İş Sağlığı Ve Güvenliği Uygulaması Ünite-6

Stresin Tanımları

Stres, hasar ve savunma arasındaki etkileşim, sürekli endişe hissi, çevreden gelen saldırılara karşı ortak tepki ve problemlerle baş etme sürecini takip eden psikolojik tepkiler olarak tanımlanabilir. Organizmanın çevresel tehditlere karşı kendini savunma mekanizması ise stresin tanımları arasında yer almaz.

Selye’nin Genel Uyum Sendromu

Selye’nin Genel Uyum Sendromuna göre stresin aşamaları alarm aşaması, direnme aşaması ve tükenme aşaması şeklindedir. Alarm aşaması, organizmanın stres faktörüne karşı ilk tepki verdiği aşamadır. Direnme aşamasında organizma stresle başa çıkmaya çalışır ve tükenme aşamasında ise organizmanın direnci düşer ve tükenir.

Rowshan’ın Stres Modeli

Rowshan’ın stres modelinde bireyin “olay” aşaması, stresin ortaya çıktığı aşamayı ifade eder. Bu aşamada birey, stres faktörünü ilk kez tecrübe eder ve bu duruma tepki verir.

İş Stresi Modelleri

İş stresi modelleri arasında Sosyal Araştırmalar Enstitüsü Modeli, Vitamin Modeli, Beehr ve Newman’ın Boyut Modeli ve Karasek’in Talep Kontrol Modeli yer alır. Chamberlain Modeli ise iş stresi modellerinden biri değildir.

İş Stresinin Kaynakları

Ücret adaletsizliği, örgüt yapısı ve örgüt iklimine bağlı iş stresi kaynaklarındandır. Eğitim düzeyi, kişilik tipi ve gürültü gibi faktörler ise iş stresinin kaynakları arasında yer almaz.

İş Stresinin Negatif Sonuçları

İş stresinin negatif sonuçları arasında tükenmişlik, işgücü devri, yabancılaşma ve iş kazaları yer alır. Dikkat artışı ise stresin negatif bir sonucu değildir.

Örgütsel Stresle Mücadele Araçları

Örgütsel stresle mücadele araçları arasında sosyal destek sistemi, iş zenginleştirme, iş sağlığı ve güvenliği farkındalığını arttırma ve kariyer planlama yer alır. Zihinsel düzenleme ise örgütsel stresle mücadele araçlarından biri değildir.

Tükenmişlik ve Sonuçları

Tükenmişlik, örgütsel stresin bir sonucu olarak yabancılaşma, işgücü devri, çalışmaktan kaçınma ve işe olan ilginin azalmasına neden olabilir. Ancak tükenmişlik, iş tatminine neden olmaz.

Karasek’in Talep Kontrol Modeli

Karasek’in Talep Kontrol Modeline göre, düşük karar serbestliği ve düşük iş talebi pasif işlere neden olur. Yüksek karar serbestliği ve düşük iş talebi düşük iş gerilimli işlere neden olur. Yüksek karar özgürlüğü ve yüksek iş talebi ise aktif işlere neden olur. Yüksek karar serbestliği ve düşük iş talebi yüksek iş gerilimli işlere neden olmaz.

Beehr ve Newman’ın Boyut Modeli

Beehr ve Newman’ın Boyut Modeli’ne göre süreç boyutu, girdiyi dönüştüren ve çıktıyı üreten aşamadır. Bu aşama, bireyin stresle başa çıkma süreçlerini ve sonuçlarını içerir.

1- Aşağıdakilerden hangisi stresin tanımları arasında yer almaz?

A) Hasar ve savunma arasındaki etkileşim
B) Bir süre boyunca hastalığa yol açan sürekli endişe hissi
C) Organizmanın çevresel tehditlere karşı kendini savunma mekanizması
D) Çevreden gelen saldırılara karşı ortak bir tepki
E) Problemlerle baş edebilmeyi takip eden psikolojik bir tepki

Cevap: C) Organizmanın çevresel tehditlere karşı kendini savunma mekanizması

Açıklama: Organizmanın çevresel tehditlere karşı kendini savunma mekanizması, stresin tanımları arasında yer almaz. Stres, genellikle hasar ve savunma arasındaki etkileşim, sürekli endişe hissi, çevreden gelen saldırılara karşı ortak tepki ve problemlerle baş etme sürecini takip eden psikolojik tepkilerle tanımlanır.

2- Aşağıdakilerden hangisinde Selye’nin Genel Uyum Sendromuna göre stresin aşamaları doğru sırayla verilmiştir?

A) Direnme aşaması-tükenme aşaması-alarm aşaması
B) Alarm aşaması-tükenme aşaması-direnme aşaması
C) Alarm aşaması-direnme aşaması-tükenme aşaması
D) Direnme aşaması-alarm aşaması-tükenme aşaması
E) Tükenme aşaması-alarm aşaması-direnme aşaması

Cevap: C) Alarm aşaması-direnme aşaması-tükenme aşaması

Açıklama: Selye’nin Genel Uyum Sendromuna göre stresin aşamaları alarm aşaması, direnme aşaması ve tükenme aşaması şeklindedir. Alarm aşaması, organizmanın stres faktörüne karşı ilk tepki verdiği aşamadır. Direnme aşamasında organizma stresle başa çıkmaya çalışır ve tükenme aşamasında ise organizmanın direnci düşer ve tükenir.

