Çalışmanın Seyri ve Sağlık Ünite-3

Çalışmanın Anlamı ve Çalışma Sağlığı

Çalışma, insan hayatının en temel ve vazgeçilmez aktivitelerinden biridir. Bu aktivite, sadece ekonomik kazanımlar sağlamakla kalmaz, aynı zamanda bireyin sosyal, psikolojik ve fiziksel sağlığı üzerinde de önemli etkiler bırakır. Çalışmanın farklı toplumlarda ve tarihsel süreçte nasıl algılandığı ve ne şekilde değişim gösterdiği, günümüzde çalışma sağlığı konusunun da temelini oluşturur.

Tarım ve Sanayi Toplumlarında Çalışma

Tarım toplumlarında çalışma, sosyal korumayı da içinde barındıran ve toplumun büyük bir kısmına benzer yaşam ve varoluş koşulları sunan bir yapı olarak görülmüştür. Bu toplumlarda çalışan kişi, işsiz kaldığında bile sosyal üretimin bir parçası olabilmiştir. Ancak, sanayileşmeyle birlikte sosyal korumanın devlet eliyle sağlanması zorunlu bir ihtiyaç haline gelmiştir. Sanayileşme süreci, köy toplumunun aile bağları ve güven ilişkisini yavaş yavaş kaybettirmiş ve yaşlı ve hastaların bakımı devletin kontrolündeki kurumlara veya kiliselere bırakılmıştır.

Çalışmanın Metalaşması ve Ahlaki Yönü

Sanayi toplumu ile birlikte emek gücü, alınıp satılabilen bir meta haline gelmiştir. Bu durum, çalışma kavramının ahlaki yönünü de etkilemiştir. Çalışma, doğuştan eşit olan bireylerin kendini gerçekleştirdiği ve onur duyduğu bir eylem olarak görülmeye başlanmıştır. Mesleki vatandaşlık, çalışmanın bir meta olduğunu reddeder ve onun toplumun bir parçası olan bireyler tarafından yapıldığını vurgular. Bu bağlamda, işçiler, çalışma koşulları ve yaşama standartları açısından adil muamele görmeyi hak ederler.

Çalışmanın Sağlık Üzerindeki Etkileri

Çalışmanın insan sağlığı üzerindeki etkileri üç boyutta incelenebilir: fiziksel, psikolojik ve sosyal. Çalışma, kontrollü bir biçimde yürütüldüğünde kişiyi sağlıklı kılan yaratıcı bir potansiyele sahiptir. Ancak kontrol dışına çıktığında tahrip edici etkiler göstererek kişiyi hasta edebilir. Bu nedenle, işyerlerinde koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin sağlanması ve çalışanların sosyal güvenceye sahip olması önemlidir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), bu konuda önemli çalışmalar yapmaktadır ve işyerlerinde sağlığın korunmasını ve çalışanların haklarının güvence altına alınmasını talep etmektedir.

Sonuç

Çalışma, bireylerin ekonomik ihtiyaçlarını karşılamalarının ötesinde, sosyal ve psikolojik sağlığını da etkileyen önemli bir faaliyettir. Çalışma koşullarının iyileştirilmesi, çalışanların sağlığının korunması ve adil çalışma şartlarının sağlanması, toplumun genel refahı açısından büyük önem taşımaktadır.

1- Aşağıdakilerden hangisi tarım ve sanayi toplumlarıyla ilgili olarak yanlıştır?

A) Tarım toplumu sosyal korumayı da kendi içinde barındıran ve toplumun büyük bir bölümüne aynı yaşam ve varoluş koşulları sunan bir yapıdır.
B) Tarım toplumunun bütüncül yaşam şartlarında çalışan kişi işsiz kaldığında da sosyal üretimin bir parçası olabilmiştir.
C) Sanayileşmeyle başlayan ikinci evrede sosyal korumanın devlet eliyle sağlanması bir zorunlu ihtiyaç olmuştur.
D) Sanayi için insan öncelikle diğer maddi varlıklardan farklı olarak sosyal bir varlıktır.
E) Sanayileşmeyle birlikte köy toplumunun aile bağları ve güven ilişkisi yavaş yavaş kaybolurken yaşlı ve hastaların bakımı devletin kontrolündeki yaşlı ve yoksullar yurtlarına, loncaların ve madencilerin dayanışma kasalarına veya kiliselere bırakılmıştır.

