1. Algı yönetimi, beklenti yönetimi, iç politikadış politika etkileşimi ve göreli yoksunluk kavramları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) “Beklenti yönetimi” ve “algı yönetimi” kavramlarının çatışmaların ortaya çıkması ve çözüm çabaları açısından herhangi bir etkisi yoktur.
B) Bir ülke başka bir ülke ile savaş halinde iken içerideki ayrılıkçı gruplar bunu fırsata dönüştürerek hükümeti zayıf düşürmek çatışma çıkarabilmektedirler.
C) “Algı yönetimi” ve “beklenti yönetimi” faaliyetleri, karar alıcıları içeride ya da dışarıda başka sorunlar ya da çatışmalar çıkarmaya yöneltebilir.
D) “Göreli yoksunluk” kavramı uluslararası düzeyde sistemin başat güçlerine karşı çıkan bazı devletlerin kendi faaliyetlerini meşrulaştırma aracına da dönüşebilmektedir.
E) İçeride yaşanan toplumsal ve siyasi sorunların çözülememesi çoğu zaman sorunların dışa yöneltilmesine ve savaşlara neden olabilmektedir.
Cevap: A) “Beklenti yönetimi” ve “algı yönetimi” kavramlarının çatışmaların ortaya çıkması ve çözüm çabaları açısından herhangi bir etkisi yoktur.
Açıklama: Beklenti yönetimi ve algı yönetimi çatışmaların ortaya çıkması ve çözüm çabaları açısından önemli etkilere sahiptir.
2. Aşağıdakilerden hangisi özellikle bölgesel çatışmaların tetiklenmesinde ve tırmanmasında etkili olan faktörler arasında gösterilemez?
A) Karada ve denizlerde yaşanan sınır anlaşmazlıkları
B) Küresel uluslararası sistemin çok kutuplu yapısı
C) Bölgesel güç dengelerinin değişmesi
D) Ekonomik, toplumsal ve kültürel etkileşimin değişmesi
E) Tarihsel düşmanlıklar
Cevap: B) Küresel uluslararası sistemin çok kutuplu yapısı
Açıklama: Küresel uluslararası sistemin çok kutuplu yapısı, bölgesel çatışmaların tetiklenmesinde ve tırmanmasında doğrudan etkili bir faktör olarak gösterilemez.
3. Büyük-grup kimliğini temsil eden çadır yıpranıp yırtıldığında (muhalif azınlıklar hariç) çadır altında bulunan herkes çadırın tamiri için hummalı bir faaliyete girişir. Çaresizlik devam ederse birtakım emareler (semptomlar) gözlemlenir. Aşağıdakilerden hangisi bu gözlemlenen emareler arasında yer almaz?
A) Zulmeden taraf ile (zararları savuşturmak üzere savunmacı) iş birliği
B) Travmanın nesilden nesle ortak aktarımı
C) Ortak utanç, aşağılanma ve mağduriyet duygusu
D) Her bireyin kendi başının çaresine bakma arayışına girmesi
E) Kayıpların yasını tutma konusunda güçlük çekmek, hatta hiçbir şey yapamamak
Cevap: D) Her bireyin kendi başının çaresine bakma arayışına girmesi
Açıklama: Çaresizlik durumunda bireylerin birlikte hareket etmeleri beklenir, bu nedenle bireylerin kendi başının çaresine bakma arayışına girmesi bu emareler arasında yer almaz.
4. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal çatışmaların çözümü için atılması gereken adımlar arasında gösterilemez?
A) Eşitlikçi yaklaşımın tüm bireylere ve toplumsal kesimlere benimsetilmesi
B) Mevcut çatışma ve uyuşmazlık çözümü kurumlarının ihtiyaçlara cevap verebilecek hale getirilmesi
C) Ulusal ya da küresel düzeyde çatışma çözümü kurumları oluşturulması
D) Çatışmalara müdahil olma potansiyeli taşıyan büyük güçlerin çatışma bölgesinden uzak tutulması
E) Sorunların bütüncül ve evrensel yaklaşımlarla ele alınması
Cevap: D) Çatışmalara müdahil olma potansiyeli taşıyan büyük güçlerin çatışma bölgesinden uzak tutulması
Açıklama: Çatışma çözümünde büyük güçlerin desteği ve müdahalesi çoğu zaman çözüm için önemli olabilmektedir.
5. Aşağıdakilerden hangisi savaşa başvurmanın haklı sayılabilmesi (Jus ad bellum) için dikkat edilmesi gereken beş ilke arasında değildir?