3- Aşağıdakilerden hangisi Rowshan’ın stres modelinde bireyin “olay” aşamasında tecrübe ettiği durumu ifade eder?

A) Bireyin kaç tepkisi gösterdiği aşama
B) Bireyin stresi değerlendirdiği aşama
C) Stresin sonuçlarının ortaya çıktığı aşama
D) Stresin ortaya çıktığı aşama
E) Bireyin savaş tepkisi gösterdiği aşama

Cevap: D) Stresin ortaya çıktığı aşama

Açıklama: Rowshan’ın stres modelinde bireyin “olay” aşaması, stresin ortaya çıktığı aşamayı ifade eder. Bu aşamada birey, stres faktörünü ilk kez tecrübe eder ve bu duruma tepki verir.

4- Aşağıdakilerden hangisi iş stresi modellerinden değildir?

A) Chamberlain Modeli
B) Sosyal Araştırmalar Enstitüsü Modeli
C) Vitamin Modeli
D) Beehr ve Newman’ın Boyut Modeli
E) Karasek’in Talep Kontrol Modeli

Cevap: A) Chamberlain Modeli

Açıklama: Chamberlain Modeli, iş stresi modellerinden biri değildir. Diğer seçenekler, iş stresi modelleri arasında yer almaktadır.

5- Aşağıdakilerden hangisi örgüt yapısı ve örgüt iklimine bağlı iş stresi kaynaklarındandır?

A) Eğitim düzeyi
B) Kişilik tipi
C) Rol çatışması
D) Ücret adaletsizliği
E) Gürültü

Cevap: D) Ücret adaletsizliği

Açıklama: Ücret adaletsizliği, örgüt yapısı ve örgüt iklimine bağlı iş stresi kaynaklarındandır. Diğer faktörler iş stresi kaynakları arasında yer almaz.

6- Aşağıdakilerden hangisi iş stresinin negatif sonuçları arasında yer almaz?

A) Tükenmişlik
B) İşgücü devri
C) Yabancılaşma
D) İş kazaları
E) Dikkat artışı

Cevap: E) Dikkat artışı

Açıklama: İş stresinin negatif sonuçları arasında tükenmişlik, işgücü devri, yabancılaşma ve iş kazaları yer alır. Dikkat artışı ise stresin negatif bir sonucu değildir.

7- Aşağıdakilerden hangisi örgütsel stresle mücadele araçlarından biri değildir?

A) Sosyal destek sistemi
B) İş zenginleştirme
C) İş sağlığı ve güvenliği farkındalığını arttırma
D) Zihinsel düzenleme
E) Kariyer planlama

Cevap: D) Zihinsel düzenleme

Açıklama: Zihinsel düzenleme, örgütsel stresle mücadele araçlarından biri değildir. Sosyal destek sistemi, iş zenginleştirme, iş sağlığı ve güvenliği farkındalığını arttırma ve kariyer planlama gibi araçlar, örgütsel stresle mücadelede kullanılır.

8- Örgütsel stresin sonuçlarından biri olan tükenmişlik aşağıdakilerden hangisine neden olmaz?

A) Yabancılaşma
B) İşgücü devri
C) Çalışmaktan kaçınma
D) İşe olan ilginin azalması
E) İş tatmini

Cevap: E) İş tatmini

Açıklama: Tükenmişlik, örgütsel stresin bir sonucu olarak yabancılaşma, işgücü devri, çalışmaktan kaçınma ve işe olan ilginin azalmasına neden olabilir. Ancak tükenmişlik, iş tatminine neden olmaz.

9- Karasek’in Talep Kontrol Modeline göre hangisi yanlıştır?

A) Düşük karar serbestliği ve düşük iş talebi pasif işlere neden olur
B) Yüksek karar serbestliği ve düşük iş talebi düşük iş gerilimli işlere neden olur
C) Yüksek karar serbestliği ve düşük iş talebi yüksek iş gerilimli işlere neden olur
D) Düşük karar özgürlüğü ve yüksek iş talebi yüksek iş gerilimli işlere neden olur
E) Yüksek karar özgürlüğü ve yüksek iş talebi aktif işlere neden olur

Cevap: C) Yüksek karar serbestliği ve düşük iş talebi yüksek iş gerilimli işlere neden olur

Açıklama: Karasek’in Talep Kontrol Modeline göre, yüksek karar serbestliği ve düşük iş talebi düşük iş gerilimli işlere neden olur. Yüksek iş gerilimli işler, düşük karar özgürlüğü ve yüksek iş talebi ile ilişkilidir.

10- Beehr ve Neyman’ın Boyut Modeli’ne göre girdiyi dönüştüren ve çıktıyı üreten aşama aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çevresel boyut
B) Süreç boyutu
C) Kişisel boyut
D) Kişisel sonuç boyutu
E) Uyum sonuçları boyutu

Cevap: B) Süreç boyutu

Açıklama: Beehr ve Neyman’ın Boyut Modeli’ne göre süreç boyutu, girdiyi dönüştüren ve çıktıyı üreten aşamadır. Bu aşama, bireyin stresle başa çıkma süreçlerini ve sonuçlarını içerir.