Cevap: D) Sanayi için insan öncelikle diğer maddi varlıklardan farklı olarak sosyal bir varlıktır.

Açıklama: Sanayi toplumlarında insan, genellikle maddi bir varlık olarak ele alınır ve diğer üretim faktörlerinden farklı olarak görülmez.

2- Aşağıdaki meslek gruplarından hangisi hizmet sektöründe yer almaz?

A) Memurlar
B) Sanayi işçileri
C) Doktorlar
D) Girişimciler
E) Yöneticiler

Cevap: B) Sanayi işçileri

Açıklama: Sanayi işçileri, üretim sektöründe yer alır, hizmet sektöründe değil.

3- Aşağıdakilerden hangisi Komlosy’nin çalışma yaşamındaki saptadığı trendlerden değildir?

A) Toplumsal alışverişten parasallaşmaya doğru değişmiştir.
B) Karşılıklı bir şey olmaktan çıkarak metalaşmıştır.
C) Çalışmak birey yaşamının dışına çıkarılmış ve ayrı bir alan haline gelmiştir.
D) Baskı altında, özgür olmayan bireyler tarafından yürütülürken gönüllü yapılan özgür bir eyleme dönüşmüştür.
E) Bugün hanede ev işleri ile birlikte üretim işleri yapılmaktadır.

Cevap: E) Bugün hanede ev işleri ile birlikte üretim işleri yapılmaktadır.

Açıklama: Modern toplumda ev işleri ve üretim işleri genellikle ayrıdır ve farklı alanlarda yapılır.

4- John Budd’un çalışmanın farklı yönleri üzerine yoğunlaştığı ve bu amaçla on farklı kategori belirlediği kitabının adı nedir?

A) The Thought of Work
B) The Wealth of Nations
C) The Theory of Moral Sentiments
D) Work: The Last 1,000 Years
E) Employment With a Human Face

Cevap: A) The Thought of Work

Açıklama: John Budd, çalışmanın farklı yönlerini “The Thought of Work” adlı kitabında ele almıştır.

5- Çalışmanın lanet olarak değerlendirilmesinin kökenleri hangi döneme dayanmaktadır?

A) Antik Mısır Dönemi
B) Antik Çin Dönemi
C) Avcı-toplayıcılık Dönemi
D) Antik Yunan ve Roma Dönemi
E) Sanayi Devrimi Dönemi

Cevap: D) Antik Yunan ve Roma Dönemi

Açıklama: Antik Yunan ve Roma dönemlerinde çalışma, sık sık lanet olarak değerlendirilmiştir.

6- Aşağıdakilerden hangisi çalışmanın insanı özgürleştirmesiyle ilgili olarak yanlıştır?

A) Erken sanayileşme döneminde kırdan göçen kitleler “şehrin özgürleştiren hava”sını solumaya gelmişlerdir.
B) Şehirler bireylere feodal beylerin boyunduruğundan kurtulma olanağı vermiş ve ve kendi kazançlarını görece olarak kendilerinin belirlediği bir yaşamı sürme şansı sunmuştur.
C) Bireyler işverenlerinin istekleri doğrultusunda belirli işleri seçebilirler ve ölene kadar çalışmaya devam ederler.
D) Çalışma doğal dünyanın aşırılıklarından özgürleşmeyi sağlayan bir potansiyeldir ve kişilerin çalışma potansiyeline sahip olma ve onu satma özgürlüğüdür.
E) İstihdam yasal olarak birbirine denk taraflar arasındaki sözleşmeye dayalı bir ilişkidir.

Cevap: C) Bireyler işverenlerinin istekleri doğrultusunda belirli işleri seçebilirler ve ölene kadar çalışmaya devam ederler.