A) Savaşa başvuran taraf iyi/doğru niyetli olmalıdır.
B) Savaştan önce siyasi, diplomatik vb. tüm diğer yollar tüketilmeli, savaş son çare olmalıdır.
C) Siviller savaşın kötü etkilerinden korunmalıdır.
D) Savaş haklı nedene dayalı olmalıdır.
E) Savaşa başvuran taraf meşru otorite olmalıdır.
Cevap: C) Siviller savaşın kötü etkilerinden korunmalıdır.
Açıklama: Savaşa başvurmanın haklı sayılabilmesi için dikkat edilmesi gereken beş ilke arasında sivillerin korunması ilkesi yer almaz.
6. Üçüncü taraf aktör, çatışan tarafları rızaya dayalı olarak ya da zorlama yoluyla barışa yönlendirebilir. Aşağıdakilerden hangisi rızaya dayalı yönlendirme araçlarından biri olarak gösterilemez?
A) Sorun çözüm atölyesi
B) Diplomatik yalnızlaştırma
C) Kolaylaştırıcılık
D) Saf arabuluculuk
E) İyi niyet elçiliği
Cevap: B) Diplomatik yalnızlaştırma
Açıklama: Diplomatik yalnızlaştırma, rızaya dayalı yönlendirme araçlarından biri değildir.
7. Aşağıdakilerden hangisi müzakerenin uzun vadeli amaçları arasında gösterilemez?
A) Ortak çıkar alanları geliştirmek ya da mevcut çıkar alanlarını korumak
B) Mevcut çatışmayı durdurmak ya da muhtemel çatışmayı önlemek
C) Barış bölgeleri ile çoğulcu güvenlik topluluğu bölgeleri arasında güç geçişini kontrol etmek
D) Sürdürülebilir barış inşa etmek
E) İhtiyaçların karşılanması, çıkar uyumu ve jeopolitik konjonktür arasında anlamlı denge sağlamak
Cevap: C) Barış bölgeleri ile çoğulcu güvenlik topluluğu bölgeleri arasında güç geçişini kontrol etmek
Açıklama: Müzakerenin uzun vadeli amaçları arasında güç geçişini kontrol etmek yer almaz.
8. Aşağıdakilerden hangisi bireyleri ve dolayısıyla grupları, saldırgan davranmaya iten faktörler arasında gösterilemez?
A) Toplumsal psikoloji
B) Toplumsal guruba duyulan sadakat
C) Rakip ya da düşman grup üyelerine değer verme
D) Ahlaki değerler
E) Sorumluluk duygusu
Cevap: C) Rakip ya da düşman grup üyelerine değer verme
Açıklama: Rakip ya da düşman grup üyelerine değer verme saldırgan davranmaya iten faktörler arasında gösterilemez.
9. Galtung’un şiddet kavramını açıklama modeline göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bir durumun çatışma olarak adlandırılabilmesi için yapısal sorunlardan kaynaklanan zıtlaşma, kültürel sorunlara dayalı çatışmacı tutum ve ciddi anlaşmazlıklara ve paylaşım sorunlarına dayalı çatışmacı davranışın her üçünün de aynı anda bulunması gerektiğini ileri sürer.
B) Doğrudan şiddetin önlenmesi için barışı koruma (peacekeeping), kültürel şiddetin önlenmesi için barış yapımı (peacemaking), yapısal şiddetin engellenmesi için ise barış inşası (peace building) görevlerini önerir.
C) Yapısal ya fiziki şiddet sonucu oluşan mağduriyeti görmemizi engelleyen veya haklı göstermeye çalışan ne varsa, buna kültürel şiddet adı verilir.
D) Kültürel şiddet doğrudan fiziki şiddet ve yapısal şiddet uygulamalarını meşrulaştırma konusunda işlevseldir.
E) Doğrudan fiziki şiddetin yokluğu durumunu pozitif barış olarak, kültürel ve yapısal şiddetin tümüyle ortadan kaldırıldığı durumu ise negatif barış olarak tanımlamaktadır.
Cevap: E) Doğrudan fiziki şiddetin yokluğu durumunu pozitif barış olarak, kültürel ve yapısal şiddetin tümüyle ortadan kaldırıldığı durumu ise negatif barış olarak tanımlamaktadır.
Açıklama: Doğrudan fiziki şiddetin yokluğu durumu negatif barış, kültürel ve yapısal şiddetin tümüyle ortadan kaldırıldığı durum ise pozitif barış olarak tanımlanır.
