Çalışmanın Seyri ve Sağlık Ünite-14

Çalışma Yaşamının Sağlık Üzerindeki Etkileri

Sanayileşme ile birlikte işçiler, uzun saatler boyunca ağır iş koşullarında çalışmak zorunda kalmıştır. Günde 12 saatten fazla çalışmak, fiziksel ve zihinsel yorgunluğa, kas-iskelet sistemi sorunlarına, kronik hastalıklara ve diğer sağlık problemlerine yol açmıştır. İş kazaları ve meslek hastalıkları, sanayi döneminin en yaygın sağlık sorunları arasında yer almaktadır.

Çalışma hayatının getirdiği fiziksel yükler, kas-iskelet sistemi hastalıklarına neden olabilmektedir. Uzun süre ayakta durmak, ağır kaldırmak ve tekrarlayan hareketler, bel ağrısı, kas ve eklem sorunları gibi problemlere yol açar. Ayrıca, iş yerinde maruz kalınan kimyasal maddeler ve tozlar, solunum sistemi hastalıklarına neden olabilmektedir.

İş Dışı Yaşam ve Sağlık

İş dışı yaşam, bireylerin sağlık durumunu önemli ölçüde etkiler. Hareketsiz yaşam tarzı, kötü beslenme alışkanlıkları, stres ve yetersiz uyku, modern toplumlarda yaygın olarak görülen sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Kardiyovasküler hastalıklar, obezite, diyabet ve sindirim sistemi sorunları, iş dışı yaşamın olumsuz etkileri arasında yer almaktadır.

Günümüz toplumlarında avcı-toplayıcı toplumlara göre daha sık görülen kalp-damar hastalıklarının nedenleri arasında alkol ve tütün kullanımı, duygusal stres, obezite ve kötü beslenme yer almaktadır. Avcı-toplayıcılar, günümüz insanına göre daha sağlıklı yağlar tüketmekte ve daha fazla fiziksel aktivite yapmaktadır. Bu da onların kalp-damar sağlığını olumlu yönde etkilemektedir.

Sağlık Sorunları ve Önlemler

İş dışı yaşamın getirdiği sağlık sorunlarını önlemek için bireylerin sağlıklı yaşam alışkanlıkları geliştirmesi gerekmektedir. Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, yeterli uyku almak ve stresten kaçınmak, genel sağlık durumunu iyileştirir. Ayrıca, iş yerinde sağlıklı çalışma koşullarının sağlanması ve çalışanların sağlıklarının düzenli olarak kontrol edilmesi önemlidir.

Sonuç olarak, çalışma hayatı ve iş dışı yaşam, insan sağlığı üzerinde önemli etkilere sahiptir. Sanayileşme dönemi ile birlikte ortaya çıkan sağlık sorunları, günümüzde de devam etmektedir. Bireylerin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için hem iş yerinde hem de iş dışında sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsemeleri gerekmektedir.

1- Aşağıda çalışma yaşamı hakkında verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) İnsan bedeni yaptığı iş sebebiyle maruz kaldığı fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerden etkilenmiştir.
B) İş sebebiyle maruz kalınan faktörler pek çok hastalığa sebep olmuştur.
C) Çalışma insan yaşamının merkezine yerleşmiştir.
D) Çalışma tüm insan yaşamını kendisine göre şekillendirmiştir.
E) Hastalıkların kaynağı yalnızca işyerinde yaşanan maruziyetlerle sınırlıdır.

Cevap: E) Hastalıkların kaynağı yalnızca işyerinde yaşanan maruziyetlerle sınırlıdır.

Açıklama: Hastalıkların kaynağı sadece işyerinde yaşanan maruziyetlerle sınırlı değildir, iş dışındaki faktörler de etkilidir.

2- Aşağıda sanayileşme döneminde çalışma yaşamı hakkında verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Sanayileşme döneminde işçiler günde en az 12 saat çalışmışlardır.
B) On dokuzuncu yüzyılın başında yasalaşan İngiltere Fabrika düzenlemesi yasalaşmıştır.
C) İngiltere’de 1890 yılında çocuk işçiliği tamamen yasaklanmıştır.
D) İngiltere Fabrika düzenlemesi ile 13 yaşından küçük çocuk işçilerin günde 8 saatten fazla çalışmaları yasaklanmıştır.
E) İngiltere Fabrika düzenlemesi 13-18 yaş arası ergenlerin de günde 12 saatten fazla çalışmaları yasaklanmıştır.

Cevap: C) İngiltere’de 1890 yılında çocuk işçiliği tamamen yasaklanmıştır.

Açıklama: İngiltere’de çocuk işçiliği 1890 yılında tamamen yasaklanmamış, kısıtlamalar getirilmiştir.

