Çalışmanın Seyri ve Sağlık Ünite-9

İlk olarak, İngiltere’nin geniş sömürge imparatorluğu, ham madde kaynakları ve üretilen mallar için geniş pazar olanakları sağlamıştır. Ayrıca, ülkenin hareketli bir iç pazara ve taşımacılığa elverişli su yollarına sahip olması, sanayileşme sürecini hızlandırmıştır. Sanayileşmenin ileri evrelerinde ihtiyaç duyulan kömür ve demir madenlerine kolay erişim de önemli bir faktördür. Ancak, mevcut siyasal sistemin bireysel çıkarları ve girişimciliği önlemesi gibi bir durum söz konusu değildir; aksine, İngiltere’de girişimciliği ödüllendiren yenilikçi bir kültür hakimdir.

Sanayileşme öncesi dönemde üretim, genellikle hane ölçekli ve ilkel koşullarda yapılmaktaydı. Bu dönemde üretim sınırlı olduğundan, yaşam standartları düşüktü ve üretilen mallar pahalıydı. Üretim süreci, tek bir işe yoğunlaşmak yerine, hane içinde çeşitli işlerin birlikte yapılması şeklindeydi. Üretimin merkezileşmesi ise, üretime olan talebin artması, ürün çeşitliliğinin artması ve ulaşımın kolaylaşması gibi faktörlerle mümkün olmuştur.

Sanayi Devrimi ile birlikte üretimin merkezileşmesi, üretimin hızlanması ve seri üretime geçişi sağlamıştır. Makinelerin üretime dahil edilmesiyle fabrikalara ihtiyaç duyulmuş ve bu fabrikalar işçilerin çalışma koşullarını önemli ölçüde değiştirmiştir. İşçiler, parça başına değil, iş başında geçirdikleri zamana göre ücret almaya başlamış ve sürekli istihdam edilenler için saatle çalışma kavramı devreye girmiştir. Ancak, günlük çalışma süreleri genellikle çok uzun, 12-16 saat arasında olmuştur.

Sanayi Devrimi sırasında fabrikaların yaygınlaşması, üretimin hızlanması ve standardize edilmiş parçaların kısa sürede çok sayıda üretilmesi mümkün hale gelmiştir. Ancak, bu süreçte işçilerin yaşam ve çalışma koşulları oldukça zorlayıcı olmuştur. İşçilerin denetimi formenler aracılığıyla sağlanmış ve hafta tatili sadece Pazar günüyle sınırlı kalmıştır.

Sanayi Devrimi’nin sağlık üzerindeki etkileri de dikkat çekicidir. Örneğin, Percival Pott tarafından baca temizleyicilerinde gözlemlenen skrotum kanseri, bilinen ilk mesleksel kanserdir. Bu dönemde, fabrikaların yaygınlaşması ve üretimin merkezileşmesi, üretim sürecinin her aşamasının denetlenebilmesini ve daha fazla kontrol sağlanmasını mümkün kılmıştır.

Sanayi Devrimi’nin teknolojik gelişmelere de önemli katkıları olmuştur. Örneğin, John Kay’in icat ettiği uçan mekik, tekstil endüstrisinde devrim yaratmıştır. Bu icat, üretim hızını artırmış ve verimliliği yükseltmiştir.

Sonuç olarak, Sanayi Devrimi, sadece ekonomik ve teknolojik değil, aynı zamanda sosyal ve kültürel alanlarda da derin etkiler yaratmış bir dönüm noktasıdır. Bu dönemde yaşanan gelişmeler, modern dünyanın temellerini atmış ve günümüzdeki sanayi toplumlarının şekillenmesine önemli katkılarda bulunmuştur.

1- Aşağıdakilerden hangisi Sanayi Devrimi’nin İngiltere’de ortaya çıkmasında etkili olan faktörlerden biri değildir?

A) İngiltere ham madde kaynakları ve üretilmiş mallar için geniş pazar olanağı sağlayan sömürge topraklara sahiptir.
B) Hareketli bir iç pazarı ve taşımacılığa çok elverişli su yolları vardır.
C) Sanayileşmenin ileri evrelerinde enerji için ihtiyaç duyduğu kömür ve demir madenlerine erişim kolay olmuştur.
D) Ülkede girişimciliği ödüllendiren yenilikçi bir kültür egemendir.
E) Mevcut siyasal sistem bireysel çıkarları ve girişimciliği önlemiştir.

Cevap: E) Mevcut siyasal sistem bireysel çıkarları ve girişimciliği önlemiştir.

Açıklama: İngiltere’deki siyasal sistem bireysel çıkarları ve girişimciliği önlememiş, aksine teşvik etmiştir.

2- Sanayileşme öncesi üretim hakkında aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Sanayileşme öncesi üretimin kısıtlı olması nedeniyle yaşam seviyesi düşüktür.
B) Çalışanlar tek bir işe yoğunlaşarak üretimi aşamalı olarak gerçekleştirirler.
C) Üretim kısıtlı olduğu için üretimi yapılan mallar pahalıdır.
D) Sanayileşme öncesinde üretim hane ölçeklidir.
E) Atölyeler ilkel koşullarda üretim yapan hane içi yapılardır.

Cevap: B) Çalışanlar tek bir işe yoğunlaşarak üretimi aşamalı olarak gerçekleştirirler.

Açıklama: Sanayileşme öncesi dönemde üretim genellikle hane içinde yapılır ve çok aşamalı bir üretim süreci yoktur.

3- Aşağıdakilerden hangisi üretimde merkezileşmenin sebeplerinden değildir?