10. “Sorun çözümü” kavramı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Sorun çözümü, arabulucunun kendine göre uygun bulduğu çözümü tüm taraflara dayatması ve zorla kabul ettirmesidir.
B) Sorun çözümü sırasında taraflar birlikte alternatif çözüm önerileri geliştirirler.
C) Sorun çözümü için gerekli ilk unsur iletişim kanallarının açık olmasıdır.
D) Sorun çözümü çabalarında gerekli psikolojik atmosfer oluşturulabilirse başarı olasılığı artar.
E) Sorun çözümü tarafların birtakım fedakârlıklar yaparak ortak çıkar alanı oluşturma amacıyla yürüttükleri çabalardır.
Cevap: A) Sorun çözümü, arabulucunun kendine göre uygun bulduğu çözümü tüm taraflara dayatması ve zorla kabul ettirmesidir.
Açıklama: Sorun çözümü, arabulucunun taraflara uygun çözümler sunması ve tarafların birlikte alternatif çözüm önerileri geliştirmesidir, dayatma söz konusu değildir.
11. Zaman çökmesi kavramının doğru tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Barış müzakereleri için yeterli zaman bulunamaması
B) Kum saati modelinde öngörülen tırmanma ve sönümlenme süreçlerinde aşamalardan bazılarının atlanması
C) Uzun vadeli barış projelerinin başarısızlığa uğraması
D) Çatışma ve kriz sırasında hissedilen zaman darlığı
E) Tarihte yaşanan mağduriyetlerin bugün yaşanıyormuşçasına canlandırılması
Cevap: E) Tarihte yaşanan mağduriyetlerin bugün yaşanıyormuşçasına canlandırılması
Açıklama: Zaman çökmesi kavramı, tarihte yaşanan mağduriyetlerin bugün yaşanıyormuşçasına canlandırılması anlamına gelir.
12. Siyasi uygulamalar ve çatışma olgusu arasındaki etkileşim açısından bakıldığında aşağıdaki önermelerden hangisi iç siyasi faktörlerin değil, uluslararası yapısal faktörlerin ve güç ilişkilerinin önemini vurgulamaktadır?
A) Yeni sınırların çizilmesinde ve etnik politikaların belirlenmesinde eski sömürgeci devletlerin önemli ölçüde etkili olduğu göz önünde bulundurulduğunda, aslında sınır belirleme ve etnik politikaların temel sorumlusunun eski sömürgeci ülkeler olduğu anlaşılmaktadır.
B) Ruanda örneğinde görüldüğü üzere, bazen çok önemsiz farklıklar merkezi hükümetin hangi etnik unsur tarafından kontrol edileceği konusunda derin anlaşmazlıklara ve çatışmalara neden olabilmektedir.
C) Fransız tipi homojen bir ulus kimliği inşası mümkün olmadığında, ETA, Sri Lanka ya da dört yüz yıla yakın bir süre İngiltere’yi meşgul eden “İrlanda sorunu” gibi ağır sorunlar ortaya çıkmaktadır.
D) Ülke sınırları ile nüfusun etnik, dini, mezhepsel yapısı arasındaki uyumsuzlukların iyi yönetilememesi ağır çatışmalara neden olmaktadır.
E) Devletin çatışma olgusu üzerindeki en önemli etkisi ulus inşa (devletçe makbul vatandaş kitlesi oluşturma) çabaları sırasında ortaya çıkmaktadır.
Cevap: A) Yeni sınırların çizilmesinde ve etnik politikaların belirlenmesinde eski sömürgeci devletlerin önemli ölçüde etkili olduğu göz önünde bulundurulduğunda, aslında sınır belirleme ve etnik politikaların temel sorumlusunun eski sömürgeci ülkeler olduğu anlaşılmaktadır.
Açıklama: Bu önerme, iç siyasi faktörlerin değil, uluslararası yapısal faktörlerin ve güç ilişkilerinin önemini vurgulamaktadır.
13. İnsan hakları ile ilgili düşüncelerde geleneksel dönemlerle modern dönemler arasında ciddi farklılıklar görülür. Modern dönemlerin insan hakları konusuna yaklaşımı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Modern dönemde insanların geri alınamaz ve sınırlandırılamaz birtakım hakları olduğu düşüncesi güçlü bir şekilde vurgulanmaya başlanmıştır.
B) Modern dönem düşüncesinde iktidarın kaynağı kutsal haktan vatandaşın rızasına doğru evirilmiş, hoşgörüsüzlük, fanatizm, dogmatizm ve sansüre karşı bir tavır gelişmiştir.
