Tarih Felsefesi 2023-2024 Bütünleme Soruları

Cevap : B) Analitik tarih felsefesi

“B) Analitik tarih felsefesi” aşağıdakilerden hangisi tarih araştırmalarının bilim olup olmadığını ve tarih bilgisinin yapısal özelliklerini araştırmaktadır. Analitik tarih felsefesi, tarih biliminin metodolojisini, epistemolojisini ve ontolojisini sorgular; tarihçilerin nasıl bilgi ürettiklerini, bu bilginin doğasını ve tarih araştırmalarının bilimsel statüsünü incelemeye odaklanır.

Cevap : D) Yöntemin iyi uygulanması

Bilgilerin güvenilirliğini “D) Yöntemin iyi uygulanması” sağlamaktadır. Bilimsel ve akademik çalışmalarda, bilginin güvenilirliği, kullanılan yöntemin doğruluğuna, sistematikliğine ve tekrarlanabilirliğine bağlıdır. İyi tasarlanmış ve uygulanan bir yöntem, araştırma sonuçlarının objektif, tutarlı ve doğrulanabilir olmasını sağlar. Bu, bilginin sorgulanabilirliğini ve genel kabul görürlüğünü artırır.

Cevap : B) Ahlak

“B) Ahlak” seçeneği, insanlar arası ayrımcılığı kabul etmeyip herkesin denk olduğu düşüncenin bir ilkesidir. Ahlaki değer sistemleri, genellikle insanların eşit değerde olduğu ve adil bir şekilde muamele görmesi gerektiği fikrini içerir. Bu, insan hakları, adalet ve eşitlik gibi kavramlarla doğrudan ilişkilidir ve bireyler arasında ayrım yapmadan herkese eşit muamele edilmesi gerektiğini vurgular.

Cevap : A) Süreç

Aşağıdaki kavramlardan “A) Süreç” aynı tür olayların birbirlerini etkileyerek seyretmelerini açıklamaktadır. Süreç, belirli bir zaman diliminde, genellikle birbirine bağlı olaylar ve etkileşimler serisini ifade eder. Bu kavram, olayların nasıl geliştiğini, birbirlerini nasıl etkilediğini ve sonuçlarının ne olduğunu anlamak için kullanılır.

Cevap : E) Özgürlük

Aklın üretkenliğinde, yaratıcılığında, sorun çözme becerisinde etkili olan unsur “E) Özgürlük”tür. Özgürlük, bireylerin düşüncelerini serbestçe ifade etmelerine, yaratıcı çözümler geliştirmelerine ve kendi kararlarını alabilmelerine olanak tanır. Bu, öğrenme ve keşfetme sürecinde yenilikçi fikirlerin ortaya çıkmasını teşvik eder ve bireyin problem çözme kapasitesini artırır.

Cevap : B) İnsanın laboratuvar şartlarında üretilmesi

“B) İnsanın laboratuvar şartlarında üretilmesi” seçeneği, insanın kendi kıyametini (sonunu) oluşturacağı izlenimini vermektedir. Bu seçenek, teknolojik gelişmeler ve biyolojik müdahalelerin etik ve varoluşsal sonuçlarını ele alır, insanın doğal süreçlere müdahalesinin potansiyel olarak kendi varlığını tehdit edebileceği fikrini vurgular.

Cevap : E) Tarihî varlık sahasını tek ilkeyle incelemeleri

Mengüşoğlu, tarih metafiziklerini “E) Tarihî varlık sahasını tek ilkeyle incelemeleri” gerekçesiyle eleştirmektedir. Bu eleştirinin temelinde, tarih metafizikçilerinin tarihi varlık sahasını tek bir ilkeye, yani tarihsel olayları ve süreçleri açıklamak için sadece bir temel prensip veya faktör kullanma eğilimine dayanmaları yatar. Mengüşoğlu’na göre, bu yaklaşım tarihin çok boyutluluğunu ve karmaşıklığını göz ardı eder, çünkü tarih, çok çeşitli faktörlerin etkileşimiyle şekillenen dinamik bir süreçtir. Tek bir ilkeyle tarihi incelemek, bu nedenle, tarihin zenginliğini ve derinliğini kavramada yetersiz kalır.

