Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

Giriş

Yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği (İSG), işçilerin fiziksel, psikolojik ve sosyal sağlığını koruma ve çalışma koşullarını iyileştirme amacıyla yapılan düzenlemeler ve alınan önlemleri kapsar. Bu makale, yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusundaki temel kavramları ve uygulamaları, ilgili mevzuatlar ve yaygın karşılaşılan risk faktörleri üzerinden ele alacaktır.

İnşaat İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği

İnşaat sektörü, iş kazaları ve meslek hastalıkları açısından en riskli sektörlerden biridir. Gemi inşaatı, kanalizasyon çalışmaları, iskele kurulumu ve maden ocakları gibi çeşitli yapı işleri, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında değerlendirilmektedir. Bu işlerde çalışanların maruz kaldığı riskler arasında yüksekten düşme, elektrik çarpması, ağır yük kaldırma ve kimyasal maddelerle temas gibi tehlikeler bulunmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği, bu risklerin minimize edilmesi için gerekli önlemleri almayı amaçlar.

İşaretlerin Önemi ve Kullanımı

İş sağlığı ve güvenliği kapsamında, işaretlerin doğru kullanımı büyük önem taşır. Yeşil zemin üzerine beyaz piktogramlarla gösterilen acil çıkış ve ilkyardım işaretleri, acil durumlarda yönlendirme yaparak güvenliği sağlar. Benzer şekilde, mavi zemin üzerine beyaz piktogramlarla gösterilen emredici işaretler, işyerinde uyulması gereken zorunlu kuralları belirtir. Uyarı işaretleri ise genellikle sarı zemin üzerine siyah piktogramlarla gösterilir ve olası tehlikelere karşı dikkat çeker.

İSG Politikaları ve Performans

İSG politikaları, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşturulması ve sürdürülmesi için gereklidir. Bu politikalar, genel yönlendirme yaparak, kuruluş çapında gerekli performans kriterlerini belirler ve sorumlulukların dağıtılmasını sağlar. İSG politikalarının etkinliği, düzenli denetimler, yazılı talimatlar ve ikaz işaretleri ile artırılabilir. Ayrıca, çalışanların İSG hedefleri hakkında bilgilendirilmesi ve bu hedeflerin düzenli olarak gözden geçirilmesi, işyerinde güvenli çalışma koşullarının sürdürülebilirliğini sağlar.

Risk Yönetimi ve Değerlendirme

İnşaat işlerinde karşılaşılan risklerin yönetimi, iş sağlığı ve güvenliği açısından kritik öneme sahiptir. Bu kapsamda, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için çeşitli risk değerlendirme yöntemleri kullanılır. 4M modeli gibi yaklaşımlar, tehlikelerin belirlenmesinde ve uygun önlemlerin alınmasında yol gösterici olabilir. Özellikle gürültü, titreşim, kimyasal maddeler ve fiziksel zorlanma gibi faktörler, işyerinde dikkatle izlenmeli ve kontrol altına alınmalıdır.

Mesleki Hastalıklar ve Koruyucu Önlemler

Pnömokonyoz gibi mesleki hastalıklar, inşaat sektöründe çalışan işçilerin karşılaşabileceği ciddi sağlık sorunlarıdır. İnorganik tozlar, asbestozis, slokozis ve bissinozis gibi hastalıklara yol açabilir. Bu tür hastalıkların önlenmesi için işyerinde toz kontrolü, uygun havalandırma ve kişisel koruyucu donanımların (KKD) kullanımı önemlidir. Örneğin, kulak koruyucuların 85 dB üzerindeki gürültü seviyelerinde kullanılması, işçilerin işitme kaybı riskini azaltabilir.

Sonuç

Yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği, işçilerin güvenliğini sağlamak ve iş kazalarını önlemek için alınan önlemleri ve uygulamaları kapsar. İSG politikalarının etkin bir şekilde uygulanması, risklerin doğru yönetilmesi ve uygun koruyucu önlemlerin alınması, inşaat sektöründe sağlıklı ve güvenli çalışma koşullarının oluşturulmasına katkı sağlar. İş sağlığı ve güvenliği kültürünün yaygınlaştırılması, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının azaltılması için vazgeçilmez bir unsurdur

1- Yukarıdakilerden hangisi/hangileri inşaat işlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği kapsamına girmektedir?

I. Gemi inşaatı
II. Kanalizasyon
III. İskele
IV. Maden ocakları
A) II-III-IV
B) Yalnız I
C) I-III-IV
D) I-II-III
E) I-III

Cevap: D) I-II-III

Açıklama: ?

2- Dikdörtgen veya kare biçiminde, yeşil zemin üzerine beyaz piktogram olarak kullanılan işaretler aşağıdakilerden hangisidir?

A) Uyarı amaçlı kullanılan işaretler
B) Yasaklayıcı olarak kullanılan işaretler
C) Emredici maksadıyla kullanılan işaretler
D) Yangınla mücadele işaretleri
E) Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri

Cevap: E) Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri

Açıklama: Yeşil zemin üzerine beyaz piktogramlar acil çıkış ve ilkyardım işaretleri olarak kullanılır.