C) Modern dönemde doğal hukuk kavramı görev anlayışından hak anlayışına doğru değişim göstermiştir.
D) Modern dönemlerde hukukun insan iradesine göre değil aşkın güçlerin ya da ilkelerin gerekliliklerine göre yapılması düşüncesi hâkim olmuştur.
E) Hugo Grotious, Thomas Hobbes, John Locke, Montesquieu, Voltaire, Jean-Jack Rousseau gibi yazarların görüşleri ve 1689 İngiliz Haklar Bildirisi modern dönemlerin insan hakları anlayışının gelişmesine önemli katkı yapmıştır.
Cevap: D) Modern dönemlerde hukukun insan iradesine göre değil aşkın güçlerin ya da ilkelerin gerekliliklerine göre yapılması düşüncesi hâkim olmuştur.
Açıklama: Modern dönemde hukukun insan iradesine göre yapılması düşüncesi hâkimdir.
14. Aşağıdakilerden hangisi müzakerelerde davranış kalıpları arasında yer almaz?
A) Rekabet
B) Tavizkâr tutum
C) Uzlaşı
D) Uzaklaşma
E) İş birliği
Cevap: D) Uzaklaşma
Açıklama: Uzaklaşma, müzakerelerde davranış kalıpları arasında yer almaz.
15. Uluslararası ilişkiler teorilerinin çatışma nedenlerine dair görüşleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bazı eleştirel teoriler de çatışmanın toplumsal ilerleme ve evrim için gerekli olduğunu, dolayısıyla çatışmaları önlemek için çok fazla çaba göstermenin doğru olmadığını savunmaktadırlar.
B) Çatışma kavramı bireysel, psikolojik, toplumsal, siyasi, diplomatik, güvenlik, ekonomik kalkınma vb ile ilgili çağrışımlara sahip olduğu için çatışma çözümü çok disiplinli bir çalışma alanıdır.
C) Liberal ve inşacı uluslararası ilişkiler teorileri çatışmanın insan, toplum ya da siyasetin doğasında içkin olduğunu ileri sürmektedirler.
D) Herhangi bir toplumsal ya da siyasi sistemin sağlıklı işleyişi için sürtüşmelerin, uyuşmazlıkların ve çatışmaların önlenmesi ya da sonlandırılması gerekmektedir.
E) Toplum, siyaset, devlet ve uluslararası sistem kavramlarının tümü belli bir düzen mantığı çerçevesinde işlerlik kazanmıştır. Çatışma ise düzenden çok kaos ve karmaşa halini anlatmaktadır.
Cevap: C) Liberal ve inşacı uluslararası ilişkiler teorileri çatışmanın insan, toplum ya da siyasetin doğasında içkin olduğunu ileri sürmektedirler.
Açıklama: Liberal ve inşacı teoriler, çatışmanın insan, toplum ya da siyasetin doğasında içkin olduğunu değil, çatışmanın kaçınılmaz olmadığını savunurlar.
16. Uluslararası sistemde sistemi tümüyle kontrol eden bir üst siyasi otoritenin bulunmaması “Uluslararası sistemin yapısı anarşiktir.” şeklinde ifade edilmektedir. Anarşi uluslararası ortamın tümüyle kaotik olduğu anlamına gelmez. Aşağıdakilerden hangisi uluslararası sistemin tümüyle kaotik hale gelmesini engelleyen faktörler arasında gösterilemez?
A) Devletlerin iç hukuk sistemleri
B) Uluslararası rejimler
C) Uluslararası kurumlar
D) Diplomatik teamüller
E) Uluslararası hukuk
Cevap: A) Devletlerin iç hukuk sistemleri
Açıklama: Devletlerin iç hukuk sistemleri uluslararası sistemin tümüyle kaotik hale gelmesini engelleyen faktörler arasında gösterilemez.
17. Müzakerelerin başarısı için dikkat edilmesi gereken hususlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bir halkı temsilen müzakere masasına oturacak olan kişilerin, görevleri konusunda zihinleri net olmalıdır.
B) Müzakerecilerin, temsil ettikleri ya da edecekleri kişilerin/halkın güvenini de kazanmış olmaları gerekir.
C) Müzakere için masaya oturmadan önce hazırlık yapılması başarılı sonuçlar için hayati öneme haizdir.
D) Hazırlık sürecinde temel ihtiyaçların ve hayati çıkarların neler olduğu doğru biçimde tespit edilmelidir.