Açıklama: Modern iş gücü piyasasında bireyler işlerini değiştirme özgürlüğüne sahiptirler, ölene kadar aynı işte çalışmak zorunda değillerdir.

7- Emek gücünün alınıp satılabilen bir meta olarak görülmesi ne zaman başlamıştır?

A) Avcı-toplayıcılık döneminde
B) Tarım toplumu döneminde
C) Feodalite döneminde
D) Modern toplum döneminde
E) Sanayi toplumu döneminde

Cevap: E) Sanayi toplumu döneminde

Açıklama: Emek gücünün alınıp satılabilen bir meta olarak görülmesi sanayi toplumu döneminde başlamıştır.

8- Aşağıdakilerden hangisi çalışmanın ahlaki yönüyle ilgili olarak yanlıştır?

A) Çalışma, doğuştan eşit olan, piyasanın belirlediği değerden bağımsız olarak insanın kendini gerçekleştirdiği ve onur duyduğu bir eylemdir.
B) Mesleki vatandaşlık ya da meşguliyet vatandaşlığı olarak çalışmanın bir meta olduğunu reddeder ve onun toplumun bir parçası olan bireyler tarafından yapıldığını vurgular.
C) Işçiler arz ve talebe göre belirlenmiş standartlara uyan çalışma ve yaşama koşullarını hak eden vatandaşlardır.
D) İstihdam politikalarının yönetiminde, iktisadi ödüllerin dağıtımında ve çalışan güvenliğinin sağlanmasında adaletli bir tutumu ve işyeri karar süreçlerine katılmayı hakederler.
E) Çalışma, özünde eşitlik değerleri bulunan bir topluluğun belirli haklar ile saygınlık ve özerkliğe sahip bireyleri tarafından sürdürülen bir aktivitedir.

Cevap: C) Işçiler arz ve talebe göre belirlenmiş standartlara uyan çalışma ve yaşama koşullarını hak eden vatandaşlardır.

Açıklama: Çalışma, doğuştan eşit olan bireylerin onur duyduğu ve kendini gerçekleştirdiği bir eylemdir, bu nedenle çalışma ve yaşama koşulları hakları piyasa koşullarından bağımsızdır.

9- Aşağıdakilerden hangisi çalışma ve insan sağlığı için yanlıştır?

A) Çalışmanın insan sağlığı ile ilişkili olarak üç boyutu vardır.
B) Çalışmanın insan ihtiyaçlarına dönük etkileri insanın sosyal çevreyle karşılaştığı düzlemde gerçekleşir.
C) Çalışma kontrollü bir biçimde yürütülüyorsa bu karşılaşma kişiyi sağlıklı kılan yaratıcı bir potansiyel taşır ancak kontrol dışına çıkarsa tahrip edici etkiler göstererek kişiyi hasta eder.
D) Yürüttüğü işle insan kendi vücuduyla, kendi duyularıyla, yaratıcı potansiyeliyle ve aynı zamanda sınırlarıyla karşı karşıya gelir
E) Yapılan işin çalışanların hoşuna gittiği ve keyif verdiği yerde, eğer kimlik çatışması yaşanmıyorsa ve kişi başkaları tarafından takdir ediliyorsa rezonans deneyimi yaşanır.

Cevap: B) Çalışmanın insan ihtiyaçlarına dönük etkileri insanın sosyal çevreyle karşılaştığı düzlemde gerçekleşir.

Açıklama: Çalışmanın insan sağlığı üzerindeki etkileri, kişinin bireysel özellikleri ve çalışma ortamıyla doğrudan ilgilidir.

10- Aşağıdaki uluslararası kuruluşlardan hangisi işyerlerinde koruyucu sağlık ve güvenlik hizmeti verilmesini ve çalışanların kayıplarının karşılanması için sosyal güvence sağlanmasını talep eder?

A) Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)
B) Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
C) Uluslararası Halk Sağlığı Örgütü (IPO)
D) Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)
E) Kızıl Haç (Red Cross)

Cevap: A) Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)

Açıklama: ILO, işyerlerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerinin sağlanması ve çalışanların sosyal güvenceye sahip olması gerektiğini vurgular.