Pozitivist Felsefe 2023-2024 Vize Soruları

1. I. Öklid dışı geometrilerin ortaya çıkmasıyla, sezgi geometriyi kavramanın tek yolu olmayacaktır.
II. Nokta, uzay, boyut gibi çok özel objelerin bilgisini ölçme yoluyla ve dolayısıyla objektif bir yöntemle kavranamaz.
III. Rölativist fizik “zaman ve mekân”ı ölçülebilir özellikte tanımlamıştır.
Öklid dışı geometriler ile ilgili ifadelerden hangisi veya hangileri yanlıştır?

A) Yalnız II
B) Yalnız I
C) I ve II
D) II ve III
E) I ve III

Cevap : A) Yalnız II

2. Viyana Çevresi düşünürleri için önermeler ….. olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) empirik ve ontolojik
B) ontolojik ve sentetik
C) analitik ve empirik
D) analitik ve sentetik
E) sentetik ve empirik

Cevap : D) analitik ve sentetik

3. Aşağıdakilerden hangisi Viyana Çevresi düşünürlerinden biri değildir?

A) Moritz Schlick
B) Walther Kranz
C) Otto Neurath
D) Ernst Mach
E) Rudolf Carnap

Cevap : B) Walther Kranz

4. Comte hangi görüşü ile S. Simon’dan ayrılmıştır?

A) İnsanlığın gelişimi, tarihî evrimin bir neticesidir.
B) Pozitivizmin amacı, toplum olaylarını incelemek ve topluma yön vermektir.
C) Pozitivist felsefenin görevi, bütün bilimlerin ortak olan genel ilkelerini bulmaktır.
D) Toplum, pozitif felsefenin prensiplerine göre yeniden kurulmalıdır.
E) İnsanlık yeni bir çağda, bilimsel gelişmelerin getirdiği yenilikler çağında yaşamaktadır.

Cevap : A) İnsanlığın gelişimi, tarihî evrimin bir neticesidir.

5. Mach’ın deyişiyle: “Bedenimizi tamamen bir kenara bırakıp duyumlar evreninin ilişkileri içinde yaptığımız bir inceleme dar anlamıyla bir fizik çalışmasıdır, halbuki dikkatimizi bedenimize ve hepsinden öte sinir sistemimize yönelttiğimizde bir duyumlar fizyolojisi veya psikolojisi çalışması yaparız. Bedenimiz, diğerleri gibi ….. evrenin bir parçasıdır.”
Yukarıdaki metinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) fizik
B) sezgiler
C) duyumlar
D) metafizik
E) sonsuz

Cevap : C) duyumlar

6. “Mekân algımızın analizi aslında bir doğa felsefesidir.” ifadesi hangi iki filozof için ortaktır?

A) Berkeley – Hume
B) Parmanides – Aristoteles
C) Nietzsche – Freud
D) Kant – Schlick
E) Boethius – Aquinas

Cevap : D) Kant – Schlick

7. I. Felsefi kavramlar bilimsel çalışmalar ışığında ele alınmalıdır.
II. Felsefeyi bilimden ayrı düşünmek gerekmektedir.
III. Bilimsel kavramlar felsefi yönden tekrar ele alınıp aydınlatılmalıdır.
IV. Bilimsel bilgi, duyum öğelerinin fonksiyonlar bağlılığından ayrı bir şeydir.
Yukarıda ErnstMach’ın görüşlerinden bazıları verilmiştir. Yargıların doğru ise (D), yanlış ise (Y) olarak gösterimi sırasıyla hangi seçenekte verilmiştir?

A) Y, D, Y, D
B) D, D, D, Y
C) D, Y, D, Y
D) D, Y, Y, D
E) D, D, Y, D

Cevap : C) D, Y, D, Y

8. Mach’ın, felsefi görüşleri ve bilimsel çalışmaları ışığında kavramları yeniden tanımlamak suretiyle getirdiği yeni yorumlar, yeni fizik teorilerinin kurulmasına etki etmiştir.
Buna rağmen aşağıdakilerden hangisi Mach’ın olumsuz etkilediği bir çalışma alanı olarak gösterilebilir?