E) Arka kapı diplomasisi ya da ikinci kanal diplomasi gibi araçlara itibar edilmemelidir.
Cevap: E) Arka kapı diplomasisi ya da ikinci kanal diplomasi gibi araçlara itibar edilmemelidir.
Açıklama: Arka kapı diplomasisi ve ikinci kanal diplomasi gibi araçlar müzakerelerde önemli rol oynar.
18. “Güç” kavramı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Çatışma ve güç kavramlarını birbirinden ayrı düşünmek mümkün değildir. Gücü olmayanın çatışması düşünülemez.
B) Güç, “istenilen şeylerin olmasını ve istenilen sonuçların doğmasını sağlama yeteneği” olarak tanımlanabilir.
C) Güç, “bir aktörün diğer aktörleri kendi çıkarları istikametinde yönlendirmesi” olarak tanımlanabilir.
D) Güç, ilişkisel ve göreli bir olgudur. Başka aktörlerin bulunmadığı bir ortamda bir aktörün güçlü ya da güçsüz olduğunu söylemenin bir anlamı yoktur.
E) Güç, sadece daha güçlünün daha az güçlü olanı etkilemesi şeklinde ortaya çıkar.
Cevap: E) Güç, sadece daha güçlünün daha az güçlü olanı etkilemesi şeklinde ortaya çıkar.
Açıklama: Güç, sadece daha güçlünün daha az güçlü olanı etkilemesi şeklinde ortaya çıkmaz, aynı zamanda karşılıklı etkileşim de içerir.
19. Tamamlanan müzakerelerin uygulama sürecinde tarafların dikkat etmesi gereken hususlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Hükümetler anlaşmalar ve uygulamalar ile ilgili olarak hukuki ve fiziki şartların düzeltilmesi noktasında adımlar atmalıdır.
B) Kamuoyundan tepkileri engellemek için sivil toplum örgütleri ve ikinci kanal diplomasi vasıtaları devre dışı bırakılmalıdır.
C) Bu aşamada resmi kademeler hem kendi üzerlerine düşen görevleri yerine getirmeli, hem de karşı tarafın ya da tarafların uygulama noktasındaki faaliyetlerini dikkatle takip etmelidir.
D) İnsani ilişkilerin düzeltilmesi temelde vatandaşların görevi olduğu için müzakereler yürütülürken kaydedilen aşamaların ve anlaşmanın kamuoyuna iyi anlatılması gerekir.
E) Taraf ya da karşı taraf kamuoylarının anlaşmayla ilgili uygulamaları kabule hazır hale gelmesi kamu diplomasisi ve beklenti yönetimi ile sağlanır.
Cevap: B) Kamuoyundan tepkileri engellemek için sivil toplum örgütleri ve ikinci kanal diplomasi vasıtaları devre dışı bırakılmalıdır.
Açıklama: Kamuoyundan tepkileri engellemek için sivil toplum örgütleri ve ikinci kanal diplomasi vasıtaları devre dışı bırakılmamalıdır.
20. Henry A. Murray’ın geliştirdiği motivasyonel psikoloji anlayışına göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bireye dair bilinmesi gereken en önemli şey onun zihinsel, fiziki ya da sözel davranışlarını biçimlendiren yaşamsal ya da varoluşsal yönelimlerdir (superordinary directionalities).
B) Murray, tıpkı Freud gibi kötümserdir. İnsan doğası kötü olduğuna göre, çatışmaların çözümü ve barışçıl ortam inşası konusunda fazla iyimser olmamak gerekir.
C) Birey çalışan, çabalayan, arayış içerisinde bir varlıktır, bu nedenle bilinçaltı yerine çevresel normal kişiliği ve çevresel koşullar üzerinden incelenmelidir.
D) İhtiyaçlar açlık ya da susuzluk gibi içsel süreçler kadar çevresel koşullardan da kaynaklanır.
E) Murray ihtiyaçları hayatın bekası ile ilgili olan temel ihtiyaçlar ve duygusal, psikolojik ikincil ihtiyaçlar olarak iki kategoriye ayırır.
Cevap: B) Murray, tıpkı Freud gibi kötümserdir. İnsan doğası kötü olduğuna göre, çatışmaların çözümü ve barışçıl ortam inşası konusunda fazla iyimser olmamak gerekir.
Açıklama: Murray, Freud gibi kötümser değildir, bireyin çevresel normal kişiliği ve koşulları üzerinden incelenmesi gerektiğini savunur.
|
