, yapının şekliyle ilgilidir. Diğer seçenekler metindeki durumu tam olarak yansıtmaz.

9. Özellikle okul öncesi dönemde iki dilli eğitim sürecinde eğitmenlerin hedef dilde iletişim kurarken basit, kısa ifadelere yer vermeleri, anlamayı artırmak için ifadelerinde küçük değişiklikler yapmaları ve pek çok tekrara yer vermeleri iki dilli eğitim sürecini olumlu etkilemektedir.
Bu metinde iki dilli eğitim süreci ile ilgili aşağıdakilerden hangisinin önemine vurgu yapılmıştır?

A) Yetişkin konuşması
B) Bağlamsal ipuçları
C) Destekleyici ortam
D) Ebeveyn etkisi
E) Düzenlilik

Cevap: A) Yetişkin konuşması

Açıklama: —

10. “Ara dil sürekli bir değişim ve gelişim göstermektedir. İkinci dile ilişkin girdiler sayesinde zihinde oluşturulan kurallar da sürekli olarak güncellenmektedir.”
Yukarıda ara dilin hangi özelliği vurgulanmaktadır?

A) Sistematik olması
B) Dinamik olması
C) Bilişsel olması
D) Geçirgen olması
E) Davranışsal olması

Cevap: B) Dinamik olması

Açıklama: Ara dilin sürekli değişim ve gelişim göstermesi, dinamik özelliğini vurgular. Sistematik olmak daha yapılandırılmış bir özelliği ifade ederken, dinamik olmak sürekli değişimi ifade eder.

11. ‘’….. bir dilin sözlerini söyleme, kişinin duygu ve düşüncelerini sözle anlatmasıdır.’’
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Dinleme
B) Dokunma
C) Danışma
D) Konuşma
E) Koklama

Cevap: D) Konuşma

Açıklama: Cümlede, bir dilin sözlerini söyleme ve duygu düşünceleri ifade etme tanımı “konuşma” ile tam olarak örtüşmektedir. Diğer seçenekler uygun değildir.

12. Bir dilde var olan veya bir kişinin, bir topluluğun kullandığı ya da bir eserde bulunan sözcüklerin bütününe verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ses bilgisi
B) Söz sanatı
C) Terim
D) Ana dili
E) Söz varlığı

Cevap: E) Söz varlığı

Açıklama: Bir dilin tüm sözcüklerinin toplamına “söz varlığı” denir. “Terim” belirli bir alanın kelimelerini ifade ederken, “ana dili” kişinin ilk öğrendiği dili ifade eder. Diğer seçenekler uygun değildir.

13. “Türkçede ‘-dır’ eki bulunduğu cümleye kesinlik özelliği kattığından dolayı ‘-dır’ ekine bilimsel makalelerde ve kesinlik içeren bağlamlarda sıklıkla karşılaşılmaktadır.”
Yukarıdaki metinde bir dil bilgisel yapının hangi özelliği aktarılmaktadır?

A) Anlamsal özelliği
B) Bilişsel özelliği
C) Kullanımsal özelliği
D) Biçimsel özelliği
E) Söylemsel özelliği

Cevap: C) Kullanımsal özelliği

Açıklama: ‘-dır’ ekinin cümlelere kesinlik katması ve belirli bağlamlarda kullanılması, yapının kullanım amacını ve işlevini ifade eder, yani kullanımsal özelliğini gösterir. Anlamsal özellik daha genel anlamla ilgilidir.

14. Konuşma becerisinde birtakım yeterlilik düzeyleri söz konusudur. Söz gelimi tümceler arası ilişkileri anlama ve bunu sağlama, bu yeterliliklerden birisidir. Bunun için ifade edilen bilgilerin birbiri ile tutarlı olması (tutarlılık), aynı zamanda tümceler arasındaki bağlayıcı ilişkilerin de (bağdaşıklık) sağlanması gerekir.
Yukarıda konuşma becerisine ilişkin hangi yeterlilik düzeyi açıklanmaktadır?

A) Sosyodilbilimsel yeterlilik
B) Stratejik yeterlilik
C) Bilişsel yeterlilik
D) Söylemsel yeterlilik
E) Dil bilgisel yeterlilik

Cevap: D) Söylemsel yeterlilik

Açıklama: Söylemsel yeterlilik, konuşma sırasında dilbilgisel ve anlamsal açıdan doğru ve tutarlı cümleler kurabilme becerisini ifade eder. Diğer seçenekler farklı konuşma becerilerini tanımlar.

15. Çocuğun okul öncesi ortamda karşılaştığı kitap, dergi, gazete, görsel ve dilsel algıyı geliştirici resim çizme, tamamlama kitapları, tahmin edilebilir okuma kitapları gibi basılı araç gereçlerin yanı sıra ailede veya anaokulunda katıldığı dinleme, çizme, boyama etkinliklerinin tamamı, okul öncesinde aşağıdakilerden hangisi olarak kabul edilmektedir?

