Türk Dış Politikası

Türk Dış Politikasının Dönüm Noktaları: Açıköğretim Öğrencileri İçin Bir Rehber

Türk dış politikası, tarihsel süreç içerisinde birçok önemli dönemeçten geçmiş ve bu süreçler, siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler alanında öğrenim gören öğrenciler için vazgeçilmez konular arasında yer almaktadır. Bu makale, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi (Auzef) öğrencileri başta olmak üzere, tüm açıköğretim öğrencilerine Türk dış politikasının temel hatlarını ve önemli dönüm noktalarını anlamaları için bir rehber niteliğindedir. lolonolo.com olarak amacımız, öğrencilere sınavlara hazırlık sürecinde destek olmak ve bu alandaki bilgilerini pekiştirmelerine yardımcı olmaktır.

Hatay’ın Anavatana Katılımı

1939 yılı, Türk dış politikası açısından önemli bir yıl olarak kayıtlara geçmiştir. Bu tarih, Hatay’ın Türkiye’ye resmen katılmasını simgeler. Hatay’ın anavatana katılımı, Türkiye’nin uluslararası alandaki diplomatik başarılarının bir göstergesi olarak değerlendirilebilir.

II. Dünya Savaşı ve Türkiye

II. Dünya Savaşı, Türkiye’nin dış politikasında önemli bir sınav olmuştur. Savaşta Müttefik Devletler arasında yer almayan Bulgaristan, Türkiye’nin savaş döneminde izlediği tarafsızlık politikasının da bir yansımasıdır. Türkiye, savaş boyunca dengeli bir politika izleyerek, ulusal çıkarlarını korumayı başarmıştır.

Dış Politika Analizleri

Dış politika analizlerinde süreç merkezli yaklaşımlar, hem yapıyı hem de aktörleri dikkate alır. Bu yaklaşım, karar verme süreçlerinin karmaşıklığını ve çok boyutluluğunu anlamak için elzemdir. Türk dış politikasının incelenmesi de bu çerçevede ele alınabilir.

Dışişleri Bakanları ve Politikaları

Türk dış politikasında dışişleri bakanlarının rolü büyüktür. Adnan Menderes hükümetlerinde görev alan Fuat Köprülü gibi isimler, dönemlerinin dış politika yaklaşımlarını şekillendirmede önemli roller üstlenmişlerdir.

Misak-ı Millî ve Ulusal İlkeler

Misak-ı Millî, yani Milli Yemin, Türk ulusal hareketinin temel ilkelerini ve hedeflerini belirleyen bir dokümandır. Türk dış politikasının temel taşlarından biri olarak kabul edilen Misak-ı Millî, ulusal sınırların korunması ve milli egemenliğin sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir.

Sovyetler Birliği ve Soğuk Savaş Dönemi

Soğuk Savaş dönemi, Türk dış politikasında yeni stratejilerin belirlenmesini gerektirmiştir. ABD’nin Sovyetleri Çevreleme Politikası (Containment Policy) döneminde, Türkiye NATO’ya üye olarak Batı bloku içerisinde yerini almıştır. Bu dönem, Türkiye’nin uluslararası politikadaki konumunun yeniden şekillendiği bir süreç olmuştur.

Musul Sorunu ve Lozan

Musul sorunu, Türkiye’nin Lozan Barış Konferansı’nda çözüme kavuşturamadığı önemli meselelerden biridir. Bu sorun, Türkiye’nin sınırlarının belirlenmesi ve ulusal egemenliğin pekiştirilmesi açısından önemli bir diplomasi mücadelesini temsil eder.

Türkiye’nin Uluslararası İlişkilerdeki Yeri

Türkiye, dış politikasında zaman içerisinde farklı stratejiler benimsemiş, uluslararası ilişkilerde aktif bir rol oynamıştır. Özellikle II. Dünya Savaşı sonrası dönemde, NATO üyeliği ve Batı ile ilişkiler, Türk dış politikasının önemli unsurları arasında yer almıştır.

lolonolo.com olarak, açıköğretim öğrencilerinin Türk dış politikası konusundaki bilgilerini artırmayı ve sınavlara en iyi şekilde hazırlanmalarını amaçlıyoruz. Bu makale, öğrencilere Türk dış politikasının temel hatlarını ve önemli dönüm noktalarını anlamada yardımcı olacak bir kaynak olarak düşünülmüştür. Öğrencilerin bu bilgiler ışığında sınav sorularına daha bilinçli ve hazırlıklı yaklaşmaları hedeflenmektedir.

1- Hatay hangi yılda Türkiye’ye katılmıştır?

A) 1950
B) 1918
C) 1944
D) 1939
E) 1938

Cevap : D) 1939

2- Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı’nda yer alan Müttek Devletleri arasında yer almaz?

A) Bulgaristan
B) Sovyetler Birliği
C) Fransa
D) Amerika Birleşik Devletleri
E) Birleşik Krallık

Cevap : A) Bulgaristan

3- Aşağıdakilerden hangisi uluslararası ilişkiler analizlerine hem yapıyı hem aktörü dahil ederek karar verme sürecini inceler?