A) Nüfusun azalması
B) Üretime olan talebin artması
C) Ürün çeşitliliğinin artması
D) Ulaşımın kolaylaşması
E) Üreticiler arasında rekabetin artması

Cevap: A) Nüfusun azalması

Açıklama: Nüfusun azalması üretimde merkezileşmenin bir sebebi değildir; aksine nüfus artışı talep ve üretim artışını teşvik etmiştir.

4- Aşağıdakilerden hangisi üretimin merkezileşmesinin sonuçları ile ilgili yanlış bir ifadedir?

A) Üretimin farklı aşamalarında o işte uzmanlaşmış kişiler çalışmaya başlamıştır.
B) İşbölümüne dayalı organizasyon üretimi hızlandırmış ve seri üretime geçilebilmiştir.
C) Makinelerin üretime dahil edilmesiyle fabrikalara ihtiyaç duyulmuştur.
D) Fabrika arazilerinde kurulan işçi evleri ile işçiler fabrika sahiplerine bağımlı hale gelmiştir.
E) Fabrikaların yeni yeni yerleşmeye başladığı, atölyelerin de bulunduğu dönemde işçi bulmak çok kolay olmuştur.

Cevap: E) Fabrikaların yeni yeni yerleşmeye başladığı, atölyelerin de bulunduğu dönemde işçi bulmak çok kolay olmuştur.

Açıklama: Fabrikaların yeni kurulduğu dönemde işçi bulmak zorluklarla doluydu ve bu süreç zaman almıştır.

5- Aşağıdakilerden hangisi tarımda kullanılan Norfolk sistemi için yanlış bir ifadedir?

A) Tarımda üç tarla sisteminin yerine alan Norfolk dört tarla sistemi ürün rotasyonu içeren bir sistemdir.
B) Norfolk sisteminden farklı olarak üç tarla sistemi, nadas yılının olmaması ile karakterizedir.
C) Dört yıllık döngüde buğday, şalgam, arpa ve yonca yetiştirilmektedir.
D) Dört tarla sistemi, sanayileşmenin gerçekleşmesi için ihtiyaç duyulan tarım fazlasını sağlamıştır.
E) Norfolk sistemi, git gide çoğalan ve belli merkezlere yığılan nüfusa gerekli besini sağlamış, ölüm oranını azaltmıştır.

Cevap: B) Norfolk sisteminden farklı olarak üç tarla sistemi, nadas yılının olmaması ile karakterizedir.

Açıklama: Üç tarla sistemi, bir yıl nadasa bırakılan tarla ile karakterizedir, Norfolk sistemi ise nadas yerine ürün rotasyonu kullanır.

6- İngiltere’de Norfolk sisteminin yaygınlaşmasını sağlayan kişi kimdir?

A) Charles Townshend
B) George Grenville
C) James Otis
D) William Pitt
E) James Hargreaves

Cevap: A) Charles Townshend

Açıklama: Charles Townshend, Norfolk sisteminin yaygınlaşmasında önemli bir rol oynamıştır.

7- Aşağıdakilerden hangisi fabrikalarda çalışan işçilerin yaşam koşulları hakkında yanlış bir ifadedir?

A) Üretimini yaptıkları parça başına değil, iş başında geçirdikleri zamana göre ücret alacaklardır.
B) Sürekli istihdam edilenler için saatle çalışma kavramı devreye girmiştir.
C) Hafta tatili Pazar günüyle sınırlıdır.
D) Günlük çalışma süresi 8 saat olarak belirlenmiştir.
E) İşveren işçilerin denetimini formenler aracılığıyla sağlamıştır.

Cevap: D) Günlük çalışma süresi 8 saat olarak belirlenmiştir.

Açıklama: Sanayi devrimi sırasında günlük çalışma süreleri genellikle çok daha uzun, 12-16 saat arasında olmuştur.

8- Aşağıdakilerden hangisi Percival Pott tarafından kayıt altına alınan ve bilinen ilk mesleksel kanserdir?

A) Akciğer kanseri
B) Mesane kanseri
C) Skrotum kanseri
D) Cilt kanseri
E) Mide kanseri

Cevap: C) Skrotum kanseri

Açıklama: Percival Pott, baca temizleyicilerinde skrotum kanseri vakalarını gözlemlemiş ve bunu ilk mesleki kanser olarak tanımlamıştır.

9- Aşağıdakilerden hangisi fabrikaların yaygınlaşması ve üretimin merkezileşmesinin avantajlarından değildir?

A) Sanayici üretimin hızı ve niteliği hakkında daha fazla kontrol sahibidir.
B) Fabrika, satışlar azaldığında üretimi kısarak ya da talep arttığında daha fazla hammadde sipariş vererek harcamaları kontrol altına alabilmektedir.
C) Üretimin her aşamasının bir gözlemci tarafından denetlenebilmesini mümkün kılmaktadır.
D) Üretim sırasında bir grubun yetersizliğini bir diğer grubun kompanse edebilmesi imkansızdır.
E) Standardize edilmiş parçaların fabrikalarda kısa sürede çok sayıda üretilmesi mümkündür.

Cevap: D) Üretim sırasında bir grubun yetersizliğini bir diğer grubun kompanse edebilmesi imkansızdır.

Açıklama: Fabrikaların yaygınlaşması ve üretimin merkezileşmesi, yetersiz olan bir grubun diğer gruplar tarafından desteklenebilmesini sağlamıştır.

10- Aşağıdakilerden hangisi sanayi devrimine önemli katkılar sağlayan uçan mekiğin mucididir?

A) John Kay
B) Samuel Crompton
C) Richard Arkwright
D) James Watt
E) Thomas Newcomen

Cevap: A) John Kay

Açıklama: John Kay, tekstil endüstrisinde devrim yaratan uçan mekiği icat etmiştir.