3- İSG politikası ile ilgili aşağıda verilenlerden hangileri doğrudur?

I. Genel yönlendirme yapar.
II. Kuruluş çapında gerekli performans belirler.
III. Sorumluluk için İSG hedeflerini belirler.
IV. İşlem prensiplerini belirler.
V. İSG’nin öncelikli yaklaşımı reaktif yaklaşımdır.
A) II-III-IV-V
B) I-II
C) I-II-III
D) I-II-III-IV
E) I-III-IV-V

Cevap: D) I-II-III-IV

Açıklama: İSG politikası genel yönlendirme yapar, gerekli performansı belirler, İSG hedeflerini ve işlem prensiplerini belirler.

4- Kullanılmadığında devrilme ve kaza riskini azaltmak için hafriyat araçları nasıl park edilmelidir?

A) Kovaları ve bıçakları yere indirilmiş halde
B) Kovaları ve bıçakları göz hizasında kalacak şekilde
C) Kovaları ve bıçakları aynı yöne bakacak şekilde
D) Zıt yönlere bakan kovalar ve bıçaklar ile
E) Kovaları ve bıçakları havada

Cevap: A) Kovaları ve bıçakları yere indirilmiş halde

Açıklama: Hafriyat araçları kullanılmadığında devrilme ve kaza riskini azaltmak için kovaları ve bıçakları yere indirilmiş halde park edilmelidir.

5- Aşağıdakilerden hangisi/hangileri pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum hastalıkları sınıfında değerlendirilmektedir?

I. Slokozis
II. Asbestozis
III. Bissinozis
IV. Siderozis
V. Akantozis
A) I-II-III-IV
B) I-II-III-V
C) Yalnız I
D) I-II
E) II-III-IV-V

Cevap: A) I-II-III-IV

Açıklama: Slokozis, asbestozis, bissinozis ve siderozis pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum hastalıkları sınıfında yer alır.

6- Kazalarla ilgili istatistiklerin hazırlanmasında kullanılan yöntem değişikliklerine göre yukarıdaki kuruluşlardan hangisi/hangileri aktif olarak kullanılmaktadır?

I. Ulusal istatistik ofisleri
II. İş teftiş kuruluşları
III. Tazminat ajansları
IV. Kaza önleme ajansları
V. Planlama daireleri

A) I-II-III
B) II-III-IV
C) Yalnız I
D) III-IV-V
E) I-II-III-IV

Cevap: E) I-II-III-IV

Açıklama: Ulusal istatistik ofisleri, iş teftiş kuruluşları, tazminat ajansları ve kaza önleme ajansları kazalarla ilgili istatistiklerin hazırlanmasında aktif olarak kullanılır.

7- Yapı işleriyle ilgili faaliyet yürüten B işyerinde günlük 8 saat çalışma faaliyeti yürüten 80 işçi çalışmaktadır. Çalışan sigortalıların toplam prim tahakkuk eden gün sayısı 250, meydana gelen kaza sayısı 100, kaza sonucu toplam gün kaybı ise 55 olarak tespit edilmiştir. Bir takvim yılında çalışılan her 100 iş saatine karşılık iş kazası ağırlık hızı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 13

B) 17

C) 34

D) 42

E) 22

Cevap: E) 22

Açıklama: ?

8- Bakım onarım işlerinde normal şartlarda kaza riski en düşük olanlar yukarıdakilerden hangisinde/hangilerinde doğru olarak verilmiştir?

I. Denetim
II. Yazılı talimat
III. Sözlü talimat
IV. İkaz işaretleri
A) I-II
B) Yalnız I
C) I-II-IV
D) I-IV
E) I-II-III

Cevap: C) I-II-IV

Açıklama: Denetim, yazılı talimat ve ikaz işaretleri, bakım onarım işlerinde kaza riskini azaltmada etkili olan yöntemlerdir.

9- Ülkemizde iş kollarına göre işçi ölümleri bakımından aşağıdaki sektörlerden hangisi diğerlerine göre daha yoğun olarak görülmektedir?

A) İnşaat
B) Taşımacılık
C) Madencilik
D) Tarım
E) Orman

Cevap: A) İnşaat

Açıklama: İnşaat sektörü, işçi ölümleri bakımından diğer sektörlere göre daha yoğun olarak ölümlerin görüldüğü sektördür.

10- Yapım işlerinde el-kol titreşimi ile ilgili yönetmeliklerde sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri kaç olarak alınmaktadır?

A) 1,5 m/s2
B) 2,5 m/s2
C) 1,15 m/s2
D) 5 m/s2
E) 0,5 m/s2

Cevap: D) 5 m/s2

Açıklama: ?

11- Yapım işlerinde kişisel koruyucu donanım (KKD) olarak kullanılan kulak koruyucular ….. değerini gördüğünde takılmalıdır. Yukarıdaki boşluğun aşağıdaki şıklardan hangisi ile doldurulması uygundur?

A) 85 dB
B) 80 dB
C) 87 dB
D) 75 dB
E) 89 dB

Cevap: A) 85 dB

Açıklama: Kulak koruyucular 85 dB değerini gördüğünde takılmalıdır.

