İş Sağlığı Ve Güvenliği Uygulaması Ünite-3

Yüksek İrtifa ve Basınç Değişiklikleri

Yüksek irtifa, deniz seviyesinden 3000 metre ve üstü olarak kabul edilir. Bu yükseklikten itibaren atmosferik basınç önemli ölçüde azalır ve vücut üzerindeki etkiler daha belirgin hale gelir. Düşük atmosfer basıncı, yüksek irtifada yaşayan veya çalışan insanlar için çeşitli fizyolojik zorluklar oluşturur.

Yüksek İrtifada Karşılaşılan Tehlikeler

Yüksek irtifada çalışan veya yaşayan insanlar, düşük atmosfer basıncı, düşük ısı ve artan radyasyon seviyelerine maruz kalırlar. Özellikle iyonizan radyasyon, yüksek irtifalarda daha yaygındır ve DNA hasarına yol açabilir.

Standart Atmosfer Basıncı

Standart atmosfer basıncı, 15°C sıcaklıkta 760 mmHg olarak kabul edilir. Bu değer, deniz seviyesinde ölçülen basınçtır ve atmosferik koşulların standardize edilmesi için kullanılır.

Yüksek İrtifada Çalışmanın Etkileri

Yüksek irtifada çalışan insanlar, düşük atmosfer basıncı, düşük ısı ve artan radyasyon seviyeleri nedeniyle çeşitli sağlık sorunları yaşayabilirler. İyonizan radyasyon, yüksek irtifalarda daha yaygındır ve DNA hasarına yol açabilir.

Wilderness Medical Society’nin Önerileri

Wilderness Medical Society, yüksek irtifa tırmanışlarında aklimatizasyon sürecini desteklemek için her 3-4 günde bir dinlenme günü verilmesini ve günlük tırmanışın 500 metre ile sınırlandırılmasını önermektedir. Bu, akut dağ hastalığını önlemek için önemli bir tedbirdir.

Ticari Uçaklarda Kabin Basınçlandırması

Ticari uçaklarda kabin içi basınçlandırma genellikle 2400 metreye (yaklaşık 8000 feet) göre yapılmaktadır. Bu, yolcuların rahat ve güvenli bir uçuş deneyimi yaşamasını sağlar ve oksijen seviyelerinin kabul edilebilir sınırlar içinde kalmasını sağlar.

Gaz Yasaları ve Yüksek İrtifa

Gazların vücuttaki davranışı ve etkisi, Boyle yasası, Dalton yasası ve Henry yasası gibi tanımlanmış üç gaz yasasının sonucudur. Boyle yasası, sabit bir sıcaklıkta kapalı bir sistemdeki bir gazın basıncı ve hacmi arasındaki ters ilişkiyi tanımlar. Dalton yasası, bir karışımdaki her gazın karışımda var olan diğer gazlardan bağımsız olarak basınç uyguladığını ifade eder. Henry yasası ise basınç altında bir sıvı içinde çözünmüş gazların davranışını tarif eder.

Akut Dağ Hastalığı

Akut dağ hastalığı belirtileri arasında yorgunluk, baş dönmesi, denge kaybı ve boğulma hissi bulunabilir, ancak derin uykuya dalma bu hastalıkta görülmesi muhtemel bir bulgu değildir. Bu hastalık, yüksek irtifaya hızlı çıkışlarda meydana gelir ve uygun aklimatizasyon ile önlenebilir.

Uçuş Personeli ve İlave Oksijen

Basınçsız uçaklarda kabin irtifası 4250 metre üzerinde olan uçuş personeli için ilave oksijen gereklidir. Bu, yüksek irtifada yetersiz oksijen nedeniyle oluşabilecek hipoksi riskini azaltmak için alınan bir önlemdir.

Dekompresyon Hastalığı

Dekompresyon hastalığında yaygın olarak görülen bulgular arasında diz eklemi şikayetleri, duyu kaybı, akciğer bulguları ve nörolojik semptomlar bulunur. Karın ağrısı ise bu hastalıkta görülmeyen bir belirtidir.

1- Yüksek irtifa olarak kabul edilen yükseklik sınırı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) 1000 m üstü
B) 1500 m üstü
C) 2000 m üstü
D) 2500 m üstü
E) 3000 m üstü

Cevap: E) 3000 m üstü

Açıklama: Yüksek irtifa olarak kabul edilen yükseklik sınırı, deniz seviyesinden 3000 metre ve üstü olarak belirlenmiştir. Bu yükseklikten itibaren atmosferik basınç önemli ölçüde azalır ve vücut üzerindeki etkiler daha belirgin hale gelir.

2- Aşağıdakilerden hangisi yüksek irtifada çalışanların maruz kaldığı olumsuz etkilerden biri değildir?

A) Düşük atmosfer basıncı
B) İyonizan radyasyon
C) Non-iyonizan radyasyon
D) Düşük ısı
E) Artmış oksijen

Cevap: E) Artmış oksijen

Açıklama: Yüksek irtifada, atmosfer basıncı düşer ve oksijen seviyesi azalır, bu nedenle artmış oksijen olumsuz bir etki olarak görülmez. Bunun yerine, düşük atmosfer basıncı, iyonizan radyasyon, non-iyonizan radyasyon ve düşük ısı yüksek irtifada karşılaşılan olumsuz etkilerdir.