A) Özel görelilik teorisi
B) Uzay ve zamanın yapısı
C) Genel görelilik teorisi
D) Basitlik ilkesi
E) Atomun yapısı

Cevap : E) Atomun yapısı

9. • Düşünürün empirizm anlayışı, bilimsel terimlerin fenomenalistik bir dil aracılığıyla tanımlanabileceği inancına dayanır.
• Fizik, matematik ve felsefe alanlarında çalışmıştır.
• “Dünya’nın Mantıksal Yapısı” (The Logical Structure of the. World/Die Logische Aufbau der Welt) adlı eserini 1928 tarihinde yayımlamıştır.
Yukarıda hakkında bilgiler verilen pozitivist düşünür aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hans Reichenbach
B) Otto Neurath
C) Philip Frank
D) Moritz Schlick
E) Rudolf Carnap

Cevap : E) Rudolf Carnap

10. Viyana Çevresi pozitivizmi göz önünde bulundurulduğunda aşağıdaki bilgilerden hangisinin yanlış olduğu söylenebilir?

A) Felsefe, çözülemeyen metafizik sorunları bir kenara bırakmalı, çözülebilir sorunları ele almalıdır.
B) Bir filozof, tıpkı bir bilim insanı gibi, bilimsel yöntemlerle felsefeye yaklaşmalı ve çözülebilir sorunlarla uğraşmalıdır.
C) Ortak oldukları en temel nokta, geleneksel felsefeye karşı bir tutumu benimsemeleridir.
D) Viyana Çevresi düşünürleri felsefi bir sistem kurmayı amaçlamışlardır.
E) Onlar için geleneksel felsefe, o güne kadar çözülememiş felsefi birtakım soruları ele almaktan ibarettir.

Cevap : D) Viyana Çevresi düşünürleri felsefi bir sistem kurmayı amaçlamışlardır.

11. Viyana Çevresi adıyla bilinen topluluğun bir araya gelerek organize bazı çalışmalar yapması aşağıdaki düşünürlerden hangisi sayesinde olmuştur?

A) Richard von Mises
B) Moritz Schlick
C) Gustav Bergmann
D) Herbert Feigl
E) Hans Hahn

Cevap : B) Moritz Schlick

12. Bilimsel bir teori veya bir bilgi sistemi, yargılar arasında ….. aracılığıyla kurulabilir.” yargısında boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) fizik kuralları
B) mantık kuralları
C) geometri kuralları
D) dilsel kurallar
E) matematik kuralları

Cevap : A) fizik kuralları

13. Newton’la birlikte bilim anlayışımızda köklü bir değişiklik gerçekleşmiş, “niçin” sorusu yerine “nasıl” sorusu geçmiştir. Aşağıdakilerden hangisi “nasıl” sorusunun özelliklerinden biri olarak gösterilemez?

A) Soruyu sormak bilimselliğin önkoşuludur.
B) Soru, Viyana Çevre düşünürlerinin hedefi olan “bilimin mantıksal analizi” çabasıyla örtüşmez.
C) Sorunun cevabı empiriktir.
D) Sorunun cevabı tektir.
E) Sorunun cevabı rasyoneldir.

Cevap : B) Soru, Viyana Çevre düşünürlerinin hedefi olan “bilimin mantıksal analizi” çabasıyla örtüşmez.

14. Aşağıdaki düşünürlerden hangisi, ahlakı (etiği) kesin bilimler örneğine göre kurmak istemiş, böylece pozitivist felsefenin prensiplerini ahlak alanına uygulamaya çalışmıştır?