Cevap : C) Ziya Gökalp

Yukarıdaki düşünce “C) Ziya Gökalp”e aittir. Ziya Gökalp, Türk sosyolog, şair ve düşünür olarak Türk milliyetçiliğinin teorik çerçevesini oluşturmuş ve tarih ile ilgili bu tür görüşleriyle tanınmıştır. Gökalp, tarihin sadece geçmişi öğrenmek değil, aynı zamanda geleceği şekillendirme sanatı olduğunu vurgulamıştır. Bu düşünce, tarihin dinamik bir süreç olarak anlaşılmasını ve geleceği inşa etmede yol gösterici bir rol oynaması gerektiğini ifade eder.

Cevap : A) Ruh

İslam inancında insanın ebediliği “A) Ruh” ile sağlanmaktadır. İslam öğretisine göre, insanın bedeni ölümlüdür, ancak ruhu ebedidir ve ölümden sonra da yaşamaya devam eder. Bu inanca göre, insanın ruhu, dünya hayatının sona ermesinin ardından ahirette yeniden dirilir ve orada sonsuz bir yaşam sürer.

Cevap : D) Davranışları düzeltmek için ahlaki modeller oluşturmak

Geleneksel tarihçiliği açıklayan ilkeler arasında “D) Davranışları düzeltmek için ahlaki modeller oluşturmak” yer alır. Geleneksel tarihçilik, tarihin öğretici bir yönü olduğuna ve geçmişteki olayların, kişiliklerin ve dönemlerin, ahlaki dersler ve örnekler sunarak bireylerin ve toplumların davranışlarını şekillendirebileceğine inanır. Bu yaklaşımda, tarih, sadece olayları kaydetmekten ziyade, gelecek nesillere rehberlik edebilecek ahlaki standartlar ve değerler sunma işlevi görür.

Cevap : A) Yöntem

Gökalp’a göre nesnel tarihin bilimselliği “A) Yöntem”den gelmektedir. Gökalp, tarih biliminin objektifliğinin ve bilimselliğinin, kullanılan yöntemlere bağlı olduğunu vurgular. Tarih yazımında metodolojinin önemi, kaynakların ele alınışı, eleştirel analiz, ve bilgiyi işleme şekli gibi unsurlar tarihin bilimsel bir disiplin olarak kabul edilmesinde kritik rol oynar. Gökalp bu bağlamda, tarihçilerin nasıl çalıştığından ziyade, tarih araştırmalarında hangi yöntemlerin kullanıldığının önemine dikkat çeker.

Cevap : D) Başka milletlerin gelenekleri ile ahlakları bilinmelidir.

Descartes’a göre kendi gelenek ve ahlakımız hakkında sağlam hükümler vermek için “D) Başka milletlerin gelenekleri ile ahlakları bilinmelidir.” yapılmalıdır. Descartes, farklı kültürler ve gelenekler hakkında bilgi sahibi olmanın, kendi geleneklerimizi ve ahlaki değerlerimizi daha iyi anlamamıza ve sorgulamamıza olanak tanıdığına inanır. Bu, bireyin kendi kültürel ve ahlaki önyargılarını aşmasına ve daha geniş bir perspektiften düşünmesine yardımcı olur.

Cevap : E) Tarihsel yasalarca belirlendikleri için

Tarih metafiziği yapan düşünürler tarihsel çatışmaları “E) Tarihsel yasalarca belirlendikleri için” bağlamda meşru görmektedirler. Bu görüş, tarihsel çatışmaların ve olayların, evrensel ve kaçınılmaz tarihsel yasaların bir sonucu olarak meydana geldiği fikrine dayanır. Bu düşünce yapısına göre, tarihsel olaylar ve çatışmalar, tarihin ilerlemesinde ve gelişiminde önemli roller oynarlar ve bu yüzden kaçınılmaz ve meşru olarak kabul edilirler.

Cevap : C) Reform sürecindeki tartışmalar

Tarihçilerin özgürlüğünü “C) Reform sürecindeki tartışmalar” artırmıştır. Reform süreçleri, genellikle toplumsal, dini ve siyasi yapıları sorgulayan ve bu yapılar içinde değişiklik yapılmasını talep eden dönemlerdir. Bu tür tartışmalar, tarihçilere mevcut otoritelerin resmi anlatılarını sorgulama ve alternatif tarih yorumları sunma özgürlüğü sağlamıştır. Reform sürecindeki tartışmalar, bilimsel araştırma ve akademik özgürlüğün genişlemesine katkıda bulunarak tarihçilerin daha geniş bir perspektiften çalışmalar yapmasına olanak tanımıştır.