A) Okuma yazma deneyimleri
B) Dil gelişimi
C) Ezberleme
D) Söz varlığı
E) Hazırbulunuşluk

Cevap : A) Okuma yazma deneyimleri

Açıklama: Bu etkinlikler, çocuğun erken okuryazarlık becerilerini geliştirmesine yönelik “okuma yazma deneyimleri” olarak değerlendirilir. Dil gelişimi de doğru olabilir ancak etkinlikler spesifik olarak okuma yazmayı hedefler.

16. İkinci dil edinimi sürecinde kimi durumlarda bireyin sahip olduğu dillerden birisindeki bilgisini diğer diline yansıtması ikinci dilde sorun oluşturabilmektedir. Bu durum iki dilin birbirinden farklılaştığı durumlarda görülür.
Yukarıda açıklanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Olumsuz aktarım
B) Kod karmalaştırma
C) Kod değiştirme
D) Fosilleşme
E) Olumlu aktarım

Cevap: A) Olumsuz aktarım

Açıklama: Olumsuz aktarım, bir dildeki bilginin diğer dile yanlış bir şekilde aktarılmasıdır ve iki dilin farklı yapıları olduğunda sorun oluşturur. Kod karmalaştırma ve kod değiştirme ise karışıklığı ifade ederken, fosilleşme öğrenmenin durmasını ifade eder.

17. Çocukların daha çok bilişsel gelişimlerine katkıda bulunan, onların bazı kavramları geliştirmelerine ve oynayarak öğrenmelerine yardımcı olan oyuncaklara ne ad verilir?

A) Eğitici oyuncaklar
B) Zor oyuncaklar
C) Teknolojik oyuncaklar
D) Kolay oyuncaklar
E) Eğlenceli oyuncaklar

Cevap: A) Eğitici oyuncaklar

Açıklama: Eğitici oyuncaklar, çocukların bilişsel gelişimine katkıda bulunan ve öğrenmeyi destekleyen oyuncaklardır. Diğer seçenekler ya zorlayıcı veya sadece eğlence amaçlıdır.

18. Yazılı materyal üzerinde gerçekleşen bilişsel eyleme ne ad verilir?

A) Dinleme
B) Yazma
C) Zihinsel beceri
D) Konuşma
E) Okuma

Cevap: E) Okuma

Açıklama: Yazılı materyal üzerinde gerçekleşen bilişsel eylem “okumadır”. Yazma ise üretici eylemdir. Diğer seçenekler farklı bilişsel eylemleri ifade eder.

19. ‘’….. konuşan kişinin vermek istediği mesajı tam olarak anlayabilme ve söz konusu uyarana karşı tepkide bulunma etkinliğidir.’’
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Değerlendirme
B) Yazma
C) Algılama
D) Okuma
E) Dinleme

Cevap: E) Dinleme

Açıklama: Cümlede, mesajı anlama ve tepki verme süreci “dinleme” ile ifade edilir. Algılama da kısmen doğru olabilir ancak dinleme daha spesifik ve uygun bir terimdir.

20. Aşağıdakilerden hangisinde konuşma becerisini geliştirmeye dönük olarak öğretmenlerin en çok kullandıkları alıştırmalar doğru sırada verilmiştir?

A) İletişimsel alıştırmalar – mekanik alıştırmalar – bireysel alıştırmalar
B) Bireysel alıştırmalar – anlamlı alıştırmalar – mekanik alıştırmalar
C) Anlamlı alıştırmalar – mekanik alıştırmalar – iletişimsel alıştırmalar
D) Mekanik alıştırmalar – anlamlı alıştırmalar – iletişimsel alıştırmalar
E) Mekanik alıştırmalar – bireysel alıştırmalar – anlamlı alıştırmalar

Cevap: D) Mekanik alıştırmalar – anlamlı alıştırmalar – iletişimsel alıştırmalar

Açıklama: Konuşma becerisini geliştirmek için öğretmenler genellikle üç aşamalı bir yaklaşım kullanır. İlk olarak, mekanik alıştırmalarla dilin temel yapılarını ve telaffuzunu pekiştirirler. Bu aşama, öğrencilerin doğru telaffuz ve temel dilbilgisi kurallarını öğrenmelerine yardımcı olur. İkinci olarak, anlamlı alıştırmalarla dilin kullanımını gerçek yaşam bağlamlarına oturturlar, böylece öğrenciler öğrendikleri dili anlamlı ve bağlamsal durumlarda kullanmayı öğrenirler. Son olarak, iletişimsel alıştırmalarla öğrencilerin etkileşim içinde konuşma pratiği yapmaları sağlanır. Bu üç aşama, konuşma becerisinin sistematik ve etkili bir şekilde geliştirilmesini sağlar.