A) Ekonomi merkezli analizler
B) Sosyoloji merkezli analizler
C) Süreç merkezli analizler
D) Sonuç merkezli analizler
E) İnsan merkezli analizler

Cevap : C) Süreç merkezli analizler

4- Aşağıdaki dışişleri bakanlarından hangisi Adnan Menderes hükümetlerinde görev almıştır?

A) Feridun Cemal Erkin
B) Fuat Köprülü
C) Şükrü Saraçoğlu
D) Numan Menemencioğlu
E) Tevk Rüştü Aras

Cevap : B) Fuat Köprülü

5- Aşağıdakilerden hangisi Mîsâk-ı Millî’nin kelime anlamıdır?

A) Ulusal Mutabakat
B) Milli Marş
C) Ulusal Sınırlar
D) Milli Bayramlar
E) Milli Yemin

Cevap : E) Milli Yemin

6- Aşağıdakilerden hangisi Türk dış politikası için geçerli değildir?

A) Dış politikasında Avrupalı devletler ile ilişkiler hep önemlidir.
B) Türk dış politikasında lider faktörü çok önemli değildir, kurumsal yapılar dış politika yapımında daha etkindir.
C) Statükoculuk ve batıcılık Türk dış politikası için önemli ilkeler arasında yer almıştır.
D) Türk-Amerikan ilişkileri özellikle II. Dünya Savaşı’ndan sonra gittikçe yoğun bir hal almıştır.
E) Türk dış politikasında Osmanlı ile başlayan bir süreklilik vardır.

Cevap : E) Türk dış politikasında Osmanlı ile başlayan bir süreklilik vardır.

7- ABD’nin Sovyetleri Çevreleme Politikası (Containment Policy) hangi devlet başkanı döneminde gerçekleşmiştir?

A) Woodrow Wilson
B) Franklin D. Roosevelt
C) Herbert Hoover
D) Harry S. Truman
E) Dwight D. Eisenhower

Cevap : D) Harry S. Truman

8- Musul sorunu hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir?

A) Türkiye Musul konusunda İngilizler ile çatışma yolunu tercih etmemiştir.
B) Türkiye Musul meselesini yeterince önemsememiştir.
C) Mahkeme neticesinde Musul Türkiye’ye dahil edilmiştir.
D) Milletler Cemiyeti 16 Ocak 1925’te Musul meselesi üzerine hazırlanan raporu Türk heyeti kabul etmiştir.
E) Musul sorunu Türkiye’nin Lozan’da çözüme kavuşturamadığı birkaç sorundan biridir.

Cevap : E) Musul sorunu Türkiye’nin Lozan’da çözüme kavuşturamadığı birkaç sorundan biridir.

9- Aşağıdaki olaylardan hangisi kronolojik olarak ikinci sırada yer alır?

A) Mondros Mütarekesi
B) Balkan Savaşları
C) Ermeni Tehciri
D) Ayastefanos Antlaşması
E) 93 Harb

Cevap : B) Balkan Savaşları

10- Aşağıdaki hangisi Menderes döneminde gerçekleşen olaylar arasında yer almaz?

A) AET’ye üyelik başvurusunda bulunulması
B) Küba Füze Krizi’nin patlak vermesi
C) Kıbrıs Meselesinin ulusal bir mesele haline gelmesi
D) Türkiye’nin NATO’ya üyelik müracaatında bulunması
E) Balkan Paktı adıyla Dostluk ve İşbirliği imzalanması

Cevap : B) Küba Füze Krizi’nin patlak vermesi

11- Türkiye’nin hangi sınır ötesi askeri müdahale kararından sonra ABD tarafından İnönü’ye Johnson Mektubu
iletilmiştir?

A) 2019 Barış Pınarı Harekâtı sonrası
B) 2018 Zeytin Dalı Harekâtı sonrası
C) 1950 Kore Savaşı sonrası
D) 1964 Kıbrıs askeri müdahale kararı sonrası
E) 1984 Kuzey Irak Harekatı sonrası

Cevap : D) 1964 Kıbrıs askeri müdahale kararı sonrası

12- Aşağıdakilerden hangi dış politika söz konusu olduğunda yanlış bir ifadedir?

A) Dış politika belli dönemlerde ve bireysel karar almayı zorunlu kılar.
B) Dış politika yapımında liderin de etkisi vardır.
C) Dış politika yapımında “eşit egemenlik” soyut bir ilkedir.
D) Dış politika, bilgi ve deneyim gerektirir.
E) Dış politika değerlendirmelerinde analiz seviyesi önemlidir

Cevap : A) Dış politika belli dönemlerde ve bireysel karar almayı zorunlu kılar.

13- Millî Mücadele dönemi dış politikası hangi yıllar arasında gerçekleşmiştir?

A) 1914-1918
B) 1919-1923
C) 1918-1924
D) 1922-1928
E) 1923-1938

Cevap : B) 1919-1923

14- Aşağıdakilerden hangisi son dönem Osmanlı hariciyesi ile ilgili doğru bir bilgi değildir?