Cevap : C) Evren, insan ve tanrı hakkındaki bütün düşünceleri kesindir.

Büyücünün hakikati bildiği sanısı “C) Evren, insan ve tanrı hakkındaki bütün düşünceleri kesindir.” seçeneğine neden olmaktadır. Bu seçenek, büyücünün her şeyi bildiği ve evren, insan, ve tanrı hakkında mutlak ve kesin bilgilere sahip olduğu inancını ifade eder. Bu tür bir inanış, büyücünün sınırsız bir bilgi kaynağına sahip olduğu ve bu nedenle herhangi bir sorgulama veya araştırmaya ihtiyaç duyulmadığı anlamına gelir.

Cevap : D) İnsanın kültürel bir varlık olması

İnsanı diğer canlılardan ayıran kimlik özelliği “D) İnsanın kültürel bir varlık olması”dır. İnsanların kültür yaratma ve bu kültürü nesilden nesile aktarma yeteneği, onları diğer canlılardan ayırır. Kültür, dil, sanat, inanç sistemleri, sosyal normlar ve gelenekler gibi unsurları içerir ve insanların çevreleriyle ve birbirleriyle olan ilişkilerini şekillendirir. Bu özellik, insan topluluklarının zaman içinde karmaşık sosyal yapılar oluşturmasını ve çeşitli medeniyetler kurmasını sağlar.

Cevap : A) Hakikat Tanrı ya da tanrılar tarafından verilmektedir.

Sorunuzdaki seçenekler içinde “E) Eleştirel özelliklere sahiptir.” genel bilgelik anlayışıyla uyumlu olmasına rağmen, sorunun bağlamı göz önünde bulundurulduğunda doğru cevabın “A) Hakikat Tanrı ya da tanrılar tarafından verilmektedir.” olması gerektiğini belirtmek istiyorum. Bu seçenek, bilgelik temelli düşünce tarzının, hakikatin ilahi bir kaynaktan geldiğini ve bu tür bir düşünce tarzının genellikle daha mistik veya dini bir perspektifle ilişkilendirildiğini ifade eder. Bu durum, bilgelik kavramının sadece eleştirel düşünme ile değil, aynı zamanda ilahi veya üstün bir bilgi kaynağına bağlı olduğu anlayışıyla da ilişkilendirilebilir. Dolayısıyla, verdiğim ilk yanıtın bağlamı dikkate alındığında eksik olduğunu kabul ediyorum. Sorunuzun doğru cevabı “A) Hakikat Tanrı ya da tanrılar tarafından verilmektedir.” olacaktır.

Cevap : B) Sınıf savaşı

Marx insanlık tarihini “B) Sınıf savaşı” ile açıklamıştır. Marx’a göre, tarih boyunca süregelen sınıf mücadeleleri, toplumsal ve ekonomik yapıların değişimini tetikleyen temel güçtür. Bu mücadeleler, üretim araçları üzerindeki kontrol ve toplumsal iktidarın kimin elinde olacağını belirler. Marx, bu görüşünü tarihsel materyalizm teorisi çerçevesinde geliştirmiştir, ancak insanlık tarihini açıklama bağlamında doğrudan “sınıf savaşı” kavramını kullanmıştır.

Cevap : E) Bilgi

İnsanın kültürel varoluşunun sürekliliği “E) Bilgi”ye bağlıdır. Bilgi, kültürel değerlerin, normların, inançların ve pratiklerin nesilden nesile aktarılmasını sağlar, bu da kültürel varoluşun ve kimliğin sürekliliğini mümkün kılar. Bilgi, insanların çevreleriyle etkileşimde bulunmalarını, dünyayı anlamlandırmalarını ve kültürel miraslarını koruyup geliştirmelerini sağlayan temel bir araçtır.

Cevap : C) Hegel

Yukarıdaki düşünce “C) Hegel”e aittir. Hegel, tarihin felsefesi üzerine derinlemesine çalışmalar yapmış ve tarih anlayışını, tarihsel olayların anlatılmasının ve yorumlanmasının önemine dikkat çekerek geliştirmiştir. Hegel için tarih, insan bilincinin ve toplumların gelişimini gösteren bir süreçtir ve tarih yazımı, bu sürecin anlaşılmasında kritik bir role sahiptir. Tarih yazımından önceki zamanların eksikliği, Hegel’in tarihi anlamlandırma ve evrensel tarih kavramıyla yakından ilişkilidir.