3- “Standart atmosfer basıncı,…… sıcaklıkta 760 mmHg’lık deniz seviyesi basıncıdır.” Yukarıda verilen cümleye uygun seçenekler aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) +5°C
B) +10°C
C) +15°C
D) 10°C
E) 5°C

Cevap: C) +15°C

Açıklama: Standart atmosfer basıncı, 15°C sıcaklıkta 760 mmHg olarak kabul edilir. Bu değer, deniz seviyesinde ölçülen basınçtır ve atmosferik koşulların standardize edilmesi için kullanılır.

4- Aşağıdakilerden hangisi yüksek irtifada çalışanların maruz kaldığı olumsuz etkilerden biridir?

A) Yüksek ısı
B) İyonizan radyasyon
C) Artmış oksijen
D) Yüksek atmosfer basıncı
E) Aşırı sıcak

Cevap: B) İyonizan radyasyon

Açıklama: Yüksek irtifada çalışanlar, artan radyasyon seviyelerine maruz kalabilirler. İyonizan radyasyon, yüksek irtifalarda daha yaygın olup, DNA hasarına ve uzun vadede sağlık sorunlarına yol açabilir.

5- Wilderness Medical Society, her 3–4 günde bir dinlenme günü ile tırmanışın günde kaç metre ile sınırlandırılmasını önermektedir?

A) 500 m
B) 600 m
C) 700 m
D) 800 m
E) 1000 m

Cevap: A) 500 m

Açıklama: Wilderness Medical Society, yüksek irtifa tırmanışlarında aklimatizasyon sürecini desteklemek için her 3-4 günde bir dinlenme günü verilmesini ve günlük tırmanışın 500 metre ile sınırlandırılmasını önermektedir. Bu, akut dağ hastalığını önlemek için önemli bir tedbirdir.

6- Ticari uçaklarda kabin içi basınçlandırma kaç metreye göre yapılmaktadır?

A) 2000 m
B) 2400 m
C) 3000 m
D) 3400 m
E) 4000 m

Cevap: B) 2400 m

Açıklama: Ticari uçaklarda kabin içi basınçlandırma genellikle 2400 metreye (yaklaşık 8000 feet) göre yapılmaktadır. Bu, yolcuların rahat ve güvenli bir uçuş deneyimi yaşamasını sağlar ve oksijen seviyelerinin kabul edilebilir sınırlar içinde kalmasını sağlar.

7- Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Gazların vücuttaki davranışı ve etkisi tanımlanmış üç gaz yasasının sonucudur: Boyle yasası, Dalton yasası ve Henry yasası.
B) Boyle yasası, sabit bir sıcaklıkta kapalı bir sistemdeki bir gazın basıncı ve hacmi arasındaki ters ilişkiyi tanımlar.
C) Basıncın düşürülmesi, sabit bir gaz kütlesinin doğru orantılı olarak genleşmesiyle sonuçlanır.
D) Kısmi basınçlar yasası olarak bilinen Dalton yasası, bir karışımdaki her gazın karışımda var olan diğer gazlardan bağımsız olarak basınç uyguladığını ifade eder. Dünya atmosferinin yaklaşık % 80’i nitrojenden ve kalan % 20’si oksijenden oluşmaktadır.
E) Henry yasası ise basınç altında bir sıvı içinde çözünmüş gazların davranışını tarif eder. Basınç azaltılırsa sıvıda çözünen gaz miktarı artar.

Cevap: E) Henry yasası ise basınç altında bir sıvı içinde çözünmüş gazların davranışını tarif eder. Basınç azaltılırsa sıvıda çözünen gaz miktarı artar.

Açıklama: Henry yasası, basınç altında bir sıvı içinde çözünmüş gazların davranışını tarif eder ancak basınç azaltıldığında sıvıda çözünen gaz miktarı azalır, artmaz. Diğer seçenekler doğru tanımlamalardır.

8- Aşağıdakilerden hangisi akut dağ hastalığında görülmesi muhtemel bulgulardan biri değildir?

A) Yorgunluk
B) Baş dönmesi
C) Denge kaybı
D) Boğulma hissi
E) Derin uykuya dalma

Cevap: E) Derin uykuya dalma

Açıklama: Akut dağ hastalığı belirtileri arasında yorgunluk, baş dönmesi, denge kaybı ve boğulma hissi bulunabilir, ancak derin uykuya dalma bu hastalıkta görülmesi muhtemel bir bulgu değildir.

9- Basınçsız uçakta, kabin irtifası kaç metre üstünde olan uçuş personeli için ilave oksijen gereklidir?

A) 4000
B) 4250
C) 5000
D) 5250
E) 6000

Cevap: B) 4250

Açıklama: Basınçsız uçaklarda kabin irtifası 4250 metre üzerinde olan uçuş personeli için ilave oksijen gereklidir. Bu, yüksek irtifada yetersiz oksijen nedeniyle oluşabilecek hipoksi riskini azaltmak için alınan bir önlemdir.

10- Aşağıdakilerden hangisi dekompresyon hastalığına yakalanan kişilerde görülen bulgulardan biri değildir?

A) Diz eklemi şikayetleri
B) Duyu kaybı
C) Akciğer bulguları
D) Nörolojik semptomlar
E) Karın ağrısı

Cevap: E) Karın ağrısı

Açıklama: Dekompresyon hastalığında yaygın olarak görülen bulgular arasında diz eklemi şikayetleri, duyu kaybı, akciğer bulguları ve nörolojik semptomlar bulunur. Ancak karın ağrısı, dekompresyon hastalığının tipik bir belirtisi değildir.