12- 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında Güvenlik ve Sağlık İşaretleri olarak aşağıdakilerden hangisi uygulanmamaktadır?

A) Güvenlik işareti
B) Yasak İşareti
C) Uyarı İşareti
D) Öneri işareti
E) Emredici İşaret

Cevap: D) Öneri işareti

Açıklama: 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında öneri işareti bulunmamaktadır.

13- Tehlikeleri belirlemede 4M modeli kullanılmaktadır. Aşağıdakilerden hangisi ortam ve çevre grubunda değerlendirilmektedir?

A) Duyma eksikliği
B) Görme eksikliği
C) Gürültü
D) Koruyucusuz ekipman
E) Yetersiz prosedür

Cevap: C) Gürültü

Açıklama: Gürültü, ortam ve çevre grubunda değerlendirilen bir tehlikedir.

14- İskelelerde kullanılan korkuluklar en az ….. yükseklikte, topuk levhası ise ….. yükseklikte olacak şekilde kullanılmalıdır. Yukarıdaki boşluklara gelecek en uygun değerler sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) 110 cm 10 cm
B) 100 cm 15 cm
C) 70 cm 20 cm
D) 80 cm 15 cm
E) 105 cm 10 cm

Cevap: B) 100 cm 15 cm

Açıklama: İskelelerde korkuluklar en az 100 cm yükseklikte ve topuk levhası ise en az 15 cm yükseklikte olmalıdır.

15- İnşaat mahallerinde çalışma ortamının özelliğine göre yukarıda belirtilen durumlardan hangilerinde elle taşıma işi yapan işçide sırt incinmesi oluşur?

I. Zemin yüzeyinde kot farklarının olması
II. Çalışılan yerin fiziki koşullar olarak yeterli genişlik ve yükseklikte olmaması
III. Çevresel faktörler olarak sıcaklık, nem veya havalandırmanın yetersiz olması
IV. Çalışılan alanlarda düşme veya kayma ihtimali bulunması
V. Çalışma alanı zemininin düz ve pürüzsüz olması

A) I-II-IV
B) I-II-III-IV
C) II-III-IV
D) I-II-III-V
E) I-II

Cevap: B) I-II-III-IV

Açıklama: Zemin yüzeyinde kot farklarının olması, fiziki koşulların yeterli olmaması, çevresel faktörlerin yetersiz olması ve düşme veya kayma ihtimalleri sırt incinmesine neden olabilir.

16- Sigortalının çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az kısmını kaybettiği, Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malullük sigortası bakımından malul sayılır. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygundur?

A) %70
B) %60
C) %50
D) %80
E) %40

Cevap: B) %60

Açıklama: ?

17- Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği’ne göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Tüm acil çıkış ve ilkyardım işaretleri yeşil zemin üzerine beyaz piktogram ile gösterilir.
B) Daire biçiminde, mavi zemin üzerine beyaz piktogram uyarı işaretlerini ifade eder.
C) Dikdörtgen veya kare biçiminde, kırmızı zemin üzerine beyaz piktogram yangınla mücadeleyi ifade eder.
D) Emredici işaretler zorunluluk ifade eder.
E) Fluoresan turuncu renk, emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir.

Cevap: B) Daire biçiminde, mavi zemin üzerine beyaz piktogram uyarı işaretlerini ifade eder.

Açıklama: Mavi zemin üzerine beyaz piktogram emredici işaretleri ifade eder, uyarı işaretleri değildir.

18- İş yeri risk faktörleriyle ilgili ortamında gerekli tedbirlerin alınmaması dolayısıyla ortaya çıkan pnömokonyoz meslek hastalığı hangi durumlarda ortaya çıkmaktadır?

A) Organik toz
B) Civa
C) Kurşun
D) Kurşun oksit buharları
E) İnorganik toz

Cevap: E) İnorganik toz

Açıklama: İnorganik tozlar pnömokonyoz meslek hastalığına yol açar.

19- İş kazalarında insana bağlı etmenler arasında aşağıdakilerden hangileri yer almaktadır?

I. Fiziksel nedenler
II. Psikolojik nedenler
III. İş yeri nedenleri
IV. Biyolojik nedenler
V. Mekanik nedenler
A) II-III-V
B) I-II
C) I-II-III
D) I-II-IV
E) II-III-IV

Cevap: C) I-II-III

Açıklama: ?

20- İnşaat İşlerinde yürütülen çalışmalarla ilgili sürekli olarak kullanılan darbeli matkap, beton kırıcılar, elektrikli testerelerin uzun süreli kullanılması ve vücudun titreşime maruz kalması sonucu sinir, kas ve eklem tahribatına yol açan meslek hastalığı türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gürültüye bağlı işitme kaybı
B) Mesleki cilt hastalıkları
C) Beyaz parmak hastalığı
D) Karpal tünel sendromu
E) Göz hastalıkları

Cevap: C) Beyaz parmak hastalığı

Açıklama: Titreşime maruz kalma sonucu beyaz parmak hastalığı ortaya çıkabilir.