3- I. Kardiyovasküler sistem
II. Sindirim sistemi
III. Metabolik sistem
IV. Kas ve iskelet sistemi
Çalışmayı yaşamımızın merkezine yerleştirmiş olmamız nedeniyle karşılaştığımız dolaylı sağlık sorunları yukarıda verilen hangi sistemleri etkilemektedir?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) II ve III
D) II ve IV
E) I,II,III ve IV

Cevap: E) I,II,III ve IV

Açıklama: Çalışmayı yaşamın merkezine yerleştirmek, kardiyovasküler, sindirim, metabolik ve kas-iskelet sistemlerini etkileyebilir.

4- Aşağıdakilerden hangisi günümüz toplumlarında avcı-toplayıcı toplumlara göre daha sık kalp-damar hastalıklarının görülme sebeplerinden biri değildir?

A) Alkol ve tütün ürünleri
B) Duygusal stres
C) Obezite
D) Aşırı hareketli yaşam biçimi
E) Kötü beslenme

Cevap: D) Aşırı hareketli yaşam biçimi

Açıklama: Günümüz toplumlarında kalp-damar hastalıklarının sık görülmesinin sebepleri arasında aşırı hareketli yaşam biçimi yoktur, aksine hareketsiz yaşam tarzı daha yaygındır.

5- Aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Avcı-toplayıcılar günümüz insanına göre daha sağlıklı yağlar ile beslenmektedir.
B) Avcı-toplayıcıların diyetlerinin doymuş yağ asitlerinden zengin olduğu gösterilmiştir.
C) Doymamış yağ asitlerini tüketmek HDL seviyesini düşürmektedir.
D) Doymamış yağ asitlerini tüketmek LDL ve trigliserit düzeyini yükseltmektedir.
E) Doymamış yağ asitlerini tüketmek kalp-damar hastalığı ile ilişkili risk faktörlerini artırmaktadır.

Cevap: A) Avcı-toplayıcılar günümüz insanına göre daha sağlıklı yağlar ile beslenmektedir.

Açıklama: Avcı-toplayıcılar günümüz insanına göre daha sağlıklı yağlar tüketmektedir, bu da kalp-damar hastalıkları riskini azaltmaktadır.

6- Aşağıda verilen hastalıklardan hangisi çalışma yaşamına bağlı gelişebilecek kas-iskelet sistemi hastalıklarından biri değildir?

A) Bel ağrısı
B) Kemik erimesi
C) Raşitizm
D) Kas kaybı
E) Kemik kırıkları

Cevap: C) Raşitizm

Açıklama: Raşitizm, çalışma yaşamına bağlı değil, genellikle çocukluk döneminde D vitamini eksikliğine bağlı gelişen bir hastalıktır.

7- Aşağıdakilerden hangisi çalışma hayatının neden olduğu en önemli metabolik sorunlardan biri obezitenin nedenlerinden biri değildir?

A) Glisemik indeksi yüksek işlenmiş gıdaların tüketimi
B) Kısa süreli ve yoğun fiziksel aktivite gerektiren çalışma koşulları
C) Aşırı miktarlardaki fruktoz tüketimi
D) Lifli gıda tüketiminin azalması
E) İş hayatının getirdiği stres

Cevap: B) Kısa süreli ve yoğun fiziksel aktivite gerektiren çalışma koşulları

Açıklama: Kısa süreli ve yoğun fiziksel aktivite, obezitenin nedeni değildir, aksine obeziteyi azaltıcı bir etkisi olabilir.

8- Aşağıda verilen faktörlerden hangisi insan sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkisi olan faktörler arasında sayılamaz?

A) Endüstriyel zehirler
B) Yorgunluk
C) Vardiyalı çalışma
D) Gece çalışması
E) Lifli gıdalarla beslenme

Cevap: E) Lifli gıdalarla beslenme

Açıklama: Lifli gıdalarla beslenme, sindirim sistemi üzerinde olumlu etkilere sahiptir.

9- Aşağıdakilerden hangisi uykusuz kalmanın sağlık üzerindeki olumsuz etkilerinden değildir?

A) Leptin hormonu seviyesi artar ve böylece açlık hissi azalır.
B) Kortizon salgısını arttırır.
C) Kronik uykusuzluk obezite riskini arttırır.
D) Büyüme hormonu salgısı azalır.
E) Kronik uykusuzluk büyümeyi ve hücre onarımını olumsuz etkiler.

Cevap: A) Leptin hormonu seviyesi artar ve böylece açlık hissi azalır.

Açıklama: Uykusuzluk leptin hormonunu düşürür ve açlık hissini artırır, bu da kilo alımına sebep olabilir.

10- Aşağıdakilerden hangisi strese maruziyetin artmasına bağlı olarak artan metabolitlerden biri değildir?

A) Katekolaminler
B) Adrenalin
C) Noradrenalin
D) Testosteron
E) Adrenal glukokortikoitler

Cevap: D) Testosteron

Açıklama: Stres hormonları arasında testosteron yer almaz, strese bağlı artan hormonlar arasında katekolaminler, adrenalin, noradrenalin ve adrenal glukokortikoitler bulunur.