A) Avrupalı devletlerin kendi aralarındaki çekişmelerinden istifade edilmiştir.
B) Reisülküttaplık müessesesine dair en eski bilgiler XVI. yüzyılda Kanun-i Sultan Süleyman’ın Teşkilât Kanunnâmesi’nde bulunur.
C) Reisülküttapların işi XVIII. yüzyıla gelindiğinde daha da artmıştır.
D) 1836’da diplomasi traği yoğunlaşmasıyla Reisülküttaplık makamı Nezâret (bakanlık) düzeyine çıkartılmıştır.
E) Tercüme Odası 1821’de Sultan II. Mahmut döneminde faaliyet göstermeye başlamıştır.

Cevap : B) Reisülküttaplık müessesesine dair en eski bilgiler XVI. yüzyılda Kanun-i Sultan Süleyman’ın Teşkilât Kanunnâmesi’nde bulunur.

15- Aşağıdaki kavramlardan hangisi İnönü dönemi dış politikası için kullanılabilecek anahtar kavramlardan biri
olamaz?

A) Müttefik ülkeler
B) San Fransisco Konferansı
C) Sovyet toprak talebi
D) 6-7 Eylül Olayları
E) Aktif tarafsızlık

Cevap : D) 6-7 Eylül Olayları

16- Aşağıdakilerden hangisi Atatürk dönemi dış politikasını en iyi tanımlar?

A) Denge siyaseti izleme
B) İstikrar arayışı
C) Temkinli dış politika takibi
D) Statüko yanlısı dış politika gütme
E) Yeniden inşa dönemi

Cevap : E) Yeniden inşa dönemi

17- Aşağıdaki büyükelçilerden hangisinin cenazesi Türkiye’nin II. Dünya Savaşı sonrasında Sovyet tehdidi ile baş başa kaldığında ve kendini yalnız hissettiğinde ABD’nin Missouri adlı devasa savaş gemisiyle İstanbul’a yollanmıştır?

A) Münir Ertegün
B) Kamuran Gürün
C) Melih Esenbel
D) Zeki Kuneralp
E) Selâhattin Ülkümen

Cevap : A) Münir Ertegün

18- Aşağıdaki ifadelerden hangisi dış politika analizi için doğru bir yargı değildir?

A) Snyder, Bruck ve Sapin gibi isimlerce dış politika analizinde ilk kez analiz düzeyi olarak ulus-devlet altı birimler kullanılmıştır.
B) Başlangıçta devletlerin bekasını nasıl sürdüreceği, savaşa girme ya da barış yapma kararını nasıl ve ne zaman alacağı gibi konuları kapsamıştır.
C) Dış politika analizinde süreç kavramı tarihsel olarak değişiklik göstermiştir.
D) İlk başlarda egemen devletlerin güçlerini ve güvenliklerini en üst düzeye çıkarmak için yapılmıştır.
E) Nüfus kontrolleri ve insan hareketliliği gibi konular öncelikli konuları arasındadır.

Cevap : E) Nüfus kontrolleri ve insan hareketliliği gibi konular öncelikli konuları arasındadır.

19- 3 Kasım 1951’de Türkiye’nin NATO üyeliği kabul edilince hangi ülke Türkiye’ye vermiş olduğu notayla,
Türkiye’nin ittifaka üye olarak topraklarını saldırgan amaçlara tahsis ettiğini belirtmiştir?

A) SSCB
B) Suriye
C) Mısır
D) Irak
E) Fransa

Cevap : A) SSCB

20- Osmanlı Devleti hangi sultan döneminde, daimî Osmanlı Büyükelçisi olarak ilk kez kimi atamıştır?

A) II. Abdülhamit döneminde Nâmık Kemal’i
B) III. Ahmed döneminde Damat İbrahim Paşa’yı
C) II. Mahmut döneminde Reisülküttap Yozgatlı Âkif Efendi’yi
D) II. Ahmed döneminde Yirmi Sekiz Mehmed Çelebi’yi
E) III. Selim döneminde Yusuf Agâh Efendi’yi

Cevap : E) III. Selim döneminde Yusuf Agâh Efendi’yi

21- 1999-2002 yılları arasında dışişleri bakanı İsmail Cem tarafından yürütülen dış politikada esas amaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kıbrıs Barış Harekatı’nın gerçekleştirilmesi
B) Avrupa Birliği’ne üyelik ve uyum
C) Bağdat Paktı’ndan ayrılmak
D) Sovyetler Birliği ile ticari anlaşmalar yapmak
E) Güvenlik Konseyi üyeliğini elde etmek

Cevap : B) Avrupa Birliği’ne üyelik ve uyum

22- Türkiye İnönü döneminde Üçlü İttifak Antlaşmasını (1939) hangi iki ülkeyle yapmıştır?

A) İtalya ve Almanya
B) İtalya ve Sırbistan
C) Sovyetler Birliği ve Bulgaristan
D) ABD ve Fransa
E) Büyük Britanya ve Fransa

Cevap : E) Büyük Britanya ve Fransa