Türk Dili -1 2023-2024 Vize Soruları

Dilin Rolü ve Önemi

Dil, insan topluluklarının iletişim kurmalarını sağlayan temel bir araçtır. Aynı zamanda kültürün, düşüncenin, kimliğin ve toplumsal yapının şekillenmesinde etkili bir rol oynar. Bu makalede, Türk Dili -1 vize sorularında ele alınan konular üzerinden dilin rolü ve önemi üzerine odaklanacağız.

1. Dil Ödünçlemesi ve Kültürel Etkileşim:

Metinde bahsedilen özenti ödünçleme kavramı, bir kültürün dil unsurlarının diğer bir kültüre transfer edilmesini ifade eder. Bu durum, genellikle üst kabul edilen bir kültür düzeyinden daha aşağıda veya zayıf bir kültür düzeyine dil unsuru transferi şeklinde gerçekleşir. Dil ödünçlemesi, kültürel etkileşim ve ilişkilerin bir yansımasıdır.

2. Kültürel Temasın Dil Üzerindeki Etkisi:

Kültürel temasın dil etkileşmesi olarak adlandırılan süreç, zaman içinde bir dilin kelime varlığına diğer dillerden alınmış kelimelerin eklenmesini içerir. Dilin bu şekilde zenginleşmesi, kültürel etkileşimin bir göstergesidir ve dilin sürekli evrimleşen bir yapıya sahip olduğunu gösterir.

3. Atasözlerindeki Mecazlı Anlatım:

Metinde geçen atasözleri, Türk kültüründe yaygın olarak kullanılan mecazlı bir anlatım biçimini yansıtır. Atasözleri, toplumun deneyimlerini, bilgeliğini ve değerlerini içeren önemli kültürel unsurlardır. Mecazlı ifadeler, dilin gücünü ve zenginliğini ortaya koyar.

4. Dil ve Toplum İlişkisi:

Metinde dile ve topluma odaklanarak dil ve toplum ilişkisinin temel görüşleri açıklanmıştır. Toplumsal yapının dile yansıması ve dilin toplumsal gerçekliği nasıl şekillendirdiği vurgulanmıştır. Dilin, toplumun ve kültürün birbirinden ayrılamayacak kadar iç içe geçmiş olduğu bir ilişki vardır.

5. İletişim ve Dil Becerileri:

Dil, iletişimin temel aracıdır. İletişimde sağlıklı bir dil becerisi için, geribildirimlerin iyi değerlendirilmesi ve etkili iletişim kanallarının kullanılması önemlidir. Dinleme ve mesajın alıcıya doğru iletilmesi, dil becerilerinin temelini oluşturur.

6. Türkçenin Tarihi Gelişimi:

Türkçenin tarihi gelişimi, eski dönemlere dayanmaktadır. Göktürk Kağanlığı döneminden itibaren Türkçenin yazılı belgeleri bulunmaktadır. Eski Türkçe, Orta Türkçe gibi dönemlerde dilin yapısı ve söz varlığı evrilmiş ve zenginleşmiştir.

7. Dil ve Düşünce İlişkisi:

Metinde Sapir’in görüşüne atıfta bulunularak, dilin düşünce üzerindeki etkisi açıklanmıştır. Dil, düşüncenin sembolik bir yansımasıdır ve her dil, konuşanlarının gerçekliğini kendi açısından yansıtır.

Bu makalede ele alınan konular, Türk Dili -1 dersinin temel kavramlarını içerir ve dilin kültürel, toplumsal ve tarihsel bağlamdaki önemini vurgular. Dilin sadece bir iletişim aracı olmanın ötesinde, kültürel bir miras, düşünsel bir araç ve toplumsal bir yapı olduğunu anlamak, dilin önemini tam anlamıyla kavramamıza yardımcı olacaktır.

1. “A dilinde karşılığı olan, alınması gerekmeyen kelime ve dil unsurlarının B diline alınması genellikle yüksek veya üst kabul edilen bir kültür düzeyinden daha aşağıda veya zayıf bir kültür düzeyine dil unsuru transferi şeklinde olur. Kültürel açıdan baskın, siyasi açıdan yönetici durumunda bulunan bir üst kültürü benimseme; üst kültürdeki yaşama biçimini taklit etme arzusu bu gibi alıntıların asli sebebidir.”
Yukarıdaki metinde bahsedilen dil ödünçlemesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bilgi ödünçlemesi
B) Özenti ödünçlemesi
C) Söz varlığı ödünçlemesi
D) Dil bilgisi ödünçlemesi
E) Semantik ödünçleme

Cevap : B) Özenti ödünçlemesi

Özenti ödünçleme, daha üstün veya baskın kabul edilen bir kültürün dil unsurlarını, alınması gerekmeyen veya dilde karşılığı olan unsurları, o kültürün ürünleri gibi benimseyerek kullanma eğilimidir. Bu terim, dilbilimsel bir kavram olarak, bir kültürün dilindeki unsurların diğer bir kültüre aktarılmasını tanımlar.

