Sosyal Psikolojiye Giriş-2 Final Deneme Sınavı -3

Cevap : D) Anonimlik

Bir kişinin tek başına iken yardım davranışında bulunmamakla birlikte, başkalarının yanında yardım davranışı sergilemesi, D) Anonimlik faktörü ile ilişkilendirilebilir. Bu durum, sosyal varlık teorisinin bir göstergesi olabilir. Sosyal varlık teorisi, bireylerin başkalarının gözlemi altında olduklarında davranışlarını değiştirebileceğini önerir. Buna göre, bireyler başkaları tarafından izlendiklerini hissettiklerinde, onaylanma veya olumlu bir sosyal imaj yaratma isteği nedeniyle daha yardımsever davranabilirler. Bu, anonim olmadıkları durumlarda sosyal baskının ve gözlem altında olmanın davranışları nasıl etkileyebileceğine dair bir örnektir.

Cevap : B) Yakınlık ve tutku

Romantik veya tutkulu aşkın bileşenleri olarak “yakınlık ve tutku” doğru bir şekilde B şıkkında verilmiştir. Romantik aşk genellikle yüksek düzeyde duygusal yakınlık ve fiziksel çekim (tutku) içerir, ancak bu aşamada bağlılık bileşeni henüz tam olarak gelişmemiş olabilir. Sternberg’in aşk teorisinde, bu tür aşk “romantik aşk” olarak adlandırılır ve tutku ile yakınlık içerir, fakat bağlılık bileşeni daha sonra gelişebilir.

Cevap : C) Büyük bir şehirde yaşıyor olmaları.

C şıkkı, “Büyük bir şehirde yaşıyor olmaları,” boşanma risk ve olasılıklarının daha düşük olduğu uzun süreli evliliklerde etkin olan özelliklerden biri değildir. Araştırmalar genellikle evliliklerin başarısını etkileyen faktörler olarak eşlerin gelir durumu, evlilik yaşı, eğitim seviyeleri ve aile geçmişlerini işaret eder. Ancak, büyük bir şehirde yaşamanın evliliğin uzun süreli başarısı üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu belirten güçlü bir kanıt bulunmamaktadır. Gerçekten de, büyük şehirlerde yaşamanın bazı zorlukları ve avantajları olabilir, ancak bu tek başına boşanma olasılığını düşürücü bir faktör olarak kabul edilmez.

Cevap : E) I, II ve III

İnsanların yakın ilişkiler kurmasını sağlayan ve aralarındaki çekimi artıran faktörler arasında benzerlik, fiziksel çekicilik ve yakınlık bulunmaktadır:
I. Benzerlik — Benzer düşüncelere, değerlere, inançlara veya ilgilere sahip olmak insanların birbirlerine çekilmesine yardımcı olur ve ilişki memnuniyetini artırır.
II. Fiziksel Çekicilik — Fiziksel olarak çekici bulunan kişilere karşı genellikle daha fazla ilgi gösterilir, bu da romantik ilişkilerin başlangıcında önemli bir rol oynar.
III. Yakınlık — Mekansal veya sıklıkla karşılaşma açısından yakınlık, insanların birbirlerini daha sık görmelerini ve dolayısıyla ilişki kurmalarını sağlar.
Bu faktörlerin hepsi, insanların birbirlerine çekilmesini ve yakın ilişkiler kurmasını teşvik eder. Dolayısıyla, doğru seçenek E) I, II ve III’tir.

Cevap : D) Sosyal kimlik kuramı

Sosyal Kimlik Kuramı (Social Identity Theory), insanların kimliklerinin ve benlik algılarının büyük ölçüde ait oldukları sosyal gruplar üzerinden inşa edildiğini ve tanımlandığını öne sürer. Bu kuram, bireylerin sosyal gruplarının özelliklerini benimsediğini ve bu gruplarla olan aidiyetlerinin benlik algılarını şekillendirdiğini açıklar.

Cevap : D) Alansal mesafe

Edward T. Hall’ın tanımladığı mesafe türleri şunlardır:
-Mahrem mesafe (Intimate distance)
-Kişisel mesafe (Personal distance)
-Sosyal mesafe (Social distance)
-Kamusal mesafe (Public distance)
“Alansal mesafe” Hall’ın mesafe türleri arasında yer almaz.

Cevap : D) Mahremiyet tek boyutlu bir deneyimdir.

Bu ifade yanlıştır çünkü mahremiyet çok boyutlu bir deneyimdir. Mahremiyetin fiziksel, psikolojik, sosyal ve bilgisel gibi çeşitli boyutları bulunmaktadır. Bu boyutlar, bireyin farklı durumlarda ve bağlamlarda mahremiyet ihtiyacını karşılamasını sağlar.