A) A. Comte
B) H. Reichenbach
C) J. Bentham
D) J. Mill
E) S. Simon

Cevap : C) J. Bentham

15. I. Metafizik karşıtlığı, felsefi tercih olmanın ötesinde, özellikle o dönemin bilimsel gelişimi tarafından beslenip geliştirilmiştir.
II. Viyana Çevresini kuran düşünürlerin tamamının farklı bilimlerden gelmesi ise metafizik karşıtlığını da Viyana Çevresi için âdeta zorunlu bir kabul hâline getirmiştir.
III. Çevre düşünürleri için geleneksel felsefe, hiç kimsenin cevabını veremediği ve veremeyeceği sorular ile hesabı verilemeyen cevaplardan oluşmaktadır.
IV. Cevabı verilemeyen soruların ve hesabı verilemeyen cevapların Çevre düşünürlerinin gözündeki adı epistemolojidir.
Viyana Çevresinin metafizik ile ilgili yukarıdaki görüşlerinin hangileri doğrudur?

A) II, III ve IV
B) I ve IV
C) I ve II
D) I, II ve III
E) I, II ve IV

Cevap : D) I, II ve III

16. Saint-Simon’a göre pozitivizm, toplumsal yapıyı bilimsel çalışmalar vasıtasıyla ve bilimsel yöntemler kullanarak yeniden düzenlemeyi amaç edinen bir tutumun adıdır.
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi S. Simon’un bu görüşünü paylaşan düşünürlerden biri değildir?

A) Johannes Scottus
B) Thomas Malthys
C) James Mill
D) Charles Fourier
E) Jeremy Bentham

Cevap : A) Johannes Scottus

17. Aşağıdakilerden hangisi deney ve gözlemden elde edilmeyen bazı ön kabuller içerebilme özelliği taşıyan kavramlara örnek olarak gösterilebilir?

A) “Elektrik alanı” kavramının, “elektrik yükü” ve “zaman” kavramıyla ilişkisi
B) “Hareket” kavramının, “basit sarkaç” ve “manyetizma” kavramıyla ilişkisi
C) “Isı” kavramının, “ocaktaki tencere” ve “ateş” kavramıyla ilişkisi
D) “Duygu durumu” kavramının, “ağlamakta olan kişi” ve “mutsuzluk” kavramıyla ilişkisi
E) “Kuvvet” kavramının, “kütle” ve “ivme” kavramıyla ilişkisi

Cevap : E) “Kuvvet” kavramının, “kütle” ve “ivme” kavramıyla ilişkisi

18. Kelimelerin taşıdıkları bilgi içeriklerinin özellikleri dikkate alındığında, ışığın renkli ve saydam filtrelerden geçişini inceleyen bir bilim adamının “görünür ışık” ifadesini kullanmasında aşağıdakilerden hangisi söz konusu değildir?

A) Deney ve gözleme dayalı içerik
B) Duygusal içerik
C) Nesnel içerik
D) Öznel içerik
E) Bilgisel içerik

Cevap : B) Duygusal içerik

19. I. Önceki felsefi sistemleri boş birer metafizik yapıdır.
II. Metafizik bir sorunun denetlenebilir bir cevabı yoktur.
III. Metafizik; bilim ve felsefe arasındaki ilişkisizliğin sonucudur.
Viyana Çevresinin metafizik ile ilgili görüşlerini, yukarıdakilerden hangisi veya hangileri ifade etmektedir?

A) II ve III
B) I ve III
C) Yalnız I
D) Yalnız II
E) I ve II

Cevap : E) I ve II

20. I. Felsefenin geleneksel problemi olan fizik nesneler dünyasının anlaşılması, bir bakıma geometrinin ne olduğunun ve mekânla geometri arasındaki ilişkinin anlaşılmasına dayandırılmıştır.
II. Geometri ne sadece formel bir sistem olarak görülebilir ne de sadece cisimlerin hareketini tasvir etmekle sınırlı kalabilir.
III. Kullanılan geometriye bağlı olarak mekânın özellikleri; sonuçta da nesnelerin bazı özellikleri ve nesnelere ilişkin bakışımız değişmektedir.
IV. Öklid geometrisi ile Newton sistemi arasında felsefi açıdan bir ilişki yoktur.
Fizik nesneler, geometri ve felsefe arasındaki ilişkide yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?

A) Yalnız IV
B) Yalnız II
C) I, II ve III
D) I ve II
E) II ve IV

Cevap : C) I, II ve III