2. “Kültürel temas sonucu ortaya çıkan dil etkileşmesinin sonuçlarına….. denir. Zamana yayılan bu temaslar sonucunda bir dilin kelime varlığına başka dillerden alınmış kelimeler, tabirler, deyimler eklendiği gibi, dil bilgisi yapısına da eklemelerin olduğu görülür.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) biçim bilgisi
B) verinti
C) sözcük
D) yazım bilgisi
E) ödünçleme

Cevap : E) ödünçleme

3. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde mecazlı bir söyleyiş yoktur?

A) Komşunun tavuğu komşuya kaz görünür.
B) Sakla samanı, gelir zamanı.
C) Sütten ağzı yanan, yoğurdu üfleyerek yer.
D) Dere geçilirken, at değiştirilmez.
E) Bugünün işini yarına bırakma.

Cevap : E) Bugünün işini yarına bırakma.

4. “Dil ve toplum arasındaki ilişkiyle ilgili iki temel görüş bulunmaktadır. Birincisi, …….. yapının dile yansıtıldığı görüşü; ikincisi,……. dil yoluyla yapılandırıldığı görüşüdür.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?

A) tarihi – toplumun
B) toplumsal – toplumun
C) ekonomik – toplumun
D) bilimsel – kültürün
E) bireysel – geleneğin

Cevap : B) toplumsal – toplumun

5. I. Alıcıyla arasındaki kanalı belirlemek
II. Geribildirimleri iyi değerlendirmek
III. Mesajı alıcıya göndermek
Yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri
sağlıklı iletişim için kaynağın taşıması gereken özelliklerdendir?

A) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
D) Yalnız I
E) Yalnız II

Cevap : A) II ve III

6. Bireyin yaşam boyunca en fazla kullandığı dil becerisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Konuşma
B) Dinleme
C) Yazma
D) Okuma
E) Anlatma

Cevap : B) Dinleme

Bireyin yaşam boyunca en fazla kullandığı dil becerisi genellikle “B) Dinleme”dir. Günlük iletişimde, etkileşimde bulunurken, öğrenme süreçlerinde dinleme becerisi sıklıkla kullanılır. Dinleme, iletişimde karşı tarafın ifadelerini anlamak, yanıtlamak ve iletişimi sürdürmek için temel bir beceridir.

7. “Dil ve düşünce arasındaki ilişkileri dilbilimsel bir çerçeveye taşıyarak dil, kültür, kimlik ve toplumu birlikte ele alan….. ‘e göre her dil gerçekliği o dili konuşanlara kendi açısından yansıtmaktadır. Çünkü dil, toplumsal gerçekliğin sembolik bir yansımasıdır. Bu gerçeklik içinde oluşan anlamlar, en çok o gerçekliği yaşayanlar için anlamlıdır.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) Ergin
B) Chomsky
C) Hegel
D) Sapir
E) Saussure

Cevap : D) Sapir

8. Tonyukuk, Kül Tigin, Bilge Kağan Anıtları Türkçenin hangi tarihi dönemine aittir?

A) Ana Türkçe
B) Yeni Türkçe
C) ilk Türkçe
D) Orta Türkçe
E) Eski Türkçe

Cevap : E) Eski Türkçe

Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan Anıtları, aslında “Eski Türkçe” dönemine aittir. Bu anıtlar, Orta Asya’da Göktürkler döneminde yazılmıştır ve Türkçe’nin Eski Türkçe olarak adlandırılan evresine örnek teşkil eder. Bu dönem, genellikle 7. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar olan dönemi ifade eder ve Türkçe’nin en eski yazılı belgelerini içerir. Dolayısıyla doğru cevap “E) Eski Türkçe” olacaktır.

Türk Dili -1 2023-2024 Vize Soruları

9. İlk sözlüğümüz olan Divânü Lugati’t Türk, Türkçenin hangi dönemine aittir?

A) Kıpçak
B) Çağatay
C) Köktürk
D) Karahanlı
E) Uygur

Cevap : D) Karahanlı

“Divân-ı Lügat-it Türk”, Karahanlı dönemine aittir. Bu eser, Karahanlılar döneminde, 11. yüzyılda yazılmıştır. Karahanlılar dönemi, Orta Asya’da Türk kültür ve medeniyetinin geliştiği bir dönem olarak bilinir. Divân-ı Lügat-it Türk, Türk lehçelerini inceleyen ilk eser olup Türk dilinin yapısal özellikleri, kelime dağarcığı ve o dönemdeki coğrafi isimleri içerir. Dolayısıyla doğru cevap “D) Karahanlı” olacaktır.