Cevap : B) Dünyevi Uyarılma

Yardım davranışının ortaya çıkıp çıkmamasında değerlendirilen faktörler arasında, genellikle empati, sosyal ve içsel beklentiler gibi duygusal ve motivasyonel unsurlar ön plandadır. Bunlar, bir bireyin başka birine yardım edip etmeme kararını etkileyebilir.
Bu seçenekler arasında B) Dünyevi Uyarılma, yardım davranışının değerlendirilmesinde kullanılan bir terim değildir. Empatik uyarılma, duygusal uyarılma, sosyal ve içsel beklentiler, yardım davranışını açıklamak için yaygın olarak kullanılan psikolojik faktörlerdir. Dünyevi uyarılma ise bu bağlamda anlamlı bir kategori veya faktör değildir.

Cevap : A) Yalnız III

Zick Rubin’in çalışmaları aşk ve hoşlanma arasındaki ilişkileri incelerken, aşkın yoğunluğunun ilişkilerin kalitesi ve süresi üzerindeki etkisine dair önemli bulgular sunmuştur. Bu çalışmaların ortak sonuçlarından biri de aşk ölçeğinde yüksek puan alan bireylerin partnerleriyle daha fazla göz teması kurma eğiliminde olduğunu göstermesidir. Bu nedenle, III. ifade yanlıştır.
Aşağıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri Zick Rubin’in çalışmalarının ortak sonuçlarından biri değildir sorusuna verilecek doğru yanıt:
A) Yalnız III – “Aşk ölçeğinde daha yüksek puan alan bireyler partnerleriyle daha az göz teması kurma eğilimindedir.” Bu ifade, Rubin’in bulguları ile çelişmektedir, çünkü onun çalışmaları, aşk ölçeğinde yüksek puan alanların partnerleriyle daha yoğun göz teması kurduğunu göstermiştir.

Cevap : B) Diğer insanlara yakın olmak benim için biraz rahatsız edicidir.

Kaçınmacı bağlanma stiline sahip bir kişinin düşüncesini en iyi ifade eden seçenek B’dir: “Diğer insanlara yakın olmak benim için biraz rahatsız edicidir.” Bu ifade, kaçınmacı bağlanma stili olan bireylerin tipik olarak diğer insanlarla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınma eğiliminde olduklarını ve bu tür yakınlıkları rahatsız edici bulduklarını yansıtır.

Cevap : C) Kan bağı olan akrabalara

Kapsayıcı Seçilim Kuramı, evrimsel biyoloji kavramlarından biridir ve genlerin bir sonraki nesle aktarılmasını maksimize etmek amacıyla bireylerin kendi genlerini paylaştığı akrabalarına yardım etme eğilimini açıklar. Bu teoriye göre, bireyler en çok genetik olarak benzedikleri kişilere, yani kan bağı olan akrabalara yardım etme olasılığı daha yüksektir. Bu, “genetik özbenzerlik” ve “genetik çıkarların maksimizasyonu” prensipleriyle açıklanır. Dolayısıyla doğru yanıt:
C) Kan bağı olan akrabalara olacaktır.

Cevap : B) İtaatkâr Yardım Davranışı

Cevap : E) Biyopsikososyal yaklaşım

Biyopsikososyal yaklaşım, sağlık ve hastalık durumlarını sadece biyolojik faktörler üzerinden değil, aynı zamanda psikolojik ve sosyal (bağlamsal) faktörler üzerinden de değerlendiren bütüncül bir yaklaşımdır. Bu model, bireyin sağlık durumunu etkileyen tüm olası yönleri dikkate alır ve şu üç temel bileşeni içerir:
-Biyolojik Faktörler: Genetik yapısı, biyokimyasal süreçler, fizyolojik işleyişler gibi bireyin bedenine ait tüm unsurlar.
-Psikolojik Faktörler: Bireyin ruhsal durumu, duyguları, düşünceleri, davranışları, inançları ve psikolojik süreçleri.
-Sosyal Faktörler: Bireyin içinde bulunduğu sosyal çevre, kültürel bağlam, ekonomik durumu, aile yapısı, toplumsal ilişkiler ve sosyal destek sistemleri.
Biyopsikososyal yaklaşım, sağlık ve hastalık durumlarının karmaşık ve çok boyutlu olduğunu vurgular. Bu model, bireylerin sağlıklarını etkileyen faktörlerin birbiriyle etkileşimde olduğunu kabul eder ve bu nedenle tedavi ve bakım süreçlerinin de multidisipliner bir şekilde ele alınması gerektiğini savunur. Bu yaklaşım, tıbbi tedavilerle birlikte psikoterapi, sosyal destek, yaşam tarzı değişiklikleri gibi müdahaleleri de içerebilir.