10. “Türk dili ile yazılı belgeler yaklaşık…..yıl öncesine, Göktürk Kağanlığı dönemine uzanır; ancak bundan önce de Türk dilinin uzun bir geçmişi olduğu komşu kültürlerin dillerinde veya belgelerinde korunmuştur.”
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) 750
B) 100
C) 5000
D) 1500
E) 900

Cevap : D) 1500

11. Bu dönem Türkçenin yazı dili açısından zengin olduğu bir dönemdir. Çünkü bu dönemde Karahanlı, Harezm-Kıpçak ve Çağatay Türkçeleri olmak üzere üç yazı dili oluştuğu görülmektedir.
Yukarıda bahsedilen dönem aşağıdakilerden hangisidir?

A) İlk Türkçe
B) Eski Türkçe
C) Eski Anadolu Türkçesi
D) Orta Türkçe
E) Osmanlı Türkçesi

Cevap : D) Orta Türkçe

Yazı dili açısından zenginliğin olduğu dönem Orta Türkçe dönemidir. Orta Türkçe dönemi, Türk dili tarihinde yazılı eserlerin daha geniş bir yelpazede oluşturulduğu ve farklı lehçelerin ayrıştığı bir dönemdir. Bu dönemde Karahanlı, Harezm-Kıpçak ve Çağatay gibi farklı Türk lehçeleri kullanılmış ve bu lehçelerde yazılı eserler üretilmiştir. Dolayısıyla, bahsedilen durum “D) Orta Türkçe” dönemine aittir.

12. Aşağıdakilerden hangisi dile yönelik vurgulanan ortak temel ögelerden biri değildir?

A) Dil bir iletişim aracıdır.
B) Dil değişmeyen bir yapıdır.
C) Dil bir düşünme aracıdır.
D) Dil bir sistemdir.
E) Dil seslerden oluşur.

Cevap : B) Dil değişmeyen bir yapıdır.

Dilin değişmeyen bir yapıya sahip olduğunu belirtmek, dile yönelik vurgulanan temel ögelerden biri değildir. Çünkü dil sürekli bir gelişim ve değişim içindedir. Diller, zamanla evrim geçirir, yeni kelimeler kazanır, bazı yapısal özellikler değişir veya kaybolur. Bu nedenle dilin değişken olduğu ve sabit bir yapıya sahip olmadığı vurgulanır. Dolayısıyla, “B) Dil değişmeyen bir yapıdır.” ifadesi dilin özelliği olarak kabul edilmez.

13. Aşağıdakilerden hangisi konuşma dilinin özelliklerinden biri değildir?

A) Konuşma dilinde dilbilgisi kurallarına dikkat etmek bir zorunluluktur.
B) Bir toplumda birden fazla konuşma dili vardır.
C) Konuşma dili, katı bir dil değildir, değişebilir.
D) Yazı dili olmadan da konuşma dili olabilir.
E) Konuşma dili, bölgelere ve kişilere göre farklılık gösterebilir.

Cevap : A) Konuşma dilinde dilbilgisi kurallarına dikkat etmek bir zorunluluktur.

Konuşma dilinde dilbilgisi kurallarına sıkı sıkıya uyma zorunluluğu yoktur, bu yüzden “A) Konuşma dilinde dilbilgisi kurallarına dikkat etmek bir zorunluluktur.” ifadesi konuşma dilinin özelliklerinden biri değildir. Konuşma dili daha esnek ve doğal bir yapıya sahiptir, bu nedenle dilbilgisi kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalmak zorunda değildir. Dilbilgisi kuralları genellikle konuşma dilinde daha serbest bir şekilde kullanılır. Bu ifade, konuşma dilinin doğasına uygun olmayabilir.

14. “Dil, insanlar ve nesiller arasında en önemli iletişim ve aktarım aracı olarak toplumların varlık sebeplerinden biri olmuştur. Dil ile dünyayı algılar, düşüncelerimizi şekillendiririz. Dil bununla sınırlı kalmayıp aynı zamanda gerçekliği de şekillendirir. Ortaya çıkan gerçeklik toplumsal bir algı oluşturur ve toplumun bütün bireylerine aktarılır. Dolayısıyla dil çalışmalarında toplumun, toplumsal çalışmalarda da dilin göz ardı edilemeyeceği gerçeği ortaya çıkar. Çünkü insan olmadan dilin, dil olmadan da toplumun var olması mümkün değildir.”
Yukarıdaki metinde aşağıdaki ilişkilerin hangisinden bahsedilmektedir?

A) Dil-Tarih ilişkisi
B) Dil-Coğrafya ilişkisi
C) Dil-Ruh bilim ilişkisi
D) Dil-Birey ilişkisi
E) Dil-Toplum ilişkisi

Cevap : E) Dil-Toplum ilişkisi

Dilin toplum içindeki rolü, toplumun dil olmadan var olamayacağı ve dilin gerçekliği şekillendirmedeki etkisi vurgulanıyor. Bu nedenle, metinde dile ve topluma odaklanılarak dilin toplumsal yapıdaki rolünden bahsedilmektedir. Dolayısıyla, doğru cevap “E) Dil-Toplum ilişkisi” olacaktır.

15. Öğretmen: Arkadaşlar, dil nedir?
Elif: Dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan bir araçtır.
Öğretmen: Aferin Elif, çok güzel bir tanım yaptın.
Bu diyaloga göre öğretmen hangi geribildirim türünü kullanmıştır?

A) Pozitif
B) Yüksek kontrol
C) Negatif
D) Düşük kontrol
E) Gecikmiş

Cevap : A) Pozitif

Öğretmenin verdiği geribildirim, olumlu ve teşvik edici nitelikte olduğu için “A) Pozitif” geribildirim türünü temsil ediyor. Öğretmen, Elif’in tanımını takdir etmiş ve onu övmüş, böylece öğrenciyi teşvik etmiş ve olumlu bir geribildirim vermiştir.

Türk Dili -1 2023-2024 Vize Soruları

16.
Bu tabloda numaralı yerlere sırasıyla gelmesi gerekenler aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Dinleme/Yazılı iletişim
B) Dinleme/Sözsüz iletişim
C) Tanışma/Yazılı iletişim
D) Tartışma / Görsel iletişim
E) Anlatma/Yazılı iletişim

Cevap : A) Dinleme/Yazılı iletişim

17. XI. yüzyılda kaleme alınmış Türkçenin anıtsal eseri ve ilk sözlüğü Dîvânu Lügati’t Türk’te iki yüzden fazla atasözü vardır. Bunlardan bir kısmı anlamca günümüze kadar ulaşmıştır. Örneğin “Tag taga kagışmaz, kişi kişige kagışır.” (Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur) “Atası acı alma yise oglının tişi kamar.” (Babası ekşi elma yese oğlunun dişi kamaşır) gibi.
Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Atasözlerin nesilden nesile aktarılmasına bir örnektir.
B) Divânu Lügati’t Türk’teki atasözlerinden bir kısmı anlamca Türkçenin güncel söz varlığında bulunur.
C) Divânu Lügati’t Türk’te sadece toplumsal olaylarla ilgili atasözleri vardır.
D) Ele aldıkları konular bakımından çeşitlilik gösteren atasözü örnekleri vardır.
E) Divânu Lügati’t Türk eski Türk atasözleri açısından önemli bir kaynaktır.

Cevap : C) Divânu Lügati’t Türk’te sadece toplumsal olaylarla ilgili atasözleri vardır.

18. Dil edinme süreci aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?

A) Konuşma / Okuma / Yazma / Dinleme
B) Okuma/Yazma / Konuşma / Dinleme
C) Dinleme / Konuşma / Okuma/Yazma
D) Konuşma / Dinleme / Yazma / Okuma
E) Dinleme/Okuma/Konuşma / Yazma

Cevap : C) Dinleme / Konuşma / Okuma/Yazma

19. Aşağıdakilerden hangisi “ana dil”in tanımıdır?

A) İnsanın kendini sözlü olarak ifade ederken kullandığı dildir.
B) Kendimizi yazılı olarak ifade etmek istediğimizde kullandığımız dildir.
C) Kendisinden başka diller veya lehçeler türemiş olan dildir.
D) Çocuğun ailesinden ve içinde yaşadığı topluluktan edindiği dildir.
E) Aynı meslekten olanların veya aynı iş alanında çalışanların kendi aralarında konuştukları dildir.

Cevap : C) Kendisinden başka diller veya lehçeler türemiş olan dildir.

20. Aşağıdakilerden hangisi “özel dil”in tanımıdır?

A) Bir toplumda diğer ağızlara göre konuşur sayısı daha fazla olan, kurallardan oluşan bir dildir.
B) Aynı dil içinde ses, şekil, söz dizimi ve anlamca farklılıklar gösterebilen, belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dilidir.
C) Aynı meslekten olanların veya aynı iş alanında çalışanların kendi aralarında konuştukları dildir.
D) İnsanın kendini sözlü olarak ifade ederken kullandığı dildir.
E) Bir dilin bilinen tarihî seyri içinde ayrılmış olup bazı ses ve şekil ayrılıklarını gösteren kollarıdır.

Cevap : C) Aynı meslekten olanların veya aynı iş alanında çalışanların kendi aralarında konuştukları dildir.