Cevap : C) Sağlık inanç modeli

Sağlık İnanç Modeli (Health Belief Model), bireylerin sağlık davranışlarını belirlemede önemli olan kişisel inançlara odaklanır. Bu modele göre, bir kişinin hastalık durumunun ciddiyetine ve bu hastalıktan korunma ya da tedavi olma yollarının etkinliğine olan inançları, o kişinin sağlık davranışlarına uyum sağlamasında belirleyicidir.

Cevap : D) Fosil yakıt tüketimini artırmak

Fosil yakıt tüketimini artırmak, çevre dostu bir davranış değildir çünkü fosil yakıtlar, çevreye zararlı emisyonlar yayarak hava kirliliği ve iklim değişikliğine katkıda bulunur. Diğer seçenekler çevre dostu davranışlar arasında sayılır.

Cevap : D) Transteoretik model

Transteoretik model (Stages of Change Model), sigara, alkol ve madde bağımlılığı gibi davranış değişikliklerinde yaygın olarak kullanılan bir modeldir. Bu model, bireylerin değişim sürecinde farklı aşamalardan geçtiğini ve bu aşamaların her birinde farklı stratejilerin etkili olabileceğini öne sürer. Transteoretik modelin aşamaları şunlardır:
-Farkında olmama (Precontemplation): Birey değişiklik yapmayı düşünmemektedir.
-Farkında olma (Contemplation): Birey değişiklik yapmayı düşünmektedir, ancak henüz karar vermemiştir.
-Hazırlık (Preparation): Birey değişiklik yapmaya hazırlanmaktadır ve yakında eyleme geçmeyi planlamaktadır.
-Eylem (Action): Birey aktif olarak davranış değişikliğine yönelik adımlar atmaktadır.
-Sürdürme (Maintenance): Birey değişikliği sürdürmek için çalışmaktadır.
-Sonlandırma (Termination): Birey eski alışkanlığı tamamen bırakmış ve yeni davranışı kalıcı hale getirmiştir.
Bu model, bireyin karar verme süreçlerine ve değişim aşamalarına odaklanarak, kişiye özel müdahalelerin geliştirilmesine olanak tanır.

Cevap : D) Stanley Milgram – kentsel imaj

Cevap : C) İhtiyacı giderebilmek için kendi beceri-yeteneklerinin farkındalığı

Schwartz’ın dokuz basamaklı yardım etme davranışı modeli, bir bireyin yardım etme sürecinde karşılaştığı çeşitli aşamaları içerir. Bu modelde, bir kişinin yardım talebini reddetmesi genellikle kendisinin o anki durumu ve kapasitesiyle ilgili bir değerlendirmeye dayanır.
“Bireyin ‘senin paraya ihtiyacın var ancak ben o kadar paraya sahip değilim’ şeklinde karşısındakinin talebini reddetmesi” ifadesi, Schwartz’ın modelindeki C) İhtiyacı giderebilmek için kendi beceri-yeteneklerinin farkındalığı adımına vurgu yapmaktadır. Bu adım, bireyin ihtiyacı karşılayacak kaynaklara sahip olup olmadığının farkına varılmasını ve bu durumda yardım edip edemeyeceğinin değerlendirilmesini içerir. Burada, bireyin kendisinin maddi kapasitesinin yetersiz olduğu farkındalığı söz konusudur, dolayısıyla ihtiyacı karşılayamayacağını belirtmektedir.

Cevap : A) Yenidoğan ölümleri

Gelişmemiş ülkelerde, yenidoğan ölümleri başlıca ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Bu ülkelerde sağlık hizmetlerine erişim, doğum öncesi ve sonrası bakım eksiklikleri, hijyen ve beslenme yetersizlikleri gibi faktörler, yenidoğan ölümlerinin yüksek olmasına katkıda bulunur.

Cevap : E) Çevre psikolojisinin ülkemizdeki erken dönem örnekleri 2000li yıllara rastlamaktadır.

Bu ifade yanlıştır çünkü çevre psikolojisi, Türkiye’de ve dünyada 1960’lı yıllardan itibaren gelişmeye başlamıştır. Dolayısıyla, Türkiye’deki erken dönem örnekleri 2000’li yıllardan daha önceye, 20. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır.